Wp/dga/Eroŋ

< Wp‎ | dga
Wp > dga > Eroŋ

Eroŋ (VERB) Eroŋ la yelbiri naŋ maŋ wuli ka yelkaŋa eɛ la, na e la bee erɛ la.[1]

Eroŋ Parɛɛ (types of verbs)

1) Eroŋ kyelaa transitive verb

2) Eroŋ nemburee intransitive verb

3). Eroŋ kpateɛrɛ/kpɛglaa linking /helping verbs

4). Eroŋ kyelaa

Eroŋ kyelaa

Eroŋ kyelaa la eroŋ yelbiri naŋ maŋ de eterɛ yɛlɛ poɔŋ.

Aseŋ;

 A baa digire la a boɔ

 Ayɔɔ ŋmɛɛ Ayuo

 A kɔkↄlaa lɛnnɛ la a nɛne

 Denicia zanna la gane

 A bie da ba de o

 Sontaa daɛɛ lɔɔre

 A yaŋya dɔɔ da za la a pɔge

Eroŋ nemburee

Eroŋ numburee la eroŋ yelbiri bee yelbie naŋ ba maŋ de eterɛ yɛlɛ poɔŋ. Aseŋ; gbiri, kpi, gɛrɛ,

wa, ane amine taaba naŋ poɔ.

 Dabuo ka fo na wa?

 Dede waana la kyɛ biezaa

 O da gaaɛŋ yuoni naŋ pare

 Saa da waaɛŋ zaameŋ

 A karema kpaare koe saŋazaa

Eroŋ kpateɛrɛ/kpɛgelaa

Eroŋ kpateɛrɛ/kpɛgelaa maŋ are kɔge la eroŋ kyelaa bee eroŋ nemburee yɛlɛŋ. Ona la maŋ teɛ a

eroŋ nyaa. A yelbie mine la ama; e, waa, la, na, naa, da, ŋ.

Aseŋ yɛlɛ ama poɔ;

 N e la naa

 Fo waa la karema

 O e la dɔgeta

 Ba waa la yeere

 Ayɔɔ e la karembie

 Dabuo ane Weɛnaa e la koɔreba

Fo na toɔ wuli la a eroŋ yelbie ama naŋ be a saazu yɛlɛ ŋa kaŋazaa poɔŋ? Ana la e, waa. A

yelbie ama tontonne la ka a tage a erɛ ane eromparepigiraa lantaa. A yɛlɛ dɛndɛŋ soba, ‘N ane

naa’ waa la nenyeni. A eroŋ kpateɛrɛ/kpɛgelaa ‘e la’ la tage a lantaa. A yɛlɛ ayi soba, fo ane

karema waa la nenyeni. Eroŋ kpateɛrɛ 'waa la’ la tage a lantaa.

Erowuluu (Adverbs)

Boŋ la eronwuluu?

Eronwuluu e la yelbiri bee yelbie te naŋ maŋ de poɔ yɛlɛŋ bee yelgbɔgeŋ ka tenee wa boɔra ka te

baŋ;

a. Wagere na yeli naŋ na e, yeli naŋ maŋ e bee erɛ bee naŋ da e.

b. Lɛnɛɛ a yeli naŋ erɛ bee naŋ maŋ e

c. Benee bee zie na a yeli naŋ erɛ bee maŋ e

d. Lɛnɛɛ bui bui a yeli naŋ erɛ

Eronwuluu parɛɛ (types of adverbs)

Aseŋ:

Wagere Eronwuluu (Adverb of time)

A seŋ:

 N wuli la a yelzu ŋa daare

 Gaana yidaandɔɔ na gaa la Wa bie-kyebe

 Yuoni naŋ pare saa da ba mi soŋ

 O kulee la koroŋ zaa

 Ba pono la a dɔɔ zu pampana

Lɛnɛɛ Eronwuluu (Adverb of manner)

Aseŋ;

 A baa dire la a saabo gboragbora

 A pɔge toŋ la a weɛ toma sonzaa

 Baaloŋ baaloŋ lɛ ka a bie maŋ kyɛnɛ

 A wiri zoro la kye kye kye

 A seŋ ka a karema e o ŋaa

Bui bui eronwuluu (frequency)

 Te maŋ gɛrɛ la weɛ biezaa

 A karema maŋ waana la be tegi tegi lɛ.

 A dɔɔlee ŋmeɛrɛ la o pcge deɛnɛ

 Yuoni zaa ka ba maŋ gaa be

 Daa zaa ka ba maŋ wa kyɛ

Bezie Eronwuluu (place)

Aseŋ;

 A dɔɔlee na gaa la be bieou

 A polisi dɔɔ wa la kyɛ

 A pɔgelee be la Nawa yiriŋ

 Naayirima dieŋ la ka a dɔgeta be

Sommo Yizie

  1. https://byjus.com/english/verbs/