၁။ ကောင်လောင်းဆောင်ႏခြာ
ကလုပ်ꩻယာသား
ယံထွာသညာႏ
တဲမ်းနယ်ဗာႏ ။
၂။ သီကလုပ်ꩻယာ
ကောင်ဆောင်ႏခြာန၀်ꩻ
နေင်ႏအာညဆွာꩻ
တမွိုꩻမာꩻလဲဥ်း
ထူꩻချာꩻမုꩻယို
အ၀်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻ ။
၃။ မီႏရော့ꩻတဖြာꩻ
မာႏတရျာꩻတဲင်
ယဖြာꩻစွယ်ꩻအီ
ယဟန်ႏသီလွဥ်ꩻ
ခမ်းထီမဥ်ꩻကုဲင်
တကားမုဲင်ꩻ ။
၄။ သေင်ႏ၀ါႏတနွိုင်
ထပ်ထပ်ထွိုင်လဲ့
ထွားမွိုင်ယိုခါ
ကြေင်းစွစ်ꩻအာလဲဥ်း
မာꩻငါတွိုႏဆုဲင်ꩻ
အီႏနုဲင်းမုဲင်ꩻ ။
၅။ မာꩻလမ်းမာꩻပါႏ
သေင်ႏတွမ်ႏ၀ါႏယို
ထွာဒျာႏအထျꩻ
သုံꩻတွိုင်ꩻလꩻလဲ့
ခွ၀ꩻယားကုဲင်
၀ွစ်ထိုꩻလဲဥ်း ။
၆။ သေင်ႏ၀ါႏလို့စူꩻ
တနီꩻသူꩻန၀်ꩻ
ရပ်ဖူꩻဒုံကို
လိုꩻသီးယိုတာႏ
လမ်းပါႏမီႏမာꩻ
ယပ်ꩻတ၀်းနဲ့ ။
၇။ လွိုဒွိုန်းလမ်းပါႏ
သိုႏစို့ꩻတာႏလဲ့
ယပ်ꩻဒျာႏနေနေ
မွေးတ၀်းနဲ့ ။
၈။ သေင်ႏ၀ါႏသီးမျိုꩻ
ထွိုင်ႏလို့ထိုꩻန၀်ꩻ
ထီရိုꩻသေ့ꩻပါ
မွေးတ၀်းနဲ့ ။
၉။ နီစွိုးနီခွိုꩻ
ပအို၀်ႏမျိုꩻဟွေး
အငိုꩻတန်ႏငါႏ
ရိုꩻစွဥ်ႏဒျာႏယ၀်း
စွူႏရာႏက၀်ႏတုဲင်
မဥ်ꩻတကုဲင်ယို
ဆို့ꩻရိုꩻမွုန်းဒွုမ်
အွဥ်ႏထွူခန်း ။
၁၀။ အငိုꩻအဲဥ်ထ၀်း
ခန်ထိုတ၀်းလဲ့
လွစ်င၀်းဒေါ့ꩻနယ်ꩻ
မျိုꩻရော်ꩻရယ်ꩻယို
သꩻစွယ်ꩻကျံႏထုမ်ႏ
ဆို့ꩻရုဲင်သွော့ ။
၁၁။ တွမ်ႏနီရပ်ရာႏ
ခြံဟံႏယာႏယို
ခ၀်းဒါႏကရိုꩻ
စာလꩻငိုꩻစား
ဗာႏမျိုꩻဗေဟံႏ
ကျံႏဆို့ꩻသွော့ ။
၁၂။ နေင်းတွမ်ႏသေင်ႏရာႏ
အမျိုꩻရာႏစား
မောက်ꩻဖါးမောက်ꩻ၀န်
မွူးတန်ထော့ပတ်
ခ၀်းအပ်မျိုꩻယို
ကျံႏဆို့ꩻသွော့ ။
ဗွောင်နယ်ဖေႏ အဓိပ္ပါယ်ႏလုဲင်း
ပွိုင်း၀ွို့တွမ်ႏကဗျာယို သွဥ်တဲမ်းကဗျာသားသီး ဖေႏကထွာအထောက်အပံ့န၀်ꩻ ခွေသွဥ်းအီႏဖြုဲင်ꩻနယ်ဖေႏ အဓိပ္ပါယ်ႏယိုသွူ ။
ကဗျာမဥ်ꩻ
ကဗျာတပုဒ်ယို အမဥ်ꩻန၀်ꩻ အရေꩻတန်နေနေသွူ၊ နီကဖေႏဒါႏ ကဗျာမဥ်ꩻယို မဥ်ႏဒို့ꩻတခြို့နွောင်ꩻလို့ ကဗျာတပုဒ်လွုမ်းန၀်ꩻမꩻ၊ မဥ်ႏပွိုင်း၀ွို့တွမ်ႏ ကဗျာတပုဒ်လွုမ်းန၀်ꩻမꩻ၊ မဥ်ႏသေန်ႏလျောႏဆဲင်ႏသော့ꩻ တွမ်ႏကဗျာတပုဒ်လွုမ်းန၀်ꩻမꩻ ရိုꩻဗာႏ ကဗျာမဥ်ꩻမဲဥ်ႏသွူ ။
န၀်ꩻမဥ်ႏတမွေးတ၀်း၊ မဥ်ႏပွိုင်း၀ွို့ဒျာႏ တခီႏတခ၀်လွုမ်ꩻတဲ့န၀်ꩻ၊ ပွိုင်း၀ွို့တ၀်းတစိꩻစိꩻလဲ့န၀်ꩻ ကဗျာမဥ်ꩻမဲဥ်ႏတ၀်း ရိုꩻဗာႏနုဲင်းန၀်ꩻသွူ ။
ခွေသွဥ်းကဗျာချာယိုန၀်ꩻ ဖေႏခါꩻအမဥ်ꩻ " လုပ်ꩻမွုန်းဒွုမ်ယာ " နုဲင်းန၀်ꩻ ။
ကဗျာယိုအမဥ်ꩻန၀်ꩻ လꩻနွောင်ꩻ " လုပ်ꩻမွုန်းဒွုမ်ယာ " တစွိုးလွုမ်ꩻနဲ့၊ အလင်ဖေႏခရာႏ အဲဥ်ထ၀်းဒွုမ်နဲ့ မီႏရီန၀်ꩻ အ၀်ႏဒျာႏ ဖြေႏဗာႏနုဲင်းန၀်ꩻ ။
" ဆို့ꩻရုဲင်မွုန်းဒွုမ် " " ခ၀်းအပ်မျိုꩻယို ကျံႏဆို့ꩻသွော့ " " ဟံႏဓာတ်တဲ့ꩻရာꩻ ကျံႏဆို့ꩻသွော့ " စတဲင်အမဥ်ꩻဖုံႏယိုလဲ့ ဖေႏနွောင်ꩻဒျာႏသွူ ။
ကဗျာတပွိုက်စီႏ အဓိပ္ပါယ်ႏဖြုဲင်ꩻ
ခွေသွဥ်းကဗျာယို တပွိုက်စီႏ ကသော့ꩻဖေႏဗာႏ နံပါတ်စဲဥ်ႏန၀်ꩻ ဖြုဲင်ꩻနယ်အဓိပ္ပါယ်ႏ ဖေႏကသျင်ꩻတွော့ꩻ သော့ꩻဒျာႏ၊ မီႏအ၀်ႏလိုႏဖြုဲင်ꩻတ၀်း အဓိပ္ပါယ်ႏန၀်ꩻ နံပါတ်စဲဥ်ႏ သော့ꩻခရာႏလိုႏတ၀်း၊ သော့ꩻဗော့ꩻ အနုတ်လက္ခဏာႏ ( - ) နုဲင်းယိုလဲ့ လꩻဒျာႏ ၊ (ဆာႏပုံႏ) ( ၐ ) ၊ ဆာႏတုဲင်လဲ့ လꩻဒျာႏ၊ ( သွံစဲင်ႏ) တြိဂံပုံႏလဲ့လꩻဒျာႏ (လစ်ꩻစဲင်ႏ) စတုဂံပုံႏလဲ့ လꩻဒျာႏ ။
ယိုအကိုန၀်ꩻ အနုတ်လက္ခဏာႏန၀်ꩻ အယိုꩻသွတ်ꩻတဲင် ခွေသွဥ်းန၀်ꩻ သုံꩻအာအနုတ်လက္ခဏာႏသွူ ။
( ၁ )
ကောင်လောင်းဆောင်ႏခြာ ကလုပ်ꩻယာသား
ယံထွာသညာႏ တဲမ်းနယ်ဗာႏ ။
ပထမပွိုက် ကဗျာယိုန၀်ꩻ ကတဲမ်းဗာႏကဗျာယို ရေႏရွယ်ႏချက်ဒျာႏ၊ တနယ်ꩻ မီႏဒေါ့ꩻဗာႏန၀်ꩻ ပဋိညာဥ်ႏ၀ွန်ႏခံႏမုꩻဒျာႏတဲင် ပါလဲ့လꩻ၊ ပါတ၀်းလဲ့ လꩻသွူ ။
လင်ႏကာႏစပ်နယ်ꩻန၀်ꩻ ( ခြာ - ယာ - ထွာ ) သွံဖြုံႏယို လင်ႏကာႏလောႏတ၀င်ꩻတဲင် ထွာ ( ၄ - ၃ - ၂ ) စပ်နယ်ꩻသွူ၊ ၄-န၀်ꩻ ပထမပွိုက်၊ ၃-န၀်ꩻ ဒုတိယပွိုက်၊ ၂- န၀်ꩻ တတိယပွိုက်သွူ ။
တဲမ်းကဗျာဒွေါင်ႏယို မီႏတဲမ်းနွောင်ꩻ ( ၄ - ၃ - ၂ ) စပ်နယ်ꩻနုဲင်းယိုန၀်ꩻ အဟ၀်သွတ်ꩻသွူ ။
မီႏထွာကဗျာဆွာꩻ ( ၀တ္ထုကဗျာ ) န၀်ꩻ စပ် (၄ - ၃ - ၂ ) ခြေင်ခြေင်လဲ့ နန်ꩻမော့ꩻ၊ နန်ꩻထွူ၊ နန်ꩻလꩻငါႏတဲင် ( ၄-၃-၂) ( ၄-၃ ) ( ၄-၂ ) ( ၄-၁ ) စတဲင်နုဲင်းယို မော့ꩻရာꩻ ယိုꩻရာꩻ စပ်အီလဲ့ အရေꩻတတန်တ၀်းသွူ ။
( ၂ )
သီကလုပ်ꩻယာ ကောင်ဆောင်ႏခြာန၀်ꩻ
နေင်ႏအာညဆွာꩻ တမွိုꩻမာꩻလဲဥ်း
ထူꩻချာꩻမုꩻယို အ၀်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻ ။
ဒုတိယပွိုက်ကဗျာယို လုပ်ꩻယာအပဲစ်၊ လုပ်တ၀်းယာ အကျိုꩻယို ခါးလားကတဲမ်းနယ်န၀်ꩻ ရီအွဥ်ဒျာႏ လုပ်ꩻယာသား င၀်းသာမညအနေႏသွူ ။
ကွဲႏတွော့ꩻ လုပ်ꩻတ၀်းယာအကျိုꩻန၀်ꩻ ကဗျာကို အလုဲင်းတပါတ၀်း၊ လုပ်ꩻယာအပဲစ်ယို မီႏချာႏတဗန်ႏ အဓိပ္ပါယ်ႏန၀်ꩻ ထွာလုဲင်ႏလုပ်ꩻတ၀်းယာ အကျိုꩻသွူ ။
ဥပမာႏ - မီႏလုပ်ꩻယာန၀်ꩻ သေင်ႏ၀ါႏ၀ွစ်လို့၊ ဖြေꩻစာယာသား၊ စွယ်ꩻယာသားအ၀်ႏ၊ ထီသေ့ꩻ-စတဲင် လꩻအပဲစ်နုဲင်းယိုဖုံႏတဲင် မီႏလုပ်ꩻတ၀်းယာန၀်ꩻ သေင်ႏ၀ါႏ၀ွစ်တ၀်း၊ ဖြေꩻစာယာသား၊ စွယ်ꩻယာသားအဲဥ်ထ၀်း၊ ထီသေ့ꩻတ၀်း အကျိုꩻအ၀်ႏလုဲင်ႏနုဲင်းန၀်ꩻ၊ အဓိပ္ပါယ်ႏ ထွာလုဲင်ႏနုဲင်းန၀်ꩻသွူ ။
လင်ႏကာႏစပ်နယ်ꩻန၀်ꩻ ပထမပွိုက် လစ်ꩻဖြုံႏကို ( ယာ )၊ ဒုတိယပွိုက် သွံဖြုံႏကို ( ခြာ ) ၊ တတိယပွိုက် နီဖြုံႏကို (အာ) ၊ ( ယာ - ခြာ - အာ ) ယို လင်ႏကာႏလွောက်ꩻတ၀င်ꩻတဲင် ထွာ ( ၄ - ၃ - ၂ ) စပ်နယ်ꩻန၀်ꩻသွူ ။
တတိယ၊ စတုတ္ထ၊ ပဥ္စမ သွံပွိုက်ယိုလဲ့ (ဆွာꩻ-မာꩻ-ချာꩻ) သွံဖြုံႏလင်ႏကာႏလွောက်ꩻတ၀င်ꩻတဲင် ထွာ ( ၄ - ၃ - ၂ ) စပ်နယ်ꩻန၀်ꩻနေနေသွူ ။
သွုပ်အ၀်ႏနေက -