Barska bitka (poznata i kao Tuđemilska bitka) se odigrala 1042. godine između odreda dukljanske vojske koje je predvodio knez Vojislav i vizantijskih snaga predvođenih dračkim strategom Mihajlom. Bitka zapravo predstavlja iznenadni noćni napad Vojislavljevih odreda na vizantijski logor u barskome polju, koji se okončao potpunim porazom vizantijskih snaga i pogibijom 7 njihovih zapovjednika (stratega). Ovom pobjedom, Vojislav je uspio da sačuva nezavisnost Duklje, a ovo je ujedno i prva veća pobjeda u istoriji crnogorskoga ratovanja. U znak śećanja na ovu pobjedu, u Crnoj Gori se datum bitke 7. oktobar proslavlja kao dan vojske Crne Gore.
Razlozi napada
editKnez prve crnogorske države Duklje Vojislav je pokušao, najverovatnije poslije smrti Romana III Argira (1028—1034) 1034. godine, da zbači vrhovnu vlast Vizantije nad Dukljom, ali je njegov pokušaj bio kratkoga vijeka i on se već u avgustu 1036. godine našao u Konstantinopolju kao vizantijski zarobljenik. Krajem 1037. ili početkom 1038. godine, on uspijeva da pobjegne iz lanaca i da se vrati u Duklju iz koje je potisnuo vizantijskog namjesnika Teofila Erotika, o čemu svjedoči zapis vizantijskog hroničara Jovana Skilice. Vizantijci su u proljeće 1040. godine pokušali da savladaju Vojislava, ali su njihove trupe poražene u blizini Crmnice (današnja Crna Gora). Dvije godine kasnije na prijesto Vizantije dolazi Konstantin IX Monomah (1042—1055) koji u jesen iste godine naređuje dračkom strategu Mihajlu napad na Duklju.
Dolazak vizantijske vojske u Duklju
editVizantijska vojska se od Drača uputila prema Skadru i Baru napadajući Duklju s juga, dok je vizantijskim vazalima raškom županu, bosanskom banu i zahumskom knezu Ljutovidu naređeno da sa svojim odredima napadnu sa śevera. Pred jakim vizantijskim snagama, Vojislav se povlačio izbjegavajući borbu i prepuštajući im teritoriju, tako da su Vizantijci bez borbe prolazili Dukljom, paleći, pljačkajući i robeći, ulazeći sve dublje i dublje u crnogorske klance. Iako se nije upuštao u borbu zbog očigledne vizantijske brojčane nadmoći, Vojislav je sa svojim snagama zaposio visoke čuke i vrhove klanaca kojima su Vizantijci prolazili. Kada je procijenio da je skupio dovoljno plijena i zarobljenika, Mihajlo je naredio da vojska krene da se vraća iz unutrašnjosti Duklje ka primorju.
Bitka
editPutanja kojom su se Vizantijci vraćali, išla je kroz uske prolaze koje je od ranije držao pod kontrolom knez Vojislav. Njegov plan je bio da iskoristi svoje visoke položaje i da u iznenadnom noćnom napadu razbije vizantijsku vojsku. Kada su se Vizantijci zaustavili i napravili logor da prenoće, Vojislav je njihovom zapovjedniku poslao jednog Baranina koji je trebalo da ga, kao vizantijski prijatelj, ubijedi da je opkoljen ogromnom vojskom i da mu je bolje da odmah bježi da bi se spasao, istovremeno šireći tu vijest po samome logoru stvarajući paniku. Narednoga dana, tokom noći, knez Vojislav je iznenada pokrenuo svoj napad na usnuli vizantijski logor. Napad je otpočeo udarom sa okolnih visova po logoru, kako strijelama, tako i kršima koje je izbacivano iz svih mogućih sprava za bačanje i kotrljanjem velikoga stijenja na sami logor, uz glasnu viku i duvanje u rogove čime je stvaran utisak da napadača ima mnogo više no što ih je zaista bilo. Iznenadni noćni napad zatekao je Vizantijce potpuno nespremne i njihove snage su u potpunosti razbijene, čime je Vojislav izvojevao veliku pobedu.
Posljedice
editPosljedice bitke po Duklju, bile su velike. Ovom pobjedom, ona je stekla potpunu nezavisnost, pošto Vizantija više nije pokušavala velikim pohodima da povrati svoj suverenitet nad njom. Pored toga, Vojislav je neposredno nakon ove bitke proširio svoju vlast na Travuniju i Zahumlje, čime Duklja postaje novi centar Južnih Slovena. Stanje neprijateljstva prema Vizantiji je nastavljeno do kraja Vojislavljeve vladavine tj. do sredine XI veka.
Ljetopis popa Dukljanina (Regnum Sclavorum) izvješćuje (glava XXXVIII) o toku bitke kod Bara: "Kralj (Vojislav - op. a.) sa svojom vojskom, noću po malo nastupajući tiho se približavaše njihovom logoru. U sred noći pak stiže tamo đe su bile grčke straže i čuvari Grka, i jurne na njih, te neke pobije, a ostale nagna u bijeg. Kad su to vidjeli Grci, veoma se uznemire. Odmah zatim oglasi se kraljeva truba, a oni koji su bili sa kraljem duvahu u rogove i počeše veoma glasno vikati. a sinovi kraljevi koji bijahu po brdima isto tako počeše odavde i odande trubiti u trube i rogove i vikati. Zatim, lagano se spuštajući niz strane brda, približavahu se neprijateljima, a isto tako je učinio i kralj. Grci se zaista počeše jako plašiti, pa pošto su slušali kako se oni sporo spuštaju a kako je bila noć i nijesu mogli da vide, mislili su da se radi o veoma velikoj vojsci, kao što su bili čuli od Baranina. A kad su čuli da je zvuk truba, rogova i vike već blizu i da na njih navaljuju, spopade ih strah, i okrenuše se u bijeg. Kad je pak kralj saznao, a i oni koji su sa njim bili, da Grci bježe, navališe kad se zora približavala na njihov logor, da ih ranjavaju, sijeku i ubijaju goneći ih pred sobom...[1]
Istovremeno je Gojislav, sin kneza Vojislava, kod Klobuka (blizu današnjeg Nikšića) predvodio dukljanske odrede i pobijedio kombinovanu raško-bosansko-humsku vojsku koja se kod Bara trebala spojiti s vizantijskom.
Izvori
edit- Radoslav Rotković, Kraljevina Vojislavljevića XI–XII vijeka, Print, Podgorica, 1999.
- Stevo Vučinić, "Prilozi proučavanju Ljetopisa Popa Dukljanina i ranosrednjovjekovne Duklje, FCJK, Cetinje, 2017.