Republic of Liberia edi ekpri idụt ke mbeninyañ Edem Usoputịn Africa. Enye enyene adaña obio ye Sierra Leone, Guinea, ye Ivory Coast. N̄kpọ nte kilomita 520 ẹdu ke idụt emi. Ke 2021, n̄kpọ nte owo 5,000,000 ẹdu ke Liberia. Monrovia edi ibuot obio Liberia.
Se Ibañade obio emi edit
Liberia edi idụt kiet ke Edem Usụk Africa, ke mbenesụk Inyañibom Atlantic. N̄wakñkan ibat obot Liberia ẹdu ke mbeninyañ, emi enyenede ikpọ obot ọkọñde akan mita 300 esim mita 500 ekoñde esisit ekan inyañ. Mme edep ẹyọhọ mme mbeninyañ emi ndien onyun ọyọhọ ñkpọ nte kilomita 30 esim 50 ke esit obio oro. Ke oro ebede, unaisọñ edu ke ikpọ obot ọkọñde akan mita 400. Ikpọ obot esifụk idụt oro ke ñkpọ nte mbahade 60 eke ikie. Ikpọ obot ẹdu ke edem edere. Ikpọ eto ọkpọ usụkkiet ẹdu emi edide akpan ñkpọ kabaña ndutịm uforo obio. Mme edep ẹdu ẹkpere mbeninyañ. Ke 2019, ñkpọ nte owo miliọn 5 ẹdụñọ ke Liberia. N̄kpọ nte mbahade iba ke otu mmọ ẹdụñ ke Monrovia, ibuot obio. Ubahade Ndutịm ukara 15 ẹdu, emi ẹkotde mme obio. Akpan mfịna ñkanñkụk ke Liberia edi nte ke ẹsitop mme unam oro ekperede ndikure ofuri ofuri ẹnyụñ eda enam udia. Ẹkot orụk unam emi unam ikot. Ẹsinyam ndusụk unam ñko ẹnọ mme idụt mbọhọidụñ. Ata akamba ubak Liberia edi ikpọ akai. Ukem nte mme idụt oro enyenede ikpọ akai, utem ikọt nsịn ikañ ke nditọ iñwañ edi mfịna. Ukpi eto eke mikemke ye ibet edu n̄ko. Ke Monrovia, ekese usabadeñkpọ ẹdu.
Mbukeset edit
Ke 1822, mbon White America ẹma etọñọ Ñka Colizonization ẹnyụñl ẹdep isọñ ke Africa oro akakabarede edi Liberia. Mmọ ikoyomke mbubịt owo oro mîkedịghe ifịn ẹdu ke United States.Ke ntak emi, mmọ ẹma ẹda ndusụk mmọ ẹka Liberia. Ke ntọñọ ntọñọ ekọñ mbio obio America (ke 1860), ñkpọ nte ifịn 12,000 ẹkedụñ ke Liberia. Enyịñ idụt oro ọwọrọ "Idụt mme ọbọhọ ufụn". ke usem Latin. Liberia ama ada ke idem ke July 26,1847. Joseph Jenkins Roberts ekedi akpa Adaibuot ukara Liberia. Mme idụt Europe ẹma ẹsọsọp ẹdiọñọ Liberia nte idụt. Mbon United States ikadaha enye nte Idụt tutu esịm 1862. Ediwak mbubịt owo oro ẹkenọde ẹka Liberia ẹkedi mme isụñutom. Mfịn, akpan usem esie edi Ikọmbakara. Ke mme iduọk isua 1990 ye ke ntọñọ ntọñọ 2000, ekọñ iba ke obio ẹma ẹneñede ẹtụk idụt oro. Ibet idụt oro ebiet eke United States. Ke mme umekowo ẹkenịmde ke 2017, George Weah ama akabade edi edịp ye duop adaibuot ukara Liberia. Adaibuot ukara mbemiso Weah ekedi Ellenson Sirleaf, akpa Adaibuot ñwan Africa.