Gulumapu mew Kecukawe pigey kiñe awkantun awkantukelu renxvwe mew. Puelmapu mew Kecukawe pigey ta awkantun ka fey ti awkantupeyüm. Melike ce awkantukey kecukawe, pvnegekey kiñe kecukan (kam kecukawe), fey mvley meli xokiñ pu kecukafe kvpa tuael ñi wewael.
Awkantun edit
Kiñekelu pu kecukafe vxvftuy ta kecukan, mvlen mew meli mapu ka meli kecukafe, kiñe ta pikunmapu, kagelu ta wijimapu, ixokom, fey wvne vxvfkey ta Puelmapu, fey pey tuten ñi rakigen kecukan mew femgeci tukuy ta kow ñi gvneael kiñe lof. Fey wvla vxvftukey ta Pikunmapu, Bafkenmapu ka Wijimapu. Ixo gvneniepelu kisu ñi xokiñ mapu fey ti kecukafe pepi tukuafuy ñi kow cew rume, kecukafe niele cem lof no rume fey wewgeay. Kiñe kecukafe wewkey ñi gvnenieel kizu ñi mapu xokiñ afpun mew. Ka fey kiñe kecukafe wewfemkey ñi vxvftuel mew kecu.
Kuyfi nvxamentun edit
Mañkelef ñi cijka mew "Pu Kuyfikece ñi Awkantun" femgeci nvxamentuy ta Kecukawe:
"Kecukawe
Awkantuael wirigey ta mapu, tuaykvnugey ka ragin mew anvkvnugey kiñe pvci rvgi, wecun rvgi mew mvley ta señan ñi rupanoael ta kecukan neygeael. Tañi awkantuael mvr awkantufe mari kof nvkey ka cuci wvne xapvmfilu wewkey. Wewael ta kof neykvnugekey ta kof, tunte ñi piel ta kecukan fenten entukey, feymew kagelu vxvfi, entuy ta kecu, feymew may jaq mari nieygvn, vxvflu kagelu kayñe ñi kof yemekey, femgeci wvne epu mari xapvmlu wewley. Vxvfael ta kecukan wirari ce ñi piael: kecu, kecu, parogepe rume. Kiñe mvten entulu ta ce paro pigey je may. Kvme awkantuael ta ce neykvnulafi ta kecukan miñce rvgi mew, kvmejelay wekun wirin naqlu ta kecukan. Tvfeyci awkantuyeel mew kecukan pigey, awkantun ta kecukawe, awkantufe ta kecukawfe."
Azmapu ñi pegelkvnun edit
Tvfaci awkantun ka fey entuy pu mapuce ñi feyentun, ñi azmogekeel, femgeci ta meli xokiñ ka femgeciley ta monkv mapu ñi Meli Wixan.
Xarintuku edit
Cijka edit
- Coña, Pascual. Testimonio de un cacique mapuche. Pehuen, 1930.
- Manquilef, Manuel. Comentarios del Pueblo Araucano. Revista de Folklore Chileno, 1914.