Ibrahim Badamasi Babangida GCFR (Akamana ke 17 August 1941) edi akani owoekọñ Nigeria ye ebre mbre Ukara. Enye ama anam utom nte owoekọñ Adaibuot ukara Nigeria tọnọ ke 1985 tutu enye ọkpọñ utom ke 1993.Ema emenede enye itie ediwak ini nte enye okosuk anamde utom tọnọ ke 1984 esim 1985 nte Etubom Udịmekọñ, ndien enye akaiso ndida odudu esie mbọ Muhammadu Buhari Ukara nda ke odudu.
Ntọnọ uwem
editIbrahim Babangida akamana ké 17 August 1941 ke Minna ọnọ Ete esie, Muhammad Babangida ye Eka esie Aisha Babangida. Enye ama abak ọbọ Ukpepñkpọ Islam mbemiso ọtọñọde ufọkñwed praimari tọnọ ke 1950 esim 1956, tọnọ ke 1957 esim 1962, Babangida ọkọbọ ukpep ke Ufọkñwed Government College Bida, ye nsaña ubet Ukpepñkpọ esie Abdulsalami Abubakar, Mamman Vatsa, Mohammed Magoro, Sani Bello, Garba Duba, Gado Nasko ye Mohammed Sani Sami. Babangida ama odụk Udịmekọñ mbon Nigeria ke 10 December 1962, enye ama odụk ufọkñwed utomekọñ mbon Nigeria ke Kaduna. Babangida ama ọbọ utom esie nte Udiana Etubom ekọñ ọyọhọ iba nte Akwaowo anwanekọñ ofuri ini ke Royal Nigerian Army (ọfiọñ kiet mbemiso akabade edi Mbonekọñ Nigeria) nọmba esie ekedi N/438 ọtọde ufọkñwed utomekọñ mbon Imadia ke 26 September 1963. Babangida ọkọdụk ufọkñwed utomekọñ mbon india ọtọñọde ke April esim September 1963. Enye ekedi Akwaowo ekọñ eke Akpa Udịmekọñ mbon uyep ọtọñọde ke 1964 esim 1966. Ọtọñọde ke January 1966 esim April 1966, Babangida ọkọbọ ukpep mkpri mbonekọñ ke Royal Armoured Centre ke United Kingdom – do enye ama ọbọ ukpep ke nte ẹtopde ikan ye nte ewatde ubomisọñ ekon Saladin. Ekenọ Lieutenant Babangida aka ye akpa Udịmekọñ mbon uyep ke Kaduna onyun okut mme afai afai ñkpọntibe ndida mbo Ukara ke odudu eke 1966 emi okosuñọde ke ndiwot Sir Ahmadu Bello. Enye akadiana ye ediwak ñkparawa mbonekọñ etode edere edere Nigeria ke mbabuat ubọ Ukara nda ke odudu ke July emi Murtala Mohammed akadade usun emi akada okosio ndisio General Aguiyi Ironsi mfeb, nyun men General Yakubu Gowon nim ke itie esie.
Utom ekọñ
editEkọñ mbio obio
Ntọt efen efen: Ekọñ mbio obio mbon Nigeria
Ke etienede ekọñ mbio obio akasiande, a efiak ekot Babangida enyun eno enye aka Akpa Udịmekọñ ke idak ndausuñ General Mohammed Shuwa. Ke 1968, enye ama akabade edi andida 44 Udịmekọñ mbonekọn emi ekebuanade ke ọkpọsọñ eñwan ke ufọt isọn Biafra. Ke 1969, ke ini utom uyep ọkọtọñọde ke Enugu esim Umuahia, mme Udịmekọñ ema edidu ke idak ọkpọsọñ ikan ndien ema ẹtop Babangida ke ñkañ nnasia ikpanesit esie. Ema emen enye eka ufọkibọk ke Lagos enyun eno enye ndimek ndisio itiatikan ke ikpanesit esie edi enye ama esin onyun akama enye asaña. Ọnyọñ ndien unan esie okokụrede sụñsụñ Babangida ama ọdọ Maryam King ke 6 September 1969. Enye ama afiak aka iso ekọñ ke December 1969, esede abaña Udịmekọñ ke January 1970, Akwaowo ekọñ General Theophilus Danjuma ama asian Babangida ete ke mbon ekọñ Biafra eyak idem eno Akwa ukara ekọñ ke Obio Lagos, ọnọde idiọñọ nte ke utit ekọñ esim.
Ke ekọn̄ ama okokụre
editKe 1970, ke ekọñ oro okụrede, ema ebenede itie Babangida ikaba enyun eno enye aka ufọkñwed mbon ekọñ Nigeria nte andikpep. Ọtọñọde ke August 1972 esim June 1973, enye ama aka Advance Armoured officers course ke United States Army school. Ke 1973 ema emek enye etubom mbon uyep Udịmekọñ 4. Ke 1975, enye ama akabade edi Etubom nka udịmekọñ armoured mbon Nigeria. Babangida ama ọbọ ediwak ukpep ke ukpeme ye uso uso Usụñ. Colonal Babangida nte Etubom nka Armoured ekedi akpa andibuana ke edikpuhọ ukara eke 1975. Nte ini akade ema emek enye nte Kiet ke otu mme mkpri nkan owoekọñ Supreme military Council ọtọñọde ke 1 August 1975 esim October 1979. Colonel Babangida