Matematik (Yunanki de μαθηματική [τέχνη], mathēmatikē [téchnē], "hunerê mısaene", "aidê mısaene"; waxtqesê Yunakiyo Khan μανθάνω manthánō "ez mısenane", kılmek ra ya ki ebe fekê xelki mathe ra yeno) jü ilmê mentıqio ke ebe cıcêraena figurun u be moreunê hesabkerdene ra amo meydan.
.png)
Tarixê matematiki
editMatematik ilmanê tewr khanun ra jüyo. Waxtê ravêrdena çağê tewr verêni de, Çağo Antik de, Yunanıstani de u demê Hellenizm de, uca ra nat "ebe mentıqo zelal" teoremê de sıftein yanê geometriya Ewklidi vırajiya. Na zanışiye Çağo Wertên de, jübini ra cia, waxtê Humanizmê verêni universıtun de u dıwelunê Arebıstani de weşiya ho ramıta.
Matematikê Mısırio Khan u Babiloni
editÇımê tewr muyimê ke zanaişê matematikê Mısırıcun sero melumat ihtewa kenê u be nine şikinime qabıliyetê Mısırıcan texlil kerime, niyê:
Mısırıcan matematik tewr jêde serba karunê pratikun de, jê hesabkerdena yewmiya karker(-doğ-)un, non-potene, genım-sentene, gırsênia caun u hesabkerdena hudıdun ra gureto ho dest.
Mısırıcun çar sıklê hesabi zanıtêne.
- Topkerdene (+)
- Vetene (-)
- Qatkerdene (x)
- Barekerdene (÷)
Geometriye de ine rê hesabkerdena riyê hirêkose, çarkose u trapezun , nejdênia reqemê çemberi π (pi) u hesabkerdena hecımê jü çarkosey (mıreba) be ni formıli naskerde biyo.
