Sinin toi sains nopo nga kokomoi ponimungan om ponguludan do kotoilaan do nunu nopo id pomogunan. Pongundodoitan do sains nokorikot mantad boros Latin, scinetia, it kikomoyon do tongoilaan om karalano do maganu kopoilaan suai tumimpuun do kinawayaan, maganu do kointalangan om kooturan mantad diri.
Karalano sains (basao: sinin) do monoriuk tiso-iso ahal nopo nga maya do momiri, monipong om momonsoi do pongu-ngumbal miampai do mongumbal papatarang do nokuro ahal nokomoi tu ajadi miagal diri. Tulun di monoguang do karaja diti roitan do monsisinin.
Oinsanan huguan sinin mositi do mongorulan soira do manahak katarangan kokomoi di ponoriukan diolo. Mogisogulu yolo do manahak katarangan di lobi sinonong. Haro nogi katarangan di lobi sinonong nga nung poinsusuai mantad katarangan di monsisinin do suai, maan papanaho kawagu ponoriukan pointilombus do maganu di katarangan lobi sinonong.
Huguan sinin nga momorisa tua pomusarahan do huguan sinin suai sasabab no do huguan sinin do suai nga tulun nogi it awu koinsodu mantad kosilapan. Mantad dilo, haro monsisinin suai di kitongunggan do momiri nung otopot iri tua pomusarahan monsisinin diri. Monugut do pinsingumbalan soginumu do pipiro sugut nopo nga iso-iso karalano do maganu kointalangan di otopot om kotunud.
Iti noh it pungaranan do karalano sintopik (Malayu: saintifik). Kogumuan tulun kapangaramit do karalano diti sobaagi do ralan iy milo tumboyoon do maganu kointalangan kokomoi do posorili, pomogunan, tinan do tulun toi tongoburu-buru om susuai poh. ilo noh do sorohon tokou kokomoi do sinin nopo nga iso karalano di pointolimbus kokomoi do tadau baino iy awu noh kopio otumboyo ontok hatus toun mantad baino.