هەورامان یا هۆرامان جوگرافیێوی کویسانیا، بە ویەردێوی دوور و درێژ و فەرهەنگ و شارستانیێوی دیار و بەرجەستە و زوانێوی تایبەت و کۆنیۆ. ئی مەنتەقە، فرەتەر بە هۆو جوگرافیای تایبەت و کەش و کۆ سەخت و سەرکەشەکاشۆ، دریژاو مێژووینە مەنتقێوی «دەروونگرا» و گۆشەگیر بیەن. ئینە بیەن بە باعیس، سەرچەمە مێژوویکانە کەمتەر باسوو هەورامانی کریۆ و چی بارۆ ئاستەنگیێ فرێ سەروو ڕاو پەیجۆرکاراو مێژوو هەورامانیۆ با. بەڵام ئا زوانە کە خەڵکوو هەورامانی قسێش پنە کەرا و ئارۆ بە هەورامی مژناسیۆ، سەردەمانێو، تا دوێ سەدێ چێوەڵتەر، بەشێوی فرە جە پانیشتوو (جنووبوو) کوردستانیەنە، جە دەشتەو سلێمانی تا سنەو کرماشان، پێسەو زوانوو قسەکەردەو خەڵکی و هەرپاسە زوانوو شێعر و ئەدەبی، ڕەواجش بیەن و مێژووش جە مێژوو هەورامانی جیانمەکریۆوە.