Wikimedia Incubator

Wp/blk/ကမ္ဘာႏဟံႏ

< Wp‎ | blkWp > blk > ကမ္ဘာႏဟံႏ

ကမ္ဘာႏဟံႏ(ကမ္ဘာႏဂျိုဟ်ႏ) (အိဉ်ႏကလေက်: Earth) ကရိုꩻနဝ်ꩻ လိုꩻဖုံႏ၊ တိရိစ္ဆာန်ႏဖုံႏ၊ သတ္တဝါႏဖုံႏတောမ်ႏ ထာꩻမွူးသေင်ႏမွူးဖုံႏ ကအဝ်ႏမွန်ဗန်အုံသော့ꩻနွောင်ꩻဒျာႏ ဂျိုဟ်ႏတဖြုံႏဒျာႏသွူ။ မိဉ်ႏအဝ်ႏမွူး မိဉ်ႏတွက်လွေꩻအရဲဉ်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏတတိယရဲဉ်ႏကိုသွူ။ ကအဝ်ႏရံႏဒါႏ ကမ္ဘာႏဟံႏယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ Wp/blk/လာဂျိုဟ်ႏအရံႏတဗာႏဒျာႏသွူ။ ကမ္ဘာႏယို အဝ်ႏလေပ်ပတ်မွူး မွူးနီꩻ ၃၆၅.၂၅၆၄ နီꩻနဝ်ꩻ ခေါပ်တပတ်၊ ထူႏသွူ ကမ္ဘာႏကလေပ်မွူး မွူးနီꩻပေါင်ꩻနဝ်ꩻတဲင် အွောန်ႏထွော့လွေꩻ နေင်ႏ တနေင်ႏသွူ။ ထူႏတောမ်ႏ ရေဒီယိုမဲက်ထရစ်မွူးနီꩻ ထေဖော်ႏသက်တန်ꩻနယ်ꩻ(Radiometric dating)အလꩻ ကမ္ဘာႏ ကပေါ်ႏထွာလွောန်နဝ်ꩻ သက်တန်ꩻအဝ်ႏလဲဉ်း နေင်ႏပေါင်ꩻ (၄.၅၄)ဗီလီယံ နဝ်ꩻသွူ။[22][23][24] မွူးနဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏဟံႏ အရောင်ႏဖေႏကလေတောင်ႏလꩻတာႏ အဝ်ႏဖေႏခါꩻ အရောင်ႏတောမ်ႏအလျားခိန်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ကောပ်မွူးအလျားစွမ်းအင်တဲင် ကမ္ဘာႏတလီꩻနမ်း အထွိုင်လ့သွတ်ꩻကို ရာႏသီႏဥတု (ယာခိုး၊ တလီꩻမာꩻ၊ ခမ်းလော့၊ ဝလင်ꩻ၊ သမ်ꩻထီလင်ꩻ၊ တလီꩻကျမ်ꩻထွာ) အခေႏနေႏဖုံႏ ထွာလွောန်ဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ ကမ္ဘာႏကို Wp/blk/ထီနွို့ပါသော့ꩻ အဝ်ႏ(၇၁%)တောမ်ႏ[25] ဟံႏယာႏအဝ်ႏ (၂၉%)ရပ်သွူ။ ကမ္ဘာႏဝင်ရိုးစွန်းဒေႏသဖုံႏနဝ်ꩻ Wp/blk/ထီဝဖုံႏ အဝ်ႏဒို့ꩻတခြို့ꩻခါꩻဒျာႏသွူ။ ထာꩻလျားဒေႏသနဝ်ꩻတဲ့ ပေါင်းလꩻအာ မွူးရောင်ႏယာခိုးတဲင် တောမ်ႏ Wp/blk/တလီꩻနမ်း၊ Wp/blk/သမုဒ္ဒရာႏထီထွတ်ꩻတဖူꩻခြောင်ꩻဖုံႏ အဝ်ႏဖြေ့ꩻလီဖန်းဖြယ်ဖေႏ အလျားနဝ်ꩻသွူ။

ကမ္ဘာႏဂျိုဟ်ႏ ကမ္ဘာႏဂျိုဟ်ႏ နက္ခတ္တဗေဒ သင်္ကေတ
"The Blue Marble" photograph of Earth, taken by the Apollo 17 lunar mission. The Arabian peninsula, Africa and Madagascar lie in the upper half of the disc, whereas Antarctica is at the bottom.
ဖေႏခါꩻဒါႏမိဉ်ꩻ တောမ်ႏ"အရောင်ႏသောမ်ႏပလဲꩻလွုံꩻ" ကထွာဒါႏ ကမ္ဘာႏဂျိုဟ်ႏယိုနဝ်ꩻ Wp/blk/အပိုလို ၁၇ တွယ်ႏထူႏခါꩻဒျာႏ ၁၉၇၂ ဗာႏခိန်ႏသွူ။
တဖူꩻလေပ်ဗဲဉ်ဂုဏ်ႏဖုံႏ
Epoch J2000[n 1]
အညာꩻသွတ်ꩻတဖူꩻလေပ်ဗဲဉ်
၁၅၂,၁၀၀,၀၀၀ km (၉၄,၅၀၀,၀၀၀ mi)
(1.01673 AU) 
[n 2]
အဗော့ꩻသွတ်ꩻတဖူꩻလေပ်ဗဲဉ်
၁၄၇,၀၉၅,၀၀၀ km (၉၁,၄၀၁,၀၀၀ mi)
(0.9832687 AU) 
[n 2]
သီမီး မေဂျာကြဲင်ႏ
၁၄၉,၅၉၈,၀၂၃ km (၉၂,၉၅၅,၉၀၂ mi)
(1.000001018 AU) [1]
တဖူꩻလေပ်ဗဲဉ် ထဲ့ဗဟိုႏ0.0167086[1]
တဖူꩻလေပ်ဗဲဉ် ကာႏလ
365.256363004 d [2]
(1.00001742096 yr)
ပုင်ႏမဲင်ႏ လေပ်ဗဲဉ်အာႏ
၂၉.၇၈ km/s (၁၈.၅၀ mi/s)[3]
၁၀၇,၂၀၀ km/h (၆၆,၆၀၀ mph))
ပျမ်းမျှ မူမမှန်မှု
358.617°
တဖူꩻလေပ်ဗဲဉ် တခေင်ႏမုꩻ
  • 7.155° to sun's equator;
  • 1.57869°[4] to invariable plane;
  • 0.00005° to J2000 ecliptic
Longitude of ascending node
−11.26064°[3] to J2000 ecliptic
Argument of perihelion
114.20783°[3]
ဂျိုဟ်ႏရံႏလာဖုံႏ
ရုက်ဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻဂုဏ်ႏဖုံႏ
ပုင်ႏမဲဉ်ႏ ထာႏဝနား
၆,၃၇၁.၀ km (၃,၉၅၈.၈ mi)[5]
အီကွေတာ ထာႏဝနား
၆,၃၇၈.၁ km (၃,၉၆၃.၂ mi)[6][7]
အကြဲင်ႏမော့ ထာႏဝနား
၆,၃၅၆.၈ km (၃,၉၄၉.၉ mi)[8]
တပျာႏ0.0033528[9]
1/298.257222101 (ETRS89)
စက်တဝွန်ꩻသီး
  • ၄၀,၀၇၅.၀၁၇ km (၂၄,၉၀၁.၄၆၁ mi) (equatorial) [7]
  • ၄၀,၀၀၇.၈၆ km (၂၄,၈၅၉.၇၃ mi) (meridional) [10][11]
မဲ့ငါခိုႏ ဧရိယာႏ
  • ၅၁၀၀၆၅၆၂၃ km2 (၁၉၆၉၃၇၄၃၈ sq mi)[12][13][n 3]
  • ၁၄၈၉၄၀၀၀၀ km2 land (၅၇၅၁၀၀၀၀ sq mi)
  • ၃၆၁၁၃၂၀၀၀ km2 water (၁၃၉၄၃၄၀၀၀ sq mi)
နမ်းပွိုင်1.08321×1012 km3 (2.59876×1011 cu mi)[3]
အပေႏအတန်5.97237×1024 kg (1.31668×1025 lb)
(3.0×10−6 M☉)
ပုင်ႏမဲဉ်ႏတဉ်ႏတချမုꩻ
၅.၅၁၄ g/cm3 (၀.၁၉၉၂ lb/cu in)[3]
မဲ့ငါခိုႏ ဒြပ်ထွို့ꩻငင်ႏအာႏ
၉.၈၀၇ m/s2 (၃၂.၁၈ ft/s2)[14]
(1 g)
အင်နားရှားကိန်း
0.3307[15]
လွစ်ထန်ႏအလျင်
၁၁.၁၈၆ km/s (၆.၉၅၁ mi/s)[3]
လေပ်ဗဲဉ်အသောင်ကာႏလ
0.99726968 d[16]
(23h 56m 4.100s)
အီကွေတာ လေပ်ဗဲဉ်မုꩻ အလျင်
၁,၆၇၄.၄ km/h (၁,၀၄၀.၄ mph)[17]
အကြဲင်တခေင်ႏမုꩻ
23.4392811°[2]
Albedo
မဲ့ငါခိုႏ အလျား အဆေ့ꩻသွတ်ꩻ ပုင်ႏမဲဉ်ႏ အအာသွတ်ꩻ
ကယ်ဗဉ် ၁၈၄ K[18] ၂၈၈ K[19] ၃၃၀ K[20]
သဲးသီးယဲက် −၈၉.၂ °C ၁၅ °C ၅၆.၇ °C
ဖြာရဉ်ဟုဲက် −၁၂၈.၅ °F ၅၉ °F ၁၃၄ °F
တလီꩻနမ်း
မဲ့ငါခိုႏ တလီꩻတေက်ꩻနျꩻအာႏ
101.325 kPa (ပင်ႏလယ်ႏထီခိုႏအမုဲင်)
တလီꩻနမ်းကို ဓာတုနွို့ပါမုꩻ

အာႏကွိုꩻEdit

  1. ↑ 1.0 1.1 Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named VSOP87
  2. ↑ 2.0 2.1 Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named IERS
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named earth_fact_sheet
  4. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Allen294
  5. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named hbcp2000
  6. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named usno
  7. ↑ 7.0 7.1 World Geodetic System (WGS-84). Available online Archived 11 March 2020 at the Wayback Machine. from National Geospatial-Intelligence Agency.
  8. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named cazenave_ahrens1995
  9. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named iers
  10. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named WGS-84-2
  11. ↑ Earth's circumference is almost exactly 40,000 km because the metre was calibrated on this measurement—more specifically, 1/10-millionth of the distance between the poles and the equator.
  12. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Pidwirny 2006_8
  13. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named cia
  14. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named NIST2008
  15. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Williams1994
  16. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Allen296
  17. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Cox2000
  18. ↑ World: Lowest Temperature။ WMO Weather and Climate Extremes Archive။ Arizona State University။ 16 June 2010 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 2010-08-07 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
  19. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named kinver20091210
  20. ↑ World: Highest Temperature။ WMO Weather and Climate Extremes Archive။ Arizona State University။ 4 January 2013 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 2010-08-07 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
  21. ↑ Trends in Atmospheric Carbon Dioxide: Recent Global CO2 Trend။ National Oceanic and Atmospheric Administration (19 October 2020)။ 26 July 2018 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 22 November 2021 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
  22. ↑ Age of the Earth။ U.S. Geological Survey (1997)။ 23 December 2005 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 2006-01-10 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
  23. ↑ Dalrymple, G. Brent (2001). "The age of the Earth in the twentieth century: a problem (mostly) solved". Special Publications, Geological Society of London 190 (1): 205–221. doi:10.1144/GSL.SP.2001.190.01.14. en:Bibcode: 2001GSLSP.190..205D. 
  24. ↑ Manhesa, Gérard (1980). "Lead isotope study of basic-ultrabasic layered complexes: Speculations about the age of the earth and primitive mantle characteristics". Earth and Planetary Science Letters 47 (3): 370–382. doi:10.1016/0012-821X(80)90024-2. en:Bibcode: 1980E&PSL..47..370M. 
  25. ↑ National Oceanic and Atmospheric Administration။ Ocean။ 24 April 2013 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 3 May 2013 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။


Cite error: <ref> tags exist for a group named "n", but no corresponding <references group="n"/> tag was found

Retrieved from "https://incubator.wikimedia.org/w/index.php?title=Wp/blk/ကမ္ဘာႏဟံႏ&oldid=5419168"