Kãã : Kãã Dagaaba poɔ e la boŋ yuori kaŋa ko ba Dagao zaa na be Dagapaaloŋ poɔ. Anaŋ la ka ba maŋ de maale neŋ ba seemaa bee bondirii ka ba naŋ ane ba yiridemɛ di. Daga kãã e la tēē ko ba bonso ka neɛ de a zɛ o eŋɛ, bee ba maŋ baŋ de a la zɛ bileɛ ba naŋ doge ka o koba ba taaŋ. A anaso la ka o taa laafeɛ a baa neŋ. Ka Dagapɔge na maale bondirii ka kãã kyɛbe o ba ma boɔra a maaloŋ, a lɛ wulli ka kãã e la boŋyuori kaŋa aŋa pɔge pɔge na taa yuori lɛ.
Zie Naŋ A Kãã Na Maŋ Yi
Kãã Dagaaba poɔ ba yire zie zaa ka taaŋ teɛ eŋɛ naane, onaŋ la maŋ wo wone ka o woma na la ka te boɔla ka kyuunɛ te Dagapaaloŋ poɔŋ. A kyuune na poɔ la ka ba maŋ nyɛ a kãã ama yineŋ kyɛ a teɛ la pãã meŋ maŋ wo a kyuunɛ ama ka de maale ka a e a kãã.
Boŋ La Ka Ba Maŋ De Kãã E Neŋ
Kãã te Dagapaaloŋ ma baŋ dogɛ la zeɛre aŋa Bondirii poɔ maaloŋ. Ameŋ ma baŋ toŋ la tēē toma, ka neɛbeɛrɛ ba ma de a la zɛ o soba. Kyɛ Leɛ de a fɔɔre ne neɛ eŋɛ zie kaŋa na kɔɔŋ ka na fɔɔre o soba, Dagakãã la ka ba maŋ de e ne a lɛ.
Kãã Tɔna
Kãã taa la tɔna yaga ko neɛ la neɛ zaa na be teŋɛ zu kyɛ. Neɛ ma sɔ la kõɔ a de kãã zɛ, a maala bondirii a de kãã eŋ, Ka neɛ le ka o nu bee zie kaŋa kao kãã la ba ma de a fɔɔre neŋ o soba zie kabaa na. A le wuli kãã taa la tona yaga ko nensaalaba a teŋɛ zu kyɛ.
Te maŋ de la kãã eŋ te mɔsimere poɔ aseŋ, popo, lɔɔre ane a taa ba kaŋa. Ka kãã naane o koŋ baŋ zo gaa zie zaa a ba saaŋ. Kãã taa la tɔna ko boŋvoba ane ana na ba voorɔ meŋ.