Kwaku Agyemang-Manu (dɔgebo bebiri Sentɔmbare 6, 1955) e la Ghanaian pɔlitiseɛ. O e la a bɛgemaala kaŋa ko a Dormaa Central aneŋ Minista ko a Ghana Laanfeeloŋ yɛlɛ .[1][2][3][4][5][6] O e la Chartered Management Accountant aneŋ a nyɛ o Bachelor of Arts ne Economics aneŋ Statistics a yi a University of Ghana a yuoni 1989.[7]
Nyɔvore Piiluu aneŋ Sakuu Gaabo
Ba da dɔge la Agyeman-Manu a teŋe na ba naŋ boɔla Dormaa Ahenkroin naŋ be a irigyin na ba naŋ da boɔla Brong Ahafo Region ka pampana ka o waa Bono Region. O nyɛ la o G.C.E Ordinary Level a yuoni 1973 aneŋ o G.C.E Advanced Level a yuoni 1975. O waa la Chartered Management Accountant aneŋ Associate Member a yuoni 1990.[8] aneŋ a nyɛ o Bachelor of Arts ne Economics aneŋ Statistics a yi a University of Ghana a yuoni 1989. O la baarɛɛ o sakuu a yineŋ Management Accountancy a yi a London School of Accountancy.[2][9][4][5]
Toma Yɛlɛ
O daŋ e la a Director ko finance a yi a Ghamot Company Limited aneŋ meŋ a yi a Toyota Ghana Company Limited. O daaŋ la e la a Deputy Chief Accountant ko a MIM Timber Company Limited.[8]
Pɔletese Toma
Agyeman-Manu e la a Wɔɔ Paati neɛ kaŋa aneŋ a bɛgemaala kaŋa ko Dormaa Central Constituency naŋ be a irigyin na ba naŋ da boɔla Brong Ahafo Region ka pampana ka o waa Bono Region a Ghana poɔ.[4] O toma kaŋa o naŋ toŋ la o naŋ da waa Chairman ko a Public Accounts Kɔmɛtee a bɛgemaale die naŋ pare aneŋ o naŋ da are a CEO gbɛbɔre ko a National Health Authority a yuoni 2006, aneŋ o naŋ da waa a deputy Minista ko Finance aneŋ Economic Planning a yidaandɔɔkpoŋ Kufuor's gɔmenaŋte (2001 yuoni te tɔ 2008).[10][1] Ana gɔmenaŋte wɔgere ŋa, o da la toŋ la toma ane o naŋ da waa Deputy Minister of State ko a Ministries ŋa naŋ tɔle: Trade and Industry, Interior, Finance, Communication aneŋ Roads and Transport.[11][5] O la toŋ la Boards of institutions toma ka amine la; a Small Arms Commission of Ghana, a Ghana Revenue Authority, Bank of Ghana, aneŋ a Divestiture Implementation Kɔmɛtee.[11]
Cabinet Ministɛɛ
A yuoni May, 2017, Yidaandɔɔkpoŋ Nana Akufo-Addo pore la Kwaku Agyemang-Manu ko o paare o pie ne awae ministare poɔ noba na naŋ na maale o cabinet.[12] Ba da de la ana pie ne awae ministare yoe ŋa gaa ne a Ghana bɛgemaale die ka a die weɛ soba Rt. Hon. Prof. Mike Ocquaye te pore.[12] O naŋ waa cabinet minista, Agyemang-Manu paare la a yidaandɔɔkpoŋ yɛlɛ poɔ aneŋ a maŋ sonna ne teɛre soŋ a paaloŋ baabo poɔ.[12][13]
Komitiiri
O paare la noba ŋa poɔ ba naŋ boɔla Members Holding Offices of Profit Komitii.[8]
Yɛlkyiire Mine
Yeli Faare Mine Yɛloo Dɔgre Ne Woyome
A yuoni 2005, Mr. Kwaku Agyemang Manu, naŋ da waa a Deputy Finance Minista a Kufuor naaŋ wagre saŋa, da sɛgɛɛ gane saŋa na a Finance minista meŋa naŋ da ba kyɛbe na te ko tontoŋ zie na ka Mr. Alfred Agbesi Woyome da so te kyaare neŋ bɔle ŋme ziiri ba naŋ da mɛ a CAN 2008 bɔle ŋme saŋa na. Mr. Woyome da paaŋ de la Ghana gɔmenaŋte gaane kɔɔte a yuoni 2009 poɔ ka ba te vɛŋ GHC 51 million sane ba naŋ da ŋme o a ko o, a terebo te kyaarɛɛ neŋ a Mr. Kwaku Agyemang Manu gane na o naŋ da sɛge ko o na.[14][15]
Waabo-Zaloŋ Teeŋ Daabo Yeli Faare Yɛloo
A bebiri 8 February 2019 yuoni ka a yidaandɔɔkpoŋ ko a IMANI Center for Policy & Education,[16] a Ghanaian-based Think Tank, da iri la ba nɔ iruu dɛŋdɛŋ soba te kyaare neŋ a Ministry of Health (MoH) naŋ da teeŋ ŋa naŋ na baŋ saŋne weere zaloŋ yɛlfaare a gane na poɔ baŋ sɛge eŋ ba facebook zagaŋ a ko a minista. Saŋa na ka ba da boɔla ka ba ku a yeli na yɛloo, a minista da gaa la doori die na, Adom FM, a te kyeerɛ a yeli na ka a teeŋ daabo nibie da di di-fagefage. Ka ba paaŋ leɛ sɛge nɔ iruu meŋ ko a IMANI te kyaare ba nɔkyeeroo na.[1] A taa gɛrɛ ka ba wa te nyɛ ka a minista kyeeroo na daa waa la zirii kyɛ ka o pɔge o neŋ tontoŋ zie na ba naŋ boɔla Pharmanova daa diibo nɔdegre. A Public Procurement Authority (PPA) da ŋmaa a dambo te kyaare a minista tontoŋ zie aneŋ ka ba la de a libie diibu dɔgre a minista tontoŋ zie kyɛ paaŋ soore a tontoŋ zie ka ba bare a Pharmanova tontoŋ ziiri ayi mine bonso ba teeŋ daa da waa tuo aneŋ ka ba leɛ kaa ba da di-nɔdegre na soŋ. A paaloŋ duoriteroo deri zaa da yeli la yɛlfaare aneŋ ka ba nɔɛ da maala yaga zaa te kyaare ne a minista naŋ da naŋ be a tontoŋ zie saŋa na o naŋ da vɛŋ ka noba yaga zie da kɔŋ ba nyɔvɔɛ a paaloŋ poɔ bonso a teeŋ na waa la nimize teeŋ kyɛ ka a da ba kyɛbe. A paaŋ taa waa na a yuoni Maakye 2020 poɔ, ka a minista paaŋ mɔɔ lɛɛ te bare neŋ o dadiribe na daa diibo nɔdegre na, kyɛ paaŋ leɛ te yuo daa diibo yeli paane te kyaare a waabo teeŋ daabo, kyɛ paaŋ ba tɔnna a PPA donbo diibo na aneŋ ka o la boɔra ka la de a yelipaane na la te ko a Pharmanova Ghana Limited.[17][18][19][20][21][22]
Yɔɛ-woore Yeli Faare Yɛloo
A yuoni 2019 poɔ, a Ministry of Health yuo la da di yɛlɛ kyaare yɔ-woore daabo yɛlɛ ka o meŋ waa nɔkyeeroo yɛlɛ. A waa la nɔmaaa, ka a paaloŋ tontoŋ zibile zaa ba paare a daa diibo te kyaare a yɔ-woore yɛlɛ ka lɛ paaŋ waa soore mine ka ana da di yɛlɛ duoro paaŋ yi la gbamgbale bee ka wola a paaŋ kyeere neŋ a Public Procurement Act. A la waa la nɔmaaroo te kyaare ka ba la de la a daa diibo na la te ko a Pharmanova Limited.[23][24]
Pharmanova
A paaloŋ tontoŋ zie kaŋa ka India deme tona aneŋ a so o meŋ naŋ be a Ghana paaloŋ a tona a yi a yuoni 2005 kyɛ paaŋ nyɛ daa diibo zunɔɔ yaga a yi a Kwaku Agyemang Manu zie saŋa na ka o waa a Minista ko Health. Kyɛ peɛroo zaa paaŋ ba toɔŋ yi a Ghana gɔmenaŋte zie te kyaare ba daa diibo na yɛlɛ kyɛ ka duori tere deri paaŋ maŋ kɔŋ lɛɛ te kyaare poɔmbo naŋ be a tontoŋ zie na poɔ.
Meŋa Yɛlɛ
Agyeman-Manu waa la kiritabie kaŋa.[9][4] O de la pɔge aneŋ meŋ a taa biiri bayɔɔbo bammo poɔŋ.
Gbangbale Zirii Mine Te Kyaare COVID-19 Yɛlɛ
A bebiri Gyoone 13, 2020, duoritere deri kpoŋ zie zaa naŋ ne a Ghana paaloŋ poɔ da yɛ tere la duoro ka o pɔge aneŋ o bidɔɔ zaa da nyɛ la a COVID-19 baaloŋ ka ba paaŋ da te gaŋ laanfeloŋ die ŋa ba naŋ boɔla ka a University of Ghana Medical Centre (UGMC).[25][26][27]
Kwaku Agyemang-Manu da gaŋ la a laanfeeloŋ dieŋ a Tuusidee bebiri kyɛ ka ba paaŋ leɛ bare o a Faraadee bebiri kyɛ ka o pɔge aneŋ o bidɔɔ eŋ da naŋ bela a UGMC deɛrɛ sammo. O paaŋ da ŋme la nyaa yeli ka o ba taa a COVID-19 baaloŋ na a Satadee bebiriŋ saŋa na ka o da yeli ama a yi mobali foŋ poɔ kora a duoritera na ba naŋ boɔla Afia Pokuaa aka Vim Lady. O paaŋ ŋme la nyaa yeli ka o da pɛnnaŋ kyɛ dera o daabiitis teeŋ.[28] Yeli da wulo la ka o baaloŋ na yɛlɛ da waa ne la dabeɛŋ ko a gɔmenaŋte aneŋ nembɛrɛ yaga zie ka ba paaŋ ŋmaara ba menne yire o eŋaŋ.[29] Nana Addo Dankwa Akufo-Addo, a Ghana yidaandɔɔkpoŋ, da tere la moɔla a National TV ka o minista ko a laanfeeloŋ yɛlɛ da nyɛ la a COVID-19 baaloŋ.[30]
A Wɔɔ paati bɛgemaale peramiris a yi a ministare poɔ a constituency da ba nyɛ eebo e bonso ba tage o la la gaane bezaala.[31] Ana waa la nɔmaa ka a yideme aneŋ a dɛligatiri ko o paati na da naŋ na sombo o la ama zaa puoriŋ.
Pɔloo Boɔbo Te Kyaare WHO Nembɛlee Yɛlɛ
Ba da boɔle la Hon. Kwaku Agyeman-Manu ka o wa toŋ aŋa ɛzagatif bɔɔde ko a World Health Organization (WHO) a areko ko Ghana gbɛrebɔgreŋ a mɛmba steti yi a WHO.[32] A da pore la Ghanaian duoritere deriŋ ka o ministɛɛ nimmizeɛ aneŋ o bammo sommo ka o nyɛ ana zunɔɔ aneŋ nembɛree na. Baŋ ka WHO maŋ iri la o mɛmbare yi o mɛmba stetiri yoŋ poɔ. O naŋ waa minista ko a laanfeeloŋ yɛlɛ a Ghana paaloŋ poɔ, o areko la a Ghana kyɛ o meŋ eŋ naane.[33] Mr. Agyeman-Manu paare la a Africare bayɔpoi naŋ areko ba paaloŋne te soŋ a Ɛzagatif bɔɔde ko a WHO a Mɛrnoɔre kyuu 2020 yuoni poɔ.[34]
Sommo Yizie
- ↑ 1.0 1.1 1.2 https://web.archive.org/web/20170211093705/http://ghanahealthnest.com/kwaku-agyemang-manu-health-minister-akufo-addo-ghana/
- ↑ 2.0 2.1 https://web.archive.org/web/20170211082633/http://pulse.com.gh/bio/politicians/kwaku-agyemany-manu?ajax=true
- ↑ https://dailyguidenetwork.com/178-covid-19-in-school-health-minister/
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 https://www.parliament.gh/mps?mp=106
- ↑ 5.0 5.1 5.2 https://www.moh.gov.gh/hon-kwaku-agyeman-manu/
- ↑ https://www.myjoyonline.com/lack-of-facilities-impede-healthcare-service-delivery-in-oti-osei-kufuor-afreh/
- ↑ https://www.ghanaweb.com/person/Kwaku-Agyeman-Manu-2380
- ↑ 8.0 8.1 8.2 https://www.parliament.gh/mps?mp=191
- ↑ 9.0 9.1 http://ghanamps.com/mps/details.php?id=2574
- ↑ http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Be-discreet-in-last-minute-deals-Agyemang-Manu-to-gov-t-496270
- ↑ 11.0 11.1 http://www.graphic.com.gh/news/politics/profile-of-1st-batch-of-prez-akufo-addo-s-minister-designates.html
- ↑ 12.0 12.1 12.2 https://web.archive.org/web/20170731025902/http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/entertainment/Arts-Minister-Catherine-Afeku-makes-it-to-Cabinet-542839
- ↑ https://www.ghanaweb.com/person/Kwaku-Agyemang-Manu-2380
- ↑ https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Agyemang-Manu-s-letter-constitutes-contract-Woyome-333031
- ↑ https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Kweku-Agyemang-Manu-testifies-at-Woyome-trial-254791
- ↑ https://www.facebook.com/franklin.cudjoe/posts/10156768364362349
- ↑ https://newdawngh.com/moh-slaughters-rural-folks-there-is-no-anti-snake-serum/
- ↑ https://newdawngh.com/nana-deceived-in-procurement-of-anti-snake-serum/
- ↑ https://www.abcnewsgh.com/how-public-procurement-authority-cancelled-dubious-anti-snake-serum-procurement-deal/
- ↑ https://web.archive.org/web/20200626233600/https://thebftonline.com/2019/business/health/procurement-scandal-hits-moh/
- ↑ https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Snake-anti-venom-scandal-more-people-die-of-snake-bites-as-MoH-looks-on-727234
- ↑ http://thedailystatesman.com/index.php/health/item/4429-procurement-authority-orders-health-ministry-to-put-botched-snake-serum-deal-back-to-tender
- ↑ https://citinewsroom.com/2019/04/we-followed-due-process-in-awarding-ghc3m-condom-contract-health-ministry/
- ↑ https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/MoH-denies-wrongdoing-in-Condom-Contract-734997
- ↑ https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Wife-son-of-Health-Minister-test-positive-for-coronavirus-Reports-979318
- ↑ https://www.myjoyonline.com/news/national/health-minister-agyeman-manu-recovering-at-ugmc-after-testing-positive-for-covid-19/
- ↑ https://citinewsroom.com/2020/06/ghanas-minister-for-health-tests-positive-for-coronavirus/
- ↑ https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/I-don-t-have-coronavirus-I-m-only-resting-Health-Minister-denies-reports-979537
- ↑ https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Fear-grips-Ghana-s-cabinet-as-Health-Minister-tests-positive-for-coronavirus-979345
- ↑ https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Akufo-Addo-confirms-Health-Minister-s-coronavirus-status-979897
- ↑ https://www.myjoyonline.com/news/politics/full-text-npp-outlines-guidelines-for-conduct-of-2020-parliamentary-primaries/
- ↑ https://www.myjoyonline.com/news/national/health-minister-kwaku-agyeman-manu-to-serve-on-who-executive-board/
- ↑ https://www.who.int/governance/eb/en/
- ↑ https://www.graphic.com.gh/news/general-news/ghana-s-health-minister-elected-to-who-executive-board.html