Sabah nopo nga iso pogun mantad hopod om tolu (13) pogun poinsuang id pomogunan do Malaysia om kodua tagayo sinumusuhut do pogun Sarawak do poinladsong hiti koibutan do pulau Borneo (Bornio). Sinagaan koingkokoton pogun diti di ababas id nayatan do sompomogunan. Longkod Pogun do Sabah pinungaranan do Kota Kinabalu i naanu mantad ngaran Nulu Nabalu i poinsandad id watas do Ranau. Piipiro ngaran do suai montok watas Kota Kinabalu diti i ginuno sabaagi do iso tiiyonon di nokoingkawas ko i suai, ngaran nopo dii nga Dondoung, Api-api om Jeselton (timpu koporintaan do Boritis). Noroitan nogi Sabah sobaagi do 'Pogun Id Siriba Do Tongus' tu kinoyonon dau di opintoliban do tongus mantad id Pilipin.
Sabah | |
---|---|
Pogun Sabah Negeri Sabah (Malay) | |
Nickname(s): | |
Motto(s): | |
Anthem: Sabah Tanah Airku[4] Sabah, My Homeland | |
Template:Wp/dtp/Hidden beginTemplate:Wp/dtp/Infobox mapframeTemplate:Wp/dtp/Hidden end | |
Coordinates: 5°15′N 117°0′E / 5.250°N 117.000°E | |
Established under the Bruneian Empire | 15th century |
Sultanate of Sulu | 1658 |
British North Borneo | 1882 |
Japanese occupation | 1942 |
British crown colony | 15 Madas 1946 |
Gained self-governance | 31 Magus 1963[5][6][7][8] |
Federated into Malaysia[9] | 16 Manom 1963[10] |
Capital (and largest city) | Kota Kinabalu |
Divisions | |
Government | |
• Body | Sabah State Legislative Assembly |
• Yang di-Pertua Negeri | Juhar Mahiruddin |
• Chief Minister | Hajiji Noor (GRS–GAGASAN) |
Area | |
• Total | 73,904 km2 (28,534 sq mi) |
Highest elevation | 4,095 m (13,435 ft) |
Population (2020)[11] | |
• Total | 3,418,785 (3rd) |
• Density | 46/km2 (120/sq mi) |
Demonym | Sabahan |
Demographics (2022)[11] | |
• Ethnic composition |
|
Languages | |
• Official | Malay |
• Other spoken | |
Time zone | UTC+8 (MST[12]) |
Postal code | |
Calling code | 087 (Inner District) 088 (Kota Kinabalu & Kudat) 089 (Lahad Datu, Sandakan & Tawau)[15] |
ISO 3166 code | MY-12 |
Vehicle registration | SA, SAA, SAB, SAC, SY (West Coast) SB (Beaufort) SD (Lahad Datu) SK (Kudat) SS, SSA, SM (Sandakan) ST, STA, SW (Tawau) SU (Keningau)[16] |
HDI (2019) | 0.710[17] high · 15th |
GDP (nominal) | 2022 |
• Total | $27.758 billion (RM 122.138 billion)[18] (5th) |
• Per capita | $8,186 (RM 36,020)[18] (11th) |
GDP (PPP) | 2022 |
• Total | $77.938 billion (6th) |
• Per capita | $22,797 (11th) |
Driving side | Left |
Electricity voltage | 230 V, 50 Hz |
Currency | Malaysian ringgit (RM/MYR) |
Website | No URL found. Please specify a URL here or add one to Wikidata. |
Komoilogi edit
Komoilogi ngaran do Sabah amu kopio otolinahas nga piipiro susuyan i kahabar do tulun toi ko kosurat id buuk pinatalang do poingkaa, ngaran do Sabah naanu mantad do punti saba' it totonomon do tulun Bajau om koubasanan do wonsoion do punti ginuring. Baino nolohou ot punti diti do punti monurun.
Pongundodoitan do 'Sabah' noguno do koinsan nogi ontok ponounan ko-1500 di dudumagang ngimbadi mantad Kalimantan om nogi kopulauan Sulu id Selatan Pilipin. Komoyon do, pomungaran 'Sabah' noguno no pogulu do nokorikot ot Boritis.
Soira do naanu do Syarikat Berpiagam Koibutan Bonio ot Sabah, alanai nodi ngaran 'Sabah' kumaa do 'Koibutan Bonio' ontok toun 1881. Hongkod pogun do Sabah di timpuun nopo nga Kudat ( 1881 ). Soira do nakaamung do Malaysia, ngaran do 'Sabah' ginuno kawagu ontok toun 1963.
Sisindiron doun Jawa Nagarakotagama it sinuratan di Parapansa ontok toun 1365 minangarait do Sabah sobaagi do 'Soludang'. Id sinuratan di Marko Polo ontok minumbaya id Bornio, Sabah maso dilo nopo nga roitan do "BURNI" it nokopongowit do ngaran do Burunai do baino.
Mamasok Dusun nga haro nogi susuyan kokomoi do Sabah it naanu mantad boros 'sawa' toi 'sava' id siba do tongus' kikomoyon do ponongsawa miagal doid Kota Kinabalu (Api-api) om kinoyonon id tisan do rahat. Pangalahawan do 'sawa' toi 'sava' maso do gunoon do tulun Dusun do mangarait kinoyonon id sawa do bawang.
Garafi edit
Id Kotonobon do Sabah nopo nga konuluhon poinaru miampai do Nuluhon do Croker i poinsawat kiikiro 1,000 o kasawaton gisom 4,000 meter. Id kasawaton i kolobi do 4,095 meter nopo nga, Nulu nabalu no i nulu do poinkawas om roiton do nulu poinsawat id kopulawan do Malazu (Au kosuang o New Guinea) om sinagaan sabaagi do nulu i koinhopod kasawat id Asia Tenggara.
Kotolunan id Sabah pungaranan do Talun Rasam Toropika om dinadi do tiiyonon ngawi do mogisuusuai kawo sumuni talun om nogi tayam tolias. Taman Negara Kinabalu nokosurat sobaagi do Tapak Tinungkusan Sompomogunan dii UNESCO di toun 2000 tu kikosimaon do susuumuni om tayam kaampai nogi kowo-woyoon 'geologi', 'topografi' om pontongusan dit ingaa kaagalon.
Poinsomok di Nuluh Kinabalu nopo nga Nuluh Tambuyukon ii kikinawas do 2,579 meterom nointutunan sabaagi do nuluh takawas kumotolu id pogun diti.[13] Misampaping do Banjaran Crocker nopo nga Banjaran Trusmadi mimpai limunduk Nuluhon Trusmadi ii kumoduo do takawas id pogun diti miampai tukuran kinawas 2,642 meter.
Rakyat om Sajara Sabah edit
Mogiigiyon Sabah nopo nga soginumu do 33 tinimungan pribumi ii milumaag id suang lobi 50 boros om 80 dialek etnik. Kadazandusun nopo nga tinimungan etnik di taagayo id Sabah ii mombontuk gisom do 30 piatus mantad do ginumu mogiigiyon do poimponu. Tadau Kaamatan nopo nga taandakon ontok 30 & 31 Mei tikid toun montok mamantang do Sunduan Wagas om monongkotoluod kumaa kinorohingan montok aasil di. Bajau nogi nga ointutunan sabaagi do "Koboi Timur" om Murut nopo nga tulun sokid om momburu do tulu ontok di gulu po sabaagi do tinimungan etnik koduo om kotolu tagayo id Sabah. Suku kaum suai nga kiwaa nogi sabaagi kaum bumiputera miagal ko Bisaya, Malayu Brunei, Bugis, Kedayan, Lotud, Lundayeh, Rungus, Suluk, Minokok, Bonggi, Ida'an om suusuai po. Suai ko ii, tulun Sina nogi nga kohompit nogi id suang tinimungan gulu montok di mogiigiyon okon pribumi.
Koonu-onuan edit
Koonu-onuan id Sabah nopo maya do pomutanaman, pambalakan, kapamansayan om kotombuluyan. Tumau petrolium om tumau piasau mamau nopo nga asil di poinggumu do polobuson. Daamot dilo, iri poinggumu do sumuang id Sabah nopo nga pakakas automotif, asil petrolium, baja, taakanon, om nogi kakamot mantad kilang.
Sukuon edit
- ↑ "Mengenai Sabah" [About Sabah] (id boros Malay). Sabah State Government. Archived from the original on 19 May 2016. Linoyog ontok 19 May 2016.
- ↑ "About Sabah". Sabah State Government. Archived from the original on 20 May 2016. Linoyog ontok 20 May 2016.
- ↑ 3.0 3.1 "The Meaning of the Sabah State Crest". Sabah State Government. Archived from the original on 10 June 2014. Linoyog ontok 10 June 2014.
- ↑ "Lagu-Lagu Patriotik" [Patriotic Songs] (id boros Malay). Sabah State Government. Archived from the original on 20 May 2016. Linoyog ontok 20 May 2016.
- ↑ Cite error: Invalid
<ref>
tag; no text was provided for refs namedGroup
- ↑ Cite error: Invalid
<ref>
tag; no text was provided for refs namedtna
- ↑ Cite error: Invalid
<ref>
tag; no text was provided for refs namedPorritt1997
- ↑ Cite error: Invalid
<ref>
tag; no text was provided for refs namedSG
- ↑ "Malaysia Act 1963 (Chapter 35)" (PDF). The National Archives. United Kingdom legislation. Archived from the original (PDF) on 14 November 2012. Linoyog ontok 12 August 2011.
- ↑ Template:Wp/dtp/Cite wikisource
- ↑ 11.0 11.1 11.2 "Key Findings Population and Housing Census of Malaysia 2020". Department of Statistics, Malaysia. Linoyog ontok 20 August 2022.[permanent dead link]
- ↑ Helmer Aslaksen (28 June 2012). "Time Zones in Malaysia". Department of Mathematics, Faculty of Science, National University of Singapore. Archived from the original on 21 May 2016. Linoyog ontok 21 May 2016.
- ↑ "Postal codes in Sabah". cybo.com. Archived from the original on 17 August 2016. Linoyog ontok 12 July 2016.
- ↑ "Postal codes in Semporna". cybo.com. Archived from the original on 17 August 2016. Linoyog ontok 12 July 2016.
- ↑ "Area codes in Sabah". cybo.com. Archived from the original on 17 August 2016. Linoyog ontok 12 July 2016.
- ↑ Teh Wei Soon (23 March 2015). "Some Little Known Facts On Malaysian Vehicle Registration Plates". Malaysian Digest. Archived from the original on 8 July 2015. Linoyog ontok 12 July 2016.
{{cite web}}
: CS1 maint: unfit URL (link) - ↑ "Subnational Human Development Index (2.1) [Sabah – Malaysia]". Global Data Lab of Institute for Management Research, Radboud University. Linoyog ontok 12 November 2018.
- ↑ 18.0 18.1 DOSM. "Department of Statistics Malaysia". www.dosm.gov.my. Linoyog ontok 2023-09-11.