Miguel Ángel Jusayú (Wayuunaikiru'u: Mikelü Anjerü Jusayuu) niia chii palajachikai sünain ashajaa Wayuunaikika, ashajüi, aküjüi siia ekirajüi sunüiki Wayuu sulü tü Ekirajaapülee sünain Ashajaa chaa sulü'ü Ekirajupüle Suuria; Wayuu niia akanajüshi karalo'uta sutuma niyatain sulü Ekirajupüle Suuria kajamüin anaasü nukuwaitpaa so'ü aküjaa sunüiki wayuu,
Joüshi chaa Wuinpumüin anainwa mma Wajiira pejee sünain Palaaka Kariwe siia wa'apüna sünain pueuloka Nasaree, so'ü juyaa 1933 sulü tü eiru’kuka Ja’ayaliyuu, mo’üshi tepichiiwa niia so'ü 9 juyaa noü, sutuma wanee wanülü nunain noü'ü. So'ü juyaa 1950 ekerotushi sulü tü Supülajana Mo’üpawa Wenesueelajatü (alijunaiki: Instituto Venezolano de Ciegos), chaa alijunapiapa'a Karaaka, yaleje ekirajashi sünain kürato palajanaka, jat’tusu nutuma sünain juyaa 1956. Piama juyaa suchikeje, niia'jashi chii palajanakai sünain ekirajaawa Kooriko Eishejera-Ashajaa Püraille, chaa alijunapiapa'a Marakaaya.
Jusayuu ouktüshi so'ü kai 8 Juunio sünain juyaa 2009, chaa alijunapiapa'a Marakaaya ein mma’ipakat Suuria, ayalajunushi'oü sulü supülajana ouktüsu Karümen, siia suchikeje eikajanushi chaa Pala'aipo'u soou mmakat Wajiira ee nu’umain. Nuikipüle Jusayuu shiia "Mioüjeshi’tei sünain Ashajaa Sukuwaitpaa Wayuu" ("Quiero Ser un Gran Escritor de la Cultura Wayuu").
Jusayuu chii Wayuukai Miyo'uEdit
Miyo'u nukuwaitpaa Jusayuu soou mmakat Wenesueela siia Ameerika Uuchimüin, niia chii atijakai ma'ain. Taichii nee kashein müin nain alijuna, nu’upünaka mushii kaa wayuuin niia; kajamüin Joüshi chaa mma mioü Wajiira.
Sünain nü'nüiki so'ü akuentaaja so'ü nukuwaitpaa mushii "Tü wayuukalirua suturajüin taya, kajamüin mo'üin taya jee siia nnojoishi'tei anaain sünain kassa supüshuwayale" ("La gente se burlaba de mi, porque había quedado ciego e imposibilitado para todo"). Terajüin tü kanainwaka siia alerajana sutuma wayuu, te'erein ma'ain suchukuwaya tü mmakat, chii kaikai, tü wopükot siia su'upüna Wayuu. Ashajeshitei ta'nulia sünain wanee ipaa mioü soou mma Wajiira; tü alijunaka musuu tamüin: "Tü wayuukalirü anaasü nee supüla asaa chirinche, shiia nee", sutuma tü anüikika makaa, mojüsü tain kajamüin taliasü sutuma kanüikika.
Tairü ayatushi'tei sünain takuwaitpaa, supüla mioüwa soou mma siia awanaja sunüikika tü müjulasuka tamüin. "Aküjunesu ta'nulia müin Miguel Ángel Jusayuu, chii mioükai ashajüi Wayuu" ("Quiero ser recordado como Miguel Ángel Jusayú, el gran escritor Wayuu") Maima karalo'uta anaawakapüle apünaka numüin, müin sain tü Püremioo Mmakat'püna sünain Liteeratüra 2006.
"Chii Jintüikai Shua"Edit
Shiia wanee ayaakuwa "Jintüikai Shua" aküjaaka suchukuwaje nukuwaitpaa chii ashajaakai Miguel Ángel Jusayuu, musuu suchukuwaje tü ayaakuwaka: Wanee jintüi mo’üpasai, chii Jintüikai Wayuu niia. Nüpütüin nukuwaitpaa, numülüin siia nu'umain Wajiira. Ounüshi chaamüin Marakaaya yaleje ajulijushi nneerü siia aiküshi karalo'uta loteriia; chii Jintüikai mioüshi, atijushi eishejera siia ashajaa. Ayatusu nutijain nukuwaitpaa kaa müin nushajaain sulü karalo'uta.
Chii wayuukai ajulijakai, arülejuikai siia nojolesü kassa nümana; niajashi kajutkai wayuu sunainwa Liteeratüra Wenesueelajetü siia soou Ameerika, chii makaai niia Miguel Ángel Jusayuu.
KaralouktakanaEdit
- Morfología Guajira (1975)
- Jüküjaláirrua wayúu (1975)
- Tü Sunüikika Wayuu. Jamüin yoota, jamüin sushajia siia jamüin sukumujaiwa anüikika (1978)
- Jüküjaláirrua wayúu II (1979)
- Diccionario de la lengua guajira: Castellano-guajiro (1981)
- Diccionario Sistemático de la Lengua Guajira (1988)
- Takü'jala, wayuunaikiru'u jee alijunaikiru'u (1989)
- Morfología de la Lengua Guajira
- Kanewa, el árbol que daba sed (2005), anaatetnusu jünain anüiki wayuunaiki jee alijunaiki
- Nnojotsu Pa'in nnojotsu Ama'in (¨No era vaca ni era caballo¨) [1], editado en alijunaiki, sueco, danés y noruego.