سورۃ اَلاحقاف مکیہ
شروع ہے اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان ہے ہمیشہ رحمت کرݨ والا ہے
حٰمٓ (١)۔ اِیں کِتاب دَا نازِل تِھیوݨ اَللہ دِی طرفُوں ہے جِہڑا ٻَہُوں زبردست ہے، وَݙی حکمت (دانائی) والا ہے (٢)۔ اَساں اَسماناں کُوں، تے زمین کُوں، تے جو کُجھ اُنھاں دے وِچکار ہے، اُوکُوں (اِیویں) پَیدا نھیں کِیتا، بلکہ حقیقت (حکمت) دے طور تے پَیدا کِیتے، اَتے او وِی ہِک مُقرر مُدّت تَئیں کِیتے، اَتے جِنھاں لوکاں کُفر اِختیار کِیتا ہوئے اُنھاں کُوں جِہڑی شَئے کنُوں ݙَرایا چِتایا ویندے اُوں کنُوں او مُنہ پھیر گِھندِن (٣)۔ (اَے رسول) آکھ، کیا تُساں (اَکّھیں کھول تے) اُنھاں کُوں ݙِٹھے جِنھاں کُوں تُساں اَللہ کُوں چھوڑ تے سَݙیندے وے، او میکُوں وِی ݙیکھاؤ تاں سَہی، اُنھاں زمین وِچُوں کِہڑی شَئے پَیدا کِیتی ہے، یا اَسماناں وِچ اُنھاں دا کوئی ساںجھ کھاتہ ہے، اِیں کنُوں پہلے دِی آئی کوئی کتاب تاں میݙے کولھ گِھن آؤ، یا کوئی عِلمی دلیل اِی گِھن آؤ، جیکر تُساں سَچّ وَدّے اَہدو (٤)۔ اَتے اُوں شخص کنُوں کوݨ زیادہ گُمراہ ہے، جِہڑا اَللہ کُوں چھوڑ تے کِنھائیں اِہجیاں کُوں سݙیندے، جِہڑے اُوکُوں قیامت دے ݙین٘ہ تَئیں جواب وِی نھیں ݙے سڳدے، اَتے اُنھاں کُوں اِنھاں دِیاں دُعائیں دَا اَصلُوں پَتہ اِی نہ لَڳے (٥)۔ اَتے ڄݙاں سارے انسان کٹھے کِیتے ویسِن، تاں او اِنھاں (مُشرکاں) دے دُشمن بݨ ویسِن، اَتے انھاں دِی کِیتی ہوئی بَندگی دا وِی اَصلُوں اِنکار کر چھوڑیسِن (٦)۔ اَتے ڄݙاں اِنھاں کُوں میݙیاں صاف صاف آیاتاں پڑھ تے سُݨائیاں ویندِن، تاں حقیقت کنُوں اِنکار کر چھوڑیندِن، ڄݙاں جو اُنھاں کولھ اِیہ حقیقت پُڄ وِی چُکی ہووے، آہدِن، جو اِیہ تاں کُھلّا ݙُلا جادُو ہے (٧)۔ کیا اِیہ لوک اَہدِن، جو اِیکُوں (رسول) آپُوں گھڑ تے گِھن آئے، آکھ ݙے جو جیکر مَیں آپُوں گھڑ تے گِھن آیاں، تاں تُساں میکُوں اَللہ کنُوں بچاوݨ کِیتے ذری وِی اِختیار نھیں رَکھیندے، او تاں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے جِہڑا کُجھ تُساں اُوندے متعلّق اَہدے وَدّے وے! او میݙے تے تُہاݙے درمیان گواہی ݙیوݨ کُوں کافِی ہے اَتے او ٻَہُوں بخشݨ ہار ہمیشہ رحمت کرݨ والا ہے (٨)۔ (اَے رسول) تُوں آکھ ݙے جو مَیں رسولاں وِچُوں کوئی وَکھرا کائے نھیں! مَیں تاں اِتّی وِی نھیں ڄاݨدا ، جو میݙے نال کِیا تِھیسے؟، اَتے تُہاݙے نال کیا، مَیں تاں اُوندی پَیروی کرینداں، جِہڑا کُجھ مَیں دو وحی کِیتا ویندے، اَتے مَیں تاں کُجھ نھیں، ٻَس صاف صاف ݙَراوَݨ چِتاوَݨ والا ہَاں (٩)۔ (اَے رسول) آکھ جو کیا تُساں اِیہ وِی سوچیے، جو جیکر اِیہ اَللہ دِی طرفُوں ہُووے، اَتے تُساں اِیکُوں نہ مَنّو، (تاں کیا تِھیسی) اَتے بنی اِسرائیل دے ہِک گواہ ہِک اِہجی کِتاب دِی گواہی وِی ݙِتی ہُووے، بلکہ اِیمان وِی گِھن آیا ہووے، وَل وِی تُساں گَھمن٘ڈ (وَݙائی) وِچ رَہوُو، تاں اَللہ ظالم لوکاں دِی قوم کُوں ہدایت نھیں ݙیندا (١٠)۔ اَتے جِنھاں لوکاں کُفر اختیار کِیتے او اُنھاں دے متعلّق جِہڑے جو اِیمان گِھن آوَݨ والے ہِن، اَہدِن، جیکر اِیہ دِین کوئی چَن٘ڳی شَئے ہوندا، وَل تاں اِیں پاسے اِیہ لوک اَساں کنُوں اَڳُوں نہ نِکل سَڳدے، اَتے ڄݙاں جو اِیہ اِیں کنُوں ہدایت حاصل نھیں کر سَڳے، ایہ تاں کوئی قدیمی کُوڑ ہے (١١)۔ اَتے اِیں کنُوں پہلے موسیٰ دِی کتاب ہِک رہنما (اِمام) تے رحمت ہَئی، اَتے اِیہ کتاب اُوندی تصدیق کرݨ والی عربی زبان وِچ ہے تاں جو اُنھاں کُوں ݙراوے جِہڑے لوک ظلم کریندِن، اَتے نیکیاں (احسان) کرݨ والیاں کُوں خوشخبری سُݨا ݙے (١٢)۔ بیشک جِہڑے لوک اِیہ اَکھیندِن، جو اَساݙا رَبّ اَللہ ہے، وَل اِیں (یقین) تے پَکّے تِھی تے رَہندِن، تاں اِہجے لوکاں کُوں نہ تاں کوئی ݙَر ہوسی، تے نہ او مُونجھے ماندے تِھیسِن (١٣)۔ اِیہے اِی او لوک ہِن جِہڑے بَہشت وِچ رَہݨ والے ہِن، اُوندے وِچ ہمیشہ کِیتے رَہسِن، اِیہ اُنھاں دے عَملاں دا بَدلہ ہے، جِہڑے او کریندے رِیہے ہِن (١٤)۔ اَتے اَساں انسان کُوں آپݨیں پِیو مَاء نال چَن٘ڳا سلوک کرݨ دا حُکم ݙِتے، اُوکُوں اُوندی مَاء وَݙی تکلیف نال ڈھڈھ وِچ چَئی وَدّھی رہی ہے، اَتے اُکُوں پِیڑاں (دَرداں) نال ڄائے، اَتے اُوندے ڈھڈھ وِچ رَہݨ تے تھن٘ڄ (کھیر) چُھڑا ݙیوݨ دِی مُدّت ترِیہ ٣٠ مہینیاں دِی تِھی ویندی ہے، وَل او اَپݨِیں پُوری جوانی چَڑھ آندے، اَتے چالہی ٤٠ سالاں دا وِی تِھی ویندے تاں اَکھیندے جو میݙے رَبّ آ! میکُوں توفیق ݙِتی رَکّھ جو مَیں تیݙیاں نعمتاں دا شُکر اَدا کراں، جِہڑیاں میکُوں ݙِتیاں ڳیاں ہِن، تے میݙے پِیو ماء کُوں ݙِتی رَکھیئن، تے مَیں اِہجے عَمل کراں جِنھاں کُوں پَسند کریں، اَتے میݙے (سُکھ دِی) خاطر میݙی اَولاد کُوں وِی نیک (متّقی) بݨا، بیشک مَیں تَیں دو رَجوع کِیتا ہوئے، تے یقیناً مَیں مسلماناں (فرمانبرداراں) وِچُوں ہَاں (١٥)۔ اِیہے او لوک ہِن جِنھاں دے ݙَاڈھے سوہݨیں عَملاں کُوں اَساں قبول کر گِھنسُوں، اَتے اُنھاں دِیاں بُرائیاں کُوں مُعاف کر چھوڑیسُوں، اِیہ لوک بَہشت وِچ رَہݨ والیاں نال رَہسِن، اِیہ او سَچّا وَعدہ ہے، جِہڑا انھاں نال کِیتا ویندا ہَا (١٦)۔ اَتے اِہجا شخص وِی ہے جیں آپݨیں پِیو مَاء کُوں آکھیا، جو وَݙا اَفسُوس ہے تُہاݙے اُتّے جو میکُوں اِیہ وَعدہ سُݨیندے وے جو مَیں (قبر وِچُوں) کَڈھ کھڑایا ویساں اَتے تحقیق مَیں کنُوں پہلے وِی کئی اُمتّاں (نسلاں) گُزر چُکئِن، وَت او ݙوہائیں اَللہ دِی پَناہ مَنگدیں ہوئیں اَکھیندے ہَن، جو کَم بخت آ ! اِیمان گِھن آ! بیشک اَللہ دَا وَعدہ بَر حق ہے پر او اَڳُوں اَکھیندے جو اِیہ ہے کیا؟ اِیہ تاں محض اَڳلے لوکاں دِیاں کَہاݨِیاں ہِن (١٧)۔ اِیہے او لوک ہِن، جِنھاں اُتے (عذاب دا) فیصلہ قائم تِھی چُکئے اَتے تحقیق اِہجے لوک جِنّاں تے اِنساناں دِیاں اِہجیاں اُمتّاں وِچ وِی ہِن جِہڑیاں پہلے گُزر چُکئِن! یقیناً او گھاٹا چاوَݨ والے لوک ہِن (١٨)۔ اَتے ہر کہیں دے دَرجے اُنھاں دے کِیتے ہوئے عَملاں دے مطابق ہِن، تاں جو اُنھاں کُوں اُنھاں دے عَملاں دا پُورا پُورا اَجر ݙِتا وَن٘ڄ سَڳے، اَتے اُنھاں اُتے کوئی زیادتی وِی نہ کِیتی وَن٘ڄ سَڳے (١٩)۔ اَتے جِہڑے ݙین٘ہ اُنھاں لوکاں کُوں، جِنھاں کُفر اختیار کِیتا ہوئے (دوزخ دِی) بھا دے اَڳُوں گِھن آیا ویسی، (تے آکھیا ویسی) جو تُساں دُنیاوی زندگی وِچ اِی آپݨیاں چَن٘ڳیاں شَئیں حاصل کر چُکئے ہِیوے، اَتے اُنھاں کنُوں فائدہ وِی چا چُکئیے ہِیوے، اِیں واسطے اَڄ دے ݙین٘ہ تُہاکُوں ذِلّت تے خواری دا عذاب ݙِتا ویندے کیوں جو تُساں زمین اُتے بغیر کہیں حق دے وَݙائیاں کریندے ہاوے، اَتے اِیں واسطے وِی جو تُساں نا فرمانیاں کریندے ہاوے (٢٠)۔ اَتے (اَے رسول) عاد دے بِھرا (ہُود) دا حال وِی سُݨا ݙے، ڄݙاں جو اُوں آپݨِیں قوم کُوں احقاف دے (سُن٘ڄ بر) عِلاقے وِچ خبردار کِیتا ہَا، اَتے کئی ݙَراوݨ والے اُوں کنُوں پہلے اُوں کنُوں پِچّھے وِی آہدے رِیہے ہَن، جو اَللہ دے سِوا کہیں ٻئے دِی عبادت نہ کِتیی کرو، مَیں تاں تُہاݙے اُتے آوَݨ والے ہِک وَݙے سخت ݙین٘ہ دے عذاب کنُوں ݙَردا وَدّاں (٢١)۔ اُنھاں آکھیا کیا تُوں اَساݙے کولھ اِیں ڳالھوں آئیں، جو تُوں اَساکُوں اَساݙے رَبُوبݨیاں کنُوں پھیر گِھنّیں، ٻَس گِھن آ جیں (عذاب) کنُوں اَساکُوں ݙریندیں، جیکر تُوں سَچ آکھݨ والیاں وِچُوں ہَیں تاں (٢٢)۔ اُوں آکھیا درحقیقت اِیندا پُورا عِلم اَللہ کولھ ہے اَتے مَیں تاں تُساں دو پُچائی رَکھداں جِہڑا کُجھ میکوں ݙے تے بھیڄیا ڳئے پَر مَیں ݙیکھدا وَدّاں، جو تُساں تاں محض کوئی جاہل قوم ہِیوے (٢٣)۔ ٻَس ڄݙاں اُنھاں اُوں (عذاب) کُوں بَدّل دِی شکل وِچ آپݨیاں وادیاں دو آندا ݙِٹّھا، تاں آکھݨ لڳے، جو اِیہ تاں محض کوئی بَدّل ہے جِہڑا اَساݙے اُتّے مِین٘ہ وسیسی، پَر اِیہ تاں اُوہَا شَئے ہَئی جِیندے کِیتے تُساں اُٻَہل کِیتی ہوئی ہَئی اِیہ اَندھاری ہے، جِیندے وِچ دَرد ناک عَذاب ہے (٢٤)۔ اِیہ ہر شَئے کُوں اَپݨیں رَبّ دے حُکم نال تَباہ کر چھوڑیندی ہے، وَت اُنھاں نال اِہجی حالت تَھئی جو سویرے باقی کُجھ وِی ݙیکھݨ کُوں نہ ہَا، سِوائے اُنھاں دے مکاناں دے! اِیں طرح اَساں گُنہگار قوم کُوں بَدلہ ݙیندے ہَیں (٢٥)۔ اَتے تحقیق اَساں اُنھاں کُوں اِہجی طاقت تے قُدرت ݙِتی ہوئی ہَئی جِہڑی طاقت تے قُدرت اَساں تُہاکُوں نھیں ݙِتّی، اَتے اَساں اُنھاں کِیتے کَن ، اَکھیں تے دِل وِی تکڑے بݨا چھوڑے ہِن، پَر اُنھاں دے آپݨیں کَنّ تے اَکّھیں تے دِل اُنھاں دے کہیں وِی کَم نہ آئے، جِہڑے ویلے وِی او اَللہ دِیاں نِشانیاں دَا اِنکار کریندے ہِن، وَت تاں اُنھاں کُوں اُوں شَئے وَلھیٹ گِھدّا ، جِیندیاں او مَذاقاں کریندے ہَن (٢٦)۔ اَتے تحقیق اَساں تہاݙے آسُوں پاسُوں دیاں وَستیاں کُوں بَرباد کر چھوڑیا، وَت وِی اَساں آپݨیاں آیاتاں طرح طرح نال بیان کریندے ہَیں، مَتاں او (اَساں) دو رجوع چا کرِن (٢٧)۔ وَت اِنھاں کُوں اُنھاں کوئی مَدد کِیُوں نہ ݙِتی، جِنھاں کُوں انھاں اَللہ کنُوں عِلاوہ محض اُوندے تقرب حاصل کرݨ کِیتے آپݨیں رَبُوبݨے بݨا گِھدّا ہَا، بلکہ او تاں اِتّھاں کنُوں لُکّ بَھڄ ڳئے، ٻَس اِیہ ہَا اُنھاں دا کُوڑ بَھتُوڑ جِیکُوں او ماری رَکھدے ہَن (٢٨)۔ اَتے (اَے رسول یاد کر) ڄݙاں اَساں تَیں دو جِنّاں دِی ہِک ٹولی گِھن آئے ہاسے تاں جو او قرآن سُݨِن، ٻَس ڄݙاں او اُوندو حاضر تِھی ڳئے، تاں (آپس وِچ) اَکھیُونے جو چُپ تِھی وَن٘ڄو (تے سُݨو) ، ٻَس جِہڑے ویلے پڑھیڄݨ رُک ڳیا، تاں او خبردار کرݨ والے بَݨ تے اَپݨِیں قوم دو وَل آئے (٢٩)۔ اُنھاں آکھیا، اَے اَساݙی قوم بیشک اَساں ہِک کتاب (پڑھیندی) سُݨِی ہے، جِہڑی مُوسیٰ دے بعد نازِل کِیتی ڳئی ہے اَتے اِیہ اُوندی تصدیق وِی کریندی ہےجِہڑی کوئی اِیں کنُوں پہلے آ چُکّی ہے، اِیہ حق دِی طرف دِی، تے سِدّھے رَاہ تے چَلݨ دِی ہدایت کریندی ہے (٣٠)۔ اَے اَساݙی قوم والو! اَللہ دو سَݙَّݨ والے دِی دعوت (سَݙا) قبول کر گِھنُّو اَتے اُوندے اُتّے اِیمان گِھن آؤ، او تُہاݙے کِیتے تُہاݙے گُناہ بخش ݙیسی، اَتے تُہاکُوں دَرد ناک عَذاب کنُوں وِی بَچا چھوڑیسی (٣١)۔ اَتے جِہڑا کوئی اَللہ دو سَݙَّݨ والے دِی دعوت (سَݙَّا) قبول نہ کریسی، تاں وِی او اُوکُوں زمین اُتے عاجز کرݨ والا تِھی وِی نھیں سڳدا، تے اُوندے سِوا تاں اُوندا کوئی ٻِیا کارساز وِی کائے نھیں، اِیہے تاں ہِن صاف صاف گُمراہی وِچ (٣٢)۔ کیا اِنھاں نھیں ݙِٹھا، جو بیشک اَللہ تاں او ہے، جَیں اَسماناں تے زمین کُوں پَیدا کِیتے، اَتے انھاں دے پَیدا کرݨ وِچ تَھک وِی نھیں پِیا، او تاں اِیں ڳالھ اُتّے وِی قُدرت رَکھیندے، جو مُردیاں کُوں وَلا جِیوا کھڑا کرے بلکہ یقیناً او تاں، ہے وِی ہَر شَئے اُتّے پُورا قابو رَکھݨ والا (٣٣)۔ اَتے جِہڑے ݙین٘ہ اُنھاں لوکاں کُوں، جِنھاں کُفر اختیار کِیتا ہوئے (دَوزخ دِی) بھا دے سَامݨیں گِھن آیا ویسی (تاں پُچّھیا ویسی) کیا اِیہ (دَوزخ) وِی حق کائے نھیں، (اَکھیسِن) یقیناً حق ہے، بلکہ اَساں آپݨیں رَبّ دِی قسم چا تے اَکھیندے پَے ہَیں ! (وَت آکھیا ویسی) ٻَس وَل عذاب دا مَزّہ چَکُّھو کِیُوں جو تُساں اِیکُوں مَنیندے وِی نہ ہاوے (٣٤)۔ ٻَس (اَے رسول) تُوں ثابت قَدم تِھی تے رَہ جیں طرح ٻئے وَݙی ہِمّت والے رسول ثابت قَدم تِھی تے رَہندے آئِن، اَتے انھاں کِیتے (عذاب دِی) اُٻَہل وِی نہ پِیا کر، جِہڑے ݙین٘ہ اِیہ اُوں شَئے کُوں ݙیکھ گِھنسِن جِیندا اںھاں نال وعدہ کِیتا ڳئے وَل (اِیویں لڳسینیں) جو او تاں (دُنیا اُتّے) ݙین٘ہ دِی محض ہِک گھڑی جِتّی رِیہن، ٻَس کیا اُنھاں کُوں (پیغام) پُچا ݙِتا ڳئے، بَھلا نا فرماناں دِی قوم کنُوں سِوا کوئی ٻِئے برباد کِیتے ویسن؟ (٣٥)۔
سورۃ محمد مدنیہ
شروع ہے اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان ہے ہمیشہ رحمت کرݨ والا ہے
جِنھاں لوکاں کُفر اِختیار کِیتے، اَتے اَللہ دے رَاہ کنُوں وِی روکیے، اُنھاں دے (نیک) عَمل برباد کر ݙِتے ڳئیِن (١)۔ اَتے جِہڑے لوک اِیمان گِھن آئِن اَتے نیک عَمل وِی کِیتے ہِینے، اَتے اُوں شَئے تے اِیمان وِی گِھن آئِن جِہڑی محمدؐ اُتے نازِل کِیتی ڳئی ہے، تے اُنھاں دے رَبّ دِی طرفُوں اَصلُوں حق ہے، اُنھاں دے گُناہ انھاں کنُوں ہَٹا ݙِتے ویسِن، اَتے اُنھاں دِی حالت سُدھار ݙِتی ویسی (٢)۔ اِیں سمجھو جو جِنھاں کُفر اِختیار کِیتے او باطِل (کُوڑ) دِی پَیروی وِچ لڳ ڳئِن، اَتے جِہڑے اِیمان گِھن آئِن آپݨیں رَبّ دِی طرفُوں آئے ہوئے حق دِی پَیروی کِیتی ہے، اِیں طرح اَللہ لوکاں کِیتے اُنھاں دِیاں حالتاں (مثالاں) بیان کر ݙیندے (٣)۔ ٻَس ڄݙاں تُساں اُنھاں لوکاں دے مقابلے وِچ آوَںڄو، جِنھاں کُفر اِختیار کر گِھدّے، تاں اُنھاں دِیاں ڳِچّیاں لَہا چھوڑو، اِیہ توڑِیں جو اُنھاں کُوں خُون و خُون کر چھوڑو، وَت قیدیاں کُوں تَکڑا ٻَدھ گِھنّو، وَل بعد وِچ، یا تاں اُنھاں اُتّے اَصلُوں احسان کر تے چھوڑ ݙیوُو، یا کُجھ فِدیہ (مال) گِھن تے آزاد کر ݙیوُو، تاں جو لڑائی والے ہَتھیار اَصلُوں سٹِیج وَن٘ڄِن، اِیہ ہے اَصل ڳالھ (حُکم) اَتے جیکر اَللہ چَہندا تاں اُنھاں کنُوں خُود وِی اِنتقام گِھن گِھندا، پَر او تُہاݙے بعضیاں کُوں بعضیاں نال اَزماوَݨ چَہندا ہَا، اَتے جِہڑے لوک اَللہ دِی رَاہ وِچ ماریے ڳئِن، اُنھاں دے عَمل ضائع ہرگز نہ کِیتے ویسن (٤)۔ بلکہ اُنھاں کُوں سِدّھے رَاہ تے چَلیسی، اَتے انھاں دِی حالت سن٘وار چھوڑیسی (٥)۔ اَتے اُنھاں کُوں اُوں بَہشت وِچ داخل کر ݙیسی، جِیندی سُن٘ڄاݨ اُنھاں کرائی ہوئی ہے (٦)۔ اَے اِیمان گِھن آوَݨ والو! جیکر تُساں اَللہ دِی مَدد کریسُو، تاں او وِی تُہاݙی مَدد کریسے، اَتے تُہاݙے پَیر وِی ڄَمائی رَکھسی! (٧)۔ اَتے جِنھاں لوکاں کُفر اِختیار کر گِھدّے ، اُنھاں کِیتے تاں بربادی ہے اَتے اُنھاں دے عَمل ضائع کر ݙِتے ویسِن (٨)۔ اِیہ اِیں واسطے ہے جو اُنھاں اُوں شَئے کنُوں کریہَت کِتیی ہے، جیکُوں اَللہ نازِل کِیتے، ٻَس اُوں وِی اِنھاں دے عَملاں کُوں اَکارت (ضائع) کر چھوڑیے (٩)۔ کیا او زمین تے ٹُریے پِھریے کائے نھیں، تاں جو ݙیکھ گِھنّن ہَا، جو انھاں لوکاں دِی عاقبت کِہجی تَھئی جِہڑے جو اِنھاں کنُوں پہلے تِھی گُزرِن، اَللہ نے اُنھاں اُتّے تباہی مَچا چھوڑی، تے اِیویں کافراں نال تِھیندا رَہسی (١٠)۔ اِیہ اِیں واسطے ہے جو اَللہ تاں کارساز ہے اُنھاں لوکاں دا جِہڑے اِیمان گِھن آندِن، اَتے یقیناً کافراں دَا کوئی کارساز کائے نھیں (١١)۔ بیشک اَللہ اُنھاں لوکاں کُوں جِہڑے جو اِیمان گِھن آئِن، تے نیک عَمل کِیتے ہِینے، بَہشتی باغاں وِچ داخِل کریسی، جِیندے وِچ نَہراں وَہندیاں وَڳدِیاں پئین، اَتے جِنھاں لوکاں کُفر اِختیار کِیتے او (دُنیاوی) فائدے چیندے وَدِّن، اَتے اِیں طرح کھاندے پِیندے وَدِّن جِیویں ڈھان٘ڈھے، ڈھور کھاندِن پِیندِن، وَل وِی اُنھاں دا ٹِکاݨاں (دَوزخ دِی) بھا ہے (١٢)۔ اَتے کئی وَستیاں طاقت وِچ تیݙی اُوں وَستی کنُوں زیادہ ہَن، جیں تیکُوں کڈھ چھوڑیا، اَساں اُنھاں کُوں تَباہ کر چھوڑیا، ٻَس اُنھاں دَا مَددگار وِی کوئی نہ بݨیا (١٣)۔ کیا او شَخص جِہڑا آپݨیں رَبّ دے کُھلّے رَستے (احکام) اُتے چَلدا پَے اُوں وانگُوں تِھی سڳدے جِیندے گندے عَمل وِی اُوکُوں سوہݨیں نظرݨ لڳ پووِن، اَتے او آپݨیاں خواہشاں دِی پَیروی کرے (١٤)۔ جِہڑی بہشت دا وَعدہ پَرہیزگاراں نال کِیتا ہویا ہے، او تاں اِیں شان دِی ہے جو اِیندے وِچ اِہجے پاݨِیں دِیاں نہراں وَہندیاں وَڳدِیاں پِیاں ہوسِن، جِہڑا مچسی وِی نہ، اَتے اِیویں کھیر دِیاں نہراں ہوسِن، جِنھاں دا کِھیر کَھٹا وِی نہ تِھیسی اَتے (پاک) شراب دِیاں نہراں ہوسِن، پِیوَݨ والیاں کُوں ٻَس مَزّہ آ ویسی، اَتے صاف سُتھری ماکِھی دِیاں نہراں ہوسِن، اَتے اُنھاں کِیتے اِیندے وِچ ہر قسم دے میوے وِی ہوسِن، اَتے اُنھاں دے رَبّ دِی طرفُوں بخشش دے دروازے کُھلّے ہوسِن، کیا اِہجے لوک اُنھاں وانگُوں تِھی سڳدِن، جِہڑے جو ہمیشہ کِیتے (دَوزخ دِی) بھا وِچ رَہسِن، اَتے ٻَڑکدَا ہویا پاݨِیں پِلایا ویسی جِہڑا اُنھاں دِیاں آندراں کپیسی (١٥)۔ اَتے اُنھاں وِچُوں اِہجے لوک وِی ہِن جِہڑے تیݙی ڳالھ تاں سُݨدِن، پَر جِہڑے ویلے تَیں کنُوں نِکھڑ ویندِن، تاں او اُنھاں لوکاں کنُوں جِنھاں کُوں عِلم ݙِتا ہوئے پُچّھدِن، بَھلا اِیں (رسول) ہُݨیں ہُݨیں کیا آکھیے، اِیہے تاں او لوک ہِن، جِنھاں دے دِلّاں اُتے اَللہ مُہر لا چھوڑی ہے، اَتے اِیہ آپݨیاں خواہشاں دے پِچُّھوں لڳیے وَدِّن (١٦)۔ اَتے جِہڑے لوک ہدایت اُتے آ ڳئے ہِن، تاں اُنھاں کُوں ٻئی وِی ہدایت ݙے ݙیندے، اَتے اُنھاں کُوں اُنھاں دے حِصّے دِی پرہیزگاری دی توفیق وِی ݙے ݙیندے (١٧)۔ ٻَس کیا اِیہ لوک قیامت دِی اُوں گھڑی دِی انتظار وِچ ہن تاں جو او اُنھاں اُتے اَچاچیت آ وَن٘ڄے، تحقیق اُوندیاں نشانیاں آچُکئِین، انھاں کوں اُوں ویلے نصیحت کتھاں فائدہ ݙیسی ڄݙاں جو او (گھڑی) اُنھاں دے سِر تے آکھڑسی (١٨)۔ اَتے (اَے رسول) ڄاݨ گِھن، جو بیشک سِوائے اَللہ دے ٻِیا کوئی عبادت دے لائق کائے نھیں، اَتے تُوں آپݨیں کِیتے گُناہاں دے بخشیڄݨ دِی دُعا مَن٘گ، اَتے مومن جواناں کِیتے تے مومن ذالیں کِیتے وِی ! اَتے اَللہ تُہاݙے اِݙے اُݙّے ٹُرن پِھرݨ کُوں اَتے ٹِک تے رَہݨ کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے (١٩)۔ اَتے جِہڑے لوک اِیمان گھن آئِن، او اَکھیندِن جو (جنگ دے متعلّق) کوئی سُورت کیوں نھیں پَئی نازِل تِھیندی، وَل ڄݙاں کوئی واضح تے بُنیادی معنیاں والی سُورت نازِل کِیتی وَن٘ڄے، اَتے اُوندے وِچ جَنگ دا بیان وِی ہووے، وَل تاں (اَے رسول) تُوں ݙیکھسیں جو جِنھاں لوکاں دے دِلّاں وِچ کھوٹ ہے، او تَیں دو اُوں شخص وانگیں ݙیکھدِن جِیندے اُتّے موت دِی غَشّی چَڑھی ہوئی ہووے، ٻَس اُنھاں دِی تاں شَامت آئی کَھڑی ہے (٢٠)۔ (اُنھاں دِی زبان تے) فرمانبرداری دا لفظ ہے تے چَن٘ڳیاں چَن٘ڳیاں ڳالھِیں ہِن، پَر ڄݙاں (جہاد دا) حُکَم تِھی ڳیا، تاں اُوں ویلے اَللہ دے اَڳُوں سَچّے ثابت تِھی ویندے تاں اُنھاں کِیتے بہتری ہوندی (٢١)۔ تُساں کنُوں اِیہ ڳالھ پَرے کائے نھیں، جو جیکر تُساں کَن٘ڈ وَلا تے چَلے ڳیُوہے، (تہاکوں حکومت مل ڳئی) تاں زمین اُتے فَساد کھڑے کر ݙیسو، اَتے آپݨیاں سَکوتاں تائیں کُوں وِی خَتم کر ݙیسو (٢٢)۔ اِیہے او لوک ہِن، جِنھاں اُتے اَللہ دِی لعنت وَسِّی ہے، اَتے اُوں اُنھاں دے کَنّاں کُوں ٻوڑا تے اُنھاں دِیاں اَکّھیں کُوں اَندھا کر چھوڑے (٢٣)۔ بَھلا انھاں قرآن وِچ کوئی غور فکر وِی کِیتے، کیا اُنھاں دے دِلّاں کُوں جَندرے ماریے ہوئے ہِن (٢٤)۔ بیشک جِہڑے لوک جو کَن٘ڈ وَلا تے پِھر ڳئِن، بلکہ او وِی اِیں ڳالھ دے بعد جو اُنھاں اُتے ہدایت ظاہر تِھی چُکی ہووے، اُنھاں کِیتے شیطان نے اُنھاں دے کماں کُوں سوہݨاں کر تے ݙیکھائے، اَتے اُنھاں کُوں طرح طرح دِیاں لمبیاں چوڑیاں اُمیداں دا چَقمہ ݙِتے (٢٥)۔ اِیہا وَجہ ہے جو اِنھاں اُنھاں کُوں جِہڑے جو اَللہ دِی نازِل کِیتی ہوئی (کِتاب) کنُوں پَرے بھڄدِن، آکھ ݙِتے جو اَساں بعض (کَمّاں کاراں وِچ) تُہاݙی ڳالھ مَن گِھندے رَہسُوں، اَتے اَللہ تاں اُنھاں دے دِلّاں دِیاں ڳالھِیں کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدا کھڑے (٢٦)۔ ٻَس اِنھاں دِی حالت کیا ہوسی ڄݙاں جو فرشتے اِنھاں دِی رُوح کَڈھیسِن انھاں دے مُون٘ہاں تے اَتے اُنھاں دِیاں کَنڈوں تے مریسِن وِی سَہی (٢٧)۔ اِیہ اِیں واسطے جو اِنھاں اُوں طریقے دِی پَیروی کِیتی، جیں کنُوں اَللہ سخت کاوِڑیا ہوئے اَتے اُوندی رَضا حاصل کَرݨ کُوں وِی پَسند نھیں کِیتا، ٻَس اُوں وِی اِنھاں دے عَملاں کُوں بَرباد کر ݙِتا (٢٨)۔ کیا او لوک جِنھاں دے دِلّاں وِچ کھوٹ ہے، اِیہُو گُمان کریندِن جو اَللہ اُنھاں دے گُندراں (بدنیتاں) کُوں ظاہر کائے نہ کریسی (٢٩)۔ اَتے جیکر اَساں چَہندے تاں اَساں او لوک تیکُوں ݙیکھا ݙیندے ٻَس تُوں اُنھاں دے مُونھاں کنُوں وِی سُن٘ڄاݨ گِھنّیں ہَا، اَتے اُنھاں دے ڳالھ کرݨ دے وَطیرہ کنُوں وِی انھاں کُوں سُن٘ڄاݨ گِھنّیں ہَا، اَتے اَللہ تاں تُساں ساریاں دے عَملاں کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدا کھڑے (٣٠)۔ اَتے اَساں تُساں لوکاں کُوں اَزمیسُوں، تاں جو ڄاݨ گِھنُوں، جو تُہاݙے وِچُوں مجاہد کوݨ ہِن، تے ثابت قَدم رَہݨ والے کوݨ ہِن، اَتے اِیہ وِی جو تُہاݙے حالات وِچ تُہاکُوں جان٘چُوں پَرکُھوں (٣١)۔ یقیناً جِہڑے لوکاں کُفر اِختیار کِیتے ، اَللہ دے رَستے کنُوں لوکاں کُوں روکیے، اَتے رسول دِی مخالفت وِی کِیتی ہے، او وِی اُوں ویلے ڄݙاں جو اُنھاں کولھ ہدایت چَن٘ڳی طرح پُڄ ڳئی ہَئی، اِیہ لوک اَللہ دا کوئی وِی نقصان نھیں کر سڳدے (٣٢)۔ اَے لوکو! جِہڑے جو اِیمان گِھن آئیوے اَللہ دِی فرمانبرداری اختیار کرو، تے رسول دِی فرمانبرداری اِختیار کرو، اَتے آپݨیں عَملاں کُوں ضائع نہ تِھیوَݨ ݙیوُو (٣٣)۔ بیشک جِنھاں لوکاں کُفر اِختیار کِیتے اَتے اَللہ دے رَاہ کنُوں (لوکاں کُوں) ہَٹکے وَل ڄݙاں او مَریے تے اُوں (ویلے وِی) او کافر ہوسِن تاں اَللہ اُنھاں کُوں ہرگز نہ بخشیسے! (٣٤)۔ ٻَس تُساں ڈھلّے نہ تِھیوݨ لڳ پُووُو، اَتے نہ خُود سلامتی (صلح) کِیتے اُنھاں کوں آکھو، کیوں جو تُساں اِی فتح یاب تِھیوݨ والے ہِیوے، اَتے اَللہ وِی تُہاݙے نال ہے، اَتے او تُہاݙیاں کوششاں بیکار نہ تِھیوَݨ ݙیسے (٣٥)۔ بیشک دُنیاوی حیاتی تاں محض شُغل تے تماشا ہے، اَتے جیکر تُساں اِیمان گِھن آؤ ، اَتے اَللہ کنُوں ݙَردے وِی رَہوُو، تاں او تُہاکُوں تُہاݙے اَجر ضرور ݙیسی، اَتے تُساں کنُوں تُہاݙے مال نہ مَن٘گسی (٣٦)۔ جیکر او تُساں کنُوں تُہاݙے مال مَن٘گ وِی گِھنّے تے مجبور کرے، تاں تُساں ضرور کنجوسی کرݨ لڳ پوسُو، اَتے اِیہ بُخل تُہاݙے گُندر (کھوٹ) ظاہر کر ݙیسے (٣٧)۔ خیال رَہوے جو تُساں اِی او لوک ہِیوے جِنھاں کُوں آکھیا ویندا پَے جو تُساں اَللہ دے رَاہ تے خرچ کرو، پَر تُہاݙے وِچُوں بعض بُخل کریندِن، حالانکہ جِہڑا وِی بُخل کریندے، دَراَصل او آپݨیں آپ کِیتے بُخل کریندے، کیوں جو اَللہ تاں بے نیاز ہے، پَر تُساں ضرور محتاج ہِیوے، اَتے جیکر تُساں پِھر ڳیُوہے، تاں او کہیں ٻَئی قوم کُوں تُہاݙے نال بَدّل تے گِھن آسے، وَل او لوک تُہاݙے وَانگوں کائے نہ ہوسِن (٣٨)۔
سورۃ الفتح مدنیہ
شروع ہے اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان ہے ہمیشہ رحمت کرݨ والا ہے
(اَے رسول) یقیناً اَساں تیکُوں ہِک کُھلّی ݙُلّی فتح نصیب کِیتی ہے (١)۔ تاں جو تیݙے کِیتے ہوئے اُنھاں گُناہاں کُوں اَللہ بخش ݙیوے، جِہڑے تُوں پہلے کر چُکیا ہیں، اَتے جِہڑے اُنھاں دے بعد تِھی وَن٘ڄن، اَتے تیݙے اُتّے آپݨِیں نعمت کُوں پُورا کر چھوڑے، اَتے تیکُوں سِدّھے رَاہ تے ٹوری رَکھیے (٢)۔ اَتے اَللہ تیݙی زبردست مَدد کرے (٣)۔ او تاں او ہے جیں مومن لوکاں دِیاں دِلّیں ٹھار ݙِتّن، تاں جو اُنھاں دے آپݨیں اِیمان سمیت، ٻِیا وِی زیادہ اِیمان وَدّھ وَن٘ڄے، اَتے اَللہ کِیتے ہِن اَسماناں تے زمین دے سارے لَشکر، اَتے اَللہ چَن٘ڳی طرح ڄاݨݨ والا ہے وَݙی دَانائی (حِکمت) والا ہے (٤)۔ اِیہ اِیں واسطے ہے جو او اِیمان والے جواناں تے اِیمان والیاں ذالیں کُوں اِہجے بَہشتی باغاں وِچ داخل کر گِھنّے جِنھاں وِچ نہراں وَہندیاں وَڳدِیاں پیاں ہِن، او انھاں وِچ ہمیشہ رَہسِن، اَتے اُنھاں کنُوں اُنھاں دِیاں بُرائیاں ہَٹا گِھنّے، اَتے اِیہ اَللہ دے نزدیک ہِک وَݙی مُراد (کامیابی) حاصل کرݨ ہے (٥)۔ اَتے منافق جواناں تے منافق ذالیں کُوں، تے مُشرک جواناں تے مُشرک ذالیں کُوں عذاب ݙیوے کیُوں جو اِیہ اَللہ دے متعلّق گندے گندے گُمان کرݨ والے بݨ ڳئِن، او خود بُرائی دے نرغے وِچ ہِن، اَتے اُنھاں اُتے اَللہ دا غَضب تِھیا، اَتے اُوں اُنھاں تے لعنت بھیڄی، اَتے اُنھاں کِیتے دَوزخ تیار کِیتی ہوئی ہے، او آخر وَن٘ڄ رَہݨ دا ٻَہُوں گَندہ ٹِکاݨاں ہے (٦)۔ اَتے اَللہ کِیتے اِی ہِن اسماناں دے تے زمین دے سارے لشکر اَللہ ٻَہُوں زبردست ہے وَݙی حِکمت والا ہے (٧)۔ (اَے رسول) دراصل اَساں تیکُوں (حق دِی) گواہی ݙیوݨ والا بݨا تے بھیجے، اَتے خوشخبری ݙیوݨ والا وِی، تے ݙَراوَݨ چِتاوَݨ والا وِی (٨)۔ تاں جو (اَے لوکو) تُساں اَللہ اُتے تے رسول اُتے اِیمان گِھن آؤ اَتے تُساں اُوندی طاقت بݨو، تے اُوندی عِزّت تے تعظیم کرو، اَتے صبح تے شام کُوں اُوندے پاک ہُووَݨ کُوں بیان کِیتی َرکّھو (٩)۔ تحقیق او لوک جِہڑے تیݙی بیعت کریندِن، بیشک او اَللہ دِی بیعت کریندِن اَللہ دا ہَتّھ اُنھاں دے ہَتّھاں اُتّے ہے، وَل جیں وِی اِیہ وَعدہ تروڑ ݙِتا، تاں اُوندے تَروڑن دِی شامت خود اُوندے اُتّے ہے، اَتے جِہڑا کوئی اُوں وَعدے کُوں پُورا کرے، جِہڑا جو اُوں اَللہ نال کِیتا ہوئے، تاں ٻَس اَللہ وِی اَجھو ٻَہُوں وَݙا اَجر ݙیوݨ والا ہے (١٠)۔ جِہڑے بُدّوآں (جنگلی عربیاں) وِچُوں پِچُّھوں رَہ گئے ہن او ہُݨ تیکُوں آ تے اکھیسِن جو اَساکوں اَساݙے مال متال تے اِہل و عیال (گھر والیاں) رُدھائی رَکھیئے اِیں واسطے توں اَساݙے کِیتے بخشش دِی دُعا مَن٘گ، پَر او آپݨیاں زباناں نال او کُجھ اَکھیندے ہَن، جِہڑا اُنھاں دے دِلّاں وِچ ہے وِی کائے نہ (اَے رسول) آکھ ݙے جو کوݨ ہے جِہڑا جو اَللہ دے سامݨیں تُہاݙے معاملے وِچ (کوئی وِی) کُجھ اختیار رَکھیندا ہُووے ، چاہے او تُہاکُوں کوئی تکلیف ݙیوݨ چَہوے یا کوئی نَفع ݙیوݨ چَہوے، بلکہ اَللہ تعالیٰ تاں جِہڑا کُجھ وِی تُساں کریندے ہِیوے اُوندی پُوری خبر رَکھݨ والا ہے (١١)۔ بلکہ تُساں تاں اِیہ گُمان کریندے ہاوے جو رَسُول اُتے اِیمان گِھن آوَݨ والے لوک آپݨیاں ٻالاں ٻَچیاں دو ہمیشہ کِیتے وَل تے اصلُوں آوَݨاں وِی کائے نھیں اَتے اِیہ گُمان تُہاݙے دِلّاں کُوں ٻَہُوں چَن٘ڳا لَڳیا ، اَتے تُساں کِیتا وِی تاں ٻَہُوں گَندہ گُمان کِیتا، آخر تُساں برباد تِھی وَن٘ڄݨ والی قوم بَݨ ڳِیُوہے (١٢)۔ اَتے جِہڑے لوک اَللہ تے اُوندے رسول اُتے اِیمان نہ رَکھیندے ہُووِن، تاں یقیناً اَساں (اِہجیاں) کافراں کِیتے بَھڑکدی ہوئی بَھا (دوزخ) دا عذاب تیار کر رَکھیا ہے (١٣)۔ اَتے اَللہ دِی ہے بادشاہی اَسماناں دِی تے زمین دِی، او جیکُوں چَہوے بخش ݙیوے اَتے جیکُوں چَہوے عذاب ݙے ݙیوے، اَتے اَللہ تاں بخشݨ ہار ہے، ہمیشہ رحمت کرݨ والا ہے (١٤)۔ ڄݙاں جو ٹُرݨ لڳسُو تاں جو تُساں غنیمت دا مال وَن٘ڄ حاصل کرو، تاں پِچُّھوں رَہ وَن٘ڄݨ والے بَدُّو ضرور اَکھیسن، جو اَساکوں وِی اِجازت ݙیوُو، تاں جو اَساں وِی تُہاݙے پِچُّھوں ٹُریے آؤں، او چَہندِن جو اَللہ دے قول (حُکم) کُوں بَدل ݙیون، انھاں کُوں آکھ ݙے، جو تُساں اَساݙے پِچُّھوں نھیں آ سڳدے، تُہاݙے کِیتے اَللہ اِیہُو کُجھ پہلے کنُوں آکھ ݙِتے، وَل وِی او لوک اِیہُو اَکھیسِن تُساں تاں اَساݙے کِیتے سَڑدے وے، بلکہ اِیہ لوک تاں (اَصل ڳالھ کُوں) سَمجھدے وِی کائے نھیں سِوائے تھوڑے جیہاں دے! (١٥)۔ (اَے رسول) پِچُّھوں رَہ وَن٘ڄݨ والے عربی بدواں کُوں آکھ ݙے، جو اَجھو ہِک وَݙی طاقت والی قوم کِیتے تُہاکُوں سَݙیا ویسے، تُساں اُنھاں نال یا تاں جَنگ کِیتی رَکّھو یا او مسلمان (فرمانبردار) تِھی وَن٘ڄن، ٻَس جیکر تُساں آکھیا منیسو تاں اللہ تُہاکُوں چَن٘ڳا جیہا اَجر ݙیسی، اَتے جیکر تُساں کَن٘ڈ وَلا تے چَلئیے ڳیُوہے جِیویں جو پہلے چلئیے ڳئے ہاوے، تاں وَل او تُہاکُوں دَرد ناک عَذاب ݙیسی (١٦)۔ نہ کہیں اَندّھے کِیتے کوئی حرج ہے نہ کہیں لُولھے لَن٘گڑے کِیتے کوئی حرج ہے اَتے نہ کہیں بیمار کِیتے کوئی حرج ہے اَتے جِہڑا وِی اَللہ تے اُوندے رسول دِی فرمانبرداری اختیار کرے تاں اُوکُوں بہشتی باغاں وِچ داخل کِیتا ویسے، جِیندے تَلے نہراں وہندیاں وڳدیاں پِیاں ہوسِن، اَتے جِہڑا کوئی مُنہ پھیر ویسے اُوکُوں دَرد ناک عَذاب دِی سَزا ݙِتی ویسی (١٧)۔ ٻَس اَللہ اُنھاں مومن لوکاں تے خوش تِھی ڳئے اُوں وقت جو او درخت دے تَلّے تیݙی بیعت پَے کریندے ہِن، ٻَس اَللہ چَن٘ڳی طرح ڄاݨدا کھڑا ہَا جو اُنھاں دے دِلّاں وِچ کیا ہے، ٻَس اُوں اُنھاں اُتّے سکون تے اِطمینان نازل کر ݙِتا، اَتے اُنھاں کُوں ٻَہُوں جلدی تِھی وَن٘ڄݨ والی فتح نصیب کِیتی (١٨)۔ اَتے غنیمت دے ڈھیر سارے مال ہِن، جِہڑے او حاصل کریسِن، اَتے اَللہ تاں ٻَہُوں زبردست ہے وَݙی حکمت (دانائی) والا ہے (١٩)۔ اَللہ نے تُہاݙے نال ڈھیر سارے غنیمت دے مال دَا وَعدہ کِیتے، جِہڑے تُساں حاصل کریسُو، ٻَس اُوں تُہاݙے کِیتے اِیں فتح (غنیمت) کیتے لوکاں دے ہَتّھاں کُوں (تُہاکُوں بَچاوَݨ کِیتے) روک گِھدّا ڳیا، تاں جو (اِیہ واقعہ) اِیمان والیاں کِیتے قُدرت دَا ہِک نمونہ بݨے، اَتے تُہاکُوں سِدّھی رَاہ تے ٹُرن دِی ہدایت ݙیوے (٢٠)۔ اَتے ٻِیاں غنیمتاں وِی ہن جِنھاں کِیتے تُہاکُوں اَڄݨ طاقت حاصل کائے نھیں، تحقیق اَللہ انھاں کُوں وِی آپݨیں اختیار وِچ کِیتا ہویا ہے، اَتے اَللہ تاں ہَر شَئے اُتے پُوری پوری قُدرت رَکھݨ والا ہے (٢١)۔ اَتے جِنھاں لوکاں کُفر اِختیار کر گِھدّے جیکر او تُہاݙے نال لڑدے وِی، تاں او ضرور کَن٘ڈ وَلا تے بَھڄ ویندے، وَل نہ کوئی اُنھاں دا کارساز بݨدا تے نہ کوئی مَددگار لَبھ سَڳدے (٢٢)۔ اَللہ دِی اِیہا سُنّت (عادت) ہے جِہڑی اِیں کنُوں وِی پہلے وِی قائم ہے، اَتے تُوں اَللہ دِی سُنّت وِچ کوئی تبدیلی نہ ݙیکھسیں (٢٣)۔ اَتے او تاں او ہے جیں اُنھاں دے ہَتّھاں کُوں تُساں کنُوں ، اَتے تُہاݙے ہَتّھاں کُوں اُنھاں کنُوں مَکّہ دِی وادی وِچ روک گِھدّا، او وِی اِیں ڳالھ دے بعد جو تُہاکُوں اُنھاں اُتے فتح ݙے ݙِتی ہَس، اَتے اَللہ تاں جِہڑا کُجھ تُساں کریندے ہِیوے، اُوکُوں چَن٘ڳی طرح ݙیکھدا کھڑے (٢٤)۔ اِیہ اُوہے لوک ہِن، جِنھاں کُفر اِختیار کِیتا ہویا ہَا اَتے تُہاکُوں مسجد الحرام کنُوں روک گِھدّا ہَانے، قربانی دے جانوراں کُوں وِی! تاں جو او اَپݨیں (حلال تِھیوݨ دِی) جاء توڑِیں نہ پُڄ سَڳِن، اَتے جیکر اتھاں مومن جوان تے مومن ذالیں نہ ہوندیاں جِنھاں کُوں تُساں ڄاݨدے وِی نہ ہاوے، تاں تُساں اُنھاں کُوں پھیْہ سَٹیندے، ٻَس تُہاکُوں بے خبری وِچ انھاں دِی وَجہ کنُوں کوئی تکلیف پُڄدی، (اِیں واسطے وِی) جو اَللہ جیکُوں چَہوے آپݨِیں رحمت وِچ داخل کر گِھنّے، اَتے جیکر اِیہ (مسلماناں کنُوں) اَنج تِھی ویندے، تاں اَساں اُنھاں وِچُوں دے اُنھاں لوکاں کُوں عذاب ݙے ݙیندے ، جِنھاں کُفر اِختیار کِیتا ہویا ہَا، عذاب وِی ٻہُوں دَردناک (٢٥)۔ (یاد کرو) ڄݙاں کُفر اِختیار کرݨ والے لوکاں آپݨیاں دِلّاں وِچ ضد وِی او چَا کِیتی جِہڑی جو جہالت دے زمانے وِچ ہوندی ہَئی، تاں اَللہ نے اَپݨیں رسول اتے مومناں اُتے سکون (اطمینان) نازِل کر ݙِتا، اَتے انھاں کُوں پرہیزگاری دی ڳالھ تے پابند رَکّھیا، اَتے او اِیندا حق وِی رَکھیندے ہَن تے اِیندے ݙا دے وِی ہَن، اَتے اَللہ تاں ہَر شَئے کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨݨ والا ہے (٢٦)۔ تحقیق اَللہ نے آپݨیں رسول دے خواب کُوں حق دے مطابق سَچّا کر ݙیکھایا (او خواب جو) اَللہ چاہیا، تاں تُساں مسجد الحرام وِچ اَمن اَمان نال ضرور داخل تِھیسُو، آپݨیاں سِراں کُوں مُنوا تے، اَتے واَل کَترواتے، اَتے تُہاکُوں کوئی ݙَر شَر وِی نہ ہوسی، ٻَس اَللہ ڄاݨدا ہَا جِہڑا کُجھ تُساں نہ ڄاݨدے ہاوے، ٻَس اُوں اِیں کنُوں پہلے ہِک ٻَئی نیڑے دِی فتح وِی نصیب کر ݙِتی (٢٧)۔ او تاں اُوہو ہے جیں اَپݨیں رسول کُوں ہدایت ݙے تے اَتے دین حق ݙے تے بھیڄیا، تاں جو اِیکُوں ساری دُنیاں اُتے غالب کر ݙیوے، (اِیویں تِھی وَن٘ڄݨ دِی) گواہی کِیتے محض اَللہ اِی کافی ہے (٢٨)۔ محمدؐ اَللہ دَا رسُول ہے، اَتے جِہڑے لوک انھاں نال ہِن، او کافِراں کِیتے تاں وَݙے سخت ہِن، پَر آپس وِچ ہِک ٻئے تے رحم کریندے رَہندِن، تُوں انھاں کُوں رکوع کریندیں، تے سجدے ݙیندیں ݙیکھدیں، اَللہ دِی طرفُوں فضل اَتے اُوندی رَضا مَندی حاصل کرݨ وِچ لڳئیے رَہندِن (پہچاݨݨ واسطے) اُنھاں دے مَتّھیاں (مُونھاں) اُتے سَجدیاں دِی وَجہ کنُوں ڳَٹّے (نشان) پَے ہوئے ہِن، انھاں دِیاں اِیہ صفاتاں تَورات وِچ وِی ہِن، تے اِیہے مثالاں اِنجیل وِچ وِی ہِن، او ہِک اِہجی رَڑھ (کھیتی) وَانگُوں ہِن، جیں آپݨیں پَنیری ٻاہر کڈھی وَل اُوکُوں تَکڑا کِیتا، وَل موٹی تھی ڳئی، وَل آپݨیں ناڑی دے زور تے کھڑی، آپݨیں وَہاوَن والیاں کُوں ݙاڈھی چَن٘ڳی لڳَݨ پَے ڳئی، تاں جو اُنھاں نال کافراں دے ہاں سڑِݨ، اَتے اَللہ دا وَعدہ ہے انھاں نال جِہڑے جو اُنھاں وِچُوں اِیمان گِھن آئِن تے نیک عَمل کِیتے ہِینیں، انھاں کِیتے بخشش ہے تے او ہِک وَݙا اَجر پیسِن (٢٩)۔
سورۃ الحجرات مدنیہ
شروع تِھیندی ہے اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان تے ہمیشہ رحمت کرݨ والا ہے
اَے لوکو! جِہڑے اِیمان گِھن آئیوے، تُساں اَللہ (دے حُکم) اَتے اُوندے رسول کنُوں پہلے نہ ٻولݨ پَے ڳئے کرو، بلکہ اَللہ کنُوں ݙردے رَہُو، یقیناً اَللہ سب کُجھ سُݨݨ والا، سَب کُجھ ڄاݨݨ والا ہے (١)۔ اَے اِیمان گِھن آوَݨ والو، آپݨیں آوازاں کُوں وِی نبی دِی آواز کنُوں اُچّا نہ کَڈھیا کرو، اَتے اُوندے اَڳُوں اِیں طرح زور دا وِی نہ ٻولیا کرو، جِیویں تُہاݙے بعضے بعضیاں دے نال زور دا ٻولیندِن، تاں جو تُہاݙے نیک عَمل ضائع نہ تِھی وَن٘ڄِن، اَتے تُہاکُوں پَتہ وِی نہ لڳیئے (٢)۔ بیشک جِہڑے اَللہ دے رسول دے سامݨیں آپݨیاں آوازاں کُوں جِھکّا رَکھیندِن، اِیہے او لوک ہِن جِنھاں دے دِلّاں کُوں اَللہ پَرہیزگاری وِچ اَزما گِھدّے، اُنھاں کِیتے بخشش ہے تے ہِک وَݙا اَجر وِی ہے (٣)۔ (اَے رسول) بیشک جِہڑے لوک تیکُوں حُجریاں دے پَرے کنُوں سَݙ مریندِن، انھاں وِچُوں ڈھیر کوئی تاں کوئی عَقل وِی نھیں رَکھیندے (٤)۔ اَتے جیکر او لوک او توڑِیں صَبر چَا کرِن جو تُوں خود اُنھاں دو باہر نِکل تے آوَن٘ڄیں، تاں اِیہ خُود اُنھاں کِیتے ہِک چَن٘ڳی ڳالھ ہَئی، اَتے اَللہ تاں ٻَہُوں بخشݨ ہار ہے، وَݙی رحمت کرݨ والا ہے (٥)۔ اَے اِیمان گِھن آوَݨ والو، جیکر کوئی فاسق (بدکردار) تُہاݙے کولھ کوئی خَبر گِھن آوے، تاں اُوندی تحقیق چَن٘ڳی طرح کر گِھدّی کرو، تاں جو تُساں کہیں قوم کُوں اَݨ ڄاݨیں کوئی تکلیف نہ پُچا کھڑو، وَل صَباحیں تُہاکُوں آپݨیں کِیتے اُتے پَچھتاوَݨاں نہ پووے (٦)۔ اَتے اِیہ ڄاݨ گِھنّو، جو اَللہ دَا رسُول تُہاݙے وِچ ہے، جیکر او اَکثر معاملیاں وِچ تُہاݙا آکھیا مَن گِھندا، تاں تُساں خُود کہیں مصیبت وِچ پَے ویندے، لیکن اَللہ تُہاݙے وِچ اِیمان دِی محبت گَھت ݙِتی ہے، تُہاݙے دِلّاں وِچ اُوکُوں سوہݨاں وِی کر ݙیکھائے ، اَتے کُفر، بدکرداری تے نافرمانی کنُوں تُہاکُوں کریہت ݙیوائی ہے، اِیہے او لوک ہِن، جِہڑے سِدّھے سِدّھے رَاہ تے چَلدے پَے ہِن (٧)۔ اِیہ اَللہ دا فضل تے اُوندی نعمت دِی وَجہ کنُوں ہے، اَتے اَللہ تاں سُب کُجھ ڄاݨݨ والا ہے وَݙی حِکمت (دانائی) والا ہے (٨)۔ اَتے جیکر مومن جُواناں دِیاں ݙوں ٹولیاں آپس وِچ لَڑ پووِن تاں اُنھاں ݙُوہائیں وِچ صُلح کرا ݙِتی کرو، وَل وِی جیکر اُنھاں وِچُوں کوئی ٹولی ݙوجھی اُتے زیادتی کرے، تاں وَل زیادتی کرݨ والے نال لڑ پووُو، اِیہ توڑِیں جو او اَللہ دے حُکم (فیصلے) تے وَل آوے، وَل جیکر او وِی رجوع کرے، تاں وَل انھاں ݙُوہائیں وِچ اِنصافی طور تے صُلح کرا ݙِتی کرو، تے اِنصاف قائم کِیتی رَکّھو، بیشک اَللہ اِنصاف کرݨ والیاں کُوں ٻَہُوں پَسند کریندے (٩)۔ بیشک اِیمان والے سارے بِھرا بِھرا ہِن، ٻَس تُساں آپݨیاں ڈُوں بِھراواں وِچ صُلح کرا ݙِتی کرو، اَتے اَللہ کنُوں ݙَردے رَہوُو، تاں جو تُہاݙے اُتّے رحمت وَسائی ویندی رَہے (١٠)۔ اَے اِیمان گِھن آوَݨ والو ! کوئی قَوم کہیں ٻَئی قوم دِیاں مذاقاں نہ کِیتیاں کرے، تِھی سڳدے جو او اُنھاں کنُوں چَن٘ڳی ہووے، اَتے نہ ذالیں ٻِنھاں ذالیں دِیاں مذاقاں کرِن، تِھی سڳدے جو او اُنھاں کنُوں چَن٘ڳیاں ہووِن، اَتے تُساں آپ آپݨیاں اُتے اِلزام وِی نہ لایا کرو، نہ اُنھاں کوں (چِڑاوَݨ والے) لَقباں نال سَݙیا کرو، اِیمان گِھن آوَݨ دے بعد گَندے ناں نال (کہیں کُوں) سَݙَݨ وِی فسق فجور ہے، جِنھاں (اِنھاں ڳالھِیں) کنُوں توبہ نہ کِیتی، ٻَس اُوہے لوک ظالماں وِچُوں ہِن (١١)۔ اَتے اِیمان گِھن آوَݨ والو! بَد گُمانی کنُوں جِتّی تِھی سَڳے، بَچ تے رَہوائے یقیناً بعض (حالتاں وِچ) بدگُمانی تاں گُناہ اِی ہے، اَتے تُساں کہیں دِیاں بُرائیاں ڳولھݨ وِچ وِی نہ لَڳے رَہوُو، اَتے تُہاݙے بعض بعضیاں دِی غیبت وِی نہ کرِن، کیا تُہاݙے وِچُوں کوئی (اِیں ڳالھ کُوں) پَسند کریندے جو او اپݨیں مُوئے ہوئے بِھرا دا گوشت کھاوے، ٻَس اِیں کنُوں ضرور کریہت کِیتی کرو، اَتے اَللہ کنُوں ݙردے رَہوُو، بیشک اَللہ تَوبہ قبول کرݨ والا ہمیشہ رحمت کرݨ والا ہے (١٢)۔ اَے اِنسانو! تحقیق اَساں تُہاکُوں ہِک نَر (مرد) تے ہِک مادِی (ذال) وِچُوں پَیدا کِیتے، اَتے تُہاݙیاں قَوماں تے قبیلے بݨا ݙِتِّن، تاں جو تُساں ہِک ٻئے کُوں سُن٘ڄاݨ سَڳو، بیشک تُہاݙے وِچُوں اَللہ دے نزدیک سَب تُوں زیادہ عِزّتاں والا او ہے جِہڑا تُہاݙے وِچُوں ساریاں تُوں زیادہ پرہیزگار ہے، بیشک اَللہ سَب کُجھ ڄاݨݨ والا ہے، چَن٘ڳی طرح خَبراں رَکھݨ والا ہے (١٣)۔ جانگلی عرب (بَدُّو) اَہدِن، جو اَساں اِیمان گِھن آئے ہَیں (اَے رسول) تُوں آکھ ݙے، جو تُساں اِیمان نھیں گِھن آئے بلکہ اِیں آکھو، جو اَساں حُکم دے تابع تِھی ڳئے ہَیں، کِیُوں جو اِیمان تاں اَڄݨ ، توڑِیں تُہاݙے دِلّاں وِچ وَڑیا وِی کائے نھیں، اَتے جیکر تُساں اَللہ تے اُوندے رسول دِی پُوری فرمانبرداری قبول کر گِھدّی تاں او تُہاݙے عَملاں وِچُوں کُجھ وِی نہ گَھٹیسی، یقیناً اَللہ ٻَہُوں بخشݨ ہار ہے ہمیشہ رحمت کرݨ والا ہے (١٤)۔ اِیمان والے مومن تاں محض او لوک ہِن جِہڑے اَللہ اُتے، اَتے اُوندے رسول اُتے اِیمان گِھن آئِن، وَل اُنھاں کوئی شَک وِی نھیں کِیتا، اَتے آپݨیں مالاں تے آپݨیاں جاناں نال اَللہ دِی رَاہ وِچ جِہاد کِیتے اِیہے او لوک ہِن، جِہڑے (اِیمان دے) سَچّے ہَن (١٥)۔ (اَے رسول) آکھ ݙے جو کیا تُساں اَللہ کُوں آپݨِیں دِینداری چِتویندے ڄَݨویندے وے حالانکہ اَللہ تاں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدا ہے جِہڑا کُجھ اَسماناں وِچ ہے، تے جو کُجھ زمین دے تَلّے اُتّے ہے، اَتے اَللہ ہَر شَئے کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨݨ والا ہے (١٦)۔ (اَے رسول) اِیہ لوک تیݙے اُتّے احسان چَڑھیندِن جو انھاں اِسلام قبول کر گِھدّے، آکھ ݙے جو میݙے اُتّے آپݨیں اِسلام دِی مِنّت نہ پَے لاوُو، بلکہ اَللہ تُہاݙے اُتّے آپݨاں اِحسان ڄَݨویندے، جو اُوں تُہاکُوں اِیمان دِی رَاہ ݙیکھا ݙِتی ہے، جیکر تُساں واقعی سَچّے ہووُو تاں (١٧)۔ بیشک اَللہ اَسماناں تے زمین دِیاں لُکیاں ہوئیاں شَئیں کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے، اَتے ݙیکھدا کھڑے جِہڑا کُجھ تُساں کریندے وَدّے وے! (١٨)۔
سورۃ قٓ مکیہ
شروع تِھیندی ہے اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان ہے ہمیشہ رحمت وَساوَݨ والا ہے
قٓ، قَسم ہے شاناں والے قرآن دِی (١)۔ بلکہ انھاں کُوں تاں تعجّب تَھئے، جو انھاں کولھ خود اُنھائیں وِچُوں ہِک ݙَراوَݨ چِتاوَݨ والا آڳئے ، ٻَس کُفر اِختیار کرݨ والے آکھݨ لڳئے، جو اِیہ ڳالھ تاں عجب جہی لڳدِی ہے (٢)۔ بَھلا ڄݙاں اَساں مَر ویسُوں، اَتے مَٹی تِھی ویسُوں (وَلا جِیوا کھڑا کرݨ) تاں عقل سَمجھ کنُوں پَرے دِی ڳالھ ہے (٣)۔ تحقیق اَساکُوں پَتہ ہے، جو اُنھاں وِچُوں دے کِتنے کُجھ زمین کھاندی گھٹیندی ویندِی ہے، اَتے اَساݙے کولھ کِتاب ہے جِیندے وِچ سَب کُجھ لِکھیا ہویا محفوظ ہے (٤)۔ اُنھاں اُوکُوں کُوڑا آکھیئے، ڄݙاں وِی حق اُنھاں کولھ آئے، ٻَس اِیہ خود ہِک گُنجڑی ہوئی ڳالھ وِچ پَھس ڳئے ہن (٥)۔ بَھلا اِیہ آپݨیں اُتّوں اَسمان کُوں نھیں ݙیہدے، اَساں اُوکُوں کِیویں بݨائے اَتے کِیویں سَن٘واریے، اَتے اِیندے وِچ کوئی بَج (خرابی) وِی کائے نھیں (٦)۔ اَتے اَساں زمین کُوں دگھیریے چَا، اَتے اُوندے وِچُوں تکڑے پہاڑ کھڑے کر ݙِتے ہِن، اَتے اُوندے وِچوں ہر قسم دے سوہݨِیں پودیاں دے جوڑے ڄَمائے ہِن (٧)۔ (اِیہ سب شَئیں) اَکّھیں کھول ݙیوݨ والیاں تے نصیحت قبول کراوݨ والیاں ہِن، پر اُوں بندے کِیتے جِہڑا اَللہ دو رجوع کریندے (٨)۔ اَتے اَسمان کنُوں برکتاں والا پاݨِیں بھیڄے، ٻَس اُوندے نال اَساں ڄما ݙِتے ہِن، باغ تے اَن دیاں کپیڄݨ کٹیڄݨ والیاں رَڑِھیں (٩)۔ اَتے کھڄیاں ہِن، اُچّیاں اُچّیاں اُنھاں دے گوشے تلے اُتے (پن٘ڈ نال) لَݙیے ہوئے ہِن (١٠)۔ اِیہ بندیاں کِیتے رِزق ہِن، اَتے اَساں اِیں (پاݨِیں) نال موئی ہوئی زمین والے علاقے کُوں ساوَا (زِندہ) کر ݙیندے ہَیں، اِیں طرح (قبراں وِچُوں) بندے وِی کڈھیے ویسِن (١١)۔ اُنھاں کنُوں پہلے وِی نُوح دِی قوم، تے کھوہ والے لوکاں، تے ثمود نے کُجھ نہ مَنّیا (١٢)۔ اَتے عاد اَتے فرعون، اَتے لُوط دے بِھرا (١٣)۔ اَتے جنگل (ایکہ) والے، اَتے تُبَّع دِی قوم نے وِی! ہر کہیں رسُولاں کُوں کُوڑا آکھیا، آخر (عذاب دا) وَعدہ سَچّا تِھی تے رِیہا (١٤)۔ تاں کیا اَساں پہلی واری پَیدا کر تے تَھک ڳئے ہَیں؟ بلکہ اِیہ لوک تاں نویں سِروں دِی پَیدائش دے متعلّق وِی شَک وِچ پَئے ڳئِن (١٥)۔ اَتے یقیناً اَساں اِنسان کُوں پَیدا کِیتے، اَتے اَساں ڄاݨدے ہَیں جو اِیندے متعلّق کیا کُجھ وسوسے اُوندے دِل وِچ پوندِن، اَتے اَساں تاں اِیندی ڳچّی دِی رگ کنُوں وِی زیادہ اِیندے کولھوں ہَیں (١٦)۔ ڄݙاں جو اِیندے سَڄّے پاسُوں تے کھٻّے پاسُوں موجود ݙوں نوٹ کرݨ (لِکّھݨ) والے (سَب کُجھ) نوٹ کر گِھندِن (١٧)۔ او کوئی اِہجی ڳالھ نھیں کریندا جِیندی تاڑ وِچ لِکّھݨ (نوٹ کرݨ) والے نہ لڳئے ٻیٹھے ہووِن (١٨)۔ اَخیر موت دِی سَکرات حقیقت بݨ تے آ ڳئی، اِیہا او حالت ہے جیں کنُوں تُوں پَرے بھڄدا ہاویں (١٩)۔ اَتے صُور (سنکھ) پُھوکیا ڳیا، تاں اُوہو عذاب دے وَعدے دا ݙین٘ہ ہوسی! (٢٠)۔ اَتے ہر جان اِیں حالت وِچ آسی، جو اُوندے نال ہِک ہکلݨ والا وِی ہوسی، تے ہِک (اُوندے عَملاں دی) گواہی ݙیوݨ والا وِی (٢١)۔ تُوں یقیناً اِیں کنُوں غفلت وِچ وَدّا ہاویں، ٻَس اَساں تَیں کنُوں تیݙی غفلت دا پَردہ ہَٹا ݙِتے، ٻَس اَڄ تاں تیݙی نظر ٹِھیک ٹِھیک ݙیہدِی پَئی ہے (٢٢)۔ اَتے اُوندے نال والا اَکھیسی، اِیہ موجود میݙے کولھ (اِیندے عَملاں دا کُھلا چٹّھا! ) (٢٣)۔ تُساں ݙوہائیں رَل تے سرکشی کرݨ والے ناشُکرے کُوں دَوزخ وِچ سَٹ ݙیوُو (٢٤)۔ بَھلائی کرݨ کنُوں روکݨ والے کُوں ، حَد کنُوں ٹَپ وَن٘ڄݨ والے کُوں، شَک کرݨ والے کُوں (٢٥)۔ جیں اَللہ دے نال ٻئے رَبوبݨے وِی بݨا گِھدّے ہووِن، ٻَس تُساں ݙوہائِیں کُوں سَخت عذاب وِچ گھت ݙیوُو (٢٦)۔ اُوندا سَنگتی (شیطان) اَکھیسی اَساݙے رَبّ آ! مَیں اِیکُوں حَدُوں ٹَپ وَن٘ڄݨ والا نھیں بݨایا بلکہ اِیہ خُود اِی پَرلے دَرجے دِی گُمراہی وِچ پِیا ہویا ہَا (٢٧)۔ (اَللہ) اَکھیسی، تُساں میݙے کولھ (آپس وِچ) جھیڑا نہ پَے گَھتّو! تحقیق مَیں تاں تُہاݙے کِیتے عذاب دا وَعدہ پہلے بھیڄ چُکیا ہَاں (٢٨)۔ میݙے سامݨیں کوئی ڳالھ نھیں بَدلائی ویندی، اَتے نہ اَساں بندیاں اُتّے کوئی ظلم کرݨ والے ہَیں (٢٩)۔ ہِک ݙین٘ہ دَوزخ کنُوں پُچّھیا ویسے، کیا تُوں بھریج رڄیج ڳئی ہیں، پَر او اَکھیسے، کیا ٻیا کُجھ وِی بَچیا ہویا ہے (٣٠)۔ اَتے بہشت پَرہیزگاراں دے نزدیک کر ݙِتی ویسی، اَصلُوں پَرے کائے نہ ہوسی (٣١)۔ اِیہا ہے جِیندا وَعدہ تُساں وِچُوں ہَر اُوں شخص نال کِیتا ڳِیا ہَا، جِہڑا ٻَہُوں رَجوع کرݨ والا، ہر طرح دا خیال رَکھݨ والا ہے (٣٢)۔ جِہڑا شخص ٻَہُوں مہربان (اَللہ) کنُوں بغیر ݙِٹھیں ݙَردا رِیہے، اَتے ٻَہُوں رجوع کرݨ والا دِلّ گِھن تے آئے (٣٣)۔ (آکھیا ویسی) اِیندے وِچ اَمن تے سَلامتی نال لَنگھ وَن٘ڄ اِیہُو ݙین٘ہاڑا ہمیشہ کِیتے قائم رَہݨ والا ہے (٣٤)۔ اِیندے وِچ اُنھاں کِیتے جو کُجھ وِی او چَہسِن، سَب موجود ہوسی (٣٥)۔ اَتے اَساں اُنھاں کنُوں پہلے دِیاں کئی اُمتّاں تَباہ کر چھوڑیاں، جِہڑیاں اُنھاں کنُوں طاقت وِچ وَدّھ تے ہَن اُنھاں تاں شَہراں کُوں چھاݨیا لَتاڑیا ہویا ہا، کیا کوئی جَاء تِھی سڳدِی ہے (اَللہ کنُوں) بھڄّ وَن٘ڄݨ کِیتے (٣٦)۔ یقیناً اِیندے وِچ ہر اُوں شخص کِیتے نصیحت ہے جِہڑا سَچّا دِل رَکھیندا ہووے، یا سَب کُجھ توّجہ نال سُݨدا ہووے اَتے حقیقت کُوں خود غور نال ݙیکھدا ہووے (٣٧)۔ اَتے اَلبتہ اَساں اَسماناں کُوں، تے زمین کُوں، اَتے جِہڑا کُجھ اُنھاں دے وِچکار ہے، سب کُجھ چِھی ݙین٘ہاں (مرحلیاں) وِچ تیار کر چھوڑیا، اَتے اَساکُوں کوئی تھکیڑا وِی اَصلُوں محسوس نہ تِھیا (٣٨)۔ ٻَس (اَے رسول) جو کُجھ اِیہ لوک اَکھیندے وَدّے ہِن، اُوندے اُتّے صبر کر ڳیا کر، اَتے اَللہ دِی تعریف سمیت اُوندے پاک ہُووَݨ کُوں بیان کِیتی رَکھ (٣٩)۔ اَتے سَجدے کرݨ (نمازاں پَڑھݨ) دے بعد وِی (٤٠)۔ اَتے سُݨاہے، جِہڑے ݙین٘ہ سَݙ مارݨ والا کولھُوں دِی جَاء کنُوں سَݙ مَریسی (٤١)۔ جِہڑے ݙین٘ہ سارے لوک یقینی طور ہِک اُچّی کڑکاٹ سُݨسِن اِیہ (قَبراں وِچُوں) نِکلݨ دا ݙین٘ہ ہوسی (٤٢)۔ دَراَصل اَساں جِیویندے وِی ہَیں، تے اَساں مَریندے وی ہَیں اَتے اَساں دو ساریاں وَل آوݨیں (٤٣)۔ اُوں ݙین٘ہ زمین اُنھاں (مُردیاں) دے اُتّے چریج ویسی، تے او جَلدی نکل تے آویسِن، اِیں طرح (بندیاں کُوں) کَٹّھا کرݨ اَساݙے کِیتے ٻَہُوں سَوکھا کَمّ ہے (٤٤)۔ اَساں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے ہَیں جِہڑا کُجھ اِیہ لوک اَہدے وَدّے ہِن، اَتے تُوں انھاں اُتے جَبر کرݨ کِیتے نھیں لایا ڳیا، ٻَس تُوں قرآن دے ذریعے اُوں شخص کُوں نصیحت کر جِہڑا جو میݙے (عذاب) کنُوں ݙراوَݨ نال ݙر ویندے (٤٥)۔
سورۃ الذاریات مکیہ
شروع ہے اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان ہے ٻَہُوں رحم کرݨ والا ہے
قَسم ہے اُنھاں ہَوائیں دِی! جِہڑیاں ذَرّات تے آبی بخارات کُوں اِݙّے اُݙّے اُݙائی رَکھدیاں ہِن (١)۔ وَل اُنھاں ہَوائیں دِی وِی! جِہڑیاں مِین٘ہ وَساوَݨ والے بَدّلاں کُوں چاتی وَدیاں رَہندِن (٢)۔ وَل اُنھاں ہَوائیں دِی، جِہڑیاں آرام آرام نال گُھلدیاں رَہندِن(٣)۔ وَل اُنھاں ہَوائیں دِی جِہڑیاں اَللہ دے حُکم نال ساریاں شَئیں (مِین٘ہ وَغیرہ) تقسیم کریندیاں رَہندِن (٤)۔ تحقیق جِہڑا وَعدہ تُہاݙے نال کِیتا ویندے اَصلُوں سَچّا ہے (٥)۔ اَتے بیشک جَزا ضرور ݙِتی ویسی (٦)۔ اَتے اَسمان دِی قَسم! جِیندے وِچ کَئی رَاہِیں ہِن (٧)۔ تُساں یقیناً ہِک اِختلاف والی ڳالھ وِچ پَھتّھے ہوئے ہِیوے (٨)۔ اِیں ڳالھ کنُوں اُوہو شَخص پِھر ویندے جیں پِھرݨاں ہوندے (٩)۔ اَٹکل پَچُّو لَڑاوَݨ والے تَباہ تِھیوِن (١٠)۔ اِیہ تاں او لوک ہِن، جِہڑے غفلت وِچ پے تے (حقیقت کُوں) بُھل چُکیئے ہِن (١١)۔ اِیہ پُچّھدِن جو جَزا سَزا وَالا ݙین٘ہ کَݙاں آسی (١٢)۔ اُوں ݙین٘ہ (آسی) ڄݙاں اُنھاں کُوں (دَوزخ دِی بھا) اُتّے سیک ݙِتا ویسی (١٣)۔ (آکھیا ویسی) ہُݨ چَکُّھو مَزّہ آپݨیں فِتنے (دے عذاب) دَا ، اُوہو عذاب جِیندے متعلّق تُساں ݙَاڈھے اُٻَہلے ہَاوے (١٤)۔ بیشک پَرہیزگار لوک بَہشتی باغاں وِچ ہوسِن تے چَشمیاں اُتّے رَہسِن (١٥)۔ انھاں نعمتاں کُوں گِھن تے خوش تِھیندے رَہسِن، جِہڑیاں اُنھاں دا رَبّ اُنھاں کُوں ݙیندا ویسی، یقیناً او اِیں کنُوں پہلے نیک کَمّ کرݨ والے ہَن (١٦)۔ او رات کُوں ٻَہُوں تھوڑی دیر سُمھدے ہِن (١٧)۔ اَتے دَھمّی ویلے گُناہاں دِی بخشش مَنگدے ہن (١٨)۔ اَتے اُنھاں دے مال متال وِچ مَن٘گ تے گِھنّݨ والیاں دا تے محرومی دے شِکار تِھی وَن٘ڄݨ والیاں دَا حق وِی ہوندا ہَا (١٩)۔ اَتے زمین وِچ نِشانیاں ہِن یقین کرݨ والیاں کِیتے (٢٠)۔ اَتے خود تُہاݙے اَندر وِی! وَل وِی تُساں ݙیکھدے کِیُوں نھیں؟ (٢١)۔ اَتے اَسمان وِچ ہے تُہاݙا رِزق ، اَتے او کُجھ وِی جِیندا تُہاݙے نال وَعدہ کِیتا ویندے (٢٢)۔ ٻَس اَسماناں تے زمین دے رَبّ دِی قسم! جو بیشک اِیہ (قرآن) بَرحق ہے بالکل اُوویں جیں طرح جو تُساں ٻولیندے پَے ہِیوے (٢٣)۔ (اَے رسول) کیا تیݙے کولھ اِبراہیم دے عزّتاں والیاں مہماناں دِی ڳالھ پُنّی ہے (٢٤)۔ ڄَݙاں جو او اُوندے کولھ آئے، ٻَس اَکھیُونے، تیکُوں سلام ہووے اُوں وِی آکھیا (تُہاکُوں وِی) سَلام ہووے (٢٥)۔ (پَر اِیہ) اَݨ سُونھیں نظریے، وَل وِی او (چُپ کر تے) آپݨیاں گَھراں والیاں دو وَل ڳیا (٢٦)۔ ٻَس ہِک موٹا تازہ بُھنّیا تَلیا ہویا گابا چَوا تے آ ڳیا (٢٧)۔ ٻَس او اُنھاں کنُوں دِل وِچ ݙَرݨ لَڳیا، اُنھاں آکھیا، (اَساں کنُوں) نہ پِیا ݙَر، اَتے اُوکُوں ہِک ٻَہُوں عِلم والے پُتر دِی بشارت ݙِتی (٢٨)۔ ٻَس اُوندی، ذال ٻَہُوں حیران تِھی تے اَڳُوں تے تَھئی، وَل اَپݨیں مَتّھے تے زور دا ہَتھ ماریا اَتے آکھیُس (مَیں تاں) ٻُڈھی سنڈھ (ذال) ہَاں (٢٩)۔ اُنھاں آکھیا، اِیویں تِھیسے، اِیہ تاں میݙے رَبّ آکھیئے، بیشک او ٻَہُوں حِکمت (دانائی) والا ہے سَب کُجھ ڄاݨݨ والا ہے (٣٠)۔