Patron edit
Usmeno predanje, po kome je velika crkva u podgrađu Svača, na prilazu gradu, posvećena Sv. Mariji, ima potvrdu u činjenici što je u lineti zapadnog portala bila naslikana Bogorodica. Na ovom mjestu se predstavlja patron crkve. Svakako na ovu crkvu odnosi se pričanje katoličkog misionara Leonardija, zasnovano možda takođe na usmenom predanju. On piše da je 1642. u Svaču sagrađena Bogorodična crkva. Čitanje i tumačenje tri latinska natpisa koji su postojali u zapadnom zidu crkve, a od kojih se do danas nije očuvalo praktično ništa, ne pruža o crkvi nijedan pouzdaniji podatak.
Opis edit
Među jednobrodnim crkvama sa pravouganim apsidama u Pomorju iz epohe prelaznog stila Sv. Marija u Svaču je najbolje očuvana. Iako djelimično zarušena, građevina se može u cjelini rekonstruisati. naos je prvobitno bio pokriven dvoslivnim drvenim krovom, apsida prelomljenim poluobličastim svodom. U naosu su se očuvali ostaci niske zidane pregrade koja je odvajala prezviterijalni dio crkve od prostora za vjernike. Prozori na crkvi su gotski, portal ima romanskulinetu, ali su profili na portalu gotski. Zidovi su građeni od kamenih kvadera koji su složeni u vodoravne redove. Ističu se i dobro izvođenje građevine i geometrijski dobra konstrukcija plana i elevacije.
Vrijeme nastanka edit
Vrijeme nastanka Sv. Marije u Svaču može se približno odrediti. Valja ga tražiti prvenstveno u okviru lokalnih stilskih odnosa. Na katedrali Svača, podignutoj 1300. godine, jedva se zapaža prisustvo gotike. Stoga će Sv. Marija, sa istaknutim elementima gotskog stila, biti svakako nešto mlađa od katedrale, te se može smatrati za spomenik sa početka XIV stoljeća. vrlo je vjerovatno da je Sv. Marija bila franjevačka crkva. Za to bi, uz opšte razloge (plan, veličina u odnosu prema ostalim crkvama u Svaču), govorio i njen položaj u podgrađu, na prilazu gradu.
Poveznice edit
Izvori edit
- Istorija Crne Gore - grupa autora, Titograd 1970.