یکی شه ایرانی تبارین قومانی گروپ ئان انت که تورکیه ئی تا زنده گی ئه و ای قومی نپوس ۳ تا ۵ میلونی مانجینا اینت.
تاریخ
editپرهنگ
editمردم
editدر خصوص تعداد سخنوران به این زبان آمار قابل اطمینانی وجود ندارد، ممکن است در جنوب غربی آناتولی بین ۱٫۵ و ۲ میلیون نفر باشند. طی چهل سال گذشته در حدود همین تعداد زازا به مراکز شهری غرب آناتولی و اروپای غربی مهاجرت کرده‌اند. این ارقام همهٔ قوم زازا را شامل می‌شود گرچه عدهٔ زیادی از آنجا در این حین به ترک یا کردها آسیمیله شده‌اند و مهارت زیادی در خصوص زبان مادریشان ندارند. همهٔ زازاها مسلمانند ولی در سرزمین خود به دو گروه شمالی و جنوبی (با اندازه حدوداً برابر) تقسیم می‌شوند. گروه اول پیروی مذهب شیعی علوی بوده و گروه دوم سنی مذهب (عموماً شافعی) هستند. مذهب مشترک زازاهای سنی آنها را با همسایگان کرد سنی در جنوب غربشان پیوند می‌دهد. زین رو این سوال که آیا همهٔ زازاها یک مردم هستند باید از این سوال که آیا زازاکی خود یک زبان است (که جوابش مثبت است) تفکیک شود. از آنچا که اطلاع بسیار کمی دربارهٔ زازا و زبان شان تا اوایل دهه ۱۹۸۰ وجود داشت، همواره شکی وجود نداشت که آنها کردهایی هستند که به گویشی کردی تکلم می‌کنند. به تازگیست که زازاکی به طور فزاینده نوشته می‌شود (این روند از مهاجرین به اروپا شروع شده) و به موازات این شمار در حال رشدی از زازا (عموماً علویان) از زبان، فرهنگ و هویت متمایز خود آگاه شده‌اند؛ ولی تا به امروز، زازاهای بسیاری حس می‌کنند که پیوندهای مشترک فرهنگی و سیاسیشان با کردها بیشتر می‌چربد و بر یک هویت قومی مجزای زازا اصرار نمی‌کنند. به نظر می‌رسد واژه زازا برچسبی تحقیرآمیز و به معنای سخن نامفهوم (مثل “bla bla” در انگلیسی) بوده است. گرچه اکثریت زازا خود را این طور نمی‌نامیده‌اند (بسیاری از زازاهای سنی زبانشان را دیملی می‌دانند، گرچه برخی زازاهای علوی به آن کرمانجی یا به طور ساده زون ما (زبان ما) می‌خوانند) چنان که امروزه مورد پذیرش گسترده واقع شده است. نام دیملی را باید در اشاره به منشأهای جغرافیایی زازا که با منطقه تاریخی دیلم در جنوب دریای خزر مرتبط است در نظر گرفت. (هیچ منبع دیگری در خصوص تاریخ اولیه زازا وجود ندارد)
زوبان
editسیم سر
editمربوتین قوم و ملت ئان
editگیپتجاه
editسرچشمه گ
edit{{[[تراشوان:{{{1}}}|{{{1}}}]]}}