Laadi Ayii Ayamba waa la a Ghanaian pɔleteesa aneŋ a nekpoŋ a kyaare ne a 8th parliament of the 4th Republic of Ghana a ko Pusiga Gbandige naŋ be Upper East Region a kyaare a ko a kataweɛ paati.[1] O da la e la a nekpoŋ kaŋa a ko a 6th and 7th parliament. O e la pɔge ba nekpoŋ aneŋ o maŋ la yɛrɛ la pɔge ba yelɛtarɛheɛ a bɛgɛmaale die poɔ.[2][3] O la waa la a Kyaapɛɛsoŋ ko Gender and bibiiri Komitii a yie a 6th parliament naŋ be a 4th Republic a Ghana poɔ a yie a youni 2013 a waana 2017.[4][5]
Nyɔvore Piiloŋ aneŋ Sakuu Gaabo
Laadi Ayi Ayamba dɔgebo bebiri la 26 December 1961, o yiri la Pusiga naŋ be Upper East Region. O da gaa la Pusiga Continuation Middle School. O da la gaa la Gbewaa Teacher Training College, bɛŋ la ka o da waa la trained teacher. O da la gaa la University of Education, Winneba a yie neɛ bachelor's degree in Basic Education.[6]
Toma Yɛlɛ
Ayamba da e la teacher a yie a youni 1981 a waa ŋa a youni 1991 poɔ. O da e la head-teacher a waa na a youni 2000 poɔ ka o da waa la Officer in charge of Day Nursery Schools a ko Ghana Education Service.[7]
Naakoɔŋ Yɛlɛ
Bɛgemaala
Ayamba e la a kataweɛ paati neɛ kaŋa daa neɛ ka o da deɛ o kogi yie a bɛgɛmaale die a kyaare neŋ nekpoŋ a bɛgɛmaale die poɔ a ko Pusiga Constituency, Upper East Region saŋa neɛ ba naŋ deɛ kyɛ barɛɛ Simon Akunye Atingban aneŋ Osman Aludiba Ayuba naŋ mɛŋ da arɛɛ. O da deɛ neɛ 15,847 vootuu a yie 29,592 vootuu, a kyaare neɛ 46.78% vootuu.[6]
ECOWAS
A yuoni 2021, Laadi neɛ Alexander Kwamena Afenyo-Markin, Abdul-Aziz Ayaba Musah, Johnson Kwaku Adu aneŋ Emmanuel Kwasi Bedzrah da so o eŋ a Extraordinary Session 2021 a ko a bɛgɛmaale die naŋ be ECOWAS a kyaare neɛ Freetown naŋ be Sierra Leone.[8]
Kyaamaŋyɛ ko Gender and Children Komitii
O da e la kogi daa na a ko a bɛgɛmaale die Komitii ko a Gender aneŋ bebiri a ko Ghana a Geneva, Switzerland a kyaare neɛ 59th daare ko UN Convention on the Elimination of all forms of Discrimination against Women (CEDAW) ka lɛ eŋ a Ghana faŋa ka o toɔŋ zɔɔ iri pɔgeba dɔgroo bare.[5] O toma poɔ, o yeli la ka Ghana nara la o meŋa ka o toɔŋ zɔɔ iri yipɔge naŋ maŋ waa na neŋ dɔgeroo pɔgeba soŋaŋ bonso ba biŋ la merɛ te kyaare a.[5] O la yeli te kyaare a paaloŋ narebo ne a Livelihood Empowerment Against Poverty (LEAP) yɛlɛ, anaa zaa ka a lɛ bi be kyɛ ba boɔra ka ba eŋ faŋe te kyaare pɔgebilii naŋ maŋ bare ba yie kyɛ gɛrɛ yizaane ka ba te bɔ toma ka a ŋmaa bare bonso ba na vɛŋ ka ba zanne nu toma mine naŋ na soŋ ba baabo yɛlɛ.[5] O da la waa a weɛ soba ko a proposal of the gender Komitii ne o naŋ da e a kyaapɛɛsoŋ a wulo meŋa zannoo yɛlɛ a sakue poore ka lɛ na soŋ ŋmaa bipɔgebilii poore taabo bare.[5][9]
Affirmative Action Bɛge
O da waa la pɔge ŋa naŋ da nɔŋ ka o soŋ a Affirmative Action Bill aneŋ meŋ a la soŋ a bɛge ka ba ko 40% koota ko pɔgeba ka ba meŋ be pɔlitis poɔ aneŋ ka ba meŋ maŋ toɔ ŋme kyɛkyɛ a bɔ a ''safe seats'' a yi ba paatiri poɔ a are ko pɔgeba.[5]
2020 Vootiri
O la da di la a kogi ŋa a youni 2020 Disembare vootiri poɔ la ka o da diɛ o koɔkoɔ a kyaare neɛ 63 vootuu.[10] O da diɛ a kyɛ barɛɛ Abdul-Karim Zanni Dubiure naŋ be a wɔɔ paati a kyaare neɛ 14,929 votes a yiɛ 42.31% kyɛ ka Abdul Karim Zanni Dubiure a neɛ 14,866 a yiɛ 42.13% poɔ.[11]
Meŋa Nyɔvore Yelɛ
Ayamba e la silaama . O ba taa sila. (O taa la bibiiri pie aneŋ anu ).[12]
Sommo Yizie
- ↑ http://www.ghanamps.com/mps/
- ↑ https://www.mogcsp.gov.gh/gender-ministry-empowers-women-caucus-in-parliament/
- ↑ https://www.businessghana.com/
- ↑ https://citifmonline.com/2014/07/gender-ministry-in-dire-need-of-resources/
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 https://www.graphic.com.gh/news/general-news/ghana-on-track-to-eliminate-discrimination-against-women.html
- ↑ 6.0 6.1 http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5495
- ↑ https://www.parliament.gh/mps?mp=209
- ↑ https://parl.ecowas.int/2021-first-extraordinary-session-of-the-ecowas-parliament-adoption-of-the-strategic-plan-2020-2024-priority-among-other-events/
- ↑ https://www.ghanabusinessnews.com/2016/03/06/parliament-calls-for-strict-implementation-of-childrens-act/
- ↑ https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Laadi-wins-Pusiga-seat-by-63-votes-1129163
- ↑ https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/ghanaelection2020/elections.constituency.results.php?ID=220&mode=parliamentary
- ↑ http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5495