Akwa Ibom ire ama-mkpulu me agan̄ osiki me ido Naijiria. Ama-mkpulu ìtatap ikana ọmọ ìre Kurọs Riva me agan̄ mbum-ura, Rivas mè Abia me agan̄ ichep-ura, mè Emen-awaji Atilantik me agan̄ osiki. Ama-mkpulu yi ibọkọ erieen̄ kan̄ inan̄a me lek Okwaan̄ Kwa Ibo òlilibi iraka me emen kan̄ mè iche ọmọ irek iba.<ref 4> Efieek Akwa Ibom isan̄a me lek Kurọs Riva me acha 1987. Ama ibot kan̄ ìre Uyo; ama-mkpulu ija 31 okup me emen kan̄.
Okike ijọn̄ kan̄ ìre 7,081 km². Me etete ama-mkpulu 36 ìkup me Naijiria, ọmọ ore òso 30 òmimin ichit me okike ijọn̄, mè ire òso 15 ene ewabe ichit me emen. Igọọk me orirọ ifuk-ene eyi acha 2016, otu-ifuk ebi ìluk me ido ya ìre efie 5.5<ref 5>. Okwaan̄ Imo olibi iraka me okike ijọn̄ kan̄ agan̄ mbum-ura, sà Okwaan̄ Kurọs olibi iraka me okike ijọn̄ kan̄ agan̄ ichep-ura, Okwaan̄ Kwa Ibo ocheche ama-mkpulu yi irek iba sabum înilibi isi inin̄ Okwaan̄ Bọ̀ni. Me agan̄ osiki mbum-ura ama-mkpulu ya ke Awak Aka Okolo Stubb [Stubb Creek Reserve] okup. Me ere ya, ogbogbo anam-oron [wildlife] eyi ugwem kiban̄ ekupbe me unan [endangered] ekup. Otu-ifuk anam chi òkigele ike mgbọ okije. Anam ìkup me ere ya ìre: asakwut, <putty-nosed> mkpinyọn̄, <red-capped managebey>, mè <sclater guenon> mèlek egbe ntọọk ntọọk, mè nriọk eyi Kamerun-Naijiria.<re6,7,8,9> Me emen okwaan̄, ama-mkpulu yi îkaan̄ esese esese ikpele irin̄ mè ebi kè ute-mun̄ mè odoogo kire odoogo ujọn̄ọ inwọm [bottle nose dolphin], odoogo ntọọk ntọọk [pantropical, spotted dolphine], ute-mun̄ ekpuk udun̄ [humpback dolphine], mè ute-mun̄ òkpan̄-inu [killer dolphine].