Modernizam, iako širok i relativno određen pojam, u nekadašnjoj jugoslovenskoj periodizaciji izjednačava se sa pojmom moderna ili sa prvim pokretima avangarde, kao na primjer sa ekspresionizmom. Ipak, najraširenija upotreba ovog termina dolazi iz anglosaksonske kritike i odnosi se na evropsku književnost XX vijeka.
Pored teškoća pri definisanju samog pojma, sporno je i trajanje modernizma u književnosti. Ipak, većina istoričara saglasna je da je presudna bila 1922. godina kada su objavljene pjesničke zbirke Eliota i Rilkea, romani Uliks Džejmsa Džojsa, Džejkobova soba Virdžinije Vulf i Sodoma i Gomora Marsela Prusta, kao i Brehtova drama Bal.
Društveno-politički kontekst edit
Prvi svjetski rat donio je preispitivanje vrijednosti zapadne civilizacije smatrajući da su iste dovele do krvavih sukoba. Sa druge strane, desio se razvitak tehnologije, nauke i fizike (npr. Ajnštajnova teorija relativiteta, Frojdova i Jungova psihoanaliza).
Forme i stilska sredstva edit
U poeziji preovladava slobodan stih. Zatim, kod romana nema više klasičnog, hronološkog pripovijedanja i karakterizacije likova, sada se prati tok svijesti, srijećemo se sa različtim tipovima retrospekcije i fokalizacije. Dakle, proza je usmjerena na čovjekovu svijest, odnosno podsvijest. Takođe, preispituje se odnos prema tradiciji, mitovi i simboli stavljaju se u novi kontekst.
Predstavnici edit
Neki od najvažnijih predstavnika evropskog modernizma, pored gore pomenutih su: Tomas Man, Anre Žid, Žan-Pol Sartr, Ezra Paund, Federiko Garsija Lorka, Vilijam Batler Jejts i dr.
Izvori edit
- Tanja Popović: Rečnik književnih termina, Logos Art, Beograd, 2010, 445.