سینګ بهء ډیګاریء دیماء بهء موادیاء ګُشتهءآ بیت که شه یک یا چینکهء کانیءین موادان که ګون یکدیګرا پیوند دارنت ، جوړ بُوته ګنت.
سینګ یا آک edit
شه ډیګار زانتینیء علمیء نظراءسینګ موادی است که بهء ډیګاری دیم تا موجود اینت و شه یک یا چینکه کانیءین موادان که ګون یکدیګررا پیوند دارنت، جوړ بُوته ګنت .با یکدیگر پیوند یافته‌اند، درست شده‌است. بیء مقابیلا آک یک کوتیء شه درهء آن است که ګون فاصله دارین دانهءګان و سُستین پیونداء شه هواجتهءګی آثرا جایءین سینګ بوجودهء کاینت که بیء بلوچی ء تا ای سینګانا سیًءرآ ګوشنت.
منشاءو جوړ بُوتین سینګانی و اُورتین سینګانی edit
ډیګاریء دیما دو عمل سینګانی ودی بُوتینی سببهء آ بیت، ګوهءآنی ودی بُوتین و کوهءآنی پروشتین.
کوهءآنی ودی بوتین edit
ډیګاریء تا بازین مذابین موادانی فشار بهء ډیګاریء دیما( ډیګاریء سراء) کوهءآنی ودی بُوتینی سببهء بیت و همچنان هشکین ډیګارانی ودی بُوتینی سبب همی چیز اینت.
هواجتهءګیءی یا کوه پروشتینی عوامل edit
هر یک شه چینکهءعملان کهء باعث پروشتین و اُورت بُوتیناو تغییر شکلیء سکین موادان ډیګاریء دیما و آء موادی که ګون جو( بورزءګین بخش ډیګاری) تماس دارنت، هواجتهءګی ګُشتهءګ آ بیت . عوامل پروشتین یا هواجتهءګیءیی عوامل بهء دو بخشا تقسیما بینت فیزیکیءین و کیمیایءیین.
کیمیایءین هواجتهءګی edit
محصول هیدراتاسیون، انحلال، آبکافت، اکسیداسیون و یا آپانی عکس العمل تیزاپی ګون املاح سینګانی جوړ بُوتینی باعثه بینت.[1]
فیزیکیءین هواجتهءګی edit
ای پدیده شه توسط عواملی چون یخبندانان، وګرمیء دره جهءی تغیر به جو (برزهءګین بخش ډیګاری)و انبساط و انقباض نتیجاءآ وډیګاری کش کورتینی تاقت، جر و دارانی سبز بُوتین ، ګووات، آپی جریان ( تهءچیتین).
سینګانی کیمیایءین ساختمان edit
سینګ شه باز ګوونډین قسمتان بنام کانی جوړ بُته ګنت. کانی جامدین موادی انت، طبیعی، معمولاً بلور، غیرآلی، همگن و ګون کیمیاویءن ترکیباتان نشان داتهءګه بینت. تاهنون ګیشتیر شه ۳۰۰۰ کانی بهء طبیعتا درست کورتګ بُوته که تانا ۲۴ قسمی ډیګاری دیمی موادان تا شامل انت .
طبقه‌بندی شیمیایی سنگ‌ها edit
چون کانیهای تشکیل دهنده سنگ‌ها متنوع هستند، بسته به میزان وجود بعضی دیگر از ترکیبات شیمیایی که در آنها است سنگ‌ها را به چهار دسته تقسیم می‌کنند:
استفاده edit
سنگ‌ها و کانی‌ها در ساختمان سازی، صنایع، پزشکی و غیره به کار می‌روند.
انواع سنگ‌های ساختمانی edit
[[پرونده:Aq Callian.jpg|thumb|left|200px|سنگ تراورتن موج دار]] این سنگ‌ها در دسته‌های گوناگون و متنوعی نام گذاری می‌شوند که بعضا نام معدن سنگ به عنوان اسم آن استفاده می‌شود. رایج‌ترین سنگ‌های ساختمانی عبارتند از:[2]
مشخصات کلی انتخاب سنگ برای مصارف ساختمانی edit
سنگ‌های مورد استفاده در کارهای ساختمانی باید دارای مشخصات زیر باشند:[3]
- ۱- بافت سنگ باید ساختمانی سالم داشته باشد، یعنی بدون شیار، ترک و رگه‌های سست باشد (کرمو نباشد)
- ۲- بدون هرگونه خلل و فرج باشد
- ۳- پوسیدگی نداشته باشد
- ۴- یکدست، یکنواخت و همگن باشد
- ۵- سنگ ساختمانی نباید آب زیاد جذب کند، لذا نباید:
- الف- در آب متلاشی یا حل شود
- ب- تمام یا قسمتی از آن بیش از ۸ درصد وزن خود آب بمکد
- ۶- سنگ ساختمانی نباید آلوده به مواد طبیعی و مصنوعی باشد
- ۷- سنگ باید شرایط فیزیکی و شیمیایی محیط را تحمل کند، لذا باید:
- الف- در برابر باد، یخبندان، تغییرات دما و در صورت وجود جریان آب در مقابل آن و کلیه عوامل فرسایش مقاومت کند
- ب- در برابر محیط‌های شیمیایی اسیدی و قلیایی و همچنین عمل آبکافت و اکسیداسیون مقاومت کند
- ۸- مقاومت فشاری برای قطعات باربر نباید کمتر از ۱۵۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد
- ۹- در مقابل سایش مقاوم باشد
طبقه بندی سنگ‌های طبیعی براساس edit
- گروه بازالت: آندزیت، بازالت، پرفیریت‌های قلیایی، دولومیت‌ها، اپیدیوریت، لامپروفیر، کوارتز-دولویت و اسپلیت
- گروه فلینت: چرت، فلینت
- گروه گابرو: دیوریت قلیایی، گنایس قلیایی، گابرو، هورن بلند، نوریت، پریدوتیت، پیکریت و سرپانتینت
- گروه گرانیت: گنایس، گرانیت، گرانودیوریت، پگناتیت، کوارتز-دیوریت و سینیت
- گروه سنگ‌های ماسه‌ای و آذرین: آرکوز، گریویک، ماسه سنگ و توف
- گروه هورن فل: همه سنگ‌های ناشی از دگرگونی غیر از مرمر
- گروه سنگ آهک: دولومیت، سنگ آهک و مرمر
- گروه شیست‌ها: فیلیت، شیست و اسلیت
- گروه پروفیری: آپلیت، داسیت، فلسیت، گرانوفیر، گراتوفیر، میکرو گرانیت، پروفیری، کوارتز-پروفیریت، ریولیت و تراشیت
- گروه کوارتزیت: گانیستر، ماسه سنگ‌های کوارتزیتی و کوارتزیت دوباره بلوری شده
فساد در سنگ edit
عامل اصلی فساد در سنگ‌ها اثر نمک‌های محلول بر آنها می‌باشد. آلودگی محیط، یخبندان و پوسیدگی در قطعات فلزی و وجود رگه‌های ضعیف و همچنین عملیات اجرایی ضعیف نیز موجب تخریب سنگ‌ها می‌شود.
اثر نمک‌های محلول edit
چنانچه رطوبتی که به همراه خود نمک‌های محلول دارد از سطح سنگ تبخیر شود مقداری نمک در سطح آن به صورت شوره و لایه‌ای هم در خلل و فرج سنگ باقی می‌گذارد. تداوم دور رطوبت-تبخیر موجب افزایش حجم بلورها و پوسته شدن سطح سنگ می‌گردد. لذا سنگ‌هایی که متخلخل ترند در برابر نمک‌های محلول حساس ترند.[4]
آلودگی محیط edit
سنگ‌های دارای کانی کربنات کلسیم به خصوص در برابر محیط‌های اسیدی حساس هستند. اکسید گوگرد در محیط مرطوب و اکسیژن موجود در هوا تولید اسید سولفوریک می‌کند که بر سنگ‌های آهکی اثر می‌گذارد و تولید سولفات کلسیم می‌نماید. سنگ‌های آهکی و ماسه سنگ‌های آهکی در این مورد حساس ترند.
- در مورد سنگ‌های آهکی، سولفات کلسیم حاصل شده در سطح، به وسیله آب شسته می‌شوند. ولی در سطوحی که قابل شستشو نیستند، سطح به وسیله دوده سیاه می‌شود و مبدل به پوسته‌های سخت و برآمدگی‌هایی می‌شود که گرد آهکی در اطراف آن وجود دارد.
- در انواع سنگ‌های آهکی منیزیم دار، ایجاد سولفات منیزیم روند فساد را تسریع می‌کند.
- در ماسه سنگ‌ها خلل و فرج توسط گچ (سولفات کلسیم) پر می‌شوند، پوسته‌های سخت ایجاد شده اغلب به علت تفاوت انبساط حرارتی فرو می‌ریزند. ماسه سنگ‌های سیلیسی گرچه مستقیما بر اثر تهاجم اسیدهای موجود در هوا آسیب نمی‌بینند ولی سنگ گچ تولید شده توسط سنگ آهک موجب خرابی در آنها می‌شود که به علت تبخیر حاصل از تبلور در سطح آنها به وجود می‌آید.
- مرمر که اساسا کربنات کلسیم است مورد هجوم اسیدهای موجود در هوا قرار می‌گیرد و سطح صیقلی آن در مرور زمان زبر می‌شود. ولی به علت بافت متراکم و چگال آن کمتر تحت تاثیر عمل تبلور قرار می‌گیرد.[5]
اثر یخبندان edit
تخریب بر اثر یخبندان در قسمت‌هایی از ساختمان نظیر محل درپوش‌ها، سایه بان‌ها، کرسی بنا و کف پنجره‌ها بیشتر دیده می‌شود. عموما سنگ آهک و دولومیت بیش از ماسه سنگ در معرض تهاجم اثر یخبندان هستند.
پوسیدگی فلزات edit
آب بارانی که از سطوح مس و آلیاژهای آن به سطح سنگ آهکی می‌ریزد باعث ایجاد لکه‌های سبزرنگی می‌شود. زنگ زدگی حاصل از مواد آهنی و فولادی بسیار سخت و دشوار از روی سطوح متخلخل سنگ‌ها پاک می‌شوند. بیشترین آسیب دیدگی ناشی از انبساط زنگ زدن قطعات آهنی و فولادی داخل سنگ کاری نما رخ می‌دهد. به این منظور کلیه قطعات فلزی مورد استفاده در نصب سنگ نما باید ضدزنگ باشند.[7]
آتش edit
آتش به ندرت موجب تخریب کلی در کارهای سنگی شود. ولی سطح نمای گرانیت، مرمر و ماسه سنگ‌ها ممکن است در اثر آتش سیاه یا خرد شوند.
- سنگ‌های آهکی عموما تحت تاثیر آتش قرار نمی‌گیرند، فقط سنگ‌های با رنگ روشن به علت اکسید شدن آهن موجود در آنها برای همیشه صورتی رنگ می‌شوند.[8]