Andrija Paltašić (Kotor, oko 1440 — Venecija, oko 1500), crnogorski je štampar.
Biografija
editMagister Andrija Paltašić Kotoranin nije pripadao kotorskom plemićkom staležu, iako se na knjigama potpisivao i kao „de Paltasichis“. Iz jednoga nedavno otkrivenoga dokumenta tek se nešto više saznaje o njegovu slabom imovnom stanju. Istina, to je dokumenat s početka njegove izdavačke djelatnosti (1477). Iz toga dokumentavidi se da je Paltašić s ortakom Teotinijem štampao Diodora Sikula (Sicilijskoga), pod uslovom da tiraž od 900 primjeraka podijele po pola. Teotini je naveo činjenicu koja nije pobijena: da Paltašić nije uložio u posao polovinu novca, to jest 50 dukata nego rad. Dakle, Paltašić je s braćom obavljao tipografski zanat. Bio je štampar koliko i izdavač. I taj svoj rad, uz najmanje dva brata, i Makarijem i ostalim kao tipografskim šegrtima, koji će kasnije raditi na Cetinju, on je računao kao ulog. Teotini je tvrdio da je njegov ortak tako slaboga materijalnoga stanja da mu je on izdržavao familiju. Dok su putovali brodom iz Kotora za Veneciju, Paltašić ga je posluživao na brodu, jer nije imao sredstava za put. To je bilo nekoliko puta, „quando el dussi altre volte da Cataro“. Zašto su toliko puta išli u Kotor i da li je i Teotini bio Kotoranin, ne znamo. Sudeći prema nastavku Paltašićeva rada (nakon Diodora Sicilijskoga, kao treće knjige po bibliografskome hronološkom redosljedu, štampao još 35 knjiga, zaključno s 1499. godinom), prodaja knjiga išla je bolje i Paltašić je vjerovatno radio bez Teotinija, što bi se moglo zaključiti i po žestini njihova spora na sudu.
Paltašićeva štamparija nalazila se na mletačkome Trgu Sv. Marije Formose (Veličanstvene), što je bio važan punkt u Veneciji.
Paltašić prvi južnoslovenski štampar u Veneciji čiji je štamparski rad poznat. U periodu 1477–1499. štampao je 41 izdanje. Poznat je po štampanju slavnih klasičnih grčkih i rimskih pisaca (Ciceron, Diodor Sicilijski, Vergilije, Terencije, Ovidije, Sekst Propercije, Katul i dr.) te djela humanističkih pisaca, istoriografa i leksikografa.[1]
Literatura
edit- Miloš Milošević, Andrija Paltašić Kotoranin, Matica crnogorska, Cetinje, 1994.
- Evgenij Ljvovič Nemirovski, Počeci štamparstva u Crnoj Gori, CNB "Đurđe Crnojević", Cetinje, 1996.
- Nikola Racković, Leksikon crnogorske kulture, DOB, Podgorica, 2009.
- Rotković Radoslav, Istorija crnogorske književnosti, knj. 2, ICJK, Podgorica, 2012.