COVID-19 (Coronavirus) é un duensa kauzadu pa un virus ki podi pasa di algen pa algen. Kel virus ki ta kauza COVID-19 é un novu coronavirus ki dja spadja na mundu interu. Sintomas di COVID-19 podi varia di un duensa leve (ô sen sintomas) a duensa gravi.[1]
Bu podi fika infetadu atravez di kontatu pertu (serka di 6 pe ô distánsia di dos brasu) ku un algen ki teni COVID-19. COVID-19 é prinsipalmenti transmisivel di algen pa algen. Bu podi fika infetadu atravez di gotas respiratoriu ora ki un algen infetadu tosi, spira, ô fala. Bu podi panha-l tanbê atravez di toki na superfisi ô objetu ki teni virus na el, y logu dipos toka bu boka, nariz, ô odjus.[1]
Nes momentu ka ten nun vasina pa proteji kontra COVID-19. Midjor manera pa bu proteji bu kabésa é pa ivita ser spostu a virus ki ta kauza COVID-19. Fika na kaza masimu pusivel y ivita kontato pertu ku otus algen. Uza un kubertura di rostu di panu ki ta kubri bu nariz y boka na lugaris publiku. Linpa y dizinfeta superfisis ki ta tokadu ku frekuénsia. Lava bu mô frekuentimenti ku sabon y agua pa pelu menus 20 sugundus, ô uza un alkua-jel ki ten pelu menu 60% di alkua pa dizenfeta mô.[1]
Fazi konpra di kumida y ramedi, ba dotor, y fazi atividadis bankariu pa internet si for pusivel. Si bu ten ki bai pesualmenti, fika pelu menus 6 pe lonji di otu algen y dizinfeta kuzas ki bu ten ki toka nel. Opta pa entregas di kumida, y limita kontatu pesual masimu pusivel.[1]
Fika na kaza si bu stiver duenti, tirandu se pa rasebi kuidadus mediku. Ivita transporti publiku, taxis atravez di aplikativu, o taxis normal. Sipara bu kabésa di otus algen y animal di stimason na bu kaza. Ka ten nun tratamentu spesifiku pa COVID-19, má bu podi buska kuidadus mediku pa djuda alivia sintomas. Si bu mesti atenson mediku, txoma antisipadamenti.[1]
Tudu algen ta kori risku di panha COVID-19 Adultus mas bedju y algen di kalker idadi ki ten prublemas di saude seriu podi sta na risku mas grandi di fika gravementi duenti.[1]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/downloads/2019-ncov-factsheet-Cape-Verdean-Creole.pdf