واہ واہ ہے، اللہ بادشاہ اے، کاغذ دی ٻیڑی اے ، مکوڑا ملاح اے ،۔لوک چردے پن۔ساݙی صلاح ھے،، کویلی مائی سُتی پئی اے ، اُٹھ سراندی ݙتی پئی اے۔۔۔ول وی پٹدی پئی اے۔۔اجاں سراندی جھکی پئی اے۔ قصے دا ناں ھ پاݨی (پاݨیں)۔۔۔۔ ݙاݙا جند وݙا قصے دا تھل ٻدھیندا ٻیٹھے تے نال نال ٻھاہ وی پھلریندا ٻیٹھے۔ سارے کئو کیتی ٻیٹھن پر سانول کو عجیٻ اچوی ہے ، کہیں ویلے کہیں چُنڈ اِ چ ٻاہندے تے کہیں ویلے کہیں چُنڈ اِچ، ساری مجلس کو ٻے چسا کیتی ٻیٹھے۔ ݙاݙا ݙاݙھی ٹیرویلی کھاندے پر صٻر دا گُھٹ ٻھر دے قصے اِچ رُجھ ویندے مارکہ ! ہِک ہا بادشاہ ، بادشاہ تاں اللہ آپ اے، او ہِک ٹوٹے زمین دا بادشاہ ہا۔بادشاہ موت توں ݙاݙھا ݙرداہا۔" موت دا ذکر کریندے خود ݙاݙے دی وی چھرکی نکل گئی ۔ نال ٻیٹھے ݙیوائے اپنا سر گوݙیاں اچ چا ݙتا۔ "خیر مارکہ بادشاہ موت دے ݙر پاروں اپنے اندروں ٻاہروں فوج رکھیندا ہئ ۔ ول ہِک وݙا محل ٻنوایس۔ جیندے آسون پاسوں ہِک وݙی فصیل ہئی تاں جو موت اندر نہ وڑے ۔ ہِک ݙیہاڑے ہِک وزیر بادشاہ کوں مشورہ ݙِتا۔ بادشاہ سلامت ! اِتھاؤں ترائے ݙیہاڑیں دے پندھ تے ہِک پہاڑ اے، پہاڑ اِچ ہِک تلا اے، جے تساں اوندا پانی پی گِھنو تاں او پانی آٻِ حیات اے تہاکوں کݙاہیں موت کائناں آسی ۔ بادشاہ ایہہ گالھ سُن تے منادی کرادتی ٻھئی جیڑھا جوان ایہہ پانی ٻھر آسی اونکوں میں ادھی شاہی دان کریساں۔ لوگ لالچ اِچ آگئے ، اُنھاں ݙاݙھے تن مارئیے پر پانی ٻھر تے کوئی وی نہ ولیا تے ول ہِک ݙیہاڑے ۔۔۔۔۔" قصہ سُنیندے سُنیندے ݙاݙے سنگت کوں جو ݙِٹھا سارے اُٻاسیاں ٻیٹھے ݙیندے ہن ۔ ݙاݙے آکھیا :۔ "مارکہ!اج اتنا کافی ہے اگوں دا واقعہ کلھ رات سُنیساں ۔" ایہہ گالھ کر ݙاݙا مُسک پیا ۔ اسمان دُو ݙیکھ آپ مرادا آہدے :۔"واہ اللہ سئیں آں ! ساݙے چیتے وی نینگریں وانگوں ٻناویں ہا ۔ ٻے فکرے رُلوں ہا ، ٻے فکرے سموں ہا ۔ "ول ݙاݙے دم درود پڑھیا ہِک پُھوکا اپنے ٻُت کوں ماریُس تے ݙُوجھا وستی کوں تے ول کلمہ پڑھ تے سم پیا۔ ایݙوں سانول اونویں ٻے چسا ٻیٹھا ہا ۔ کہیں ویلے اُٹھی ٻاہوے ، کہیں ویلے دگھر ونجے۔ ہر ویلے پانی ٻارے سوچے ۔ سانول اللہ ݙِتے مور دا وݙا پُتر ہئی، او پانی ٻرن واسطے سوچیندا ، ول خیال آندس جو ایہہ کم آپے تھی ونجے ہا تاں کیݙا چنگا ہا ۔ ول او پانی دا سوچ تے پریشان تھی ویندا تے دِل اِچ پانی ٻھر آون دے منصوٻے ٻنیندا۔ چاچی پھاپھل کئی واری سانول کوں کانواں آلی سرکار دی زیارت کروا آئی ۔ پانی پڑھوا تے پلوایس۔ ݙولے نال تعویز ٻدھیس ۔ پر سانول کوں کوئی فرق نہ پیا ۔ ہر ویلے سوچاں اِچ غرق راہندا ہا۔ نال آلی وستی دے جوگی آکھیا جو" مائی پھاپھل ! پتر تیݙا ٻدھیا پئے ، میں ست راتیں جگارا کٹیساں اللہ خیر کریسی ۔" ایہہ گالھ سن چاچی ٹھک پھک پلو نال ٻدھے چالھی روپے جوگی کوں کھول ݙتے تے ہتھ ٻدھ عرض کیتس:۔ "سئیں آں ! میݙا سانول میکوں ولا ݙے میں گدری گاں دی واگ نذر کریساں " وستی دا ہر ٻندہ گویڑ کریندا ۔ اللہ جانے سانول کوں کیا تھی گئے ۔ ہکو ݙاݙا جند وݙا ٻے فکرا ودا ہا۔ مطمئن ہا ، چک تے حقے دا سوٹا چھکیندا تے ول اسمان دو ݙہدا تے مُسک پوندا سانول دی ٻے چینی اونکوں مونجھا کیتی ودی ہئی نہ کوئی سانول دا درد ٻجھ سگدا ہا نہ سانول آپ کہیں کوں ݙس سگدا ہا۔۔ ۔ قصہ اتھائیں رک گیا ۔ دھوں دُکھن ٻندتھی گیا ۔ ایݙوں جوگی اپنا عمل شروع کیتا ۔ ہِک رات گزری ، ݙُوجھی گزری ، تریجھی گزری ، اورک سنویں رات آگئی ۔ جوگی دا عمل پورا تھیا تے اوں دھرتی اِچ ہِک کِلہ ٹھوک ݙِتا۔ سویل دا سِجھ کیا اُٻھریا سانول دے منہ تے رونق ول آئی ۔ اونویں نرویا تھی گیا ۔ کِھلدا ، کھیݙدا ، ٻھجدا ودا ہا ۔مائی پھاپھل جوگی کوں ٻھوری کگاں دی واگ ݙتی ۔ ݙُوجھیاں منتاں منوتیاں پوریاں کیتیاں ۔ پر اصلی گالھ دی سِدھ کہیں کوں نہ ہئی ، جو ہوں رات سانول دل ٻدھ تے پہاڑ تے پُجن دا پکا ارادہ کر گھدا ہا۔ اوں سوچیا جو او پہاڑ توں پانی ٻھر آسی تے ساری وستی کوں پلیسی تاں جو وستی جیندی راہوے ، کہیں کوں موت نہ آوے ۔ایہو خاٻ تے حوصلہ ہا جیڑھا سانول کوں کوش کیتی ودا ہا ۔ تے ہِک ݙیہنھ پہاڑ دُو ٹُر پِیا۔ہر کوئی پریشان ہووے ، سانول دی گول شروع تھئی پر سانول لٻھ نہ آیا۔ منزل دُو ٹُردے ٹُردے سانول کوں ہِک جنگل دے نیڑے رات پئے گئی اونکوں جنگل اِچ سوجھلا نظر آیا ۔ سانول ہوں پاسے ٹُر پیا ۔ ݙِہدے تاں کیا ݙِہدے ، ہِک جھوپڑی اے جیندے اِچ سِروں گنجا، پیروں رانا ہِک ٻندہ ٻیٹھے تے وِرد ٻیٹھا کریندے ۔" ایہہ ݙیکھ اے۔زندگی ݙُکھ اے۔ سٻھ ݙُکھ ای ݙکھ اے" سانول کنج دیر تاں ایہہ سٻ کجھ ݙہدا رِہیا ۔ ول کھنگورا مار ے اپنی موجودگی دا احساس ݙیوایستاں ٻاٻے اونکوں اندر سݙ گِھدا ۔ حال حویلا پُچھیس۔ سانولاپنا مدعا ݙسیا جو ایویں ایویں اُتھوں پانی اے۔ ٻاٻا گالھ سن تے ٹھݙا شُکارا ٻھریندے تے آہدے :۔ "ٻچڑا ! پانی ہے تاں سہی پر اج تئیں اُتھوں پانی ٻھر کے ولیا کئی نی ۔ میں تیکوں مت لینداں جو اگوں نہ ونج تے گھر ول ونج۔" سانول ضد کر گیا ۔ ٻاٻے آکھیا:۔ "ٻچڑا ! اینویں سِدھا پِیا ونج ، ہِک ݙینہھ دے پندھ دے ٻعد اگوں سڑک دُو راہ تھی ویسی ۔ ہِک سجے پاسے، دُوجھی کھٻے پاسے ۔ پر توں کݙاہیں نہ ٹُریں تے سِدھا پیا ونجیں ۔ اگوں تیکوں ہِک ٻندہ مِلسی جیڑھا تیکوں راہ لیسی ۔ پر ٻچڑا یاد رکھیں ، نِرا ݙُکھ ای ݙُکھ اے۔" سانول ہر گالھ سُن گِھدی تے لحظہ اکھ لاون دی اجازت منگیس ۔ ٻاٻے موکل ݙِتیتے سانول اتھائیں لمٻا تھی گیا ، پر اکھیں اِچ نِندر نہ آیُس ، اوندے من اِچ خوشی و ہئی تے ٻے چینی وی۔ ایں حال اِچ اُتھائیں رات لنگھایس تے سنویں سنج نال اُتھوں ٹُر پیا ۔ ٹُردے ٹُردے شام تھی گئی ۔ اگوں ݙُوراہ آگئے پر او سِدھا ٹُریا گیا اگوں ونج تے کیا ݙہدے جو ہِک چھولداری اے جیندے اِچ ہِک سودائی ٻیٹھے لحظے لحظے کوئی شئے نِپڑیندے ، درد دی آہ کݙھیندےتے آہدے شکر اے میں جینداہاں ۔سانول کھنگورا مار کے اپنی موجودگی دا احساس ݙیویندے ، سودائی سانول کوں ݙیکھ تے کِھل پوندے تے آہدے پتر آ اندر لنگھ آ۔ سانول اندر لنگھ آندے تے اپنی گزری وہانی سُنیندے۔سودائی آہدے :۔"کاکا ! توں وی ایہو عمل کر جیڑھا میں کریندا ٻیٹھا ں ول تیکوں احساس تھیسی جو جیندا وی ہیں یا کائناں ۔" پر سانول آہدے :۔" ٻاٻا میکوں رات ٹِکا تے اگوں دا رستہ لا۔" سودائی آہدے:۔" سویلے سویلے ٹُر پوویں ، اگوں ہِک جا تے چوک آسی ، پر توں سِدھا ونجیں پیا ، اگوں ول کوئی تیکوں مِلسی جیڑھا تیکوں راہ لیسی۔" سانول رات گزار تے ٹُر پوندے ۔ شام تھیون توں پہلے اگوں چوک آویندے ، پر ایہہ سِدھا ٹُردے ویندا ۔ اگوں ݙِہدے تاں کیا ݙِہدے جو ہِک ٻزرگ اے ، جیڑھا حیرت نال ݙہدا ٻیٹھے ، ایویں لگدے جو سٻ کجھ ݙِہدا ٻیٹھے پر اونکوں کوئی خٻر کائنی ۔ سانول کھنگورا مار کے اونکوں اپنی موجودگی دا احساس ݙیویندے ۔ ٻاٻا اوں حالت اِچوں نکلدے تے آہدے :۔"نہ سفر مُکدے ، نہ حیرت مُکدی اے۔ خیر ٻچڑا! حال کر، کیویں آئیں ۔" سانول اپنے آون دا حال حویلا ݙیندے تے رات ٹِکن دی ارداس کریندے ۔ ٻزرگ آہدے :۔ "پتر اج تئیں پانی ٻھر کے کوئی نی ولیا ۔ حیرت ضرور تھیندی اے ۔ خیر پتر سویرے اُٹھی کے سِدھا ٹُر پوویں شام توں پہلے منزل تے پُج ویسیں ۔ پر نہ سفر مُکدے نہ حیرت مُکدی اے۔" سانول سویرے اُٹھی کے ٹُر پوندے ، ٹُردے ٹُردے اونکوں ایویں لگدے جو ہر شئیے سُنجاپو ہے۔ ہر شئے اپنی اپنی اے۔ سانول جنگل ٹپدے تاں کیا ݙِہدے اپنی وستی اِچ آیا کھڑے ۔ حیرت توں اکھیں کھل ویندے نِس ، پر زٻانوں کجھ الا نی سگدا، سکتے اِچ آویندے۔ سامنے ہِک مشکی نانگ چھجلی کݙھ کے کھڑے ݙنگ مریندے تے سانول شل تھی ویندے ۔ ݙاݙا جِند وݙا وستی آلیاں کوں کٹھا ودا کریندے جو مارکہ رات ضرور آواہے قصہ اتھاؤں شروع کریساں جتھاں مکیاہئ۔اللہ ݙتا پانی دے وارے توں آندے تاں اگوں پتر دی لاش پئی ہوندی اِس۔ جیندے منہ اِچوں جھگ نکلدی پئی ہوندی اے ۔ اللہ ݙتا لاش چا وستی ؤڑدے تاں ݙاݙا جند وݙا آہدا ٻیٹھا ہوندے :۔ "ٻالو ! سانول اوں پاسے گئے جتھوں پانی ٻھر کے کوئی نی ولیا۔