Koɔle e la koɔbo teŋgane bee gbannaa. Dagaaba koɔle soobo are la daŋe- zeŋe; neɛ na naŋ daŋ de wēɛ te zeŋe zie a koɔrɔ, maŋ la a tensoba bee tendaana. Gbɛɛ yaga Dagaaba da zennɛɛ bal bal a tenneŋ. Koɔbo naŋ la Dagaaba toŋkpoŋ na ba tenzenne zaa da maŋ arɛɛ kõɔ naŋ be zie ane a koɔlɔ noɔ naŋ see lɛ. Zenɛ Dagaaba zenziiri bɛroŋ ba la taa a kuoluŋ na a naŋ da taa. A wuli ka a koɔle yie la. Aŋ la pɛ a Dagaaba koɔle ?
Yɛlɛ ama la waaneŋ a yelbiri ŋa:.
1. Vūū nyege
2. Daare bee teere kyeɛbo
3. Koŋ kɔ ziyeni
4. Mɔ yɔ
5. Saa ba miibu.
Koɔlɔ sonnoŋ
Koɔlɔ tɔnɔ boŋkpoŋi Dagaaba poɔŋ la koɔbo. Ŋaa wuli ka saŋ ka koɔle maŋ kpɛ. Kyɛ koɔlɔ kpeɛbo are la sobie mine poɔ.
Koɔlɔ boɔrɛɛ pɛnnoo :aseŋ yuoni zaa naatuu saana la koɔlɔ.
Koɔlɔ ba nɔŋ dɔdɔgeroŋ eebo :aseŋ vūū-nyege, da kyɛ, ank.
Koɔlɔ boɔrɛɛ saa.
O boɔrɛɛ kuoluŋ: aseŋ moɔ ane teere naŋ poɔnɔ, donne zage bini wuo emmo.
Koɔle zu kaabo
Ka Dagaaba ba leɛ leɛbo kaŋa a na ta la soga ka a paaloŋ zaa leɛ dampoɔ bee biiri-kyoo; ka ba koŋ baŋ kɔ bonzaa ka o maale a e bondirii ko ba ka ba di bee kaa ba biiri na.
A le zuiŋ a seŋ ka baapaaba iri nuuri bare ba meŋ ne eŋɛ kyɛ kyɛlee bone naŋ a be te nimisoga poɔ a kaara onaŋ.
A moɔra nimiri ne sonzɛle toma; a maale yie eŋ ka a veɛle . Ka fooŋ soŋ fo meŋɛ lɛ la ka sommo yi wa fo meŋ zie.