مزنین بَلوچـِستان یک مزنین و پراخین ملکی نام اینت غربییءین بخشی بیءایرانی تا، شرقیءین بخش بیء پاکستان ی تا ( که پاکستانی مزنین ایالت هم است)و شمالیءین بخشی بی اوګانستانی تا واقع اینت. ای وطن که مروچی بلوچستان ګوشتهءګه بیت بنام «مکا یا مکران» هم مشهور بوته که یونانی‌ها آی را «گدروزیا» ګوشتهءګنت.
زبان
editبلوچ[۱] قوم بیء بلوچی ، براهوی ، پشتو، فارسی و مکرانی زبانان هبره دهینت.
تاریخ
editبلوچستانی تقسیم بوتین بیء هند و ایرانی مانجینا
editبلوچستان
editبلوچستان بی یک پراخین منطقه ها که بی پاکیستان و اوګانستانی جنوب غربیءین نیمهءګا و ایرانی شرقءین نیمهءګا موقیعت داریت ګوشتهءګه بیت. بلوچستان شه جنوبی نیمه ګه ګون عربیءین بحیرهاء وصل اینت و سرحد مانیجینا میانهءین آسیایی و شرق میانهءین ملکانی است. بلوچانی جمعیتا بیء دونیای تا ګیشتیر شه ۲۰ میلیون نفرا زاننت، که پاکستان ، ایران ، اوګانستان، عمان، متحدین عربیءین اماراتی ، ترکمنستان و دیګه جاګانی تا زینده ګی آ کننت. بلوچستانی مساحت بیء پاکستانی تا ۴۷۳۱۹۰ کیلومتر مربع ، اوګانستانی تا ګیشتیر شه ۷۰۰۰۰ کیلومتر مربعا و ایرانی تا ۱۸۱۷۵۸ کیلومتر مربع اینت. بلوچیء قوم مسلمان سنی مذهب و حنفی انت. امیر دوست محمدی وختا انګریز بلوچستانا اشغال کورتنت وبعدآ یکی قسمتی داتنت بیء ایرانی دولتا ولی بلوچ قوم په وتی آزادتی خاطیرا موچین وختا وتی مبارزه هان ادامه داته انت . وختی ۱۹۴۷ سالا انګریز هند و پاکستانی آزادیابیء رسمیت زانتنت ، بلوچستان هم وتی استقلالا جشن ګیفت ، وترا مستقلین دولت اعلان کورت ، ولی یکسال بعد بیء پاکستانی منافیقین چلان شه پاکستانی نیمهءګا اشغال بوت ،بلوچستان شه پاکستانی نیمهءګا بی ۲۷ مارچ ۱۹۴۸ اشغال بوت وای بی بلوچانی تاریخی تا بی سیاهین روچا مشهور اینت. مزنین بلوچستان ( پاکستانی تا، اوغانستانی تاو ایرانی تا ) باز معدنیءین مواد ، ګاز ، نفت ، یورانیم و.... داریت ولی بلوچستان باز خوار و زار اینت. پاکستانی تا هر روچ بلوچ کشته ها بیینت ، ایرانی تا بی بلوچان دوز و کاچاقبری چما دیستهءګه بیت.
بلوچستانی آزاتی یی خاطرا بلوچانی پارټی
editBalochistan National Party
edit
ای حزبی مزنین سردار اختر مینګل و موسسیء سردار عطا الله مینگل اینت ، تاسیسیء سال 1972.
Jamhoori Wattan Party
editچوکی طلبین دولتیءین حزب که هایی مزنین تالا اکبر بکتی.
National Party
editچوکی طلبین حزب که هایی مزنین عبدلملک بلوچ اینت ، تاسیسیء سال 2003.
Baloch National Movement
editپاکستانی مخالفین حزب که مزنین یی غلام محمد بلوچ بی 2009 سالا کشته بوت.
Baloch Republican Party
editبلوچستانی آزادی خوا وملیت گرایین حزب که های رهبر برام داغ بکتی این
Baloch National Front
editمتشکل شه بلوچستانی آزادی طلبین هشت سازمانان اینت.که که شه غلام محمد بلوچ نیمهءګاه بی 2009 سالی تا تاسیس بوت و بی همی خاطیرا غلام محمد بلوچ شه پاکستانی دولتی طرفه ترور بوت .
Baloch Students Organization
editتاسیسی سال 26 نوامبر سالی 1967 ای سازمان بی 3 سازمانان تجزیه بوت شه یکی شه اوان آزاتین بلوچستانی محصلانی سازمان پاکستانی دولتی مخاف است .
Baloch Students Organization – Awami
editبلوچستانی آزادی خواهین سازمان پاکستانی دولتی ضد که بی سالی ۱۹۶۷ تاسیس بوت ای حزبی مزن عبدا لنبی بنگل زی اینت.
Balochistan People's Party
editای حزب بی ایرانی تا تاسیس بوته و بلوچانی مساوی حقانا لوټیت.
Kalat State National Party
editای حزب سالی 1937 بی قلاتی شاری تا تاسیس بوت انګریزانی مقابلا . یک عادی حزب اینت و غیر مخالف دولت پاکستانا.
ها حزب که نظامیءین تشکیلات دارنت و ګون پاکستانی دولتا بی جنګی حالتی تا انت :
editBalochistan conflict
editیکی شه پاکستانی و ایرانی دولتانی مخالفین حزبان اینت .ای حزب بی پاکستانی تا بی سالی ۱۹۴۸ وایرانی تا بی سالی ۲۰۰۳ تاسیس بوته . ای حزب چینکه وار شه ایرانی و پاکستانی دولتانی نیمهءګانه مورد حمله قرار ګفته . بی ۱۹۷۳-۱۹۷۷ سالان ۵۳۰۰ نفر کشته دات و ګیشتیر شه ۳۳۰۰ پاکستانیءین لشکرا کشت.بی ۲۰۰۶-۲۰۰۹ سالانی تا ۳۸۰ کشته دات و ۳۳۰ نفر شه پاکستانی فوجا کشت.
2.Balochistan Liberation Army( بلوچستانی آزادین لشکر)
editبلوچستانی مهم ترین نظامیءین سازمان به ایران و پاکستانی تا اینت.ای لشکر بی بلوچستانی دره هانی تا وتی خود مختارین حکومتا اعلان کورت .که شه پاکستانی دولتی نیمهءګا هوایین بمباری بوت .در سال 2000 این سازمان برسمیت شناخته شد. بی 17 جولای 2006 انګریزی دولت بلوچانی دیرین دشمن ای ګروپا تروریست نام ګیفت . ای حزبی هنونین رهبر برام داغ بگتی اینت. ای سازمان شه هندی نیمهءګا کمکا بیت .
3.Balochistan Liberation Front
editبلوچانی نظامیءین تنظیمی بی سالی ۱۹۶۴شه جمعه خان بلوچ نیمهءګا بی دمیشق سوریه یی پایتختی تا تاسیس بوت و شه عراقی بحثی حزبی نیمهءګا حمایته بوت.د
.Baluch People's Liberation Front
editای حزب بی عراقی بحث حزبی و شوروی یی کمکا تاسیس بوت .و ای حزب بی ۱۹۷۳ سالا تاسیس بوت و انون ګون اسرایلا جنګ داریت . ای حزب شه اوګانستانی و هندوستانی نیمهءګا کمکه بیت.
5.Baloch Students Organization
editای حزب بی 25 نومبر سالی 1967 تا تاسیس بوت. که بعداً بی سه سازمانا تقسیم بوت.
6.Baloch Students Organization- Awami
editای حزب بی سالی 1972 تاسیس بوت ویک حزبی مارکسیتی لنینستی اینت. که سردارییی نظامی ضدا اینت . آخرین مزن ای حزبی ملا بخش دشتیی هت که ترور بوت.
7.Popular Front for Armed Resistance
editشه سالی 1960-1973 فعال بوت وبی سالی 1974 پاکستانی هوایین قوا ای مردمانی سره هوایین حملاتانا شروع و بمباری کورت. ای قیامی تا 5300 بلوچین سرمچار و 3300 پاکستانین فوجی شرکت کرتنت.
8.Baluchi Autonomist Movement
editای سازمان ۱۹۸۰ تا بی عبدالعزیز مولوی زاده واسطاها رهبریا بوت.ای حزب شه عراقی دولتی نیمهءګا کمکه بوت و بعد شه جنګه پاشان بوت و بی چینکه ګوونډین سازمانان تقسیم بوت که یکی شه اوان جندالله اینت .
9.Partisans of National Liberation of Afghanistan
editای تنظیم بی سالی 1979 تا بی ولایت نیمروزی ولایتی تا شه عبدالکریم مامسانی بلوجعبدالکریم براهوی وگل محمد رحیمی نیمهءګا تاسیس بوت . ای گروپ بی شکل پارتیزانی فعالیت داشتنت.
10.Baloch Republican Army
editبنیاد گرین بلوچین وغیر بلوچین تنظیمی است که بی اوګانستانی تا تربیه بوته و بی پاکستان وایلات متحده امریکا ضده جنګه کننت .
Balochistan Liberation United Front
editبلوچین ملیت ګرایین سازمان اینت که بازین بلوچین زندانییانی بی تبادله واسطا شه پاکستانی زندانان آزاد بکنت ، ای حزبی مزن خیربخش مری اینت.
Parrari
editتاسیس ای تنظیم بی سالی 1962 تاسیس بوت ، ای حزب پری منطقهءها شه دیګرین مناطقان بلوچستانیا جتا زانت. تا ۱۹۶۹ یحی خانی وختا ګون پاکستانا جنګه کورتنت .
Jundallah
editای یک سنی مذهبین سازمانی اینت که ایرانی تا په یک سنی مذهبین حکومت و سنیانی حقوقانی خاطرا جنګه کنت.ای سازمان شه عبدالمالک ریګیی نیمهءګا تاسیس بوت که عبدالمالک بی ۲۰۱۰ سالا شه ایرانی دولتی طرفه اعدام بوت ، ای سازمان ۲۰۰۰ جنګیین نفر داریت و شه امریکایی نیمهءګا بی تروریتانی سیاهین لیستی تا شامل بوته ګینت.
پاکستان و ایرانی دشمنی ګون بلوچان
editپاکستان و ایرانی دولت شه باز غدیمین وختان بلوچانی دشمن انت و موچین وختان بلوچانی وطنا بمباری کورته ګنت، که سالی ۱۹۶۰ چینکه وار پاکستانی و ایرانی هواین قواء بلوچانی آزادتی بخشین تنطیمانی سره وتی حملهءهانه شروع کورتنت که شه هردو کین نیمهءګان تلفات باز ات . پاکستانی تجزیه بوتین و بلوچستانی جتایی بی ذوالفقار علی بوټو یی وختا شدت لیفت، بی سالی ۱۹۷۴ تا مزنین جنګ بلوچانی و پاکستانی دولتی نیمهءګا شروع بوت که پاکستان بلوچستانا بمباری کورت و ای جنګی تا ۳۵۰۰بلوچین سرمچار و ۵۳۰۰ پاکستانی بوجی شرکت کورتنت که بی کمین وختا بی ۲۰۰۰۰ نفرا هردوکین طرفانی مردم رسیتنت که اخری جنګا پاکستانی فوج شکست وارت ولی شه ایرانی نیمهءګا کمک بوت و هردوکین دولتانی هوایی قوا پدا بلوچستانا بمباری کورتنت و پدا بلوچستان اشغال بوت. و تانا بلوچ نشینین ملک که ګون بلوچان زبر اینت ا هاوانه قدر و احترام کورته و جای داته اوګانستان اینت.په ای خاطرا اوګانستانی تا تا هنون ګوجام بلوچین حزبی که اوګانستانی دولتی مخالف بیت جوړ نه بوته.
ای چینکه مستندین فلم انت 1.شهید نواب بگټی
منابع
edit- 1.ویبسایت که پاکستانی هر روچین معلومات بی آیی تا درج بیینت https://web.archive.org/web/20130916051810/http://archives.dawn.com/2006/01/09/index.htm
- 2. بلوچانی محصلانی آزاتین سازمانی وب https://web.archive.org/web/20140819170634/http://sagaar.org/joomla/
- 3. ایرانی بلوچستانی مردمانی حزبیء وب http://www.ostomaan.org/
- 4. اوګانین بلوچانی باره ها معلومات https://web.archive.org/web/20150923211146/http://www.crisisbalochistan.com/secondary_menu/writers/karlos-zurutuza/baloch-from-afghanistan-between-insurgency-and-famine.html