Basa Sarikoli joda da salah osay basa say dituturko Jolma Sarikoli di nagara Cina.[1][2]
Gambar
| |
| Nagara |  Cina
|
| Pok | Xinjiang |
| Jumlah Panutur | 16.000 jiwa |
| Sistim Panulisan | Arab |
| Status | Lokok tipakai |
| Etnis | Jolma Sarikoli |
| Dialek | |
| Kaluwarga Bahasa | 1. Indo-Eropa 2. Indo-Iran 3. Bahasa Sarikoli |
| Bahasa say Tikahik | Bahasa Tajik |
Huruf
Abjad Arab Uyghur
| No. | Huruf | IPA | Sataraf Latin.[2] | No. | Huruf | IPA | Sataraf Latin. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | ئا
|
ɔ | O o | 20 | غ
|
ʁ | Gh gh |
| 2 | ئە
|
ɑ
/ɛ |
A a | 21 | ݝ
|
ɣ | Gc gc |
| 3 | ب
|
b | B b | 22 | ف
|
f | F f |
| 4 | پ
|
p | P p | 23 | ڤ
|
v | V v |
| 5 | ت
|
t | T t | 24 | ق
|
q | Kh kh |
| 6 | ث
|
θ | Ss ss | 25 | ك
|
k
/c |
K k |
| 7 | ج
|
d͡ʑ | J j | 26 | گ
|
g
/ɟ |
G g |
| 8 | چ
|
t͡ɕ | Q q | 27 | ڭ
|
ŋ | Ng ng |
| 9 | خ
|
χ | H h | 28 | ل
|
l | L l |
| 10 | ݗ
|
x | C c | 29 | م
|
m | M m |
| 11 | څ
|
t͡s | Ts ts | 30 | ن
|
n | N n |
| 12 | ځ
|
d͡z | Dz dz | 31 | ھ
|
h | Hy hy |
| 13 | د
|
d | D d | 32 | ئۇ
|
u | U u |
| 14 | ذ
|
ð | Zz zz | 33 | ئۈ
|
y | Ü ü |
| 15 | ر
|
r | R r | 34 | ۋ
|
w | W w |
| 16 | ز
|
z | Z z | 35 | ئې
|
e | E e |
| 17 | ژ
|
ʑ | Zy zy | 36 | ئى
|
i | I i |
| 18 | س
|
s | S s | 37 | ي
|
j | Y y |
| 19 | ش
|
ɕ | X x |
| Huruf | Sataraf Latin.[2] |
|---|---|
| ئاي
|
Oi oi |
| ئاۋ
|
Ou ou |
| ئېي
|
Ei ei |
| ئېۋ
|
Eu eu |
Latin
| Huruf Balak | A | B | C | D | DZ | E | F | G | GC | GH | H | HY | I | J | K | KH | L | M |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Huruf Ronik | a | b | c | d | dz | e | f | g | gc | gh | h | hy | i | j | k | kh | l | m |
| Pangucapan | a | b | x | d | d͡z | e | f | ɡ | ɣ | ʁ | χ | h | i | d͡ʒ | k | q | l | m |
| Huruf Balak | N | O | P | Q | R | S | SS | T | TS | U | Ü | V | W | X | Y | Z | ZY | ZZ |
| Huruf Ronik | n | o | p | q | r | s | ss | t | ts | u | ü | v | w | x | y | z | zy | zz |
| Pangucapan | n | o | p | t͡ʃ | r | s | θ | t | t͡s | u | ɯ | v | w | ʃ | j | z | ʒ | ð |
| Huruf | А а | B b | C c | Č č | D d | δ δ | E e | Ɛ ε | Ə ə | F f | G g | Ɣ ɣ | Ɣ̆ ɣ̆ | I i | Ʒ ʒ | J̌ ǰ | K k | L l | М м | N n | O o | P p | Q q | R r | S s |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| IPA | [a] | [b] | [t͡s] | [t͡ʃ] | [d] | [ð] | [e] | [ɛ] | [ə] | [f] | [g] | [ʁ] | [ɣ] | [i] | [d͡z] | [ɖ͡ʐ] | [k] | [l] | [m] | [n] | [o] | [p] | [q] | [r] | [s] |
| Huruf | Š š | T t | ϑϑ | U u | Ü ü | V v | W w | Х х | Х̌ х̌ | У у | Z z | Ž ž | Ы ы | ||||||||||||
| IPA | [ʃ] | [t] | [θ] | [u] | [uː] | [v] | [w] | [χ] | [x] | [j] | [z] | [dʑ] | [ɯ] |
Cuntuh Tulisan
Teks di bah ho joda da paragraf jak "Kamus Tajik-Cina" karya Gao Erqiang (1996), say mbahas tentang pontingna pangombangan sistem panulisan untuk bahasa Tajik di Xinjiang, baik dilom bahasa China atawa Sarikoli. Teks Sarikoli titulis dilom "Pinyin" say dikombangko bak Gao Erqiang untuk tigunako dilom kamus. Di bah sa, teks sina juga titranskripsiko dilom Abjad Arab-Uyghur say satara.
ئەۋەل بىرىنچى مەسەلە چى تېر گەپ كەيەن. تۇجىك مىلەت خۈيەن زىڤ ياست. يەد زىڤ ئاپتۇنۇم نايە ئەر دايرە قۇلانمىش ساۇد. جەنۇبى شىنجاڭەن يۇركاند، پۇسكام، قەرغەلېغ، پىشان قەتارلېق جۇىېفەن ۋى تۇجىك خېىل ئۇخشاش نە ياذىن، دى جۇىېنج تۇجىك خېىل ئەساس ئەز جەت خۈ زىڤ قۇلەنمىش كەيىن، خۈ مىلەتەن ۋى زىڤ قۇلەنمىش چېىگ ۋە ئە ۋى تەرەقى چېىگ ئەساسى قانۈن ذۇجېنج ھۇقۇق. ئەگەر ئى مىلەتەن غاڤ زىڤ ڤىد، كىتۇبى زىڤ څە نە ڤىد، دى رەڭ زىڤەن ۋى رەفاند ۋە تەرەقىيات چەكلىمەرى دىچۇر خىرد. مداس چېىگ لېڤد ئەلا كيۈ مىلەت ئەساسى قانۈن ذۇجېنج ئەز ھۇقۇق تۇلۇق بەھرىمەند نە سېذجېنج ساۇد. يىزېق لېڤجېنج ئە زىڤ خاتىرلەمىش چېىگىچۇز بەلگۈ، يەنى ئى مى قەتى مۈناسىبەتلىگ ڤەذجېنج «پىنيىن» سېستىما چى چېر ۋەذد قەتى ھۇسىل سېذجېنج، دىەن ھىچ رەڭ سىر نىست، «پىنيىن» لايەيەن ۋى تۈزۈلۈش مافېق څە ساۇد، ھىچ رەڭ ئەلۇكەت مەس پېيدۇ نە ساۇد. ڤىزېقەن ئەت زىڤ مەذان ڤەذجېنج زىدىيەت مەس ئۇبىكتىپ ھالدە ئى تەرەف سېت قەتى تېر سەۋىيە قەتى بىرلىگىر یاذد. مۈستەقىل تەرەقى چاݝجېنج ئى زىڤەن كيەمان ۋىرى ماس يېتىچۇز ڤىد كەرەك. ئىلىم ۋە رەفاند ئەز نۇختا زاݗت ئەلا يەد داۇلىرى ئۇىغۇن چېر.
先说第一个问题。塔吉克族有自己的语言。这种语言在自 治县通用,是无法用其他语言代替的。和南疆莎车、泽普、叶 城等地的塔吉克人不同,这里很多塔吉克人只使用或基本上 使用自己语言。使用和发展本民族语言是宪法赋予的权利。如果一个民族只有口头语而没有书面语,这个语言的使用和 发展实际上就受到限制,也就不能合理享受宪法给予的权 利。文字就是记录语言的符号,用的是相关的一套拼音系 统,其中没有什么神秘,拼音方案设计周到也不会产生繁 难。文和语之问可能具有的矛盾将会通过客观而明智的处理 达到很大程度上的一致。一个独立发展的语言总要有和他相适应的文字。这从学术上或实用上说是理所当然的。
先说第一个问题。塔吉克族有自己的语言。这种语言在自 治县通用,是无法用其他语言代替的。和南疆莎车、泽普、叶 城等地的塔吉克人不同,这里很多塔吉克人只使用或基本上 使用自己语言。使用和发展本民族语言是宪法赋予的权利。如果一个民族只有口头语而没有书面语,这个语言的使用和 发展实际上就受到限制,也就不能合理享受宪法给予的权 利。文字就是记录语言的符号,用的是相关的一套拼音系 统,其中没有什么神秘,拼音方案设计周到也不会产生繁 难。文和语之问可能具有的矛盾将会通过客观而明智的处理 达到很大程度上的一致。一个独立发展的语言总要有和他相适应的文字。这从学术上或实用上说是理所当然的。
Awal birinqi masala qi ter gap kayan. Tujik milat hüyan ziv yost. Yad ziv optunum noya ar doira khulanmix soud. Janubi Xinjongan Yurkond, Puskom, KHarghalegh, Pixan khatorlekh juiefan wi Tujik heil uhxox na yozzin, Di juienj Tujik heil asos az jat hü ziv khulanmix kayin, Hü milatan wi ziv khulanmix qeig wa a wi tarakhi qeig Asosi KHonün zzujenj hyukhukh. Agar i milatan ghov ziv vid, kitubi ziv tsa na vid, di rang zivan wi rafond wa tarakhiyot qaklimari diqur hird. M dos qeig levd alo k yü milat Asosi KHonün zzujenj az hyukhukh tulukh bahyrimand na sezzjenj soud. Yizekh levjenj a ziv hotirlamix qeigiquz balgü, yani i mi khati münosibatlig vezzjenj pinyin sestimo qi qer wezzd khati hyusil sezzjenj, dian hyiq rang sir nist, Pinyin loyayan wi tüzülüx mofekh tsa soud, hyiq rang alukat mas peidu na soud. Vizekhan at ziv mazzon vezzjenj zidiyat mas ubiktip hyolda i taraf set khati ter sawiya khati birligir yozzd. Müstakhil tarakhi qogcjenj i zivan Kyamon wiri mos yetiquz i yizekh vid karak. Ilim wa rafond az nuhto zoct alo yad douliri uighun qer.
Let’s talk about the first question first. The Tajiks have their own language. This language is commonly used in the autonomous county and cannot be replaced by other languages. Unlike the Tajiks in Yarkand, Poskam, Kargilik and other places in southern Xinjiang, many Tajiks here exclusively or largely exclusively use their own language. The use and development of the national language is a right conferred by the constitution. If a nation only has a spoken language but no written language, the use and development of this language will actually be restricted, and it will not be able to reasonably enjoy the rights granted by the constitution. Writing is a set of symbols that record language, and a related pinyin system is used. There is nothing mysterious about it, and a well-designed pinyin scheme will not cause any complications. Possible contradictions between text and language will be treated objectively and wisely to achieve a large degree of consistency. A language that develops independently must have a set of characters that are suitable for it. This is a matter of course from an academic or practical point of view.
Payu kita bahas partanyaan partamo pai. Jolma Tajik uwat basa tiyan diwik. Basa hasa umum tipakai di daerah otonom rik mak pandai tigontiko rik basa barih. Sumang rik jolma Tajik di Yarkand, Poskam, Kargilik rik pok barih di hulu Xinjiang, lamon jolma Tajik dija sa sacara eksklusif atawa sabagian balak makai basa tiyan diwik. Panggunaan rik pangombangan bahasa nasional joda da hak sai diunjukko bak konstitusi. Aman osai Bangsa bih uwat basa lisan tapi makka basa tulisan, jadi pamakaian rik pangombangan bahasa sina justru bakal tibatasi, rik mak pandai nganikmati sacara wajar hak-hak sai diunjukko bak kontitusi. Tulisan joda da sakumpulan simbol sai ngarekam bahasa, rik sistem pinyin sai tikahik tipakai. Makka sai misterius rik kamona ho, rik skema pinyin sai tirancang holau-holau makwat nimbulko komplikasi piya juga. Kamungkinan kontradiksi antara teks rik basa bakal tiparadui sacara objektif rik arif bijaksano untuk nyapai tingkat konsistensi sai langgar. Osai basa sai bukombang sacara mandiri porlu uwat saparangkat karakter sai sasuai rik ia. Kamoja sa tamtu da jak sudut pandang akademis atawa praktis.
Mari kita bahas pertanyaan pertama terlebih dahulu. Orang Tajik memiliki bahasa mereka sendiri. Bahasa ini umum digunakan di daerah otonom dan tidak dapat digantikan dengan bahasa lain. Berbeda dengan orang Tajik di Yarkand, Poskam, Kargilik dan tempat lain di selatan Xinjiang, banyak orang Tajik di sini secara eksklusif atau sebagian besar menggunakan bahasa mereka sendiri. Penggunaan dan pengembangan bahasa nasional merupakan hak yang diberikan oleh konstitusi. Jika suatu bangsa hanya mempunyai bahasa lisan tetapi tidak memiliki bahasa tulisan, maka penggunaan dan pengembangan bahasa tersebut justru akan dibatasi, dan tidak dapat menikmati secara wajar hak-hak yang diberikan oleh konstitusi. Tulisan adalah sekumpulan simbol yang merekam bahasa, dan sistem pinyin terkait digunakan. Tidak ada yang misterius tentang hal itu, dan skema pinyin yang dirancang dengan baik tidak akan menimbulkan komplikasi apa pun. Kemungkinan kontradiksi antara teks dan bahasa akan ditangani secara obyektif dan bijaksana untuk mencapai tingkat konsistensi yang tinggi. Suatu bahasa yang berkembang secara mandiri harus mempunyai seperangkat karakter yang sesuai dengannya. Hal ini tentu saja dari sudut pandang akademis atau praktis.
Rujukan
- ↑ A wide variety of varied transcriptions of the name "Sarikoli" are used in linguistic discussions, such as 萨里库尔语, Sàlǐkùěryǔ, 萨雷阔勒语, Sàléikuòlèyǔ, 色勒库尔语, Sèlèkùěryǔ or 撒里科里语, Sǎlǐkēlǐyǔ.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Erqiang Gao, 高尔锵 塔吉克汉词典 Tajik-Chinese Dictionary (1996) Sichuan Nationalities Publishing House, 四川民族出版社, ISBN 978-7-5409-1744-9