Dagaaba waa la koɔreba ba dakoroŋ zaa. A ŋaa zuiŋ,ba taa la bondiparɛɛ yaga ba na maŋ de a ba boŋkoɔre maale ne. Dagaaba bondirii mine, ane boma na ba na maŋ de maale ne a la ama: Saab Of, ba na baŋ de la kamaana, kyi,simie, bee bɛŋɛ kaŋa zaa ɛre a mɔŋ ne saabo. Bondirii e la bonzaa neɛ naŋ na baŋ di ka a ko o faŋa bee a tege.
Bɛlɛbɛlɛ:
Bɛŋɛ bee simie la ka ba maŋ ɛre a maale ne a.
Kpoglo:
kamaakyeene,ne seŋkaa ane bɛŋkale a mine kaŋaŋ ka ba maŋ lantaa ɛre a gbulli ne a.
Bɛndɔgele:
Bɛŋ ne kamaakyeene zɔŋ naŋ ba ɛre be.
Parekpɔga:
Bɛnzɔŋ bee simizɔŋ.
Kaaraa:
Bɛnzɔŋ bee simizɔŋ.
Vooraa:
Nyie(waare) ne bɛnzɔŋ.
Morɔmorɔ:
Siminyaare ne zeɛzɔŋ.
Perɛperɛ:
kamaakyeene zɔŋ.
Sensɛɛ:
Bɛnzɔŋ.
Kaŋkali:
kyizɔŋ.
Yɔgɔ:
Yɔgwɔmɔ , kamaakyeene zɔŋ naŋ ba ɛre be ane seŋkããbugri.
Kããgbaal:
kyizɔŋ.
Baahũũhũũ
(zeŋgbil ŋmɛ baa): bɛnvaare ne kamaakyeene zɔŋ.
Bɛŋ Ne mui:
Bɛŋɛ dɔgele mui
Simie Ne mui:
Simie dɔgele mui.
Waare
Kapala, wagama