Mojkovačka bitka je vođena od 06.01. do 07.01. 1916. godine u okolini Mojkovca i u njoj je Sandžačka vojska kraljevine Crne Gore uspješno zaustavila austrougarsku ofanzivu, čime je omogućeno povlačenje vojske kraljevine Srbije preko djelova kraljevine Crne Gore ka Jadranskom moru, a samim tim i njena kasnija evakuacija na Krf.
Crnogorska vojska
editVojskom kraljevine Crne Gore je komandovao serdar Janko Vukotić. To je ujedno bila i posljednja vojna operacija vojske Kraljevine Crne Gore, koja 1918. god ulazi u sastav Kraljevine Jugoslavije. Stanje u crnogorskoj vojsci bilo je jako teško. Vojnici su bili slabo obučeni, posebno za zimske uslove. Nosili su ono što su od kuće ponijeli. Na nekoliko dana su dobijali po pola kilograma hljeba. Crnogorski vojnici su nosili puške kalibra 7,62 milimetara, tzv. „Moskovke“ od kojih većina nije imala bajonete. Svaki od osam bataljona imao jedan mitraljez tipa „Maksim“, a inače ih je cijela Sandžačka divizija imala 39 ukupno. Municije je takođe bilo nedovoljno, od oko 200 do 400 metaka na jednu pušku. Vojska je imala i izvjestan broj topova, 80 granata manjeg kalibra i 35 većeg. Ukupan broj vojnika je bio oko 6.500. Glavnokomandujući crnogorske vojske bio je serdar Janko Vukotić.
Austrougarska vojska
editAustrougarska vojska angažovala je dvije divizije: 53. generala Pongraca i 62. generala Kalzera. Ukupno je bilo 14 000 dobro naoružanih i obučenih boraca, uz rezervu i logističku podršku. Snage koje su obezbjeđivale krila ovim divizijama su bile 20 000 vojnika pod komandom generala Rajnera, uperenih ka Mojkovcu i Tari. Vojska je bila opremljena puškama, tzv „Mauzerke“, zatim sa 45 topova i na desetine mitraljeza i ogromnom municijom koja se nije štedjela.
Bitka kod Mojkovca
editDo glavnog okršaja došlo je u okolini Mojkovca. Na badnji dan 6. januara general Rajner izdaje naredbu za napad, misleći da će naići na nespremnu crnogorsku vojsku, međutim ispostavilo se da je serdar Janko Vukotić bio dobro pripremljen. Na udaru 6. austrougarskog kraljevskog puka, na Razvršju i Bojnoj njivi našao se Donjomorački bataljon Kolašinske brigade. Uz juriše i protivjuriše položaji su naizmjenično prelazili sa jedne na drugu stranu, ali je Donjomorački bataljon uspio da zadrži položaj do 2 sata u podne. Nakon toga, pod snažnim udarom topova i jurišima, austrougarska vojska uspijeva da pridobije Bojnu Njivu, ali ostali djelovi Kolašinske brigade, posebno oni sa Razvršja koje je bilo strategijska tačka za prodor ka Mojkovcu, su čvrsto zadržali neprijatelja. Napad na razvršje direktno je vodio general Rajner. Borbe su bile sa puno gubitaka na obije strane, a pored Bojne Njive Austrougari uspijevaju da zauzmi još jedan položaj - Uloševinu.
Osvajanjem Bojne njive i Uloševine Austrougari su ugrozili ključnu odbranu „Mojkovačkih vrata“. Po procjeni serdara Vukotića, sljedeći dan bio je ključan, zato on napušta štab u Kolašinu i odlazi direktno na položaje kod Mojkovca, gdje se susreće sa brigadirom Petrom Martinovićem i članovima divizijskog štaba. Tu je donijeta odluka da se izvrši kontra napad na predane položaje. Prema planu, u zoru, na Božić 7. januara, Uskočki bataljon, pod okriljem noći i jutarnje magle, premješta se iz sela Rakite u Gilonoge, zapadne položaje odakle polazi u gustu šumu gdje se srijeće sa Austrougarima koji su takođe krenuli u napad. U snijegom zavijanim gorama počinje borba, uz grmljavinu topova i zvukove bajoneta. Sa njihove desne strane nalazi se Kolašinski bataljon, i kad se borba rasplamsala, našli su se jedni pored drugih. Uskočki bataljon je hrabro izdržao napade, omogućavajući Kolašinskoj brigadi napad na Bojnu njivu. Pet bataljona i dvije čete izviđača Kolašinske brigade i Prvi i Treći regrutski bataljon iz Drobnjačko-uskočke brigade kreću u siloviti napad. U borbu se kasnije uključuje i glavnina Drobnjačkog bataljona. Juriš i protivjuriš se ređaju skoro bez prestanka.
Glavni napad prema Bojnoj njivi izvodi Rovački bataljon (komandant Milinko Vlahović), koji uspijeva poslije toliko juriša i napada, da u snažnom protivjurišu zauzme kosinu koja se sa Razvršja spušta ka Bojnoj njivi. Međutim, oko 3 sata poslije podne, Austrougari uvode svoje zadnje rezerve i tako pred nadmoćnijim neprijateljem, Rovčani su bili primorani da se povuku malo unazad. Ostali položaji Kolašinske brigade su zadržani. Desno od Rovačkog bataljona borili su se Prvi i Treći regrutski bataljoni, sastavljeni od mladića od 18-21 godine. Kako su svi bili mladi, jaki i poprilično uvježbani od obučenih oficira, njima su davani specijalni zadaci, pa im je i povjereno da povrate Bojnu njivu koja je bila dobro branjena sa 3 reda bodljikave žice i mitraljezima u rovovima.
Prvi juriš nije uspio. Oni se vraćaju da predahnu, ali ne zadugo. Počinju i drugi siloviti juriš, ovog puta ne mareći za kišu metaka koje su Austrougari slali na njih. Ne brinući za žice i granate koje su besomučno padale. I taj drugi juriš nije donio rezultata, tako da je Bojna njiva ostala u rukama Austrougara.
Serdar Janko Vukotić, kad je uvidio da Prvi i Treći regrutski bataljoni ne mogu osvojiti Bojnu njivu, naređuje da se jedina rezerva, Drobnjački bataljon, uvede u borbu i po „svaku cijenu“ zauzme Bojna njiva. Bataljon je u 11:30 otpočeo napad i uspio da zauzme prvi red rovova, ali ne i drugi, pa su se vratili na polazne položaje. Poslije kratkog predaha i pripreme, sve tri čete poravnavaju se u jednu liniju, i posle kratke paljbe svi zajedno kreću u siloviti juriš. Neprijatelj, iznenađen, nije se mogao oduprijeti brzom prodoru Drobnjaka koji su ulijetali u rovove i borbom izbliza, na nož i bajonet, zauzimali jedan po jedan. Komandant Drobnjačkog bataljona, Nikola Ružić, koji je bio sa rezervom, čim je vidio da se njegovi Drobnjaci bore prsa u prsa, ostavlja komandu prvom oficiru i hita u prve borbene redove, gdje je i ranjen. Pod silinom juriša, neprijatelj napušta Bojnu njivu u panici, čime je operacija uspješno bila završena, osvojena je Bojina njiva. Nakon osvajanja Bojine njive i Gole kose koja se od Razvršja spušta ka Bojnoj njivi, koju su zauzeli Rovčani, nastupilo je zatišje koje je potrajalo sve do 3 sata poslije podne.
Nakon zatišja, general Rajner koji se ne miri sa gubitkom Bojne njive, uvodi svoje zadnje snage iz rezerve, 205 brigadu, i posle snažne topovske paljbe kreće u napad na položaje Drobnjaka i Rovčana, ali je prvi napad bio žestoko odbijen, što je umalo pokolebalo austrougarske vojnike. Vidjevši da bi možda to dovelo i do sloma njegovih snaga, general Rajner sa isukanim mačem, staje na čelo svoje poslednje rezerve i predvodi napad. Ali nije uspio da zauzme Bojinu njivu. Borbe su trajale sve do mraka, ali su svi ostali na svojim položajima. Borbe oko Mojkovca su vođene još nekoliko dana, ali ne onom jačinom kao što su bile 6. i 7. januara.
Literatura
edit- Mojkovačka bitka : Aleksandar Drašković Izdavač: CID. 1996;