Destanê Gilgamişî yew destanê Sumeran o. Gilgamiş, qralê pancîna xanedanê Ûrûkîyê Sumeran o. Gorey vatişan Gilgamişî 126 serrî hukimdarîne kerda. Ema wextê hukimdarey ey tam bellî nîyo. Gilgamiş yew qralo ke "Nagbu Imuru", yanî "Keso ke heme çî dîyo" yo. O yew hukimdaro eqilo, zana yo, rîyê erdî û deryayan sero gêraye yo, hîkmet kefş kerda. Namey ey orîjînalê xo de "Izdubar", "Gîzdubar" ya zî "Gîşdubar" o. Gilgamiş versîyonê Yunankî yo.
Gilgamiş, hîrê ra di Homa, hîrê ra yew zî merdim o. Şarê Ûrûkî Gilgamişî ra zaf hez keno. O zaf xurt o, yew cengawer o. Homa Aruru, Gilgamişî rê yew reqîb xeleqnena, namey ey Engidu yo. Engîdû yew birro zaf gird de ciwîyeno. O zey yew heywanî yo, zaf dest û payî yo, quwetin o, zaf gird û zaf xurt o.
Gilgamiş, yew plan virajeno ke Engîdûyî bîyaro bajarê Ûrûkî. Gilgamiş no planê xo de ser keweno. Hê verê Gilgamiş û Engîdû danê pîyer, ema çew zorî çewî nêbeno. Bade zî her di benê emabazê yewbînan (embazê qederî). O wext Birrê Sedîrî mîyan de yew dêwo merdumwer esto. Namey ey Xûmbaba yo. Gilgamiş û Engîdû şonê ke ney dêwê merdumwerî (Xûmbaba) bikişê. (Tabletê çarîn). Ê bade zaf zehmet û meşeqatan a Xûmbaba kişenê.
Wexto Gilgamiş û Engîdû agêrenê Ûrûk Homa Îştar bena aşiqê Gilgamişî û wazena ey de bizewecîyo. Ema Gilgamiş qebul nêkeno. Îştar şona asmên leyê piyê xo Anû û maya xo Antû rê, ke her di zî homa yê, gerreyê Gilgamişî kena. Anû Îştar rê vano "xetaya to ya". Ema o (Anû) ancîya zî duştê Gilgamişî yew mexluqo zey boxeyî xeleqneno û ey şaweno ke bajarê Ûrûkî xirabe biko. Gilgamiş û Engîdû bi zar û zor a ney mexluqî zî kişenê. (Tablet 6) Îştar zaf hêrs bena, kena fîxan û kilaman vana. Gilgamiş û Engîdû bi awa Royê Fıratî destanê xo gonî ra kenê pak û yenê bajarê Ûrûkî. Ê bajar de yew festa gırd virajenê. Homayan ra Homa Enlîl zey yew ceza qerarê merdişî Engîdû dano ke Gilgamiş têna bimano. Engîdû beno nêweş û mireno.(Tablet 7) Gilgamiş embazê xo rê zaf bermeno û lorîyan keno. Merdişê Engiduyî ra peyên tersê merdişî keweno ey zerre û merdiş ra remeno. Vano: "Ez do bixo zî bimira, ez zî o wext nêbena zey Engîdû? Qeder nefret kewt ruhê mi, çike ez tersena, aye ra zî ez seraser welat ra gêrena." (Tablet 7)
Gilgamişî warzeno wi şono gêreno ke çareyê merdişî bivîno. Ûtanapîştîm pîrikê (grandfather) Gilgamişî yo. Ûtanapîştîm û cinîya xo nêmerdeyê. Goreyê Destanê Gilgamişî, Homayî wazenê yew tufan virajê û emir danê Ûtanapîştîmî ke yew gemî virajo. Ema Homayî bade poşman benê ke tufan viraşto. Aye ra Ûtanapîştîm û cinîya ey rê ciwîyayişo ebedî (nemırey) bexş kenê. Gilgamiş ney zaneno. Gilgamiş dano purî şono welato ke pîrikî ey tede ciwîyo. Raya xo sero raşti zaf bela û zehmetan yeno. Peynî de Gilgamiş, Ûtanapîştîm vîneno. Ûtanapîştîm ey rê vano: "Binê deryayî de yew vaş esto, eke ti ey bivînî û ey ra biwerî, ti benî merdimo nemır." Gilgamişî kerran besteno xo lingana, xo erzeno derya, ney vaşî vîneno. Namey ney vaşî "Şîbu îssahir amelu" yo. Yanî "merdimo îxtîyar bi ey beno ciwan" o. Gilgamiş, ney vaşî gêno û verê xo çarneno hetê bajarê Ûrûkîya. Raya xo ser de yew ca raşti yew awa gola serdine yena. Gilgamiş û embazê xo Ur-Şanabî kewenê na gole û xo şûnê. O wext yew mar boyê vaşê ciwîyayişî gêno, yeno ey weno. Mar ca de verrî erzeno, beno ciwan. Gilgamiş bêçare agêreno bajarê Ûrûkî. Gilgamiş, merdiş rê yew çare nêvîneno, nêbeno merdimo nêmerde.
Qey hinya zaf malumati biewni
edit- Loftus, Chaldea and Susiana, London, 1857.
- R. C. Thompson, The Epic of Gilgamish.
- R.C Thompson, A Century of Exploration at Nineveh.
- N. K. Sanders, The Epic of Gilgamish, Revised Edition Incorporating New Material, Penguen Books, 1972.