Felsefe, Yunankiyo Khan u Newe de φιλοσοφία, philosophía, jü be jü ke çarna ra "kamılêni ra haskerden"a. Esıl ser namekerdena qêretê naskerden) u vênıtena sebebunê verênun u sersebet u unsurunê her çi, jü ki yê hedefê kerdışiê peyêni. No qese ravêr antik de amo gurenaene, deva devê waxtê Herakliti de. Platoni çım de felsefe balê ho dano be naskerdena esti-biyaene ya ki be yê ebedi u bêpeyniye, awa ke Platon, na jê welatê fıkrun be fıkrê hewl u rındêni nıçıke (gıl) de zanıta. Diyalektikê Platoni ra gore raştiya felsefiye gunê (gereke) hurênayişo (mışawreo) kritik de ho bımusno u ser bıfino. Aristotelesi de fıkri jê biyaişun zerrê cısmunê eşkeraun de newe ra vırajinê (erjinê werte). Tarixê felsefey de gıraniya mewzun vuriya, feqet meselê bıngey (himi) jê verêni mendi.
Dusê ilmun de qısaweta felsefey warê u qısmê ilmi jü be jü niya; o gıneno meselun sero, iyê ke disiplinunê jü be jüy de hona kes nêcêro cı (niamê tedqiq-kerdene). Exlaq, teoriya naskerdene (kognitifite), mentıq, felsefê huquqi u yê yaban u cemaeti, jü ki metafiziko ke qısmê ho antolociye, kosmolociye, antropolociye (insannastiye) uêb. estê, ni pêro aidê fesefeyê. Ray u adetê fesefê rozawani (ğerbi)o ke gıraniya ho da ğeyal u fıkrê biyaişi, ey het de jü ki teşirê raa fesefey Hind u Çini ki kulturê rozawani sero ki zaf biyo.
|
|
