| |
| ил-таңмазы
(Хоорайның чаламалары ноған полғаннар) | |
| 1399-1727 | |
| Кін | Ах Тас Тура |
| Хазна тілі | Иргі тадар тілі |
| Устағның оңдайы | Толай |
| Чон саны | 25 - 40 муң |
| Хан сӧӧгі | Хырғыс |
| Тестір | Хан-Тигір |
| Чир сині | ~350 000 км2 (16 чӱс чылда), ~200 000 км2 (17 чӱс чылда) |
Толы Хоорай (Толай Хоорай, Хонгорай) - пурунғы хакастарның феодальнай илі, ӱстӱнзархы сыбырда мӧңі суғ ойым чирінде полған. Орыстар "Киргизская землица" аны адалғаннар.
Ӱлеені
editАлтынзархы улус (кіні - Ах Тас тура)
Алтырхы улус (кіні - Хырғыстар аалы)
Ӏссархы улус (кіні - Чорба Пилтірі)
Туба улус (кіні - Хураға тура)
Тархын
editТолы Хоорай 1399 чылда Угэчи-Хасханаң пӱдірілген. 1596 чылдаң сығара 1758 чылға читіре Россияа піріктіргені полған.
Сиріг
edit17 чӱс чылда Хоорайның сирігінде 2 муң кізілер полғаннар, че 17 чӱс чылға читіре Хоорайның сірігінде 9 муң кізілер полғаннар.
Аларған
editВ.Я. Бутанаев. ИСТОРИЯ ПРИСОЕДИНЕНИЯ ХАКАСИИ К РОССИИ