Amazonka (špan.: Amazonas; port.: Amazonas) jest rěka v Južnoj Amerikě, ktora jest najboljša rěka po objemu spusta vody v světu i ili najdolžějša abo druga najdolžějša rěka světa.[1][2]
Glavne vody rěky Apurimak na gorě Mismi okolo stolětja sčitali najdalekym iztočnikom Amazonky, dopoka raziskyvanje 2014 roka ne našlo jego v gorě Kordijera-Rumi-Kruz v glavnyh vodah rěky Mantaro v Peru.[3] Mantaro i Apurimak sjedinjajut se i s drugymi pritokami formovajut rěku Ukajali, ktora pozdněje strěčaje s rěkoju Maranjon vyše po vodotoku od Ikitosa (Peru), da by sformovati to, čto vse državy kromě Brazilije sčitajut glavnoju osnovoju Amazonky. Brazilcy imenujut sej děl rěkoju Solimojns vyše jej slivanja s Rio-Negro,[4] kde formuje to, čto brazilcy nazyvajut Amazonkoju v Shodkě rěk (port.: Encontro das Águas) v Manausu, najboljšem gradu na rěkě.
Pri srědnjem spustu okolo 209 000 kubovyh metrov v sekundu, priblizno 6 591 kubovyh kilometrov v rok, čto jest boljši čem naslědne 7 najboljših nezaležnyh rěk razom, Amazonka prědstavjaje 20% od globalnyh rěčnyh spustov v okean.[5] Kotlina Amazonky jest najboljša spustova kotlina v světu, s ploščeju v okolo 7 050 000 kvadratnyh kilometrov. Čest spustovoj kotliny rěky v Brazilijě jedino boljši, čem kotlina koj-nebud drugoj rěky. Amazonka vhode v Braziliju s petinoju od priliva, ktory ona konečno bude izpuščati v Atlantičny okean, jednako uže imaje boljši priliv, čem izpuščaje kaka-nebud druga rěka.[6][7]
Iztočniky
edit- ↑ "Amazon River". Encyclopædia Britannica (na anglijskom). Bylo arhivovano iz iztočnika 6 oktobra 2015.
- ↑ "What is the world's longest river". National Geographic (na anglijskom). Bylo arhivovano iz iztočnika 6 oktobra 2017.
- ↑ James Contos; Nicholas Tripcevich (mareca 2014). "Correct placement of the most distant source of the Amazon River in the Mantaro River drainage". Area (na anglijskom). 46 (1): 27–39. doi:10.1111/area.12069.
- ↑ Penn, James R. (2001). Rivers of the World (na anglijskom). ABC-CLIO. str. 8. ISBN 978-1-57607-042-0. Bylo arhivovano iz iztočnika 15 oktobra 2015.
- ↑ Moura, Rodrigo L.; Amado-Filho, Gilberto M.; Moraes, Fernando C.; i dr. (1 aprilja 2016). "An extensive reef system at the Amazon River mouth". Science Advances (na anglijskom). American Association for the Advancement of Science. 2 (4): e1501252. doi:10.1126/sciadv.1501252. ISSN 2375-2548. PMC 4846441. PMID 27152336. Bylo arhivovano iz iztočnika 24 aprilja 2016. Data dostupa: 23 aprilja 2016.
- ↑ Tom Sterling (1979). Der Amazonas (na němečskom). Time-Life Bücher.
- ↑ Smith, Nigel J.H. (2003). Amazon Sweet Sea: Land, Life, and Water at the River's Mouth. University of Texas Press. str. 1–2. ISBN 978-0-292-77770-5. Bylo arhivovano iz iztočnika 15 septembra 2015.
Vněšnje linky
edit- Tutoj članok imaje prěvod iz članka "Amazon River" v Vikipediji na anglijskom (spis avtorov; dozvoljeńje CC BY-SA 4.0).