Wp/ann/Skirabulu (Ikan Òkikpulu)

Skirabulu (òrere Scrabble me usem Uket-cheen̄) ìre ifit ikọ [word game] eyi inyọn̄ akpọk eyi ene iba re ini ekifit. Ema ekibọkọ ofu-ifuk [score points] sa me imọmọnọ ichip-ifit ìkaan̄ nkwa-ikọ ge ge me lek igwook me onineen̄ me inyọn̄ akpọk ifit ya. Efele inyọn̄ akpọk ya itap me asabọn okop 15x15. Ichip-ifit egwookbe cha ìkaan̄ inama ikọ [form a word] eyi mêkọtbe ifuk nan̄a me unit fo ulom, mè ìyaka ire nan̄a me inyọn̄ fo ijọn̄; ikọ ya si môre ikọ òkukup me emen ikpa usem òsoso ifuk [standard dictionary or lexicon].

Mêkifit Skirabulu eyi usem Uket-chieen̄

Nroon̄ Ifit

Nroon̄ echieekbe ibe ekesa efit ifit yi ìre:

• Akpọk Skirabulu òkaan̄ okop15x15
• Ichip-ifit efit mè akọp iba mè go (125) etapbe me emen àkpa kpebekọt imọọn̄ itibi.
• Utap-inu [rack] me ene me ene inyi ebi ìbefit
• Ikpa mè uti-ikpa
• Ikpa-usem (eyi ebesa igbini ikọ mè ire agan̄ iba cha kpechieek)

Ibot Ifit (Inu Ebaakbe Lek Ifit)

Inu ogwu ifit okiweek me ifit yi ìre ufuna ikaan̄ otu ifuk [point] iwa ire oke geelek ibokọtbe ikaan̄, sa me itotoon̄ tailu (ichip nkwa-ikọ) me inyọn̄ akpọk isa ige ikọ. Ire ene ve me lek ebi ifif cha ifit ichip-ifit kan̄ isan̄a, ìkayaka ìkaan̄ ofifi ichip mè kpunu si ofifi ichkp me emen akpa ifit, ifit îta.

Sabum Enebene Ifit

Sabum ènebene ifit, ebi ifit ekaan̄ itutumu ifieek ikpa-usem ema ebesabe ifit ifit ya, ufun̄a eriọọn̄ ubọk ebesa itet igbini-ikọ geelek òbosibi ineen̄.

Ogwu-ifit geelek môkaan̄ utap-inu (inu itap ichip) ge. Mêtap ichip-ifit 125 egebe nkwa-ikọ me lek cha me emen akpa kpebekọt imọọn̄ itibi (mè ìre, ikakana ema ichit) ufuna ene ikamọọn̄ inu egebe me lek sabum ibonimọnọ. Ogwu ifit geelek mômọnọ ichip ge ufuna esa eroon̄ nriroon̄ eriọọn̄ ogwu òbochili ifit mè ogwu òbofit igọọk. Ogwu òmọmọnọ ichip-ifit ògbegbet lek "A" ichit obochili ifit sabum ebilọ ènefit egọọk ike nkwa-ikọ ema emọnọbe mgbọ ekiroon̄ nriroon̄ ya odọmọbe. Ire ene geege imọnọ ichip eyi kpege inu me lek, ogwugwa obochili ifit, mije ike edọmọbe isun̄ me ifit yi, ichip eyi kpege inu me lek okeke me isi inyi "A". Ire ene iba emọnọ ichip egebe ìkike nkwa-ikọ me lek, inenire ke ema ene iba cha ebechili ifit mgbọ ge, ema mêyaka ichip kiban̄ cha itap me emen akpa mè ikpọk imọnọ ofifi me emen akpa ifit ya, ufuna sriọọn̄ ogwu òbochili ifit me etete ene iba cha.

Isigobo irek-ifit (cardinal position) isan̄a, otutuuk ebi ifit mêyaka ichip kiban̄ itap me akpa-ifit mè itọp imana. Ogwu ifit geelek mônenigwọ ichip-ifit jaaba, mè itap ema me onineen̄ me emen utap-inu kiban̄ inyi ebi ifit kechilọ ekamọọn̄.

Ifit Ifan̄a

Me ifit ifan̄a, îkup me isi uyọt ibe ichip ifit iso ifuk (100 me eyi uket-chieen̄, 125 me eyi Obolo. Mije keya, mîteme ibe ebi ifit esun̄ ichip cha me onineen̄ me emen okop òrere 10X10 (mè ire 14X9 me eyi usem Obolo).

---

Achubọk Ifit

Adasi ikọ enamabe ìkakaan̄ isisip iraka nkwa-ikọ iba òsisibi inu ire efuk me ujit ifo ulom mè ìre inan̄a me inyọn̄ ifo mè itet si me lek okop eyi etete akpọk (òrere H8, eyi edutbe iman̄ ntaronyan̄ me emen). Mgbọ geelek îkupbe inyi ene ibe ifit ifit, ogwu-ifit ya môkọt irọ ge me lek inu kechi:

• Itele ibe agbagba ya iraka ọmọ, mè ije me ikike (scoring nothing)

• Isa ichip-ifit 1-7 inwene me lek echi òkup me emen akpa-ifit, mè ije me ikike. Unen otu-oniin̄ inwenwene ichip-ifit ìre isusun̄ ema ikana isi ichit, isan̄a aya ichip me irek kiban̄ mè ikpulu ema itap me emen akpa-ifit. Mêkọt inwene ichip-ifit ire otu-ifuk ichip òkup me akpa-ifit ìkasip ìraka jaaba.

• Ifit ifit sa me itotoon̄ inu ikasipge ìraka ichip ge me inyọn̄ akpọk-ifit, ifuk otu-ifuk ifit ya osibibe, mè itap isọkọ me otu-ifuk ọmọ owuukbe lek ikaan̄.

Ogwu-ifit isifit ifit isan̄a, môtumu isibi otu-ifuk eyi ifit ya osibibe (inyi ebi ifit kechilọ enọ) mè isan̄a aya ichip me akpa-ifit itoon̄ me inyọn̄ utap-inu kan̄ inyi eso jaaba. Isifit adasi ifit ya isan̄a, ifit geelek efitbe ìkaan̄ irariaak me lek ikerere ichip-ifit ge òwuwuuk lek ikup me inyọn̄ akpọk-ifit. Me ifit echi ìgọgọọk eyi adasi ya, ebi ifit mêkọt irọ ge me lek inu kechi:

• Irọ ikọ ewuukbe lek ifit ijọn̄ọ igak eyi adasi mgbọ. Nj: Ire mîwuuk lek ifit ME, ufi ene môkọt ifit (ME)N, E(ME)N, NTE(ME), E(ME)ENAWAJI.

• Igọbọ ikọ ge ikam sa me itatap ichip ifit isọkọ ikeke ikeke [perpendicularly]. Nj: Ire mîwuuk lek ifit ENE, mêkọt ifit BỌKỌ ikeke ikeke me agan̄ ibot ya, inenire BENE/BỌKỌ.

• Ifit ikọ imaan̄ imaan̄ [parallel] igọọk eyi òwuwuuk lek ikup me inyọn̄ akpọk. Nj: Ire ene ifit BOLO, mêkọt ifit ENE mè ìre ENENEN imaan̄ imaan̄ me irak. Eya môneninyi BE, ON, LE mè ON.

Usini ikan òfolek ifit echi ìgọgọọk adasi ifit:

• Kpebechieek ibe efit ikọ eyi ebefuk ọjọkọ ọjọkọ (diagonally), mè ire eyi òkinan̄a me ulom ifo ujit, mè ìre eyi òkinan̄a me ijọn̄ ifo inyọn̄.

• Otutuuk ichip ifit ogwu-ifit ge ofitbe me efe edim ge ekaan̄ ikukup me onineen̄ ge, mè igbaan̄ ire ikọ ge òsisibi inu (eyi eriọọn̄be kire "achubọk ikọ"); ichip-ifit efitbe ìkaan̄ ìkaan̄ igbagbaan̄ me lek eyi òwuwuuk lek ikup me inyọn̄ akpọk, ikerere ibe ìre ichip ge gaalek ke îgbaan̄ me lek.

Ifit geelek òchachaka ikan chi geelek, kpebọkọ itap ogwu-ifit keyilọ môkọt igbini òjelek ifit keya, mè irọ inyi eten̄ ichip cha esan̄a me inyọn̄ akpọk, me ifit ìfan̄a, ikerere ibe ikọ esabe ichip cha inama ìtatat.

Ichip-ifit iba kpege nkwa-ikọ me lek ekup me emen ifit yi. Mêkọt isa ema igwen nkwa-ikọ geelek. Nkwa-ikọ geelek esabe ema igwen, otu-ifuk [score] ema ekaan̄be ìre ofok (0). Isisa ichip-ifit eyi ukpọk-lek ifit, ìre ibe mè erọ <indicate>; ìkponwene mege ifit ya òta.

Ikọ Mêkọtbe Ifit

Mêkọt ifit otutuuk ikọ òkup me emen ikpa-usem egobobe ibesa ifit ifit yi, ire, kpebefit erieen̄ ene mè erieen̄ ere. Ire, me ifit eyi usem Obolo, mêkọt ifit erieen̄ ama ìkup me ido Obolo. Ikọ ekpukbe igbidim mè ikọ òkeke inyi ofifi ikọ, kpebekọt ifit echa me emen ifit yi. Ikọ geege òrere ijo ikọ mè ìre ikọ môkọtbe ito ibaak, kpebefit òjelek ikọ kecha. Me ifit ifan̄a eyi Amerika Inyọn̄, otutuuk ikọ ebọkọbe itap ìkup me emen "Official Club and Tournament Wordlist, 3rd Edition." Me ebi kè ofifi ido, ikpa-usem ema ekisabe ifit ìre "Collins Scrabble Wordlist", (CSW) eyi 2015. Ikọ echi ìkup me CSW, ire, kpekup me TWL, ekige # igọọk.

Igbigbini Ifit

Ire ogwu-ifit ge inama ikọ eyi ogwu ifit keyilọ okeekbe ibe ìkatat (kpunu me emen ikpa-usem ema egobobe ibe esa efit ifit ya), ogwu-ifit keyilọ môkọt igbibi ifit ya. Ire ikọ îgbinibe ya kpunu me emen ikpa-usem ya me atikọ, ogwu òfifit ikọ ya môkpulu ichip-ifit kan̄ isan̄a me inyọn̄ akpọk-ifit, irek ifit keya oraraka ọmọ. Ogwu-ifit ìbokọt igbini ifit ire ogwu òfifit ifit ya ìkasan̄a-nu aya ichip-ifit me emen akpa-ifit ìsa ìnitap ìsọkọ me irek ichip îfitbe cha.

Òta Ifit

Me ifit ifan̄a eyi Amerika Inyọn̄, ifit môta ire:

• Kpunu ofifi ichip-ifit me emen akpa ifit, me ere ogwu-ifit ge îwuulek ifit ichip-ifit kan̄ isan̄a.
• Irek ifit gweregwen îraka, ge ogọọk ge, me kpekaan̄ otu-ifuk geege.

Ire ogwu-ifit ge ifit ichip-ifit kan̄ isan̄a, mêfuk otu-ifuk eyi ichip-ifit òsisik me utap-inu ebi-ifit kechilọ osibibe, mè iben iriaak me lek otu-ifuk eyi ogwu-ifit òfifit eyi kan̄ isan̄a ya, me mgbọ, mêfuk otu-ifuk ichip-ifit òsisik me emen utap-inu kebilọ cha isan̄a me lek otu-ifuk eyi ema ewuukbe lek ikaan̄. Me ifit ifan̄a, ogwu òdadasi ifit isan̄a môbọkọ mgbọ iba otu-ifuk òsisik me utap-inu kè ogwulọ, ire, otu-ifuk eyi ogwulọ owuulek ikaan̄ ìkabonwene.

Isusun̄ Otu-ifuk

Ichip-ifit geelek îkaan̄ otu-ifuk egebe igbaalek nkwa-ikọ òkup me lek isa ijeen̄ oke ulobo/otu-ewe enyibe nkwa-ikọ ya. Ire ebi kè nkwa-ikọ kire [vowel] ekimalek imun̄ me emen usem, ulobo kiban̄ ìre ge, sà ebi kè nkwa-ikọ kpekigwat lek imun̄ me emen usem kire Q, X mè Z ere 8-10 <points> me ulobo. Ichip ifit echi ukpọk lek ekaan̄ ulobo ofok (0). Otu-ifuk eyi otuuk ifit obenbe ìre mgbanriaak otutuuk otu-ifuk ònan̄a me lek otutuuk aya ikọ enamabe (mè ntap-nsọkọ, mèlek si otu-ifuk eyi otutuuk ikọ egọbọbe ikam).

Mêkọt inwene ichip-ifit eyi ukpọk lek mè isa eyi egebe inu me lek itap me irek kan̄. Nj: Mêkọt isa ichip-ifit ukpọk lek etapbe iman̄ R me lek itap me irek R.

• Mumana nkwa-ikọ mgbọ iba (MNMB) mè Mumana Nkwa-ikọ Mgbọ Ita (MNMI): Ichip-ifit geelek òninin̄ emen okop chi, mêkpọ otu-ifuk egebe me lek mè imumana mgbọ iba mè ìyaka ire mgbọ ita igọọk me lek inu egebe me lek okop ya.

• Mumana Ikọ Mgbọ Iba (MIMB) mè Mumana Ikọ Mgbọ Ita (MIMT): Ire ichip-ifit geege inin̄ emen okop chi, mêfuk otu-ifuk ikọ enamabe ya osibibe mè imumana mgbọ iba mè ìyaka ire mgbọ ita, igọọk me lek inu egebe me emen okop ya.

Ire ikọ enamabe ikaan̄ <bonus> eyi nkwa-ikọ mè eyi ikọ mêdasi ifuk <bonus> eyi nkwa-ikọ sabum eyi ikọ, inyi ije itat me lek ikan òkikpulu ifit yi.

Nrọ-njeen̄

Emọnọ-nu ebe adasi ogwu-ifit ìfit FINED 8D. Otu-ifuk ifit yi onin̄be ìre 2*(2*4+1+1+1+2) = 26. Ire ogwu-ifit òso iba ifit inyi FINED ya ikana CON(FINED) 8A; otu-ifuk ifit ya onin̄be ìbore 3*(3+1+1+4+1+1+1+2) = 42. Riọọn̄ ibe ke otu-ifuk eyi F òkup me emen okop MNMB onin̄be ìbore inu îwuukbe lek ire. Ire adasi ogwu-ifit ya inifit BATTInG 7G (isa ichip-ifit ukpọk-lek ifit N), mè isa me ikeya inama BE mè AD igbaalek; otu-ifuk eyi achubọk ikọ ya BATTInG onin̄be ìre 2*3+1+2*1+1+1+0+2*2 = 15. Otu-ifuk eyi B(E) onin̄be ìre 2*3+1 = 7 (riọọn̄ ibe ke mêmumana B mgbọ iba me agan̄ iba cha). Otu-ifuk A(D) onin̄be ìre 1+2 = 3. Ire, esa otutuuk ichip òkup me emen utap-inu ifit ikọ ya, eya orọ, mêtap <bonus> 50 igbaalek; otu-ifuk ifit ya onin̄be mônenire 15+7+3+50 = 75. Me ikeya, otu-ifuk eyi adasi ogwu-ifit ya osabe ije ifo isi igak ogwu òso iba ìre 101:42.

Ubọk Ige-ifit

Ike îkupbe me epelubọọn̄, Skirabulu îkaan̄ ubọk ige-ifit ekisabe ige ifit efitbe. Me inyọn̄ akpọk ifit, ege 1–15 me agan̄ ugban [rows], mè ige A–O me lek ugbọn̄ [columns]. Me ikeya, okop òkup me inyọn̄ agan̄ ujit ya ìre A1 sà okop eyi òkup me etete akpọk ifit mè ikaan̄ ntaronyan̄ me emen ya ore H8.

Ekige ifit efitbe ikeyi: "IKỌ yz +ifuk", me ere IKỌ okekebe inyi achubọk ikọ enamabe, yz ore iman̄-ifuk [coordinate] okop ere adasi nkwa-ikọ me lek ikọ enamabe ya okekebe, sà ifuk ore otu-ifuk eyi ikọ enamabe ya osibibe. Ire ikọ enamabe ya ìnan̄a me ujit ifo ulom, mêdasi ige iman̄ eyi ugban sabum eyi ugbọn̄. Ire ikọ ya ìnan̄a me inyọn̄ ifo ijọn̄, mêdasi ige eyi ugbọn̄ sabum eyi ugban. Isibege ikọ enamabe, ekisa ilile nkwa-ikọ ige îtata mè ichip-ifit ya ìre eyi ukpọk-lek. Ire ikọ enamabe ije itibi ikọ òwuwuuk lek ikup me inyọn̄ akpọk, mêtap okop-ikọ () ikana nkwa-ikọ cha ìwuwuuk lek ikup me inyọn̄ akpọk ya. Nrọ-njeen̄, adasi mè òso ifit iba me lek ifit efitbe me ogugo yilọ òkup me inyọn̄, mêge ikeyi:

• QUAY 8E +32
• PRE(Q)UeLS E5 +122