Rokisaxik ri q'ayïs aq'om edit
¿Nq'axom ri awal nan?
-¡Ja' nan! ¡Majun xiwär tokoq'a' rik'in, man nichame' ta chi oq'ej!
¿Achike aya'on chi re k'a? Tak'waj rik'in jun nan aq'omanel, la xa nik'achoj rik'in q'ayïs aq'om, k'o kan jeb'ël ketaman ye'aq'oman, man k'ïy ta pwäq nrajowaj chuqa' man itzel ta xtub'än chi re ri ak'wal.
-¡Tatz'eta' na pe, xa chanin xtik'achoj el!
-Matyox chawe nan, ja re' xkib'e.
Q'ayïs taq aq'om edit
Ri rora edit
- Nraq'omaj ri ruwawinäq
¿Achike nab'än nan?
-¡Aaa ninb'än jub'a' raq'om ri ti wal, xa k'o ruwawinäq chi re.
¿Achike q'ayïs nawokisaj chi re?
-¡Ninwokisaj jub'a' rora, jub'a' tza'm chuqa' jun saqmolo'. Ja re' ninwokisaj chi rij.¡Kan ütz nub'än chi re ri ak'wal? Ja', kan ja ri' nuqasaj ruq'aq'al ri ruwawinäq chi rij. Tatojtob'ej na pe rat, re' kan utziläj chi aq'om, man jotöl ta rajïl nel.
-Matyox chawe chi re rutzijol nan, tinb'ana' na.
- Nraq'omaj jalajöj ruq'axom pamaj
¿Re jun q'ayis aq'om re' achike rokisaxik nan?
-Re' q'ayïs re' rora rub'i', ja re' ninq'axaj chi rij jun ak'wal toq nuya' riwawinäq chi re chuqa' toq niq'axom pe ri pamaj ruma tew, ruma b'is chuqa' ruma xab'än oyowal, xa xe chuqa' nintzäk qa pa jun ti b'ojo'y oxi' taq raqän, k'a ri toq xroqon yan niqüm qa ri ruya'al. we man kan ta yalan ri q'axom pamaj tikirel xa xe ri ya' niroqowisäx, k'a ri niya' qa ri oxi' taq raqän ri rora chupam, nawoyob'ej jub'a' k'a ri niqüm qa.
¿Achike ruma awetaman re re' nan?
-Ruma toq k'o nok pe chi qe, jantape nink'ulub'ej jun winäq retaman naq'oman kik'in ri taq q'ayïs aq'om.
- Nraq'omaj ri b'is oyowal
¡Ay, ay, niq'axom nupam!
-¿Achike xatïj k'a wal? ¡Achike ruma xpe ruq'axom apam? Jo' yatink'waj rik'in ri nan nuchäp ri apam.
Xsaqär nan.
-Xsaqär matyox, katampe ¿achike xib'än?
-Re ti wal achike la nok chi re, nub'ij chi niq'axom rupam.
-Tajin nintz'ët chi b'is o royowal nok chi re.
A! xa xe ri iwir janila royowal xub'än.
-Tatz'eta' k'a ri', xa rumoxirik oyowal nok chi re, wakami taroqowisaj ri oxi' raqän rora, oxi' raq'än ri eya', oxi' taq ruxaq limonïx chuqa' oxi' taq ruxaq aranxäx, richin ke ri niqa ri royowal, ke re xub'eb'ana' pe chi re ruma man xoq' ta chik.
¡Matyox chawe nan!
- Nraq'omaj ri ch'akulaj
¿Achike niq'axom chawe nan?
-Niq'axom ronojel ri nuch'akul, majun wuchuq'a' ta, xtikïr chwij toq xik'achoj rik'in ak'wal, chuqa' majun rupam nutz'um.
Juyu'ok awäch nan, ¿La xawokisaj atuj toq xak'achoj rik'in ri ak'wal?
-¡Majun nan! man xinb'än ta nutuj.
Takanoj jun k'exelom, tuya' jun ka'i' atuj, tatz'eta' na pe xkak'achoj chuqa' xtipe rupam ri atz'um.
-Matyox chawe nan tinb'ana' na.¡Rokisaxik ri tuj janila rutzil nuk'äm pe pa qach'akul!
- Nraq'omaj q'axon pamaj
¿Achike nik'atzin chawe re q'ayïs re' nan?
-Re man choj ta q'ayïs wal, re re' eya' rub'i', ja re' ninya' chawe toq niq'axom apam chuqa' rusipojinäq pamaj, xa xe nintzäk qa pa jun ti b'ojo'y oxi' taq raqän, k'a ri' toq xroqon yan naqüm qa ri ruya'al.
¡Aaaa, pa nutzij rïn choj ta q'ayïs! ¡Ri eya' nraq'omaj ri ruq'axom pamaj!
- Nraq'omaj ri ruchikopil pamaj
-¿Xsaqär nan?
-Xsaqär matyox
-Nuk'amon pe re ti wal awik'in ruma majun niwa' ta, ninsüj ruway po rija' xa choj nunich'ina' qa.
-Tak'ama' pe k'a tinchapana' ri rupam.
-Ruchikopil pamaj nok chi re, re ti awal, wakami tatzaka' ri sik'äj toq xroqon yan naya' jun xa'r ruya'al chi re, richin ke ri yerelesaj el ri taq chikopil chupam. Re jun ti q'ayïs aq'om re', janila jeb'ël ruma chuqa' tikirel naya' rik'in akinaq' chuqa' we ta yasokotäj, naroqowisaj ri sik'äj rik'in k'a ri ti ruya'al nachäj ri asokotajik richin ke ri' aninäq nb'echaqi'j ruwäch.
-¡Matyox ok chawe nan, ja re xtib'entzaka' ri sik'äj! ¡Wakami chuqa' xtinya' ri sik'äj chupam nukinaq'!
Kichajixik ri q'ayïs taq aq'om edit
¿Achike ruma naya' q'ij chi ke la q'ayïs yek'ïy pe chwajay nan?
-Ronojel ri che' q'ayïs e k'o chi ruwäch ruwach'ulew k'o kik'atzil, ruma ri' k'o chi yeqatïk, yeqachajij chuqa' yeqokisaj richin jalajöj taq yab'il.
-¡Pa nutzij rïn choj taq q'ayïs! ¡Wakami k'o chi yeqachajij q'ayïs taqaq'om, nan!