ساسانيئانی شاهنشاهی و یا ساسانیان یکی شه ایرانی امپراتۆرییان ات شه سال ۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی (۴۲۷ سال) ایرانی سرا باچاهی کورتنت؛ ای باچاهی بُنیادا اردشیر (یا ارتخشتره؛ شه ارت: مقدس، و خشتره: شهریار)[2] جور کورت. ساسانی امپراتۆری آخرین امپراتۆری شه ایرانی باچاهیان ات که ای باچاچی شه مسلمانای نیمگاه شه بین بورته بوت . ساسانی باچاهان که آوانی ریشگ شه ایرانی پارس ئی ولایتا اتنت ،[3] آسیای باختری مزنین بخشی سرا دست ودی کورتنت و یک مزنین وپراخین باچاهی ئا جور کورتنت ؛ ایران ئی ملک (به پهلوی کتیبهای ) ئا پد شه خامنشیانی امپراتۆریا، یکپارچه کورتنت و یک دستین دولت وحکومتی جور کورتنت.[4] ایرانی پایتخت ای دورهئی ، تیسفون شار به بغداد نزینکیا شه مروچین عراقی ملکا ات.
ساسانیان ایرانشار | |||||
| |||||
| |||||
ساسانیاني ئانی حکومتئ نخشه شه پررنگا به کمرنگا: سنتی مرزان، جنجالین مرزان که قلمرو تا لوور بوته انت | |||||
پایتخت | تیسفون، استخر، بیشاپور، همدان، شوشتر(زمستانین) | ||||
زبان(زبانان) | پارسیگ(پارسی میانه)،پارتی[1] | ||||
دین | مزدیسنا (رسمین دین), مسیحیت، یهودیت، کیش مزدکی، مانوی، بوداییگری | ||||
دولت | شاهنشاهی | ||||
شاهنشاه | |||||
- ۲۲۴-۲۴۱/۴۲ | اردشیر بابکان (اولین) | ||||
- ۶۳۲-۶۵۱ | یزدگرد سوم (پدین) | ||||
تاریخچه | |||||
- تأسیس | ۲۲۴ | ||||
- اشغال ایران به دست عربئان | ۶۵۱ میلادی | ||||
مساحت | |||||
- ۶۲۱ | ۶۶۰۰۰۰۰کیلومترمربع (۲٬۵۴۸٬۲۷۴مایلمربع) | ||||
جمعیت | |||||
- حدود ۶۲۱ | ۳۱٬۷۰۰٬۰۰۰ | ||||
تراکم جمعیت | ۴٫۸ /کیلومترمربع (۱۲٫۴ /مایلمربع) |
ساسانی جامعه طبقاتی رقما جور بوته . ای جامعه شه چار طبقه ئا، موبدان - جنگاوران - دبیران و پیشه وران تقسیمئه بوت.[5] ای دوره ئی رسمین دین زردشتی ئه ات و اوستا و زند اسلسن حقوقین قانون اتنت و ساسانی حکومت یک دینین ومزهیبین جکومت حسیاب ئه بوت .[6]
پیشینهگ
edit«ساسانی ئان» ئی نام شه «ساسان» گیپته بوته، که اردشیر شه آیی نواسهگان اینت و داریوش سوم هخامنشی (دارایِ دارایان) ئا شه آیی پیروکئان گوشته انت . اول اردشیر بابکان ئی کارنامه په ای هبرا ئا شاهیدی ئه دنت که ، ساسان اردشیر ئی پیس، شه پارسی ئین موبدان ات که پارس ئی استخر ی شاری آناهیتای مهبدئی ریاست ئا بهگردین داشت. اردشیر بئ بابک ئی دستگاه یی تا آناهیتای آچیشکده ئی موبد ، وهم شاردار و پارس ئی سیم سرانی نیگهوان ات، ولی گۆ آیی و بابک ئی نزینکی و سیادی ئا اختلاپ اینت . آ شه تاریخ زانانی شاهیدی ئا باز قه وی ئین و دلاور ئین مردی ات که آخرا اردوان پنجم اشکانی ئا به هورموزگانی دشتی تا شیکست داد و به سیمسری که وت آیرا ایران ئه گوشت به آی تسخیرا شروع کورت.
گیپتجاه
edit- ↑ Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East, Vol.1, Ed. Jamie Stokes, (Infobase Publishing, 2009), 601.
- ↑ زند وهومن یسن و کارنامه اردشیر پاپکان، صادق هدایت، انتشارات آزادمهر، چاپ نخست ۱۳۸۴
- ↑ art-arena.com، بازدید: ژوئن ۲۰۱۰.
- ↑ کارنامه اردشیر بابکان، از متنهای دوره ساسانی
- ↑ ایران در زمان ساسانیان - آرتور کریستینسن - ISBN: 964-351-285-1، صفحه ۱۱۰
- ↑ ایران در زمان ساسانیان - آرتور کریستینسن - ISBN: 964-351-285-1، صفحه ۶۹