Savo Brković (1906. - 1991.) crnogorski političar, narodni heroj i istoričar.
BIOGRAFIJA
editRođen 16-VI-1906 u Veljem Brdu. Titograd (Podgorica), Crna Gora.Student Prava. Član KPJ od februara 1924. U NOB stupio 1941. Za narodnog heroja proglašen 27-XI-1953.
Otac, siromašni seljak, poginuo je u Balkanskom ratu kada je Savu bilo sedam godina. Osnovnu školu završio je u Spužu, a gimnaziju u Titogradu (Podgorici) 1927. godine. Iste godine upisao se na Pravni fakultet u Beogradu. Već kao osamnaestogodišnjak postaje član Komunističke partije i aktivno radi s omladinom. Bio je sekretar čelije u selu, pa sekretar Mesnog komiteta KPJ u Piperima. Godine 1932. postao je član Mjesnog komiteta Partije za Podgoricu, a iduće godine sekretar Okružnog komiteta KPJ za Podgorički okrug.Uporedo sa partijskim radom, Savo je sarađivao u listu «Radni narod», koji je izlazio 1927. i 1928. godine, u listu «Glas naroda», koji je izlazio u razdoblju 1926. – 1929. godine. Pisao je zapažene kritičke natpise o ondašnjem režimu i borio se za prava radničke klase. Kada je 1936 godine bio provaljen, Savo je emigrirao u Albaniju. Po povratku, 1937. godine bio je uhapšen i u zatvoru proveo dva mjeseca. Dvije godine kasnije, 1939., Savo je postao sekretar Privremenog pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru, Boku, Sandžak, Kosovo i Metohiju, a kasnije član Pokrajinskog komiteta i član njegovog Biroa. Kada je 1940. formirana Vojna komisija pri Pokrajinskom komitetu KPJ za Crnu Goru, Savo je postao njen rukovodilac.
U staroj Jugoslaviji Savo je bio često hapšen i politički kažnjavan zatvorom, proterivanjem ili policijskim nadzorom. Nekoliko puta bio je u zatvoru i pod sudskom istragom, ali usled nedostatka dokaza nije osuđivan. U pripremama narodnog ustanka, Savo je učestvovao vrlo aktivno. Desetog jula 1941. godine bio je na sastanku Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru na kome je doneta odluka o otpočinjanju borbe protiv okupatora u Crnoj Gori, Boki i Sandžaku.Za vreme Narodnooslobodilačkog rata Savo je vršio razne dužnosti. Od aprila 1942. godine bio je politički komesar bataljona, pa odreda, a zatim - politički komesar Pete proleterske brigade. Od septembra 1942. godine rukovodio je Politodelom Treće krajiške udarne brigade. Juna 1943. po zadatku se vratio u pozadinu na dužnost sekretara Okružnog komiteta Partije za Podgoricu, a zatim za Nikšić. U martu 1944. godine ponovo je član Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru i Boku, a nešto kasnije i član Biroa istog komiteta.
Brković je bio prvi ministar unutrašnjih poslova Socijalističke Crne Gore, ministar građevina, predśednik Kontrolne komisije a zatim Planske komisije, vd predsjednika Skupštine Crne Gore, predśednik Saveza boraca Crne Gore.
Kada je vidio kuda ide Savez komunista Crne Gore, i Crna Gora, pobjedom tzv. AB revolucije, Savo Brković je Momiru Bulatoviću vratio partijsku knjižicu sa 64 godine upisanog partijskog staža! Napisao je : Vasa priča o tzv. antibirokratskoj revoluciji nije ništa drugo do staljinističko-populističko jednoumlje. Širili ste i širite otrov mržnje ne samo protiv onih koje ste naslijedili (a koji su vam, zapravo, to i omogućili svojim kolebljivim i nerazumnim radom), već i među članovima SK i naroda Crne Gore. Vi ste, takodje, zatrovali mržnjom dio Crnogoraca protiv nekih drugih jugoslovenskih naroda. Savo Brković u pismu dalje navodi da partijsko rukovodstvo Republike u Crnu Goru priziva Dobricu Ćosića, Matiju Bećkovića, Milovana Đilasa i druge da vaspitavaju mase. "U tom duhu, pod vašim patronatom, i štampa u Crnoj Gori propagira velikosrpstvo, jasnije rečeno, četnistvo. Ona, uglavnom, nipodaštava sve što je nastalo u oslobodilačkom ratu i narodnoj revoluciji i mnogo toga što je izgrađeno poslije oslobođenja. Zalaže se za promjenu imena gradova i ulica koji nose imena istaknutih revolucionara. Ta štampa traži rušenje spomenika, kao onaj Njegošu na Lovćenu, da bi ispunila želje Srpske pravoslavne crkve. Širi se »teorija« da u Jugoslaviji nije bilo rata i revolucije, već da su se dva tabora borila oko vlasti, a vi pritom ćutite. Pothranjujete profesiju mitingaša, pod vašim blagoslovom stvaraju se militantni odredi koji treba da idu na Kosovo da brane Srbe i Crnogorce od albanskih separatista, iako vam je dobro poznato da postoji JNA koja je potpuno spremna, ako se ocijeni potrebnim, da zaštiti svaki dio zemlje, pa i red i mir na Kosovu. Ne bez vašeg znanja, vaši ljudi vrše popis Crnogoraca za ponovnu kolonizaciju Kosova, ionako prenaseljenog sa blizu 150 hiljada nezaposlenih. Vi ste svojim radom orijentisali SK Crne Gore da brani okoštalu teoriju populizma i tzv. antibirokratske revolucije koje je vrijeme osudilo na propast". Na kraju svog pisma CK SK Crne Gore, Savo Brković piše: "Zbog svega izloženog, poslije punih 66 godina neprekidnog partijskog staža, savjest mi ne dozvoljava da i dalje, kao član SKJ, snosim odgovornost za vašu razbijačku i antiavnojsku politiku, pa vam vraćam partijsku knjižicu"
O CRNOGORSKOJ NACIJI
editOd SKJ se djelomično distancira nakon što je štampao svoju knjigu O postanku i razvoju crnogorske nacije 1974. Sumnjičen kao crnogorski nacionalista.
Nakon što je 1988. objavio knjigu Etnogenezofobija - prilog kritici velikosrpstva Savo Brković je isključen iz SKJ i u javnosti difamiran zbog crnogorskog nacionalizma.
Jedini je medju starim crnogorskim komunistima koji se bavio proučavanjem crnogorskog nacionalnog pitanja: objavio je dvije značajne knjige - »O postanku i razvoju crnogorske nacije« i »Etnogenezofobija« - kao i nekoliko polemickih rasprava i analiza velikosrpskih udžbenika istorije u crnogorskim skolama. Krajem devedesetih godina i početkom desete decenije dvadesetog vijeka na Sava Brkovića je, zbog istorijskog tumačenja crnogorske nacije, vodjena prava hajka. U predsmrtnom pismu je ostavio zavjet da ne smije biti sahranjen uz vojne počasti, koje mu kao prvoborcu i narodnom heroju pripadaju! Naravno, da je njegova porodica ispoštovala takvu želju: vod vojske i topovski lafet vraćeni su ispred stana Sava Brkovića – Karađorđeva 6. Titograd.