Wp/kck/Zambia

< Wp‎ | kck
Wp > kck > Zambia

Zambia (/ˈzæmbiə, ˈzɑːm-/), inodan’ wa iyi Republic of Zambia kumunlayo (Tonga: Cisi ca Zambia; Nyanja: Dziko la Zambia), ihango ipakati ndapakati kwedzimwe hango mu Southern-Central Africa koga bamwe banoti inowan’ wa mu East Africa. Yakabakidzana nde Democratic Republic of the Congo iku bunanzwa, Tanzania iku bunanzwa gwemabhehhuba (north-east), Malawi iku mabhehhuba, Mozambique iku burwa yemabhehhuba (southeast), Zimbabwe ndeBotswana dziku burwa, Namibia iku burwa yemahwahhuba (southwest), kukoba nde Angola ikumahwahhuba. Doropo gulu loyi Lusaka, linowan’ wa pakati kweburwa yekuZambia (south-centr). Bunji gwebanhu bose bahhele muLusaka ikuburwa ndeku dunhu le Copperbelt iku bunanzwa gwemahwahhuba (northwest), ndiko kunotikala zwepfuma yehango.

Yakatanga ilihango yebanhu beKhoisan, kwakatanga swika banhu batema banobva muntha dzakasiyana nde 13th senyuri. Kwakati kuswika makhuwa ndelubaka gwe 18th senyuri, maBhirithishi akatola hango ndemasimba ekayitungamila pasi kwehango dzadziyi Barotziland-North-Western Rhodesia nde North-Eastern Rhodesia kukadze kukapela 19th senyuri. Dzakahanganisiwa hango dzose nde1911 kukabumbiwa hango inoyi Northern Rhodesia. Kwelubaka gunjinji kutungamila makhuwa, hango yeZambia yaka ipiwa batungamili banobva ku London belayigwa kwazo nde British South Africa Company.