Wp/ann/Agan̄ Ama-ibot Ido (Naijiria)

< Wp‎ | ann
Wp > ann > Agan̄ Ama-ibot Ido (Naijiria)

Agan̄ Ama-ibot Ido (òrere Federal Capital Territory me usem Uket-chieen̄) ìre agan̄-mkpulu eyi òkup inyi mkpulu ido [Federal govt], òkup me agan̄ etete me Naijiria. Abuja òrere ama-ibot Naijiria, ìkup me agan̄ yi. Efieek ijọn̄ me lek oka ama-mkpulu Kwara, Naija, KadunaPilatu isa ichili ama-mkpulu yi me 3 Sepitemba, 1976;<ref4> agan̄ ilile me lek ijọn̄ esabe ichili agan̄ yi ìnan̄a me lek ama-mkpulu Naija. Agan̄ yi ìkup me agan̄ inyọn̄ etete me Naijiria. Ìkup me agan̄ inyọn̄ me lek usọk-okwaan̄ eyi Okwaan̄ NaijaOkwaan̄ Benuwe. Ama-mkpulu ìtatap ikana ọmọ ìre Naija me agan̄ ichep-ura mè agan̄ inyọn̄, Kaduna me agan̄ inyọn̄ mbum-ura, Nasarawa me agan̄ mbum-ura mè agan̄ osiki, mè Kogi me agan̄ osiki mbum-ura. Esese òkup me etete agan̄ yi mèlek ebi kè ofifi ama-mkpulu me ido yi ìre ke ama-mkpulu cha mîkaan̄ ogwu ibot ama-mkpulu egobobe sa me orirọ igobe-ene, ire, ogwu òkikpulu agan̄ keyi ìre ogwu otuchieen̄ ogwu ibot mkpulu ido ogobobe.

Mfufuk edit

Ekechili Agan̄ Ama-ibot Ido yi sa me ida-ikan [promulgation of decree] òso 6 enyibe me acha 1976. Echili ọmọ mije îkupbe me uyọt ibe eweek ere òbobọbọkọ irek ama-ibot eyi Ama-ile Legọs mije Legọs înwaan̄ [congested], ere òsisik eyi mêkọtbe inama iwele ìkayaka ìmin. Ere yi egobobe kire aya ama-ibot ìre ijọn̄ ebi Gwari mgbọ ya, lek ijọn̄ ya si ìkakup me irak otoko ita cha ìmimiin̄ ichit (ìrere Awusa, IgboYoruba). Ọmọ ore ama-mkpulu ene esebe ichit me emen me Naijiria.

Ida-ikan eyi òso 6 eyi 1976 ya înyi mkpulu ido [Federal govt] unye me lek ijọn̄ òkup me emen agan̄-mkpulu yi. Sabum mkpulu ido onibọkọ lek ijọn̄ agan̄-mkpulu ya, ebi ene mîse me agan̄ mkpulu ya mè iluk ida ibọkọ si [sparsely populated]; ene 120,000 eluk me emen asabọn ama 840; owuwa me lek kiban̄ cha ere ebi Gwari.<ref6> Mîsan̄a ebi ìkiluk me lek ijọn̄ ya ifo ebi kè ama cha ìkukup igbet agan̄ ya, kire Suleja me Ama-mkpulu Naija mè Niyu Kashi [New Kashi] me Nasarawa.

Agan̄ edit

Ebi FCTA (Federal Capital Territory Administration) ekikpulu agan̄ yi sà ebi FCDA (Federal Capital Development Authority) ekikpọ chieen̄ me lek inanama ere mè <infrastructure>.<ref9> Okike ijọn̄ Agan̄ yi okaan̄be ìre 7,315 km². Otu-ifuk ene ìluluk me emen ìrw 2,238,800 ene me acha 2016. Ìkaan̄ ama-mkpulu ijija gweregwen gaalek, ìrere:

Usem edit

Ebi kè usem ekitumube me Agan̄ Ama-ibot Ido igọọk me Ama-mkpulu ija:[1]

Ama-mkpulu Ija Ebi kè Usem
Abaji Dibo; Gupa-Abawa, Ebira, Ganagana
Abuja Gade; Gbagyi, Nupe, Hausa
Bwari Gwandara; Ashe; Gbagyi
Gwagwalada Gbari, Egibra, Awusa
Kuje Gade; Gbagyi
Kwali Gwandara; Gbagyi; Ebira, Kami, Ganagana, Nupe, Awusa

Mîktumu usem Awusa iwa enenen me Agan̄ Ama-ibot Ido yi.[1]



Nrọnnye edit

  1. 1.0 1.1 Template:Wp/ann/Cite news