A'anaa (alijunaiki: armar chinchorro, proviene de la palabra süi, jama'a = chinchorro, hamaca) tü a'anaaka shia tü aainjaaka süi müsia a'anaa jama'a sutuma wayuu. Süpünala woushinuu sümaiwa süpüla nalatirüinjatüin sümüin nachounyuu süma naikeyuu süpüla watta ka'i. Shia na'anasianjatüka naa majayutnuukana süpüla aainjainjatülüin sulu'u suumain tü süikat o'ulaa sutuma wayuu süpüla atunkaa müsia eemerawaa, aainjünüsü suupuna luma eere jülüjain na'in tü nakua'ipaka watta ka'i. Wainmapütsü tü sa'aniapalaka müsia tü saainjiapalaka sünain wattain saalin so'u müsia tü sünakat. Tü süikat kekiisü, kayülainsü jee kapanasü. Tü jama'akalü ichesü tü saainjiakalü. Tü wayuukat müsüka sa'in tü walekerü sünain aainjaa süi.[1]
Sukua'ipa saainjia süi
Ashawaletnüsü tü anütpalaaka süpüla sujutnuin tü süikat müsia shiale tü jama'akalü aka waneejatüin tü sujuniakat, süchikijee tia o'ttüshii sünain ojunaa tü süikalü:
Palajana oko'ojunusü tü jiitpaikalü sünain piantuain. Ashawaletnüsü tü anütpalaaka süpüla sujutnuin tü süikalü süka tü jiittapai oko'ojuushikalü. Ojutnüsü sünain waimain sukua'ipa tü sünakalü müsia so'ujana. Kettaapa sünain sha'watuin, atu'utnüsü tü shikiipalaka süpüla sa'atnuin tü süikalü.[1]
Jamalu'lu sümüin wayuu tü a'anaaka
Tü a'anaaka jama'a süma aainjaa süi wainmapu'usü sujutu namuin naa wayuukana, yalapa naya joyotuin sünain, waima tü jülüjaka na'in ma'aka tü sukua'ipaka sünaa tü kasa eekalü sulu'u tü mmapaaka wajiira, süpüla ne'itaain sünain so'ujanain tü o'ulakalü. Nekiiru'usu waneepia sukua'ipa naainjüin süma na'anuin. Anasü na'in sünain tü aainjaaka, eesü nama'ana tü a'anaaka, tü akaalijirawaaka müsia nnojoluin tü mojuka a'in nama'ana. Sünain tü a'anaaka nojutuin na'in suulia tü kasa mojusu eekai alatüin namuin.
Sukua'ipa tü a'anaaka
Waimapu'usü sukua'ipa saainjia tü süikalu. Eesü tü kayülainsüka, shia tü palajatka sukua'ipa saainjia süi. Tü pito'uyaa münaka shia tü wattaawakaa asa'a, waima so'u sutuma tü süsa'aka. Tü kolompianaayaakat shia tü waneewaikalü sa'apaya süsa'a, kaalapüsü ma'in saainjia. Eesü süpüla waneeshian müsia piamalee tü shiyülainka tü süikalu. Tü patu'uwasüka shia tü piantuaka ajunia süpüla sukunjunuin sukua'ipa süpüla sututnüin, ayutnusu sünaa shi'ipa'aya tü atuliaka. Waima sukua'ipa sünaa tü a'anuushika nayuuluin sünainjee sukua'ipa tü kasa sukorolaka wayuu.[1]
Sükalia saainjia wanee süi
Sükalia wanee süi sünain saaijünüin eesü ma'aka piama sünainmuin aipirua kashi, müleka shi'yataanün sünain waneepia sutuma tü aainjütka süi süma tü a'anütka jama'a. Tü süi patua'sükat eesü alatüin sükalia ma'aka akaratshi kashi sünainmuin wanee juya süka atuluushin shia.[1]