Wp/kiu/Herbert James G March

Nuştoxê na maqale Faruk İremet o.

James G. March Dewletê Amerikaê Yewbiyaey (USA) serra 1928 dı yeno dınya. James G March Stanford University dı profesorê iqtısad u bazariyo.

Vateyê verni

Çı wext mı waşt héyatê James.G.March bınuşna sıfte mı va; İnternet qandê nêy çiya zaf rındo. Fıkrê mı u raşteya interneti pê nêtepışt. Mı çı wext nameyê ciya bêgêyrı (search) ke, gêyreyena mı, mı berd zaf çiyan. Senin fil qeçek vırazeno ra, sembolê dini u sembolê dini ra şi iqtısad, ekonomi mı gırot berd Ünversiteyê Uppsala u.ç.b Êy kı bı raçtey wazenê héyatê James.G.March, en rındê cı kıtabanê cı bıwanê. Qandê kı merdım tenya kıtabanê cı ra şeno bıkewo waşten u hisê James March.

James March 40 seri miyan dı nezdiyê hézarana maqale u kıtabi nuşnayo. U James March éyni wextı Üniversiteyan dı héreket/şirketan ser ders dayo. O bewnayo héreketi u şirketi senin vırazyayê u senin sistemê infermasyoni héreket/şirketi miyan dı vela beno.

Struktürê Organizasyon (Miyaneyê Héreketan)

James March teoriyê sistemê héreketan bı Herbert A Simon a ravey berdı u bı qedemeyê mikro dı vıraştê u ê müsvedde qandê hıdudanê mantıqi vıraştê. James March na fıkrê xü bı Herbert A Simon a piya éhlaq u vinayışê insan serra hadıre kerdo. Êy avnê kı insani rasyonelê (nezdiyê mejı) u éyni wextı dı zi kapasiteyê ina qandê enfermasyon pêser ardenı zi bı hıdud o u no zi beno sebebê çiyê kı insani nêşenê fınê dı qereri bigirê. fıkri u teoriyê March u Simon ver fıkrê klasikê ê iqtısad münaqaşe rê déwet kerdeno. Herbert A Simon ser héreketan bı xetê merdıman bı niwoyê (derece) mikro dı analiz kerdeni rê domnayo. James March bı embazanê xü yê Cohen u Olssen a ”Teoriyê qerer dayenı, Teoriyê çoplıxı, 1972” xetê mikro ra berdo verdayo xetê makro iqtisad. Fıkrê ina wazenê fıkrê héreketi kı bı seredı Anarşizm gürweyeno êy bıvırnê u destê byrokarti bışıknê. March vano kı; Éhlaqê insani hetê iqtisad niwoyê mikro dı karekter u tawrê merdımi analiz keno. Makro niwo dı, Éhlaqê hereketi qontrol beno u no zi merdımi u şirketi beno xetê berzi. Makro niwo dı çewtey benoı çewteyda hémına. Qandê kı intrese (waşten), intreseyê hémınano u zerar zi zerarê hémınano. O kı nêy çi dı vini keno şaro.

Ézayê şirket u hérekatan, héreketi miyan dı fıkri saz kenê u no zi beno qandê tercüme kerdenda waştenda şari u beno taix u beno tarixê ézayan. No fıkır, fıkrê héme xruban o. Xrubi xü no xeti serra héta cêr xü resnenê waştenda şari. James March çıhar serdemeyrê name dano; “rasyoneley, hiyarşi, mühim biyenda serdemı u müsaqaba (yarış)” March vano kı; ”Pazar dı bê müsaqaba ercaney nêbeno u hetê héreketi zi, yani fıkır nêşıno ravêy”. Zaten nêy fıkıri kokê xü wext’e kıhanan ra ginê. Fıkrê kıhan wext wext beno fıkrê “rındey” no fıkrê rındey zi bı hetê tarixçiyan u bı hetê politiqaciyan beno waşetna ina u fıkri pawutena inan.

Kominikasyonê Şirketan / héreketan

Êy kı héta nıka hérekatan u fıkrê şirketan ser gürweyayo u mektebê cı wendo, nêy çi vinenê; kı senin fıkır u waştena ézayan héreketan ser tesir keno u münaqaşe abêno u héreketi senin vırênê u o kı kedê cı analizê héreketi ser ravêrdo James March o. March vano kı; ”-O çi kı héreket u şirketan beno ravey münaqaşe u u kritik o u qandê kı fıkrê rındi şırê ravêy u fıkrê xırabi bıbê mesela münaqaşe, gerek merdım fıkrê rınd u xırabi bıcerıbno”. Hetê fikrê March gerek merdım cerıbnayenı fıkrê newe fınê nêkero. Qandê kı gerek merdım fıkrê neweyan rê rayê newe akero u êy fınê dı bı kritikana nêşıkno. Nêy rê zi name dano u vano; ”Ferqê rayberê zane u xinto zane zeydê muya bariyo. Merdımi narsist kıtabanê tarixi dı esto u nameyê ina zi ca gıroto”.

March ser komunikasyon u enfermasyoni sert zaf gürweyayo. Kar u gürweyê cı éhlaqê ser héreket u insanan u strüktürê inan ser o. Fıkrê mı bı xü noyo kı March, teoriyê Marchi biyolojik, zanayenda éhlaqê insanan o. O dıma fıkrê xü bol vırna u dest bı pawutenda sistem teori (demo 1800 dı peyda biyo u fıkrê éskeriyo) kerdo. Perspektif u fıkrê Marchi wext bı wext vıryayo u o bı xü zaf merdımê zaneyana kar kerdo u fıkrê héreket u şirketan dı profesorê do namdar o. komunikasyon, organizasyon u sembol zerıda cı dı cayê do hera gino.

Çimeyi u Dipnoti

• http://www.ecole.org/Gresup_english_1998_4.htm
• https://web.archive.org/web/20030826173513/http://www.cso.edu/ancien_site/march_bio.htm
• Föreläsninga av March på Handelshögskolan 1999
• James March "Wild ideas: The Catechisim of Hersey" (1999, sida 226).

NOT: © (copyright) Faruk İremet, bê iznê nuştox cayê binan rê neqıl kerdenı, xezete, forımanê binan dı neşır kerdenı u meteban dı bê izin kar ardenı yasax o. No yasaxı qandê héme nuştanê nuştoxi ravêreno. Neqlê tiya kerdeni faruk iremet