Wp/kjp/ဖ်ုလဝ်ရေန်ႋ ဏိက်တေန်ဂေး

< Wp‎ | kjp
Wp > kjp > ဖ်ုလဝ်ရေန်ႋ ဏိက်တေန်ဂေး

ဖ်ုလဝ်ရေန်ႋဏိက်တေန်ဂေးဏှ် လံင်ခီခၠုဂ် ယောဝ်ႋဆ်ုဆာႋအ်ုခၠံင်ႋဏှ်အိုဝ် အင်းထိုင့်ပ္တံင် တာင်ထင်း ဆံင်သိုင့်သုံဝေ့ဍး မွာဲအေန်ဂ်ုလာ် ဆိုဒ်မူးဖောဟ်ယောဝ်ႋဆ်ုဆာ့ဆာႋ ဆြာ့မူး လ်ုၯာဏှ်လှ်။ ဏိက်တေန်ဂေးဏှ် အ်ုဏိင်း ၁၈၂၀ ပါင်ထင်းၜါ လာမေ(၁၂)သင့် မူႋဏီခါ့ဍးအိုဝ် အှ်ဖၠဲဖာထင်းဝေ့ လ်ုအီတ်ုလီထီ့ခါန်ႋ ဍုံဖ်ုလဝ်ရေန်ႋအိုဝ်ဏှ်လှ်။

ဖ်ုလဝ်ရေန်ႋဏိက်တေန်ဂေး

လာႋဏင့်ၜိုဝ်သီး ဏိက်တေန်ဂေးဏှ် ဍောဟ်ထင်းဝေ့ လ်ုအ်ုမောဝ်ႋဖာႋသီး ဖံင်းဖါ်က်ုလုံ့ အှ်အ်ုလင်ႋဍာ အေန်ဂ်ုလိုင်ထီ့ခါန်ႋ၊ ဒါဗီယှာင်ယာကၞင့်ဖိုင်အိုဝ် ဏှ်လှ်။ အ်ုမောဝ်ႋဖာႋလ်ုဖးဏှ် မွာဲပိုင်ဝေ့ ၯင်းခေါဟ်ၯင်းဖေဝ့်အး သယ်ဌီ့ဖာဍောဟ်သီးဏှ်လှ်။ လာႋဏင့်ၜိုဝ်သီး ဖ်ုလဝ်ရေန်ႋဏိက်တေန်ဂေးဏှ် လ်ုဟ်ုမၞီဟ် သယ်ဌီ့သင့်မယ်သယ်သီး ယောဝ်ႋဆ်ုဆာႋ က်ုလုံ့ဆ်ုဖါ်ဆ်ုမာအိုဝ်ဏှ်လှ်။

ကာလာ လ်ုအ်ုၯင်ပေဝ့်ခါ့ဍးအိုဝ်ယုဂ် ဍးၜးဝေ့ ထုဲးဖောဟ်အ်ုခင်းခါႋလ်ုဍူဏှ်အိုဝ်တာႋ ၜံင်းဖှ်ေဝေ့ ဍေပေါဝ်၊ ထင့်ၜုဂ်ထင်းဖှ်ေဝေ့အ်ုၰုဲး က်ုလုံ့ဆ်ုမာဏှ် မာဝယ်ဝေ့လှ်။ အှ်တ်ုဝါန့်ဖိုင် အင်းအဝ်လ်ုကုဂ်ၰိုဲၜး ယှင်းဒဒုက်စွး ဟ်ုယှာႋဟ်ုဆာႋလ်ုဖးဏှ်အိုဝ်သီး လေဝ်ယောဝ်ႋခွါႋဖှ်ေဝေ့ ထံင်လ်ုအ်ုသီးၯိင်း ၰင့်အိုဝ်ဏှ်လှ်။ မ်ုက်ုရုဂ်ၜးၯဝ်ႋသာ ဍေဆ်ုဆာ့ဆာႋၯင်ႋ ဆးအင်းဆးအဝ်လ်ုဖးဏှ်အိုဝ်သီး လေဝ်ဆောတ် သုံ့ဖှ်ေဝေ့သှ်ေဍာ်ဏှ်လှ်။

အ်ုဝေ့ဍး ၜုဂ်ထိင်ႋဆာင့်ဆာထီသိုဝ်သယ်လ်ုဖး တုင်အင်းကှ်အ်ုလာႋဏင့်သီး ဏိက်တေန်ဂေးဏှ် လ်ုယောဝ်ႋဆ်ုဆာ့ က်ုလုံ့ဆ်ုဖါ်ဆ်ုမာဏှ်လဝ့် မ်ုဖံင်းဖါ်ၜးသာဖံင်ဖၠေဝ်ၯေဝ်အွာ အ်ုသာအှ်ဍောဟ်မာႋလှ်။ ဏိက်တေန်ဂေးဝေ့ အ်ုမောဝ်ႋဖာႋသီးဏှ် က်ုလုံ့ယောဝ်ႋဆ်ုဆာ့ဏှ်အိုဝ် ဍုဂ်မာၜးသာဝေ့ အ်ုအေးလှ်။ ဍုဂ်လေဝ်စာင်းကိုဲ သီးဝေ့ လ်ုအီဂျေဟ် ထီ့ခါန်ႋဏှ်လှ်။

ဏိက်တေန်ဂေးဏှ် ထံင်အီဂျေဟ်ထီ့ခါန်ႋ သီးတုဂ်ဖိုင် ယောဝ်ႋဆ်ုဆာ့က်ုလုံ့ဆ်ုဖါ်ဆ်ုမာလ်ုဖးဏှ်အိုဝ် လံင်အင်းၰူ့ သှ်ေယာ့ဏေဝ်ႋဝေ့လှ်။ လ်ုခါင့်လ်ုဏိင်းဏှ်ဍဝ် အှ်လ်ုဂျိုင်မ်ုဏီ ထီ့ခါန်ႋဖိုင် ယောဝ်ႋဆ်ုဆာ့ ဆ်ုသှ်ေဆ်ုမာလောဟ်ဘာႋအိုဝ် လေဝ်ဝေ့ၯံင် ယောဝ်ႋဆ်ုဆာ့ ဆ်ုသှ်ေပညာဏှ်အိုဝ် မာလောဟ်ဏေဝ်ႋထာင်ဝေ့ဍးလှ်။ အေၯံင်ဍဝ် လ်ုအေန်ဂ်ုလိုင် ဍေပျေန်သှ်ေ ထီ့ခါန်ႋအိုဝ်ဏှ်သီး မာလောဟ်ထုဂ်ဏေဝ်ႋ ထာင်ဝေ့ယောဝ်ႋဆ်ုဆာ့ ဆ်ုသှ်ေပညာလ်ုဖးအိုဝ်ဏှ်လှ်။

ထံင်အိုဝ်အ်ုခါ့ ဖ်ုလေဝ်ရေန်ႋဏိက်တေန်ဂေးဏှ် လ်ုဟ်ုမူးသီးတုဂ်ဖိုင် ကဲထင်းဝေ့ သီးတုဂ်အ်ုခေါဟ်လေင်ႋ ဖံင်းဖါ်က်ုလုံ့ဆ်ုဖါ်ဆ်ုမာဏှ်လှ်။ အ်ုဝေ့မူး အ်ုယုက်ထင်းၜါ ၃၄ ဏိင်းခါ့ လ်ုဥရဝ်ႋပအိုဝ်ဏှ် ဆ်ုဍုဂ်ဆ်ုယာကဲထင်းဆံင်းဍောဟ် အ်ုခေါဟ်ကျံင် အေန်ဂ်ုလာ်သုဂ်ဖောဟ်လ်ုဖး ၜးသီ့ဝေ့ လ်ုအ်ုလံင်းအ်ုလာ အးအးလေံဏှ်လှ်။

ၜးထာ်ဏေဝ်ႋထ ဆ်ုဆာ့သုဂ်ဖောဟ်သယ် လ်ုဖးဏှ်သီး သီးဖာႋလ်ုဍုဂ်ပါင်ၜး ဆ်ုအှ်ခိုဝ် ယောဝ်ႋခွါႋဖှ်ေဆ်ု လ်ုအှ်ၜးအ်ုခေါဟ်ကျံင် လ်ုက်ုရုဂ်လင်ဆ်ုသီ့ၜးသီး ၜးသီ့ခွိက်မိင်အှ်အးမာႋလှ်။ ဆ်ုပ်ုရိုင့် လ်ုမုက်ၜးလ်ုဖးသီးဏှ် ၯိုင့်သာစိုဝ်ဝေ့ လ်ုအေန်ဂ်ုလိုင်အိုဝ် ၰိင်ၰိင်လေံဏှ်လှ်။ စင်ၜိုဝ် ဏိက်တေန်ဂေးဝေ့ အ်ုထီသိုဝ် အ်ုထူႋအ်ုယာ့အှ် သုဂ်ဖောဟ်ဏှ် အင်းကိင်ထင်းဆ်ုမာၜိုဝ် "လ်ုဆ်ုဍုဂ်ကဲထင်း အ်ုလင်ႋကၠယ်အိုဝ် လေဝ်မာဏေဝ်ႋအ်ုတာ ကဲဖှ်ေလာႋ သီးတုဂ်အ်ုခေါဟ်လေင်ႋ ဏင်ထီး" ဏှ်လှ်။

ဏိက်တေန်ဂေးခဝ့် လ်ုမ်ုၜးလိုဝ့်ခြီခြာ့လ်ုဖး ပ္ကုံထင်းဝေ့ၯံင် ဍေအ်ုၰာႋၰံင်ယောဝ်ႋ ဆ်ုဆာ့ဆြာ့မူး (၃၇)ၯာဏှ်မဝ့်မှ် တာ်ထင်းလေဝ်သီးဝေ့ဍးလှ်။ လေဝ်ထံင်ဝေ့ လ်ုသီးတုဂ်အိုဝ်လ်ုထီးၰင်ႋ ဆ်ုစီစးစီဖၠိက်အး သီးတုဂ်ဖာဍောဟ်ဏှ်အိုဝ် သီ့ယာသီ့ယှိုင့် မာဖၠေဝ့်လိက် ဆိင့်ပြင်ခွိက်သီးဝေ့ဍးလှ်။ အ်ုဝေ့လေဝ်ထံင်လ်ုယိက်လ်ုမဝ်ႋၜးဏှ်ဍဝ် ဆ်ုဆာ့ဆာႋသယ် ၜးသီ့ ၜးယှင်း လင်ယှာခွိက်ဝေ့လှ်။

ဖ်ုလဝ်ရေန်ႋဏိက်တေန်ဂေးခဝ့် က်ုလုံ့ဆ်ုမာအး ပွါ်သုင်းပွါ်သာစွး အ်ုခေါဟ်ကျံင် ၜးက်ုၜၠင်ၜၠင် အ်ုဏင့်ဆာႋဏှ်သီး ဆ်ုအှ်ဆံင်းအှ်ခၠါင့် ၯာၯံင်ထင်းလှ်။ လာႋဏင့်ၜိုဝ်သီး ကေမူႋဏာအ်ုခါ့ ကိုဝ်ဏာဍေ လ်ုဆ်ုဆာ့ဆာႋအှ် အ်ုဆုဂ်လင်ႋဍာအိုဝ် ဍေမှ်ေဍုံဖောဟ်လ်ုဖၠုံး ကေမူႋဏာ ဖိုဝ်ဖင့်မူႋယုဂ်သီး စာင်းၰာင်း ဆၟိုဝ်ယောဝ်ႋဝေ့ ဆ်ုဆာ့ဆာႋသယ်ဏှ်လှ်။ ဆ်ုဍုဂ်ဆ်ုယာ ၯံင်ခွိက်လ်ုၜၠင်ခါ့ ဖ်ုလဝ်ရေန်ႋ ဏိက်တေန်ဂေးဏှ် ၜြိဍီးယှဟ်ုဍောဟ် ဖ်ုလျာႋလင်ဖှ်ေ အင်းမိုင့် လေဝ်အင်းၯဆ်ုက္ၜင်တၟေဝ့်ဏှ်အိုဝ် လ်ုထုက်ဝေ့ဍး ထုက်ထင်းဏေဝ်ႋဝေ့ ပျေန်သှ်ေက္ၜင်လ်ုဖၠုံးၯံင် ထာင်ဝေ့ လ်ုအ်ုၯိင်းအိုဝ်လှ်။

ထံင်ဏှ်အိုဝ်လ်ုၜၠင် ဝိတိုဝ်ရိယး စဃွှာမူးဖာဍောဟ်ခဝ့် အင်းတာင်ဖှ်ေအ်ုဆ်ုလာဆ်ုဖာန် ဖ်ုအောဝ်ဖှ်ေလင့်ဝေ့ တ်ုဆာ်ၯေဝ်လ်ုၜိင်း ဍေလိက်အင်းအုဂ်ထိုင်သာ့လ်ုၜိင်းဏှ်လှ်။ ပိုင်ထီ့ခါန်ႋ ဟ်ုဍောဟ်သီးခဝ့်ဍဝ် ထ္ၜာဖှ်ေထာင်အ်ုလျသာ် တင်ကာဓံင့် (ရွှေဒင်္ဂါး) အ်ုပင်ယာဲလာဏှ်လှ်။ လာႋဏင့်ၜိုဝ်သီး ဏိက်တေန်ဂေးဏှ် ဏေဝ်ႋလျသာ်စေဝ်လ်ုဖးဏှ်အိုဝ် အ်ုဏင့်ဆာႋၯင်ႋလ်ုၯာလဝ့် ဖံင်းသုံႋဆံင်သိုင့်ဝေ့အေး။ "ဏိက်တေန်ဂေး" အ်ုမိင်အှ် ယောဝ်ႋဆ်ုဆာႋဌာန့် လ်ုဖၠုံးဏှ်အိုဝ် သုင်းတာင်ပုဂ်ထင်းဖှ်ေဝေ့လှ်။

ဖ်ုလဝ်ရေန်ႋဏိက်တေန်ဂေးဏှ် ထံင်ခဝ့်လ်ုထာင်ထံင် အေန်ဂ်ုလိုင်ခါန်ႋအိုဝ်ခါ့ ဆ်ုအှ်ဆံင်းအှ်ခၠါင့် လ်ုဍုဂ်ပါင်လိုင် အးဍးဆ်ု ၜးတုင်ႋလုက်အ်ုခါ့ လ်ုလင်ႋမီ့လင်ႋဍာအိုဝ်ဏှ်လှ်။ ၜေဏှ်သိုဝ် ဆ်ုအှ်ဆံင်းအှ်ခၠါင့် ၯာၯံင်လာႋဏင့်သီး ၜးၜၠါၜးဆာင့်သာ ယောဝ်ႋဆ်ုဆာ့ဆ်ုသှ်ေ ဍေပိုင်ကြိုင်သီးတုဂ် ဆ်ုသှ်လေိက်အုဂ်၊ လိက်ဖၠံင်လ်ုဖးဏှ်အိုဝ် ဆူ့ကေဝ်ဖှ်ေဝေ့ ၜးၜၠါၜးဆာင့်သာ ဍေဂမၠိုင်ႋ ဆ်ုအှ်ဆံင်းအှ်ခၠါင့် အ်ုၯင်ႋဏှ်သီးအိုဝ် ဖှ်ေကုင်းဖှ်ေမံင်းဝေ့ ထံင်အ်ုသာမိုင့်လင်မာႋ သီ့လ်ုဆင့်ဏှ်လှ်။

ထံင်ထာင် ၁၉၀၇ ဏိင်းဖိုင်ခါ့ တုင်ႋဏေဝ်ႋထာင်ၜးဝေ့ "အဝ်ဒါအဝ့်မက်ရေဟ်" ဟ်ုကိုဝ် ၜွဲတၟေင့်ဏှ်လှ်။ ၜွဲတၟေင့်ၜေဏှ်သိုဝ်ဍဝ် မွာဲအ်ုထောဟ်ဆင့်ထဝ့် ပြေယှံင်စွးၜွဲလ်ုမိင်ၯံင် ဟ်ုမူးသီးလ်ုဖး ဏေဝ်ႋၜးဝေ့ အှ်ဏင်ၯာဍာ်အေး။ ဏေဝ်ႋခွိက်ဝေ့ ၜွဲတၟေင့်ၯံင် ယိက်ထင်း (၃) ဏိင်း၊ ၁၉၁၀ ဏိင်းထင်းၜါ လာအဝ်ႋဂိုင်း (၁၃)သင့်မူႋဏီဖိုင်ဏှ် အ်ုသာမိုင့်လင်မာႋ ၜးသီ့မိင်ဝေ့ဍးလှ်။