Wp/kjp/ဖၠုံဆိုဒ်ဖောဟ် ဆ်ုကံင်ဆ်ုသိုဝ်

< Wp‎ | kjp
Wp > kjp > ဖၠုံဆိုဒ်ဖောဟ် ဆ်ုကံင်ဆ်ုသိုဝ်

ဖၠုံဆိုဒ်ဖောဟ်သီးယိုဝ် အှ်မိင်လခေါဟ်လံင်ကၠာ အ်ုၮိင်းယိက် သုင်းတဝ်သာတဝ် အှ်အင်းယဝ့် အ်ုခေါဟ်ကျံင် ဆ်ုကံင်ဆ်ုသိုဝ်သီး ယဝ့်ဝေ့ဆေဝ်ႋလှ်။ ဆ်ုကံင်ဆ်ုသိုဝ် ဆာင့်ဖၠံင်ႋဆာင်ႋဆူသီးယိုဝ်၊ လ်ုခဝ့်လ်ုဖၠုံဆိုဒ်ဖောဟ်သီး ဆ်ုသှ်ေဆ်ုၜးအှ်ထင်းထာကံင်ထာသိုဝ် သှ်ေထင်းအိုဝ် ခံင်ၜိုဝ်ၮာင်းယိုဝ် အင်းလယ် သာၮင်ၜၠင်ဍာ်အေး အှ်ဝေ့ၜေအ်ုဝီႋသိုဝ်ဍာ်လှ်။ အ်ုၮိင်းလ်ုယိက်ဍာ်ၜးခါ့ ဖၠုံဆိုဒ်ဖောဟ် ဆာင့်ဖၠံင်ႋၮှ်ဍဝ် မာဆာင်လင်ယင်ႋဍိင် ထင့်ၜုဂ်ထင်းအ်ုစူးဖာထဝ့် ကဲထင်းဝေ့ ၜေမၞီဟ်မူႋနုက်ဆာင့်သိုဝ်ၮှ်ဆေဝ်ႋလှ်။

A Karen boy wearing a traditional Karen shirt
S'gaw Karen girls of Khun Yuam District, Mae Hong Son Province, Thailand.

ဆာင့်ခင်းထာ်ဍေစူးခေါဟ်ထာ်ၮှ် ထာဝေ့ ဍေလူးယှာ့ယးထံင်ႋၯုက်ၯာင်ႋ အှ်လ်ုကုဂ်ဖောဟ် လ်ုုဂ်ဖောဟ်ၮှ်ဆေဝ်ႋလှ်။ လ်ုခါင့်ယိုဝ် ၜေဆာင့်ဖၠံင်ႋသိုဝ် အ်ုမောဝ်ႋယှာႋဝဝ် ထိုင့်ၜိင်းသာ့ ထာဝေ့ဍေလူးယှာႋၯံင် အ်ုထံင်ဆုင်ႋလင်သာ ၮီ့ၜံင်ၮီ့ၜံင် မာဝေ့ဍေလူးအွာၮှ် ဖၠဟ်ကၠာမာႋလှ်။ အ်ုသာၮာ့ထေံဖာ သိုဝ်ထင်းယဝ့်ဆေဝ်ႋလှ်။ လာႋၮင့်ၜိုဝ် ဆာင့်ဖၠံင်ႋသီးယိုဝ် အ်ုမေဝ်ႋယှာႋ လင်ဆယ်ထဝ့် ထံင်လင်ဝေ့ လ်ုခင်းဖောတ်ၮှ်လှ်။ ဆာင့်ဖၠံင်ႋသာၮာ့ထေံဖာၮှ်ဍဝ် အ်ုမောဝ်ႋယှာႋလင်ဆယ် ထံင်လင်ဝေ့ ထံင်ခါင့်ၜံင်းယုဂ်ၮှ်လှ်။ "ဆာင့်ဖၠံင်ႋ လ်ုဝီႋဍးအိုဝ်ၮှ်ဍဝ် အ်ုမောဝ်ႋယှာႋဍေလူးအွာ ထံင်လင်သာဍေလူးဝဝ် လ်ုမွာဲၜးဍေလူးလာ့ထုက်ထုက်လှ်။ ဆာင့်မောဝ်ႋယှာႋခင်းထာ်ၮှ်ဍဝ် အံင်ၮေဝ်ႋဍေအ်ုဖဝ့်လှ်။

လ်ုၮင်ၮှ် အ်ုခင်းထာ်ထာဍေလူးဝဝ် ယးထံင်ႋၯုက်သီး အှ်လ်ုမိင်ဆေဝ်ႋလှ်"။ ထံင်ၮှ်ဍဝ် ထ္ဍံင်ယးထံင်ႋၯုက်ၯာင်ႋ အ်ုနုဲ့အှ်လာႋခဝ့် ၜေဖ်ုၜါင်သိုဝ်ၮှ်လှ်။ လေဝ်ၜုံးလေဝ်ထင်ႋခါ့ဍဝ် ထ္ဍံင်ယးထံင်ႋၯုက် ၮီ့ခုင်းၮှ် ဆာၜုဂ်ထင်းဝေ့လှ်။ ဖၠုံသာယှာႋလေဝ်ထင်းဖုက် ထင်းဘာႋသီးလ်ုဖးဍဝ် ကံင်ဝေ့ထ္ဍံင်ဖာထဝ့် ယးထံင်ႋၯုက်ၮှ် ဆေဝ်ႋလှ်။ ထ္ဍံင်ယးထံင်ႋၯုက်သီးယိုဝ် အ်ုကီးအ်ုဝဝ်, အ်ုၜင်, အ်ုသိုင့်အှ်ဝေ့ အးမိင်ဆေဝ်ႋလှ်။ ၜင်းၜင်းယှာႋယှာႋ ကံင်ထ္ဍံင်ယးထံင်ႋၯုက်ၮှ် ကိုဝ်ၯာဍေလှ်။ ဖောဟ်ဍီဖောဟ်သးၮှ်ဍဝ် မူးမူးခွါ့ခွါ့ ထာဖှ်ေဝေ့ ဆာင့်ဆူအွာဖာထဝ့်ၮှ် ကိုဝ်ၯာဍေလှ်။ အ်ုခွါ့ဆာင့်ဆူၮှ်ဍဝ် ဆာင့်ခင်းထာ် ထာဝေ့ဍေလူးဝဝ် ယးထံင်ႋၯုက်ၯာင်ႋၮှ်လှ်။ ဖောဟ်သးလ်ုၯာၮှ် မွာဲမူးမွာဲခွါ့ၯး အေသှ်ေယာ့ၜးသာစာ်ၜိုဝ် ယောဝ်ႋဆာင့်ဆူအွာဖာထဝ့် ခင်းထာ်ၮှ် အ်ုထံင်အေကွင်သာ ဍေလူးဝဝ်စာ်ၜိုဝ် မွာဲဝေ့အ်ုခွါ့လှ်။

ဖၠုံဆိုဒ်ဖောဟ်ယိုဝ် မူးမူးခွါ့ခွါ့ ၜင်းၜင်းယှာႋယှာႋ ဖုင်းခေါဟ်ဖုက်းကိုဝ်ၯာဍေလှ်။ ခေါဟ်ဖုင်းၮှ် အ်ုလာဲၜးအှ်ၮင်စိုဝ် အ်ုထဝ့်ၜးအှ် သိုင့်ဖၠာႋထာ့သီးၮှ်လှ်။ ခေါဟ်ဖုင်းၮှ် ၜေၜးသာအ်ုထံင် အ်ုကီးသိုဝ် အံင်ၮေဝ်ႋဝေ့ အးမိင်အးစိင်ဆေဝ်ႋလှ်။ ခေါဟ်ဖုင်းအ်ုကီးၯေဝ်ထုက်ၮှ် အံင်ၮေဝ်ႋဝေ့ အ်ုဖဝ့်ကီးကာင် ၜေဆုံမူႋကီးသိုဝ်လှ်။

ဖၠုံအ်ုဍောဟ်ထဝ့် သာယှာႋဆာင့်ဖၠံင်ႋၮှ်သီး အံင်ၮေဝ်ႋဝေ့အ်ုဖဝ့် ဍေဆုံမူႋကီးခဝ့်ပးခဝ့်ပး ဟ်ုယောဝ်ႋစိုဝ် အ်ုကီးကၠာၯေဝ်မာႋလှ်။ သိုဝ်ဆာင့်ဖၠံင်ႋ ဆုံမူႋကီး ဖုင်းခေါဟ်ဖုင်း ဆုံမူႋကီးဟ်ုလ်ုၯာၮှ် မွာဲဝေ့ဍုံတ်ုဝါန့်ခေါဟ် သာယှာႋသယ်ဌီ့သင့်မင် သှ်ေယာ့ကဲလှ်။ လ်ုဝီႋဖၠုံမူးသိုဝ်ဆာင့်ဆူၮှ် ထံင်လင်ဝေ့ လ်ုခါင့်ၜံင်းၯံင် ၜိုဝ်ၮာင်းယိုဝ် ဖၠုံမူးသိုဝ်ဆာင့်ဆူၮှ် ဖိုဟ်လင်ဝေ့တာႋ ထံင်လင်ယင်ႋဍိင်ထၟာႋလှ်။

ဆာင့်ဏာင်ၰံင်ဏှ် အံင်ၮေဝ်ႋဝေ့ အ်ုဖဝ့်ၮှ်ဍဝ် ကဝ်ကေဝ်ႋဖဝ့် က်ုတာ်ၮာႋ, ဆုံခွင်ထာင့်, ယှးဍုံမူႋသယ် အှ်ဝေ့အးမိင်ဆေဝ်ႋလှ်။ ဖၠုံဆိုဒ်မူး ဖောဟ်သီးယိုဝ် မူးၮင်ထင်းတ်ုယှာႋယုဂ်သီး သိုင့်ဝေ့ ဆာင့်ဆူအွာၮှ် ကၠ်ုဍာ်လှ်။ အ်ုယုက်အှ်ထင်း(၁၉) ၮိင်းသယ်ၮှ် ကံင်ထင်းထာင်ၮီး သိုဝ်ထင်း ထာင်ဆာင့်ဆူ သိုင့်ဖိုဟ်ၮှ်လှ်။

ကံင်ထင်းၮီးၮှ်ဍဝ် ဆ်ုယဝ်ထင်း လာၮင့်ထင်းၰိုဲ လ်ုၮီၮှ် ကံင်ထင်းဝေ့ၮီးလှ်။ ကံင်ထင်းၮီးၮှ်ဍဝ် ကံင်ထင်းဝီႋ မာၮေဝ်ႋမင်္ဂလာဏှ် ကံင်ထင်းဝေ့ ၮီးထူ့ရု့ၮှ်လှ်။ ၮီးထူ့ရု့ၮှ် ဖီ့အ်ုဆိုဝ်ဆိုဝ် ပါကဲသီးဝေ့ ၮီးပြေယှံင် ၯေဝ်အွာလ်ုမိင်လှ်။ "မ်ုထာၮီးထူ့ရု့ၮှ်စာ်ၜိုဝ် ထံင်ခဝ့် လ်ုစူးလင်လူးၮှ် ထံင်ထာၯံင် လ်ုၜၠင်တ်ုဝါန့်ဖိုင်ၮှ် ဆ်ုသီ့ထေံၮေဝ်ႋၜးအေး၊ ဆ်ုထာထးဆာႋ လ်ုၯာၮှ်သီး ဖဝ့်ထာထး ၮီးထူ့ရူ့ခါ့ၮှ် ဖဝ့်ၯယ့်ၜးအေးဆေဝ်ႋလှ်။

သြုဂ်မ်ုကဲထင်း ၮီးထူ့ရူ့ အေကဲထင်း လ်ုကုဂ်ကုဂ်ၮှ် လင်ဖောဟ်လင်လီ အ်ုဆိုဝ်ဆိုဝ် ပါကဲခံင်ႋအယ် ကံင်ၜးဆေဝ်ႋလှ်။ ၮီးထူ့ရူ့ၮှ် အှ်ဝေ့သိုင့်ဆယ်၊ အ်ုဖင့်ခေါဟ်လ်ုဆယ်ၮှ် အံင်ဝေ့အ်ုဖဝ့် ထောဟ်ခါင့်ခး၊ အ်ုကၠာလ်ုဆယ်ၮှ် အံင်ဝေ့အ်ုဖဝ့် ၮီးခါ်မေံ၊ အ်ုဖင့်လလ်ုဆယ်ၮှ် အ်ုခွင်အှ် လီႋဆင့်ၯံင် လိက်စူးမီးဖဝ့် အံင်ပျဝေ့လှ်"။ ၮီးသိုင့်ဆယ် ၮီးထူ့ရူ့ၮှ် ထာၜးကး အံင်ၜးအ်ုဖဝ့်ကး ဍုဂ်ပါင်ဍေ (လက်သန်)လျာႋသံင့်ၮီး လ်ုမိင်ဆေဝ်ႋလှ်။ ၮီးဝဝ် အူးထူ့ ၮီးလင်ဝဝ်သယ်ၮှ် မွာဲဝေ့ဍး ဖောဟ်သးမူးသယ် ကံင်ၮီးၮှ်လှ်။ ၮီးလင် ဝဝ်ၮှ်ဍဝ် အ်ုဖင့်ခေါဟ်လ်ုဆယ်ၮှ် အ်ုဖဝ့်အှ်ဝေ့ က်ုတာ်ၮာႋအ်ုဝဝ်၊ အ်ုဖင့်လလ်ု ဆယ်ၮှ် အ်ုဖဝ့်အှ်ဝေ့ က်ုတာ်ၮာႋသယ်ၮှ်လှ်။ ၮီးၮီ့မိင်ၮှ် ဖၠုံမူးၮင်သယ် ကဲအ်ုကံင်ဝေ့ အးထုက်လှ်။

လ်ုမွာဲၮီးထူ့ရူ့ၜး ၮီးသိုင့်ဆယ်လ်ုမိင်ၮှ် ဖၠုံမူးသာယှာႋ ကံင်ဝေ့အးဆေဝ်ႋလှ်။ အ်ုကီးအှ် အ်ုမိင်မိင် အ်ုယံင့်အှ် ယေဝ့်, ၜင်, ဝဝ်, သိုင့်သီး အ်ုမိင်မိင်ဆေဝ်ႋလှ်။ စူးၜးသီးကး အံင်ၜးအ်ုဖဝ့်ကးဝေ့ အ်ုခေါဟ်ကျံင် အ်ုလူႋအ်ုၰိုဲဍောဟ်ဆေဝ်ႋလှ်။

ၮီးခိက်လ်ုမိင်ၮှ်ဍဝ် ထိုင်ႋကုဂ်သာ့ အံင်ၮေဝ်ႋဝေ့ အ်ုဖဝ့်ခိက်ကၟာ့ၮှ် ကိုဝ်ဝေ့ၮီးခိက်လှ်။ စူးလင်သီး ၜးၜါင်လူး အးဝိက်အးဝင့်ၮှ်တာႋ စူးလင်သီးအ်ုလိင်ၮှ် ၮီးလ်ုကုဂ် စေဝ်ယာဲၜါလှ်။

ထာၮီးခိက်ၮှ်ဍဝ် (ၮာ်နိုဲႋဆင့်ၮှ်ထံင်လ်ုၮာ်) ဆီ့ၮီ့ဆင့် အှ်ဝေ့အ်ုခေါဟ်ကျံင် ထာၮီးခိက်လိင်လ်ုကုဂ်ၮှ် အ်ုစူးလိင် စေဝ်အ်ုစာ်(၂၅)ၜိင်းသီးလှ်။ စင်ၜိုဝ် ၮီးခိက်ၮှ် မွာဲဝေ့ဟ်ုဍောဟ် ဟ်ုယှာႋမာႋသယ် ကံင်ဝေ့ၮီးလ်ုမိင်လှ်။ ဖၠုံမူးယှာႋအှ်ၯိင်းအှ်ၰင့်ၮှ် သိုဝ်ဝေ့ ဆာင့်ခၠုံးလးၮှ်လှ်။ ဖျင့်အွာၮှ် ဆာဝေ့အ်ုစူးဆုံႋခေါတ်ဖိုင်ၮှ် ဝင်ၮေဝ်ႋဝေ့ ၜေခၠုံးလးသိုဝ် ဆာင့်မူးယှာႋၮှ် ကိုဝ်ဝေ့ ဆာင့်ခၠုံးလး မွာဲၜိုဝ်လှ်။ သာၮာ့ထေံဖာအှ်အေး အေသိုဝ်ထင်းခိုဝ်းဍဝ် ၜးဖၠင်းထင်းခေါဟ်ၰုဲး ထံင်ၜင်ဖုံႋထဝေ့ ၜေခၠုံးလးဖိုင်အိုဝ်ၮှ်လှ်။ ဖၠုံဆိုဒ်ဖေါဟ် ဆ်ုမီ့လုဂ်ဖ်ုၜါင်လူးအွာၮှ် အ်ုထံင်ႋထံင်လင်ဝေ့ ဍေလူးအ်ုဝဝ်ၮှ်လှ်။ အ်ုထံင်အှ်ဝေ့ယာဲထံင်လှ်။ ဖ်ုၜါင်လူးယှာ့ဝဝ်ၮှ် ထံင်လင်သာ ဍေလူးသိုင့် လ်ုၜံင်လ်ုၜံင် ဝဝ်ထိုင့်ၜိင်းသာ့ၮှ် ကိုဝ်ဝေ့ဖ်ုၜါင် လူးယှာ့ဝဝ်လှ်။ ဖ်ုၜါင်ခေါဟ်လံင်ၮှ်ဍဝ် လူးဝဝ်ဖိုင်ၮှ် အ်ုထံင် ထံင်လင်သာ ဍေလူးအွာ လူးယေဝ့်ၮှ် ကိုဝ်ဝေ့ဖ်ုၜါင်ခေါဟ်လံင်လှ်။

ဖၠုံဆိုဒ်ဖေါဟ်သီးယိုဝ် ဖ်ုၜါင်အ်ုနုဲ့အှ်ခဝ့်ၮှ် အှ်ကှ်ေဝေ့ မေံထာခေါဟ်ၮှ်တာႋအံင်ၮေဝ်ႋဝေ့ အ်ုဖဝ့်ၯေဝ်ၯေဝ်ၜးၜး ၮင်ထာ့ၯံင် အ်ုနုဲ့ၮှ် ဖၠာင့်လင်လူးသီးလင်ၮေဝ်ႋဝေ့ ၜေထ္ဍိုဝ်ဍုံဖဝ့်သိုဝ် ထဝ့်မာႋဆေဝ်ႋလှ်။ ဖၠုံဆိုဒ်ဖောဟ် ဖာႋထာ်၊ ပ်ုအိုဝ်း၊ သာင့်၊ ယောဝ်၊ ပ်ုယင်လ်ုဖး အှ်ကှ်ေဝေ့ ခင်းထာ်လ လ်ုဖ်ုၜါင်အ်ုနုဲ့ အှ်ခဝ့်ၮှ် ထၟာႋလှ်။ ဖၠုံဆိုဒ်ဖောဟ် မောဝ်ႋထာ်လ်ုမိင်လဝ့် အှ်ကှ်ေမေံထာခေါဟ် လ်ုဖ်ုၜါင်အ်ုနုဲ့အ်ုခဝ့်ၮှ် တၟေင့်ဍောဟ်မာႋလှ်။

ခံင့်ၰာင်ႋၰံင် မ်ုယောဝ်ႋဏါင်း ဆ်ုပ်ုယုံ့ဖှ်ေလ်ုဖး edit

[1]

  1. https://karenstate.blogspot.com