Aleksandra Kolontaj (Sankt Peterburg, 31. mart 1872 - Moskva, 9. mart 1952) bila je ruska revolucionarka, feministkinja, diplomatkinja i dugogodišnja ambasadorka Sovjetskog Saveza u Norveškoj i Švedskoj.
U Lenjinovoj vladi je bila jedina žena i imala je funkciju narodnog komesara socijalnih pitanja. Na toj poziciji je mogla da se zalaže za pitanja razvoda, legalizacije abortusa i porodiljskog odsustva. Pored toga, propagirala je bratsku ljubav, seksualne slobode i društveno, zajedničko podizanje đece. Njena shvatanja su ocijenjena kao previše radikalna od strane partijskih drugova. Zato je 1923. kao izaslanica poslata u Norvešku, a zatim u Meksiko. U poznijim godinama postala je ambasadorka u Švedskoj.
Biografija edit
Aleksandra Mihajlovna Kolontaj rođena je 1872. godine u Sankt Peterburgu, tadašnjem glavnom gradu Ruske imperije. Njen otac bio je ruski general Mihail Aleksejevič Domontovič, pripadnik stare kozačke ukrajinske porodice koja vuče korijene još iz 13. vijeka. Bio je poznati zagovornik liberalnih ideja, poput uređenja Rusije u ustavnu monarhiju po uzoru na Ujedinjeno Kraljevstvo. Njena majka, koja se takođe zvala Aleksandra, bila je ćerka finskog trgovca drvima. Pošto ju je kao dijete odgajala engleska dadilja, majka joj je prenijela manire koji su uveliko odredili njena kasnija politička ubjeđenja i stavove. Aleksandra je dijelila očevo zanimanje za istoriju i savladala znanje nekoliko jezika; s majkom je razgovarala na francuskom, s dadiljom na engleskom, sa slugama na imanju na finskom, a pohađala je i studije njemačkog jezika. Aleksandra je iskazala želju da nastavi školovanje na univerzitetu, ali je majka odbila njen zahtjev, ističući da žene nemaju potrebe za daljim obrazovanjem, te da su univeziteti rasadnik radikalnih političkih ideja primamljivih omladini. Aleksandra je naposlijetku završila kurs za školsku učiteljicu.
Oko 1890. ili 1891. godine upoznala je svog budućeg Vladimira Ludvigoviča Kolontaja, studenta inženjerstva istovremeno uključenog u aktivnosti na vojnom institutu. Njeni roditelji su se usprotivili ovoj vezi zbog mladićevog skromnog imovinskog stanja, pa su Aleksandru poslali na putovanje Zapadnom Evropom kako bi ga zaboravila. Međutim, oni su ostali u vezi i vjenčali se 1893. godine. Aleksandra je uskoro ostala trudna i 1894. rodila sina Mihaila. Tada je počela da čita radikalnu populističku i marksističku literaturu. Aleksandra je došla u dodir s revolucionarno orijentisanim ljudima i idejama pomažući svojoj sestri Zeniji u održavanju neđeljnih predavanja opismenjavanja radnika, a na kojima su pomalo promovisane i socijalističke ideje. Na ovim predavanjima, Aleksandra se upoznala sa Elenom Stasovom, aktivistkinjom rastućeg marksističkog pokreta u Sankt Peterburgu. Godine 1898., uputila se na studije ekonomije u Cirihu i bila na proputovanju do Velike Britanije, đe se upoznala s pojedinim članovima britanske Laburističke partije. U Rusiju se vratila 1899. godine i tada se upoznala sa Vladimirom Lenjinom. Iste je godine postala članica Ruske socijaldemokratske radničke partije. Bila je svedok tzv. Krvave neđelje 1905. godine u Sankt Peterburgu.
Godine 1908. otišla je u egzil u Njemačku, nakon što je napisala knjigu Finska i socijalizam u kojoj je pozvala finski narod da ustane protiv hegemonije Ruske imperije. Tokom putovanja po Evropi upoznala se s Karlom Libknehtom i Rozom Luksemburg. Po početku Prvog svjetskog rata napustila je Njemačku, jer su njemački socijaldemokrati podržali rat. Strogo se protivila ratu kao načinu rješavanja problema i otvoreno govorila protiv njega. Nakon obilaska Danske i Švedske, đe su je proćerali zbog antiratnih stavova, konačno je našla istomišljenike u jednoj socijalističkoj zajednici u Norveškoj. Vratila se u Rusiju nakon abdikacije Cara i Februarske revolucije 1917. godine.
Tokom raskida unutar Ruske socijaldemokratske radničke partije 1903. godine, na menjševike Julija Martova i boljševike Vladimira Lenjina, Aleksandra se nije priklonila nijednoj frakciji; tek je 1915. pristupila boljševicima. Nakon Oktobarske revolucije, vršla je funkciju narodne komesarke za socijalna pitanja. Bila je najistaknutija žena u novoj sovjetskoj vladi i osnivačica Ženskog odjeljenja 1919. godine. Cilj ove organizacije bilo je poboljšanje životnih uslova žena u sovjetskoj Rusiji, borba protiv nepismenosti, informisanje o radnim uslovima nakon Revolucije i slično. Žensko odjeljenje je naposlijetku zatvoreno 1930. godine. Godine 1917. udala se za Pavela Dibenka.
Aleksandra Kolontaj je u vladi postala izuzetno kritički raspoložena prema Komunističkoj partiji i zajedno sa svojim prijateljem Aleksandrom Šljapnikovim formirala lijevu frakciju unutar Partije, tzv. Radničku opoziciju. Lenjin je vremenom uspio da raspusti radničku opoziciju, a Aleksandra je manje-više marginalizovana. Naime, manjkalo joj je političkog uticaja u redovima Partije, što ju je sprječavalo da ima vodeću ulogu kao predvodnica borbe za ženska prava. Godine 1923. dodijeljena joj je funkcija ambasadorke u Norveškoj, čime je postala prva žena ambasador u savremenoj istoriji. Kasnije je bila ambasadorka u Meksiku (1927-1927) i u Švedskoj (1930-1945). Takođe je bila i poslanica Sovjetskog Saveza u Društvu naroda.
Umrla je u Moskvi 9. marta 1952. godine.