Wp/kiu/Friedrich Nietzsche

< Wp‎ | kiu
Wp > kiu > Friedrich Nietzsche

Friedrich Nietzsche (Fredriş Niçe), suka Almanya Leipzig (Saksonya) dewa Prusi, Röcken dı sera 1844 dı marda xü ra biyo u sera 1900, menga axustosi dı şiyo heqeyda xü ser.

Friedrich Nietzsche, 1882

Piyê Nietzsche, papaz Karl Ludwig o u ser 1849 dı dıma neweşeyda dur u derg şıno heqeyda xü ser u Nietzsche ser 1958 dı suka Almanya, Naumburg dı mektebê protestana Schulpforta (yatılı) dı waneno. Sera 1864 dı qeyda xü Üniwersitada Bonn, qısımê teoloji u filoloji dı vırazeno. Sera 1965 dı bı mélimê (F.W.Ritschl) xü ya piya no dano pıro şıno Leipzig u tiya dı ju antik kıtabxane dı, kıtabê Schopenhauer vineno u dıma na kıtaber beno ézayê Fıkırê Schopenhauer. Sera 1869 dı no dano pıro şıno Üniwersitada Basel dı qısımê klasik filoloji dı beno mélim.

Kıtabê Nietzsche ê sıfteyıni "Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik" (Rihê müziki ra biyayenda trajedi) sera 1872 neşır biyo u sera 1876 dı riyê nêweşey ra no Üniwersite ra rapor gêno u ser 1878 dı kıtabê xü yê "Menschliches, Allzumenschliches" (bı insaney, bı insanyetey), qısımê çiyê sıfteyın qandê Voltaire nuşnayo.

Zaf merdımi u zaney vanê kı “-Nietzsche merdımê do zaf zeritenık u zerinerm biyo”. Nietzsche, serandê xü yê peyni dı héme kapasiteyê mezgdê xü vıni kerdo. Tayın tayıni vanê kı: “-Nietzsche, genceyda xü dı neweşeyda frengi cı tepışto u nezdiyê des seri ze vas cüwayo (bitkisel hayat). 1879 dı cı karê çiyê Üniwersita Basel ra erzenê u no tenya kewno rayan, pansionan dı rakewno u tenya maneno.

Nietzsche, ser 1882 dı koc keno şino Roma u uca dı embakxb mgnvm vddgbcn dmvvndhbx gemvrn rfvv.khnmzê xü Paul Ree vineno. Ree zi bı Lou Salome na zewicyayo u zeri Nietzsche kewno Salome u cı rê zewac teklif keno. Helbet Salome no teklifê Nietzsche qebul nêkeno. Nietzsche embazê xü rê u cınya cı rê vano sima mi rê ixanet ke u Roma ra bar keno.

Nietzsche ser 1883 dı kıtabê xü yê qısımê juwêr u dıdını "Also sprach Zarathustra" (U Zerdeşt una vatê) nuşna. Qismê hirini ser 1884 dı Fransa dı suka Nice dı nuşneno. Fıkırê cı ewro zi héndı rınd fém nêbiyo. Tayın tayın nuşteyê cı maneno nuşteyê M.Arabi u H.Mansuri.


Çarnayox u hadırekerdox: Faruk İremet

Nuştey u kıtabê cı edit

  • Aus meinem Leben, 1858 (From My Life}
  • Über Musik, 1858 (On Music)
  • Napoleon III als Praesident, 1862 (Napoleon III as a President)
  • Fatum und Geschichte, 1862 (Fate and History)
  • Willensfreiheit und Fatum, 1862 (Free Will and Fate)
  • Kann der Neidische je wahrhaft glücklich sein?, 1863 (Can the Envious truthfully be happy?)
  • Über Stimmungen, 1864 (On Tendencies)
  • Mein Leben, 1864 (My Life)
  • Homer und die klassische Philologie, 1868 (Homer and the classic Philology)
  • Über die Zukunft unserer Bildungsanstalten (On the Future of our Seminaries)
  • Fünf Vorreden zu fünf ungeschriebenen Büchern, 1872 (Five Prefaces on five unwritten Books) comprising:


1. Über das Pathos der Wahrheit (On the Pathos of Truth)

2. Gedanken über die Zukunft unserer Bildungsanstalten (Thoughts on the Future of Our Educational Institutions)

3. Der griechische Staat (The Greek State)

4. Das Verhältnis der Schopenhauerischen Philosophie zu einer deutschen Cultur (The Relation between a Schopenhauerian Philosophy and a German Culture)

5. Homers Wettkampf (Homer's Contest)

  • Die Geburt der Tragödie, 1872 (The Birth of Tragedy)
  • Über Wahrheit und Lüge im außermoralischen Sinn, 1873 (On Truth and Falsity in an Extra-Moral Sense)
  • Die Philosophie im tragischen Zeitalter der Griechen (Philosophy in the Tragic Age of the Greeks)
  • Unzeitgemässe Betrachtungen (The Untimely Meditations) comprising:


1. David Strauss: der Bekenner und der Schriftsteller, 1873 (David Strauss: the Confessor and the Writer)

2. Vom Nutzen und Nachtheil der Historie für das Leben, 1874 (On the Use and Abuse of History for Life)

3. Schopenhauer als Erzieher, 1874 (Schopenhauer as Educator)

4. Richard Wagner in Bayreuth, 1876

  • Menschliches, Allzumenschliches, 1878 (Human, All-Too-Human)
  • Vermischte Meinungen und Sprüche, 1879 (Mixed Opinions and Maxims)
  • Der Wanderer und sein Schatten, 1879 (The Wanderer and His Shadow)
  • Morgenröte, 1881 (The Dawn)
  • Die fröhliche Wissenschaft, 1882, 1887 (The Gay Science)
  • Also sprach Zarathustra, 1883-5 (Thus Spoke Zarathustra)
  • Jenseits von Gut und Böse, 1886 (Beyond Good and Evil)
  • Zur Genealogie der Moral, 1887 (On the Genealogy of Morals)
  • Der Fall Wagner, 1888 (The Case of Wagner)
  • Götzen-Dämmerung, 1888 (The Twilight of the Idols)
  • Der Antichrist, 1888 (The Antichrist)
  • Ecce Homo, 1888
  • Nietzsche contra Wagner, 1888
  • Der Wille zur Macht, first published 1901 (The Will to Power, a posthumous and selective

collection of notes arranged by his sister, which are not necessarily representative of Nietzsche)

Çımey edit