سورۃ حجر مکیہ
کافر لوک وَل وَل اِیہ خواہش کریسِن، جو کِتّی چن٘ڳا ہوندا، جو اَساں وِی مُسلمان ہوندے (٢)۔ انھاں کُوں کلھا چھوڑ ݙے، کھا پِی گِھنّݨ اَتے مزّے کر گِھنݨ، اَصل وِچ او کُوڑیاں اُمیداں وِچ رُدّھے وَدِّن، ٻَہُوں جَلدی انھاں کُوں سارا پَتہ لڳ ویسے (٣)۔ اَتے اَساں کوئی وَستی اِیویں تَباہ تے برباد نھیں کِیتی، اَلبتہ اُوندے کِیتے پہلے کنُوں ہِک وَقت لِکھیا وَن٘ڄ چُکیا ہوندے (٤)۔ کوئی اُمّت نہ آپݨیں اَجل کنُوں پہلے تباہ کِیتی ویندی ہے، اَتے نہ اُوکُوں ڈھِل ݙِتی ویندی ہے (٥)۔ اَتے (کافر) اَکھیندِن وُوئے ڄݨے آں ! (توڑے جو) تیݙے اُتے نصیحت (والی کتاب) لَتّھی ہے پَر تُوں تاں پاڳل ہِیں (٦)۔ بَھلا کیوں نھیں گِھن آندا، فرشتیاں کُوں اَساݙے کولھ، جیکر تُوں سَچّے لوکاں وِچُوں ہئیں تاں (٧)۔ اَساں فرشتیاں کُوں اِیویں نِسے لَہیندے، کہیں حقیقی وَجہ نال لَہائے ویندِن (لَہ آوِن تاں وَل) کوئی مُہلت نھیں ݙِتی ویندی (٨)۔ بیشک اِیہ ذکر (قرآن) اَساں لَہایا ہے، اَتے اَساں اِی اِیندی حفاظت کِیتی رَکھسُوں (٩)۔ اَتے تحقیق اَساں تَیں کنُوں پہلے والیاں اُمتّاں وِچ وِی رسول بھیڄے ہِن (١٠)۔ پَر اِنھاں کولھ کوئی اِہجا رسول نہ آیا ہا، جیندے نال او مذاقاں نہ کرِن ہَا (١١)۔ اِیں طرح اَساں گُنہگار لوکاں دے دِلّیں وِچ اِہجی ڳالھ گَھت ݙیندے ہَیں (١٢)۔ پَر او کݙاہِیں اُوندے اُتے اِیمان نھیں گِھن آندے اَتے پہلے والے لوکاں دا دستور وِی اِیہو رِیہے (١٣)۔ اَتے جیکر انھاں اُتے اَسمان دا کوئی دروازہ کھول ݙیندے، اَتے اِیں دو چڑھݨ وِی پَے ویندے (١٤)۔ تاں وِی اِیہو کُجھ اَکھیندے، جو اَساݙیاں اَکّھیں مُندر ݙِتیاں ڳئین، بلکہ اَساݙی قوم اُتے جادو کر ݙِتا ڳئے (١٥)۔ تحقیق اَساں اِی اَسماناں وِچ بُرج (قلعے) بݨائے ہوئِن اَتے ݙیکھݨ والیاں کِیتے انھاں کُوں سوہݨاں بݨا چھوڑے (١٦)۔ اَتے انھاں کُوں ہر مَردود شَیطان کنُوں محفوظ کر گِھدے (١٧)۔ اِیہ ٻَئی ڳالھ ہے، جو کوئی لُک چُھپ تے اُتُّھوں کُجھ سُݨ تے (بھَڄ آوے) تاں وِی ہِک بَکھدا ہوئیا اَنڳارہ اُوندے پِچُّھوں پَے ویندے (١٨)۔ اَتے اَساں زمین کُوں دگھیر چھوڑے اَتے اِیندے اُتے پہاڑ کھڑے کر ݙِتِن، اَتے اِیندے وِچُوں پُوری ضرورت دِی ہَر شَئے ڄَمائی ہے (١٩)۔ اَتے اَساں اِیندے وِچُوں تُہاݙے کِیتے اَتے جِنھاں دِی روزی تُہاݙے ہَتّھ کائے نھیں، اُنھاں کِیتے کھاوَݨ پِیوَݨ دِیاں شَئیں ڄَمائِن (٢٠)۔ اَتے کوئی شَئے اِہجی کائے نھیں جِیندے خزانے اَساݙے کولھ نہ ہووِن، اَتے انھاں کُوں ہِک ڳِݨِی مُنجی مِقدار وِچ لَہیندے رَہندے ہَیں (٢١)۔ اَتے اَساں (آبی بخارات نال) لݙئیاں ہوئیاں ہَوائیں گھولیندے ہَیں، وَل اَساں اَسماناں کنُوں مِین٘ہ وَسیندے ہَیں، اَتے اِیندے وِچُوں پِلیندے ہَیں، پَر تُساں اِتی سارے پاݨِیں کُوں کَٹھا کر تے نھیں رَکھ سَڳدے (٢٢)۔ اَتے اَساں اِی حیاتی ݙیندے ہَیں اَتے اَساں اِی مَریندے ہَیں، اَتے اَساں تُہاݙے وارث ہَیں (٢٣)۔ اَتے تحقیق اَساں انھاں کُوں ڄاݨدے سَمجھدے ہَیں جِہڑے تُساں کنُوں پہلے گُزر ڳئِن اَتے تحقیق اَساں ڄاݨدے ہَیں پِچُّھوں آوَݨ والیاں کُوں وِی (٢٤)۔ اَتے بیشک اِیہ تیݙا رَبّ اِی ہے، جِہڑا انھاں ساریاں کوں کٹھا کریسے، بیشک او ٻَہُوں دانا تے چن٘ڳی طرح ڄاݨݨ والا ہے (٢٥)۔ اَتے تحقیق اَساں اِنسان کُوں سَڑیے ہوئے گارے (ڳَس) دِی سُکّی کھڑکݨِیں مِٹّی کنُوں پَیدا کِیتے (٢٦)۔ اَتے اِیں کنُوں پہلے اَساں جِنّاں کُوں تیز سِیک والی بَھا وِچُوں پَیدا کِیتے (٢٧)۔ اَتے (یاد کر) ڄَݙاں تیݙے رَبّ فرشتیاں کُوں آکھیا جو مَیں سَڑے ہوئے گارے (ڳَس) دِی سُکّی کھڑکݨِیں مِٹی وِچُوں اِنسان کُوں پَیدا کرݨ لڳیا ہَاں (٢٨)۔ ٻَس ڄَݙاں مَیں اُوکُوں بݨا سن٘وار گِھنّاں اَتے آپݨِیں رُوح کنُوں اُوندے وِچ پُھوکا مار چھوڑاں تاں اُوندے اَڳوں سجدے وِچ ڈھے پووݨاں (٢٩)۔ ٻَس فرشتے تاں سارے دے سارے سجدے وِچ ڈھے پَئے (٣٠)۔ سِوائے اِبلیس دے! اُوں سَجدہ کرݨ والیاں نال رَلَّݨ کنُوں اِنکار کر ݙِتا (٣١)۔ (اَللہ) آکھیا، اِبلیس آ، تیکوں کیا تِھی ڳئے جو تُوں سَجدہ کرݨ والیاں نال نھیں رَلیا (٣٢)۔ اُوں آکھیا، مَیں اِہجا کائے نھیں، جو بَشر کُوں سَجدہ کراں جیکوں تَیں سَڑے ہوئے گارے والی سُکّی کرکݨِیں مِٹّی وِچُوں پَیدا کِیتے (٣٣)۔ اَللہ آکھیا، تاں وَل اِتُّھوں نِکل وَن٘ڄ، تُوں تاں اَصلُوں مَردود ثابِت تِھیئیں (٣٤)۔ اَتے بیشک تیݙے اُتے قیامت دے ݙین٘ہ توڑِیں لعنت وَسدی رَہسی (٣٥)۔ اُوں آکھیا، میݙے رَبّ آ ! وَل میکوں مُہلت چَا ݙے اُوں ݙین٘ہ توڑِیں ڄَݙاں سارے لوک (مَرݨ دے بعد) زِندہ کِیتے ویسن (٣٦)۔ (اَللہ) آکھیا چَلو تیکوں مُہلت والیْاں وِچُوں بݨا گِھدا ویندے (٣٧)۔ اُوں ݙین٘ہ توڑِیں جیندے ویلے دا (اَساکوں) پَتہ ہے (٣٨)۔ اُوں آکھیا، میݙے رَبّ آ ، جیں طرح تَیں میکوں سِدّھے رَاہ کنُوں ہَٹا گِھدّے، مَیں وِی انھاں لوکاں کِیتے زمین اُتے (گُناہاں کُوں) سوہݨِیں لذتّاں والا بݨا تے ݙیکھیساں اَتے انھاں ساریاں کُوں سِدّھے رَاہ کنُوں ہَٹا گِھنساں (٣٩)۔ سِوائے انھاں بندیاں دے جِہڑے خاص تیݙے بݨے ہوئِن (٤٠)۔ اَللہ آکھیا، انھائیں والا رَاہ تاں ہے سِدّھا مَیں توڑیں پُڄݨ دا (٤١)۔ بیشک میݙے بَندے ہِن انھاں اُتے تیݙا کوئی وَسّ نہ چَلسے سِوائے اُنھاں دے جِہڑے بَد رَاہ تِھی تے تیݙے پِچُّھوں لڳ پوسِن (٤٢)۔ اَتے بیشک انھاں ساریاں کِیتے دوزخ ہے جِیندا اُنھاں نال وَعدہ ہے (٤٣)۔ اُوندے سَت دروازے ہِن، ہَر دروازہ (انھاں دے گُناہاں دے مطابق) انھاں کِیتے اَنج اَنج وَنڈیا ہوئے (٤٤)۔ بیشک پرہیزگار لوک باغاں وِچ تے چَشمیاں (دے کِنارے) اُتے رَہسِن (٤٥)۔ آکھیا ویسے جو انھاں وِچ وَڑ ڄُلو، سَلامتی نال تے اَمن چَین نال(٤٦)۔ اَتے انھاں دے دِلّیں وِچ جِہڑا کھوٹ کِینہ ہوسے کَڈھ ݙِتا ویسے، ٻَس بِھرا ٻَݨ تے ہِک ٻَئے دے آمݨیں سامݨیں عِزّتاں والے تختاں اُتے ٻیٹھے ہوسِن (٤٧)۔ نہ اُنھاں کُوں اُتھاں کہیں قِسم دا تھکیڑا ہوسی، اَتے نہ او اُتھوں کڈھے ویسِن (٤٨)۔ (اَے رسول) میݙیاں بندیاں کُوں ݙَس ݙے بیشک مَیں ٻَہُوں بخشݨ ہار تے ہمیش کِیتے مہربان ہَاں (٤٩)۔ اَتے بیشک میݙا عذاب وِی ہِک وَݙا دَرد ناک عذاب ہے (٥٠)۔ اَتے انھاں کُوں ابراہیم دے مہماناں دا حال وِی سُݨا ݙے (٥١)۔ ڄَݙاں جو او اِبراہیم دے کولھ آئے، انھاں آکھیا، شالا سَلامتی رَہوی ! اُوں آکھیا، پَر میکوں تاں تُساں کنُوں ݙر پِیا لڳدے (٥٢)۔ انھاں آکھیا ݙر نہ پِیا، بیشک اَساں تیکوں ہِک اِہجے پُتر دِی خوشخبری ݙیندوں جِہڑا وَݙا دانا ہوسی (٥٣)۔ اُوں آکھیا، تُساں ہُݨ میکوں خوشخبری سݨاوَݨ آئے وے، ڄَݙاں جو میکوں ٻُڈھیپا وَلھیٹ ڳئے، ٻَس ہُݨ کہیں خوشخبری ݙیندو (٥٤)۔ انھاں آکھیا، اَساں تیکوں واقعی سَچّی خوشخبری سُݨیندے پَے ہَیں تُوں بے آس لوکاں وِچُوں نہ پِیا تِھی (٥٥)۔ اُوں اکھیا بَھلا کِہڑا شخص آپݨیں رَبّ دِی رحمت کنُوں بے آس تِھیندے، اَلبتہ گُمراہ لوکاں دِی ڳالھ ٻَئی ہے (٥٦)۔ اُوں پُچھیا جو اَللہ دے بھیڄے ہوئے فرشتو ! تُساں کِتھ کِیتے بھیڄے ڳئے وے؟ (٥٧)۔ اُنھاں ݙَسیا جو اَساکوں گُنہگاراں دِی قوم دو بھیڄا ڳئے (٥٨)۔ سِوائے لُوط دے لوکاں دے، بیشک اَساں انھاں ساریاں کُوں بَچا گِھنسُوں (٥٩)۔ پَر سِوائے اُوندی ذال دے کیوں جو اَساں اُوندا مُقدر اِیہو جیہا بݨائے جو او پِچُّھوں رہ وَن٘ڄݨ والیاں نال رَل ویسی (٦٠)۔ وَل جِہڑے ویلے (اَللہ دے) بھیڄے ہوئے فرشتے لُوط دے بندیاں کولھ ڳئے (٦١)۔ تاں اُوں اکھیا، سَچّی ڳالھ ہے تُساں اُوپرے لوک لڳدے وے (٦٢)۔ اُنھاں آکھیا، اَساں اِتھاں اُوں حقیقت کُوں گِھن تےآئے ہَیں، جیندے وِچ شَک کریندے ہِن (٦٣)۔ کیوں جو اَساں تیݙے کولھ بالکل سَچ مُچ تِھی وَن٘ڄݨ والی شَئے گِھن آئے ہَیں اِیندے وِچ کوئی شَک نہ کر، اَساں بالکل سَچ پَے اَکھیندے ہَیں (٦٤)۔ رات ڈھلّݨ دے بعد تُوں آپݨیاں کُوں گِھن تے نِکل وَن٘ڄ، اَتے خود اُنھاں کُوں پِچُّھوں ہَکلی وَن٘ڄ، اَتے تُہاݙے وِچُوں کوئی وِی (کھڑ تے) پِچُّھوں دو نہ ݙیکھے بلکہ اُتھوں وَڳئے چَلاہے جِݙے دا تُہاکوں حُکم ݙِتا ڳئے (٦٥)۔ اَتے اَساں اُوکُوں اِیہ فیصلہ سُݨا ݙِتا، جو بیشک سَویر تِھیوݨ نال اِنھاں دِی ڄَڑھ پَٹ چھوڑی ویسی (٦٦)۔ (اِتنی دیر وِچ) شہر دے لوک (پاڳلاں وان٘گیں، بدنیّتی دِیاں) خوشیاں مَنیندے سئیں آ تھئے (٦٧)۔ لُوط آکھیا، بیشک اِیہ میݙے مہمان ہِن ٻَس تُساں میکوں (انھاں اَڳوں) ذلیل نہ کرو (٦٨)۔ اَتے اَللہ کنُوں ݙرو، اَتے میکوں انھاں کنُوں شرمسار وی نہ کرو (٦٩)۔ انھاں آکھیا، کیا اَساں تیکوں سارے جہان دے لوکاں دِی طرفداری کرݨ کنُوں مَنع نہ کِیتا ہوئیا ہَا (٧٠)۔ (لوط) آکھیا، میݙیاں دِھیاں حاضِر ہِن کوئی شادی کرݨِیں ہے، تاں انھاں نال کر گِھنّو (٧١)۔ (اَے رسول) تیݙی حیاتی دِی قسم ! او لوک آپݨیں بَدمستی وِچ اَندھے تَھئے وَدّے ہِن (٧٢)۔ ٻَس انھاں کُوں سِجھ دے نِکلدیں ہِک سخت کڑکاٹ آن پکڑیا (٧٣)۔ ٻَس اَساں اُنھاں دِی وَستی کُوں تَلّے اُتے کر چھوڑیا، اَتے اَساں انھاں اُتے گھنکری مٹّی دے پَتھریلے روڑے وَسا چھوڑیئے (٧٤)۔ یقیناً اِیندے وِچ عقل سَمجھ والیاں کِیتے نشانیاں ہِن (٧٥)۔ اَتے بیشک او وَستی ہِک عام شاہراہ اُتے واقع ہے (٧٦)۔ بہر حال اِیندے وِچ مؤمِن لوکاں کِیتے نشانی ہے (٧٧)۔ اَتے بیشک ایکہ (شہر) والے لوک وِی وݙے ظالم ہَن (٧٨)۔ اَساں اُنھاں کنُوں وِی انتقام گِھدا، اَتے بیشک اِیہ ݙوہِیں وَستیاں عام کُھلی شاہراہ اُتے واقع ہِن (٧٩)۔ اَتے یقیناً ، حِجر دے رَہݨ والیاں اَساݙے بھیڄے ہوئے پیغمبراں کُوں کُوڑا آکھیا (٨٠)۔ اَتے اَساں اُنھاں کولھ آپݨیاں نشانیاں بھیڄیاں، پر اُنھاں لوکاں اِنھاں کنُوں وِی مُن٘ہ پِھیری رَکھیا (٨١)۔ اَتے پہاڑاں کُوں گَھڑ گَھڑ تے گھر بَݨیندے رِیہے ہِن تاں جو کہیں پَکڑ وِچ نہ آسَڳِن (٨٢)۔ ٻَس انھاں کُوں وِی سویرے سویرے ہِک سخت کڑکاٹ آن پَکڑیا (٨٣)۔ ٻَس انھاں دے کہیں کَم نہ آ سَڳیا جِہڑا کُجھ انھاں کَمتّا ہوئیا ہا (٨٤)۔ اَتے اَساں آسماناں تے زمین کُوں، تے جِہڑا کُجھ انھاں وِچ ہے ہر شَئے کُوں ہِک حقیقت دے طور تے بݨایا ہوئیا ہے، اَتے بیشک (قیامت دِی) گھڑی تاں ضرور آوَݨ والی ہے ٻَس انھاں لوکاں کُوں سوہݨیں طریقے نال ٹالی رَکھو (٨٥)۔ بیشک تیݙا رَبّ اِی سَب کُجھ پَیدا کرݨ والا تے چن٘ڳی طرح ڄاݨݨ والا ہے (٨٦)۔ اَتے اَساں تیکوں (اَے رسول) سَت اِہجیاں آیاتاں ݙِتِّن جِہڑیاں (نماز وِچ) وَل وَل پڑھیاں ویندِن، اَتے وَݙیاں شاناں والا قرآن ݙِتے (٨٧)۔ اَتے اَکّھ چَا تے وِی نہ ݙیکھ اُوں مال متال کُوں، جِہڑا اَساں انھاں وِچُوں دِیاں مختلف جماعتاں کُوں ݙِتے، اَتے نہ انھاں دے حال اُتے مُونجھا تِھی، اَتے مومناں دِی خاطرداری تے انھاں نال نرمائی کِیتی رَکھ (٨٨)۔ اَتے آکھ ݙے جو مَیں وَڄ وَڄا تے تُہاکوں ݙراوَݨ (تنبیہ کرݨ) والا ہَاں (٨٩)۔ (اِیہ تنبیہ اُوں طرح دِی ہے) جیں طرح اَساں انھاں اُتے نازِل کِیتی ہَئی، جِنھاں (آپݨِیں مرضی نال) کُجھ مَن نہ مَن تے اُوندا وَنڈارا کر چھوڑیا (٩٠)۔ اَتے اِیہے لوک ہَن جِنھاں آپݨیاں منشاء دے مطابق قرآن دے حصّے بخرے کر ݙِتے ہِن (٩١)۔ تیݙے رَبّ دِی قسم ! جو اَساں انھاں ساریْاں کنُوں ضرور پُچھ گِھنسُوں (٩٢)۔ اُنھاں کَمّاں دے متعلق جِہڑے او کریندے رِیہے ہَن (٩٣)۔ ٻَس چن٘ڳی طرح سݨا ݙے جِہڑا حُکم تیکوں ݙتا ڳئے اَتے مُشرکاں دِی پَرواہ اِی نہ کِیتی کر (٩٤)۔ بیشک اَساں تیݙے کِیتے کافی ہَیں، انھاں لوکاں دِی خبر گِھنّݨ کِیتے جِہڑے تیݙے اُتّے کِھلّاں کریندِن (٩٥)۔ اِیہ لوک تاں اَللہ دے نال ٻئے معبود جوڑی رَکھدِن، ٻَس اَجھو انھاں کُوں (آپݨیں اَنجام دا) پَتہ لڳ ویسے (٩٦)۔ اَتے تحقیق اَساں ڄاݨدے ہَیں، جو بیشک تیݙا دِل انھاں ڳالھیں تے مُونجھا تِھیندے جِہڑیاں اِیہ کریندے رَہندِن (٩٧)۔ ٻَس آپݨیں رَبّ دِی تعریف نال اُوندی تسبیح پڑھی رَکھ، اَتے سَجدہ کرݨ والیاں نال رَلیا رَہ (٩٨)۔ اَتے (اُوں آخری) گھڑی تَئیں رَبّ دِی فرمانبرداری کِیتی رَکھ جِیندا آوَݨ یقینی ہے (٩٩)۔
سورۃ النحل مکیہ
شروع اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان تے ہمیشہ رَحم کرݨ والا ہے
اَللہ دا حُکم (عذاب) آیا سو آیا، ٻَس اُوندی اُٻَہل نہ کرو، او (اَللہ) تاں اُنھاں کنُوں پاک تے بالا ہے، جِنھاں کُوں اِیہ اُوندا شریک ٻݨیندِن (١)۔ او فرشتیاں دے ذریعے آپݨیں حُکم نال رُوح کُوں، آپݨیاں بَندیاں وِچُوں، جیکوں چَہندے اُوندے کولھ بھیڄ ݙیندے تاں جو او اُنھاں کُوں چِتا ݙیوے جو بیشک مَیں کنُوں سِوا ٻِیا کوئی عِبادت دے لائق کائے نھیں ٻَس مَیں کنُوں اِی ݙردے رَہوُو (٢)۔ ہُوں تاں آسماناں کُوں تے زمین کُوں وَݙی دانائی نال بݨا جوڑ تے پَیدا کِیتے، او تاں ٻَہُوں اُچّا ہے اُوں شِرک کنُوں جِہڑا اِیہ لوک کریندے وَدِّن (٣)۔ ہُوں اِی اِنسان کُوں ہِک نُطفے وِچُوں پَیدا کِیتے، تَݙاہُوں او کُھلے طور تے جھیڑے گَھتّݨ والا ٻَݨ ڳئے (٤)۔ اَتے ڈھانڈیاں ڈھوراں کُوں وِی ہُوں پَیدا کِیتے، اِنھاں وِچ تُہاݙے کِیتے پاوَݨ ہَنڈاوَݨ دِی شَئے ہے، اَتے ٻئے فائدے ہِن، اَتے اِنھاں وِچُوں کھاندے پِیندے وِی ہِیوے (٥)۔ اَتے تُہاݙے کِیتے اُنھاں نال اُوں ویلے رونق تے عِزّت وِی ہے جِہڑے ویلے اُنھاں کُوں چَراتے گِھدّی آندے ہوندے وے، اَتے جِہڑے ویلے چَراوَݨ کِیتے ہَکّل ویندے ہِیوے (٦)۔ او تُہاݙا بار، چا تے شہر گِھن ویندِن، جِتّھاں تُساں آپݨیں آپ کُوں تکلیف ݙِتیں بغیر نِھیوے پُڄ سَڳدے، بیشک تُہاݙا رَبّ ٻَہُوں نَرمی والا تے ڈھیر رَحم والا ہے (٧)۔ اَتے گھوڑے خَچّر ڳَݙاں ہِن، تاں جو تُساں اُنھاں اُتے چَڑھو، اَتے او تُہاݙی عِزّت تے شان وَدھیندِن، اَتے او اِہجیاں شَئیں وِی پَیدا کریندے جِہڑیاں تُساں نِھیوے ڄاݨدے (٨)۔ اَتے سِدّھا رَاہ اَللہ والا ہے، بعض ݙنگے گُمراہی والے رَاہ وِی ہِن، اَتے جیکر او چَہندا تاں تُساں ساریاں کُوں ہدایت چَا ݙیندا (٩)۔ اُوہو تاں ہے، جِہڑا اَسمان کنُوں تُہاݙے کِیتے مِین٘ہ وَسیندے جیکوں تُساں خُود وِی پِیندے وے، تے اُوندے نال وَݨ ٻُوٹے وِی ڄَمدِن، جِنھاں کُوں تُہاݙے ڈھانڈے ڈھور چَردے کھاندے ہِن (١٠)۔ اُوندے نال تُہاݙے کِیتے پَیدا تِھیندئِن رَڑھیں (فصلاں) زیتون، پِنڈوں تے اَنگور، تے ہر طرح دے پَھل، بیشک اِیندے وِچ نشانی ہے، سوچَݨ تے فِکر کرݨ والی قوم کِیتے (١١)۔ اَتے اُوں رات تے ݙین٘ہ کُوں اَتے سِجھ تے چَندر کُوں اَتے تاریاں کُوں، اَپݨیں حُکم نال تُہاݙے کَم وِچّ لایا ہوئے، بیشک انھاں وِچ نشانیاں ہِن، عقل سَمجھ رَکھݨ والی قوم کِیتے (١٢)۔ اَتے تُہاݙے کِیتے مختلف رَن٘گاں والیاں شَئیں زمین تے کِھنڈا رَکِّھن، بیشک انھاں وِچ نشانی ہے نصیحت پکڑݨ والی قوم کِیتے (١٣)۔ اَتے اُوہو ہے جیں سمندر کُوں تُہاݙے اِختیار وِچ ݙِتا ہوئے تاں جو تُساں اُوندے وِچُوں تازہ بتازہ گوشت کھاؤ، اَتے اُوندے وِچُوں (سوہݨپ دِیاں) او شَئیں کڈھو جِنھاں کُوں تُساں پیندے وے، اَتے (اَے رسول) تُوں ݙیکھدیں جو ٻیڑیاں سمندر کُوں چِیر تے ٹِھلدیاں ہِن، تاں جو تُساں اُوندا فضل حاصل کرو، اَتے تُساں شُکر گزار بندے بَݨ وَن٘ڄو (١٤)۔ اَتے اُوں تاں زَمین اُتے پہاڑ قابو کر کھڑائِن، تاں جو (زمین) تُہاݙے بار نال کہیں پاسے ہَل نہ وَن٘ڄے، اَتے دریا تے (قُدرتی) رَاہ بݨا ݙِتِن تاں جو تُساں سِدّھے رَاہ تے ٹُر سَڳو (١٥)۔ اَتے (راہِیں اُتے) نِشانیاں ہِن اَتے تارے ہِن تاں جو او سِدّھے رَاہ لڳیے ڄُلئن (١٦)۔ بَھلا کیا جِہڑا مخلوقات پَیدا کریندے اُوندے برابر ہے، جِہڑا کوئی شَئے پَیدا کر وِی نھیں سَڳدا، وَل تُساں عَقل دِی ڳالھ کیُوں نھیں کریندے (١٧)۔ ٻِیا اِیہ جو جیکر تُساں اَللہ دِیاں نعمتاں کُوں ڳِݨݨ چَاہُو، تاں پُوریاں ڳِݨ وِی نہ سَڳسو! بیشک اَللہ بخشݨ ہار تے ہمیشہ رَحمت کرݨ والا ہے (١٨)۔ اَتے اَللہ ڄاݨدا کھڑے جِہڑا کُجھ تُساں لُکیندے وے اَتے جِہڑا کُجھ ظاہر کریندے وے (١٩)۔ اَتے جِہڑے لوک اَللہ کُوں چھوڑ تے اُنھاں کنُوں دُعائیں مَن٘گدِن جِہڑے کہیں شَئے کُوں پَیدا وِی نھیں کر سَڳدے، بلکہ او تاں خود گھڑے بݨائے ویندِن (٢٠)۔ او مُردے ہِن، نہ کہ زِندہ، اَتے اُنھاں کُوں اِیہ وِی پَتہ کائے نھیں، جو او کݙاں (قَبراں وِچُوں) وَلا اُٹھائے ویسِن (٢١)۔ تُہاݙا معبود ہِک دا ہِک ہے، ٻَس جِہڑے لوک قیامت اُتے اِیمان نھیں رَکھیندے، اُنھاں دے تاں دِلّ وِی اِنکاری ہوندِن، اَتے او مغریے وَدّے ہوندِن (٢٢)۔ بیشک اَللہ تاں سَب کُجھ ڄاݨدا کھڑے، چاہے او کُجھ لُک تے کریندِن تے بھاویں ظاہر تِھی تے کریندِن، بیشک اَللہ مغریڄ وَن٘ڄݨ والیاں کُوں پَسند نھیں کریندا (٢٣)۔ اَتے ڄَݙاں انھاں کنُوں پُچھیا ویندے جو تُہاݙے رَبّ کیا شَئے نازِل کِیتی ہے تاں اَکھیندِن اِیہ (نازِل تِھیاں ہوئیاں شَئیں) تاں پہلے وَقتاں دے قِصّے کہاݨیاں ہِن (٢٤)۔ اِیں ڳالھوں تاں قیامت والے ݙِیںہ آپݨاں بار پورے دا پُورا چَا ٹُرسِن، اَتے کُجھ انھاں دا، وِی جِنھاں کُوں اِیہ بے عِلمی دِی وَجہ کنُوں گُمراہ کریندے رِیہن، سُݨ گِھنّو، اِیہ ٻَہُوں سَخت بار ہے، جِہڑا آپݨیں ذِمّے پَے لیندِن (٢٥)۔ تحقیق اُنھاں کنُوں پہلے دے لوک وِی اِیویں مکّاریاں کریندے ہِن، تاں اَللہ (دے حُکم) انھاں دِیاں عمارتاں دِیاں بُنیاداں کُوں آپکڑیا اَتے چَھتّاں انھاں دے سَراں تے آ ݙَٹھیاں اَتے انھاں اُتے عذاب اِہجی جاء کنُوں آیا، جِتّھوں دا اِنھاں کُوں وَہم خیال اِی نہ ہَا (٢٦)۔ وَل او اُنھاں کُوں قیامت دے ݙین٘ہ وِی ذلیل تے خُوار کریسی، اَتے اَکھیسی جو میݙے او شریک کِتّھاں ہِیوے، جِنھاں دے متعلّق تُساں (مومناں نال) جھیڑے گَھتّی رَکھدے ہاوے، جِنھاں کُوں عِلم ہوسی او اَکھیسِن بیشک کافراں کِیتے اَڄ وَݙِی خُواری تے بَد بَختی ہے (٢٧)۔ اِیہ او لوک ہِن، جِہڑے آپݨیں آپ اُتے ظلم کریندے وَدّے ہوسِن، فرشتے انھاں دِیاں رُوحاں قبض کرݨ لڳسِن، تاں فرمانبرداری کرݨ تے آ ویسِن جو اَساں تاں کوئی بُرا کَم نہ کرݨ والے ہاسے (فرشتے اکھیسِن) تحقیق اَللہ تاں ڄاݨدا کھڑے جِہڑا کُجھ تُساں کریندے وَدّے ہاوے (٢٨)۔ ٻَس دوزخ دے دروازیاں وِچُوں لَنگھ وَن٘ڄو، تُساں ہمیشہ اُوندے وِچ رَہسُو، فخر کرݨ والیاں دا ٻَہُوں گَندا ٹِکاݨاں ہے (٢٩)۔ اَتے ڄَݙاں پرہیزگاراں کنُوں پُچھیا ویسی، جو تُہاݙے رَبّ دِی طرفوں کیا نازِل تھئے، او اَکھیسِن، چن٘ڳائی ! ٻس جہڑے لوک چن٘ڳے کَم کریندِن انھاں کِیتے اِیں دُنیا وِچ وِی بَھلائی ہے، اَتے آخرت والا گھر وِی ٻَہُوں چن٘ڳا ہے، اَتے پرہیزگاراں دا تاں ٻِیا وِی چن٘ڳا گھر ہے (٣٠)۔ انھاں واسطے ہمیش کِیتے باغ ہِن، جِنھاں وِچ او داخل تِھیسِن اُنھاں تَلّے نہراں وَہںدیاں وَڳدِیاں پِیاں ہوسِن، انھاں وِچ او سَب کُجھ ہوسے جِہڑا کُجھ اِیہ چَہسِن، ٻَس اِیں طرح دا بدلہ ݙیندے اَللہ پرہیزگاراں کُوں (٣١)۔ اِیہے لوک ہِن جو ڄݙاں انھاں دِیاں جاناں فرشتے کڈھیندِن تاں (کُفر وغیرہ کنُوں) پاک صاف ہوندِن، او اُنھاں کُوں السلام علیکم دے بعد اَکھیسِن جو بہشت وِچ لَنگھ ڄُلو اِیہ اُوندا بَدلہ ہے جِہڑا کُجھ تُساں کریندے رِیہے وے (٣٢)۔ کیا (اِیہ کافر) اِیں ڳالھ دِی اِنتظار وِچ ہِن، جو انھاں کولھ فرشتے آون یا تیݙے رَبّ دا حُکم (فیصلہ) پُڄ وَن٘ڄے، اِیہے ڳالھیں اُنھاں لوکاں وِی کِیتیاں ہِن، جِہڑے انھاں کنُوں پہلے تِھی گُزرِن، وَل اِیہ جو اَللہ انھاں اُتے کوئی ظلم نھیں کِیتا، بلکہ او خود آپݨیں آپ اُتے ظُلم کریندے ہِن (٣٣)۔ ٻَس اُنھاں کُوں جِہڑا او کریندے ہِن اُوندے بدلے خرابیاں خواریاں مِلیاں، اَتے انھاں کُوں اُوں شَئے آ تَے وَلھیٹ گِھدّا، جِیندیاں او مذاقاں کریندے ہِن (٣٤)۔ اَتے جنھاں لوکاں شِرک اختیار کِیتے، او اَہدِن جو جیکر اَللہ چَہندا تاں اَساں اُوندے عِلاوہ کہیں ٻَئی شَئے دِی پُوجا نہ کریندے، نہ اَساں کریندے نہ اَساݙے پِیُو ݙاݙے! اَتے اَساں اُوندے حُکم دے بغیر کہیں شَئے کُوں حرام قرار نہ ݙیندے، پَر اِیویں او لوک وِی بَہانے کریندے ہَن، جِہڑے اُنھاں کنُوں پہلے تِھی گُزرِن، بَھلا رسولاں اُتے (اَللہ دے احکام) چن٘ڳی طرح کھول تے پُچا ݙیوݨ دے سِوا کوئی ٻَئی ذِمّے داری تِھی سَڳدِی ہے (٣٥)۔ اَتے تحقیق اَساں ہَر اُمّت وِچ رسول کھڑا کِیتے، تاں جو اَللہ دِی عبادت کرِن اَتے نافرمان شیطان کنُوں پَرے تِھی تے رَہوِن، وَل انھاں وِچُوں بعضے اِہجے ہَن جِنھاں کُوں اَللہ ہدایت ݙِتی، اَتے بعضے اِہجے ہِن جِنھاں کُوں گُمراہی چِمبڑ ڳئی، ٻَس زمین اُتے ٹُرو پِھرو، تے ݙیکھ گِھنّو (دینِ حق کُوں) کُوڑا آکھݨ والیاں دِی عاقبت کہجی خراب تَھئی (٣٦)۔ (اَے رسول) جیکر تُوں انھاں کُوں ہدایت دے رَاہ تے گِھن آوَݨ کِیتے حِرص کریندیں (تَاں پَتہ ہووِی جو) اَللہ جیکوں گُمراہی کِیتے چھوڑ ݙیندے تاں اُوکُوں سِدّھے رَاہ تے نھیں گِھن آندا، اَتے نہ اُنھاں دا کوئی حمایتی تِھیندے (٣٧)۔ اَتے اِیہ لوک اَللہ دِیاں وَݙیاں وَݙیاں قَسماں چَا تے اَہدِن، جو جِہڑا مَر ویندے اَللہ اُوکُوں وَلا نہ جِیوا کھڑیسی، بَھلا کیوں نہ جِیویسی اِیہ تاں (اَللہ دا) وَعدہ ہے، جِہڑا جو انھاں نال پُورا تِھی تے رَہسے، پَر ڈھیر سارے لوک اِیں ڳالھ کُوں نھیں ڄاݨدے (٣٨)۔ (وَلا جِیواوَݨ) اِیں ڳالھُوں ہے، تاں جو انھاں کُوں او حقیقت کھول تے ݙَسائی وَن٘ڄے، جِیندے وِچ اِیہ اِختلاف کریندِن، اَتے انھاں لوکاں کُوں جِہڑے حقیقت کنُوں اِنکار کریندے ہِن، پَتہ لَڳ وَن٘ڄے، جو او تاں وَاقعی نِرے پِرے کُوڑ مَریندِن (٣٩)۔ ڄَݙاں اَساں کہیں شَئے دا اِرادہ کریندے ہَئیں تَاں اَساݙی ڳالھ اِیہا ہوندی ہے جو اَساں اُوکُوں اَکھیندے ہَیں جو" تِھی وَن٘ڄ" ٻَس او تِھی ویندی ہے (٤٠)۔ اَتے جِہڑے لوک (اَللہ دِی رَاہ تے) ہِجرت کر ڳئے ہِن، اِیندے بعد جو انھاں اُتے ظُلم کِیتے ڳئِن، تاں اَساں اُنھاں کُوں اِیں دُنیا وِچ وِی چن٘ڳا ٹِکاݨاں ݙیسُوں، اَتے آخرت دا اَجر تاں ڈھیر سارا ہوسی، چن٘ڳی ڳالھ ہَئی جو او اِیکُوں ڄاݨ گِھنّݨ (٤١)۔ اِیہے ہِن جِنھاں لوکاں صَبر کِیتے اَتے اَللہ اُتے تَوکّل کریندِن (٤٢)۔ اَتے اَساں تَیں کنُوں پہلے وِی جُواناں کُوں اِی رسول بݨا تے بھیڄے، جِنھاں کُولھ اَساں وَحی بھڄیندے رَہندے ہاسے، ذکر (پیغام) والیاں کنُوں پُچّھ ݙیکھو، جیکر تُساں نِھیں ڄاݨدے (٤٣)۔ روشن دَلیلاں تے کِتاباں ݙے تے (بھیڄیا ہَا) اَتے اَساں تَیں دو وِی اِیہ ذکر (قرآن) نازِل کِیتے، تاں جو لوکاں اُتے چن٘ڳی طرح ظاہر کر ݙے جِہڑا کُجھ انھاں کِیتے نازِل کِیتا ڳئے تاں جو او خود وِی غور فِکر کرݨ (٤٤)۔ او لوک جِہڑے گندیاں گندیاں چالاں چَلدے وَدِّن، اِیں ڳالھ کنُوں بے خوف تِھی ڳئِن، مَتاں اَللہ انھاں کُوں زمین وِچ لَہا چھوڑے یا اُنھاں اُتے اِہجی جاء کنُوں عَذاب آوَن٘ڄے، جِتُّھوں دا اُنھاں کُوں گُمان وِی نہ ہووے (٤٥)۔ یا انھاں کُوں ٹُردیں پِھردیں عَذاب آ پَکڑے، ٻَس او (اَللہ کُوں) ہرگز بے وَسّا نھیں کر سَڳدے (٤٦)۔ یا اُنھاں کُوں پَکڑ گِھنّے ، جِہڑے ویلے او کُجھ کُجھ ݙریے وَدّے ہووِن دَراَصل تُہاݙا رَبّ ٻَہُوں شَفقت والا وَݙی رحمت والا ہے (٤٧)۔ کیا اُنھاں اَللہ دِی پَیدا کِیتی ہوئی کہیں شَئے کُوں نھیں ݙِٹھا، جِیندا پِچھاواں اَللہ کُوں سَجدہ کریندے ہوئیں سَڄّے تے کَھٻّے پاسیاں دو پِھردا گِھردا رَہندے، اَتے او اَصلُوں آپݨِیں عاجزِی ظاہر کریندے (٤٨)۔ اَتے سَب اَللہ کُوں سَجدہ کریندِن جو کُجھ اَسماناں وِچ ہے اَتے جو کُجھ زمین تے ہے، جاندار مخلوق ہے بَھاویں فرشتے ہِن، اَتے او فَخر وَݙائی وِی نھیں کریندے (٤٩)۔ آپݨیں رَبّ کنُوں ݙَردے رَہندِن، جِہڑا اُنھاں دے اُتے ہے، اَتے او اُوہو کُجھ کریندِن ، جِیندا اُنھاں کُوں حُکم ݙِتا ویندے (٥٠)۔ اَتے اَللہ آکھیئے جو ݙُوں ݙُوں معبود نہ بݨاؤ بیشک معبود تاں اُوہو ہِک دا ہِک ہے، ٻَس صِرف مَیں کنُوں ݙردے رَہُو (٥١)۔ اَتے ہُوندا اِی ہے جِہڑا کُجھ اَسماناں وِچ تے زمین دے تَلّے اُتّے ہے اَتے دِین (زِندگی دا طور طریقہ) لازمی طور تے ہُوندی خاطر ہے تُساں اَللہ کنُوں سِوا ٻِنھاں کنُوں کِیوں ݙردے وے (٥٢)۔ اَتے تُہاݙے کولھ جِہڑی کوئی نعمت ہے، اَللہ دِی طرفوں ہے، وَل ڄَݙاں تُہاݙے اُتے کوئی سَختی آ ویندی ہے، تاں تُساں سارے اُوندے اَڳُوں دھاڑ فَریاد وَن٘ڄ کریندے وے (٥٣)۔ وَل ڄَݙاں تُہاݙے اُتُّوں او سَختی ٹَل ویندی ہے تاں اُوں ویلے تُہاݙے وِچُوں کُجھ لوک آپݨیں رَبّ دا شریک بݨاوَݨ لڳ پوندِن (٥٤)۔ تاں جو اُوندی نا شُکری کرِن، جِہڑا کُجھ اَساں انھاں کُوں ݙِتے، اَچھا مَزّے کرِن، پَرٻہُوں جَلدی (اِیندا) پَتہ لڳ ویسے (٥٥)۔ اَتے اِیہ اُنھاں دا حِصّہ کڈھیندِن جِنھاں دِی اَصل دا انھاں کُوں پَتہ وِی کائے نھیں، او وِی اُوں رِزق وِچُوں جِہڑا اَساں اُنھاں کُوں ݙِتا ہے، اَللہ دِی قَسم، تُساں کنُوں اُوں بُہتان دے متعلّق ضرور پُچھیا ویسے جِہڑا تُساں ٻَدّھ گِھندے ہاوے (٥٦)۔ اَتے او لوک اَللہ کِیتے دِھیّاں تجویز کر گِھندِن، حالانکہ او اُنھاں کنُوں پاک ہے، اَتے اَپݨیں کِیتے او شَئے ہے جِیندی او خواہش رَکھیندِن (٥٧)۔ اَتے ڄݙاں اُنھاں وِچُوں کہیں کُوں دِھی دِی خبر ݙِتی ویندی ہے تاں اُوندا مُن٘ہ کالا سُؤا تِھی ویندے، اَتے او ٻَہُوں کُڑھدا رَہندے (٥٨)۔ اَتے اَپݨیں لوکاں کنُوں مُن٘ہ لوکیندا رَہندے اُوں گَندی خبر دِی وَجہ کنُوں جِہڑی جو اُوکُوں سُݨائی ویندی ہے، سوچیندے جو اِیندی ذِلّت (توہین) کُوں بَرداشت کرے، یا اُوں (دِھی) کُوں زمین وِچ پُور چھوڑے، ݙیکھ تاں سَہی، اِیہ کہجا گَندہ فیصلہ ہے جِہڑا اِیہ کریندِن (٥٩)۔ جِہڑے لوک آخرت اُتے اِیمان نھیں رَکھیندے، اُنھائیں واسطے بُریاں صِفاتاں ہِن، اَتے اَللہ کِیتے تاں ٻَہُوں سوہݨیاں تے اعلیٰ صِفاتاں ہِن، او ساریْاں اُتے غالب تے وَݙی حِکمت والا ہے (٦٠)۔ اَتے جیکر اَللہ انھاں لوکاں کُوں انھاں دے ظلم دِی وَجہ کنُوں پَکڑیندا رَہوے تاں زمین اُتے ٹُرݨ پِھرݨ والا کوئی وِی نہ چُھٹدا، پَر انھاں کُوں ہِک مقرر معیاد تئیں مُہلت ݙِتی رَکھدے ٻَس ڄَݙاں اِنھاں دِی اَجل آ ویسے تاں ہِک گھڑی وِی نہ پِچُّھوں تے تِھیسے نہ اَڳُوں تے کِیتی ویسے (٦١)۔ اَتے اِیہ اَللہ واسطے اِیہُو جیہاں ڳالھیں تجویز کریندِن ، جِنھاں کُوں او خُود کِیتے پَسند نھیں کریندے، اَتے اَپݨیاں زباناں نال کُوڑ ماری رکھدِن، جو اُنھاں کِیتے بَھلائیاں اِی بَھلائیاں ہِن، اَصل ڳالھ اِیہ ہے جو اُنھاں کِیتے (دوزخ دِی) بھا لازمی ہے، اَتے اِیہ ساریْاں کنُوں پہلے اُݙے دو ٹوریے ویسِن (٦٢)۔ (اَے رسول) اَللہ دِی قَسم ! اَساں پہلے دِیاں اُمتّاں کِیتے وِی رسول بھیڄے ہِن، پَر شیطان نے اُنھاں لوکاں کُوں انھاں دے گندے کرتُوت سوہݨیں کر تے ݙِیکھائے، ٻَس او اَڄ وِی اُنھاں دا وَلی وارث ہے، اَتے اُنھاں کِیتے دَرد ناک عَذاب ہے، (٦٣)۔ اَتے جِہڑی کتاب اَساں تَیں دو بھیڄی ہے، محض اِیں واسطے ہے جو تُوں اُنھاں کُوں چن٘ڳی طرح کھول تے ݙَسا ݙیویں اُوں شَئے دے متعلّق جِیندی اِیہ مخالفت کریندِن، اَتے ہدایت تے رحمت تاں ٻَس اِیمان والے لوکاں کِیتے ہے (٦٤)۔ اَتے اَللہ اَسماناں کنُوں مِین٘ہ وَسائے اُوندے نال زمین کُوں اَصلُوں سُک وَن٘ڄݨ دے بعد زِندہ کِیتے، بے شَک اِیندے وِچ اُوں قوم کِیتے نِشانی ہے جِہڑی غور نال سُݨدی ہے (٦٥)۔ اَتے تُہاݙے کِیتے چار کُھرے (چارپائے) جانوراں وِچ وِی سَبق ہے، جو انھاں دے ڈھڈھ وِچ پھوسی تے خُون ہے وَل وِی اُوں وِچُوں تُہاکُوں خالِص کِھیر وِی پِلیندے ہَیں، جِہڑا پِیوَݨ والیاں کُوں ݙَاڈھا بھاندے (٦٦)۔ اَتے کَھجّی تے اَنگوراں دے پَھلاں وِچُوں مَست کر ݙیوݨ والی شَئے وِی حاصل کریندو، اَتے چن٘ڳا رِزق وِی مِل ویندے، بیشک اِیندے وِچ عَقل سَمجھ والی قوم کِیتے نِشانی ہے (٦٧)۔ اَتے تیݙے رَبّ مَاکھی دے گُھݨ دے دِلّ وِچ اِیہ ڳالھ گَھتّی ہے جو تُوں آپݨاں مانا (چَھتّہ) پہاڑاں اُتے، درختاں اُتے اَتے اُچّیاں چھپریاں (ڈھاریاں) اُتے بݨایا کر (٦٨)۔ وَل ہَر قسم دے میویاں وِچُوں رَس چُوپیندی رہ، ٻَس آپݨیں رَبّ دے کُھلے تے اَسان رَاہ اُتے ٹُردِی رَہ اُوندے ڈھڈھ وِچُوں پِیوَݨ دِی شَئے نِکلدی ہے جِیندے مختلف رَنگ ہوندِن، اِیندے وِچ لوکاں کِیتے شِفاء ہے، بیشک اِیندے وِچ وِی غور فِکر کرݨ والی قوم کِیتے ہِک نِشانی ہے (٦٩)۔ اَتے اَللہ تُہاکُوں پَیدا کِیتے، وَل تُہاکُوں مار گَھتیندے، اَتے تُہاݙے وِچُوں اِہجے وِی ہِن، جِہڑے ہِک نِکمّی عُمر توڑِیں جِیندے رَہندِن، شَئیں کُوں ڄاݨݨ دے باوجود وِی بے خبر تِھی ویندِن، بیشک اَللہ سَب کُجھ ڄاݨݨ والا ہر قسم دِی قُدرت والا ہے (٧٠)۔ اَتے اَللہ تُہاݙے وِچُوں بعضیاں کُوں بعضیاں اُتے رِزق وَدھا ݙِتا ہے ، ٻَس جِنھاں لوکاں کُوں ٻَہُوں وَدھا تے ݙِتا ڳئے، اِیہ تاں اَپݨیں ماتحت نوکراں چاکراں کُوں اِیں ڳالھُوں ݙیوݨ والے کائے نھیں، مَتاں او وِی اُنھائیں سَن٘وّیں تِھی وَن٘ڄݨ کیا اِیہ لوک اَللہ دِی نعمت دے نا شُکرے کائے نھیں (٧١)۔ اَتے اَللہ تُہاݙے کِیتے تُہاݙی نَسل دِیاں ذالیں پَیدا کِیتیِن اَتے تُہاݙِیاں ذالیں وِچُوں تُہاݙے پُتر تے پُوترے (ٻال ٻَچّے) پَیدا کِیتین، اَتے صاف سُتھریاں شَئیں وِچُوں تُہاݙے کِیتے رِزق بݨائے، تاں کیا اَجݨ وِی اِیہ کُوڑیاں (ڳالھیں) اُتے اِیمان رَکّھی رَکھسِن اَتے اَللہ دِیاں نعمتاں دِی ناشُکری کریندے رَہسِن (٧٢)۔ اَتے اَللہ دے سِوا اُنھاں دِی عبادت کریندِن، جِہڑے جو انھاں کِیتے اَسماناں تے زمین دِی کہیں شَئے اُتے اِختیار وِی نھیں رَکھیندے اَتے نہ او اِہجی طاقت رَکھیندِن (٧٣)۔ ٻَس اَللہ دے متعلّق غلط مثالاں نہ گَھڑو، بیشک اَللہ او کُجھ وِی ڄاݨدا کھڑے جِہڑا کُجھ تُساں نِھیں ڄاݨدے (٧٤)۔ اَللہ ہِک غلام (ٻانھے) دِی مثال ݙیندے، جِہڑا کہیں ٻَے دے قَبضے وِچ ہے، او کہیں شَئے اُتے اختیار وِی نھیں رَکھیندا، اَتے ہِک ٻِیا شَخص وِی ہے جیکوں اَساں پاک صاف رِزق وِچُوں روزی ݙِتی ہے، اَتے او اُوندے وِچُوں لُک تے وِی اَتے سَب دے سامݨیں وِی خرچ کریندا رَہندے، کیا ݙوہِیں ہِکّو جیہے تِھی سَڳدِن، ٻَس ساریاں تعریفاں اَللہ کِیتے ہِن، پَر انھاں وِچُوں ڈھیر سارے لوک اِیں ڳالھ کُوں نِھیں ڄاݨدے (٧٥)۔ اَتے اَللہ ہِک ٻَئی مثال ݙیندے جو ݙُوں آدمی ہِن، اُنھاں وِچُوں ہِک گونگا ہے، اَتے کہیں شَئے اُتے اختیار نھیں رَکھیندا، اَتے او اَپݨیں مالک کِیتے ہِک بار ٻݨیا ہوئے، او اُوکُوں جِہڑے پاسے بھیڄیندے تاں کَم ٹِھیک کر تے نھیں آندا، کیا او اُوندے برابر تِھی سَڳدے جِہڑا عَدل اِنصاف دے فیصلے کریندا رَہندے، اَتے او سِدّھے رَاہ تے ٹُردا رَہندے (٧٦)۔ اَتے اَسماناں تے زمین دِیاں غیب دِیاں ڳالھیں اَللہ کولھ ہِن، اَتے قیامت دِی گھڑی دا معاملہ اُوندے کِیتے اِیہُو کُجھ ہے، جِتنی دیر وِچ اَکّھ پُھرکدی ہے، بلکہ اِیں کنُوں وِی جلدی، بیشک اَللہ ہَر شَئے اُتے قُدرت رَکھیندے (٧٧)۔ اَتے اَللہ تُہاکُوں تُہاݙیاں ماواں دے پیٹ وِچُوں پَیدا کِیتے، جو تُساں کوئی شَئے وِی نہ ڄاݨدے ہاوے، اَتے تُہاݙے کِیتے کَن، تے اَکّھیں تے دِل بݨائے ہینس، تاں جو تُساں شُکر گزار بندے بݨو (٧٨)۔ کیا اِنھاں لوکاں پَکّھیاں کوں نھیں ݙِٹھا، جِہڑے اَسمان دِی کُھلی جاء وِچ قابو تِھی تے اُݙّدے وَدّے رَہندِن، کوئی انھاں کُوں (ہوا وِچ) نھیں جَھلّی وَدّا سِوائے اَللہ دے، بیشک اِیندے وِچ وِی اِیمان گِھن آوَݨ والے لوکاں کِیتے نشانیاں ہِن (٧٩)۔ اَتے اَللہ تُہاݙے کِیتے گھراں کُوں تُہاݙے سُکّھ تے اَمن دِی جَاء بݨائے، اَتے تُساݙے کِیتے چو کُھرّے جانوراں دِیاں کھلّاں دے بݨے ہوئے گھر (تَںبُو) ہِن جِنھاں کُوں تُساں اُنھاں دے ہَلکے پُھلکے ہووَݨ دِی وَجہ کنُوں چَاتی وَدّے رَہندے وے سَفر دے ݙین٘ہاں وِی تے کہیں جاء ٹِک ٻَہَݨ دے ݙین٘ہاں وِی، اَتے اُنھاں دِی اُن، جَت اَتے والاں کنُوں اَپݨیں وَرتݨ دِیاں شَئیں بݨیندے وے، اَتے اِیہ کُجھ مُدّت توڑِیں تُہاݙا مال مَݙی بݨیاں رَہندئِن (٨٠)۔ اَتے اَللہ تُہاݙے کِیتے اَپݨیاں پَیدا کِیتیاں شَئیں دِیاں چَھائیں بݨائِن، اَتے تُہاݙے کِیتے پَہاڑاں وِچ لُکݨ دِیاں جائیں بݨائِن اَتے تُہاݙے کِیتے لمبے لمبے چولے بݨائِن، جِہڑے تُہاکُوں گرمی کنُوں بچیندِن، اَتے او کُرتے (زِرہ بکتر) وِی جِہڑے آپس دے لڑݨ دے دَھک پَھٹ کنُوں بَچیندِن، اِیں طرح اَللہ اَپݨیاں نعمتاں تُہاݙے اُتے پُوریاں کریندے، تاں جو تُساں چن٘ڳی طرح فرمانبردار بَݨ وَن٘ڄو (٨١)۔ ٻَس جیکر وَل وِی اَساں کنُوں مُن٘ہ پھِیریندے ہِن تاں (اَے رسول) تیݙے اُتّے تاں ٻَس (اَساݙی ڳالھ) ٹِھیک ٹِھیک پُچا ݙیوݨ ہے (٨٢)۔ اِیہ اَللہ دِیاں نعمتاں کُوں ڄاݨدے سُن٘ڄاݨدے وِی ہِن، وَل وِی انھاں کُوں نھیں مَنیندے، اَتے اِنھاں وِچُوں ڈھیر سارے لوک ناشُکری (کُفر) کریندِن (٨٣)۔ اَتے جِہڑے ݙین٘ہ ہر اُمّت وِچُوں گواہ (رسول) کھڑے کریسُوں، تاں وَل جِنھاں کُفر کِیتا ہوسے نہ اُنھاں کُوں (کُجھ ٻولݨ دِی) اِجازت ہوسے، اَتے نہ انھاں دے عُذر بَہانے سُݨے ویسِن (٨٤)۔ اَتے ڄَݙاں او لوک ، جِنھاں ظلم کِیتے ہوسِن، عذاب کُوں ݙیکھ گِھنسِن تاں وَل اُنھاں کِیتے (عذاب کُوں) نہ تھوڑا کِیتا ویسے، اَتے نہ اُنھاں کُوں مُہلت ݙِتی ویسے (٨٥)۔ اَتے ڄَݙاں او لوک، جِنھاں شِرک کِیتا ہوسے، آپݨیں بݨائے ہوئے شریکاں کُوں ݙیکھسِن تاں اَکھیسِن، اَساݙے رَبّ آ ، اِیہے ہَن جِنھاں کُوں تیݙا شریک بݨایا ہَاسے تَیں کنُوں سِوا انھاں کنُوں دُعائیں مَن٘گدے (سݙیندے) ہاسے، پَر او انھاں دِی اِیں ڳالھ اُتے صاف آکھ ݙیسِن جو تُساں تاں نِرّا کُوڑ مَریندے پَے وے (٨٦)۔ اَتے اُوں ݙِینہ فرمانبرداری دے اِظہار کِیتے اَللہ دے اَڳُوں ݙَھے پوسِن وَت انھاں کولھ او بُہتان وِی قائم نہ رَہسِن جِہڑے کھڑے کریندے رہندِن (٨٧)۔ جِہڑے لوک کُفر کریندے ہِن، اَللہ دے رَاہ کنُوں رُوکیندے ہِن، انھاں کُوں اَساں عذاب اُتّوں عذاب ݙیسوں، کیُوں جو او فَساد مَچیندے رَہندے ہَن (٨٨)۔ اَتے جِہڑے ݙین٘ہ اَساں ہَر اُمّت اُتے، انھاں وِچُوں ہِک گَواہ اُٹھا کھڑا کریسُوں، تاں (اَے رسول) تیکوں اُنھاں اُتے گَواہ بݨا تے گِھن آسُوں اَتے اَساں تیݙے اُتے اِہجی کِتاب نازِل کِیتی ہے، جِہڑی ہَر شَئے کُوں چن٘ڳی طرح بیان کریندی ہے، اَتے مُسلماناں کِیتے ہدایت ہے، رحمت ہے، تے خوشخبری ہے (٨٩)۔ بیشک اَللہ اںصاف تے احسان کرݨ دا حُکم ݙیندے، اَتے آپݨیں سَوڑے سَکّیاں کُوں کُجھ نہ کُجھ ݙیوَݨ کِیتے اَکھیندے، اَتے بے حیائی کنُوں، گندے کَمّاں کنُوں اَتے نافرمانی کنُوں ہَٹکیندے، تُہاکُوں نصیحت کریندے تاں جو تُساں کوئی سَبق سِکّھو! (٩٠)۔اَتے اَللہ نال کوئی وَعدہ کِیتا ہوئے تاں آپݨاں وَعدہ پُورا کِیتا کرو اَتے قَسماں کُوں پَکّا کرݨ دے بعد نہ تَروڑیا کرو، اَتے تحقیق تُساں اَللہ کُوں آپݨاں کفیل (کارساز) بݨا چُکیئے وے، بیشک اَللہ چن٘ڳی طرح ڄاݨدا کھڑے جِہڑا کُجھ تُساں کریندے وَدّے وے (٩١)۔ اَتے اُوں ذال وان٘گیں نہ تِھی وَن٘ڄاہے جیں محنت نال کَتے کتائے سُتر کُوں اَصلُوں تروڑ مَروڑ سَٹیے، تُساں آپݨیاں قَسماں کُوں اِیں واسطے آپس وِچ (مَکر فریب) دا ذریعہ بݨا گِھنّدو، جو تُہاݙی ہِک ٹولی ݙوجھی ٹولی کنُوں تکڑی تِھی وَن٘ڄے، بیشک اَللہ تُہاکوں اُنھاں (قسماں) دے ذریعے اَزمیندے، اَتے تُہاݙے اُتے قیامت دے ݙین٘ہ او سَب کُجھ کھول تے بیان کر ݙیسے، جیندیاں تُساں مخالفتاں کریندے رَہندے ہِیوے (٩٢)۔ اَتے جیکر اَللہ چَہندا تاں تُساں ساریاں کُوں ہِکّی اُمّت بݨا چھوڑیندا پَر او جیکوں چَہندے گُمراہ رَہݨ ݙیندے، اَتے جیکوں چَہندے ہدایت ݙے ݙیندے اَتے تُساں کنُوں انھاں عملاں دے متعلق پُچّھیا ویسے جِہڑے تُساں کریندے رِیہے ہوسُو (٩٣)۔ اَتے اَپݨیاں قسماں کُوں آپس وِچ کہیں چال (مَکّر) دا ذریعہ نہ بݨائے نہ تاں قَدم ڄم چُکݨ دے بعد وِی پَٹیج سَڳدِن اَتے کہیں بُرائی دَا مَزّہ چَکھݨاں پَے وَن٘ڄے کیوں جو تُساں اَللہ دے رَاہ کنُوں ہَٹکیندے ہاوے، تُہاݙے کِیتے تاں ہِک وَݙا عَذاب ہے (٩٤)۔ اَتے اَللہ نال جِہڑا وَعدہ کِیتا ہوئے ، تھوڑے جیہے مُل وِچ اُوندی سودا بازی نہ کرو، بیشک اَللہ دے نزدیک تُہاݙے کِیتے چن٘ڳائی ہے، جیکر تُساں ڄاݨدے سَمجھدے ہِیوے تاں (٩٥)۔ جِہڑا کُجھ تُہاݙے کولھ ہے او مُک وَن٘ڄݨ والا ہے، اَتے جِہڑا کُجھ اَللہ کولھ ہے او ہمیش باقی رَہݨ والا ہے، اَتے جِہڑے لوک صبر (اِستقامت) نال رَہندِن، انھاں کِیتے جَزا ہے، انھاں کنُوں وِی وَدّھ تے جِہڑے نیک عَمل او کریندے رَہندِن (٩٦)۔ جِہڑا شخص چاہے او جُوان ہے چاہے ذال، نیک عَمل کریسے.اَتے او مومِن وِی ہے تاں اَساں اُوکُوں (دُنیا وِچ) پاک صاف حیاتی ݙے تے جِیویسُوں، اَتے انھاں کُوں جَزا ݙیسُوں اُوں کنُوں وَدّھ تے سوہݨِیں جِہڑا کُجھ او کریندے وَدِّن (٩٧)۔ اَتے ڄَݙاں وِی قرآن پَڑھو تاں شیطان مَردود کنُوں (بَچ رَہݨ کِیتے) اَللہ دِی پَناہ مَن٘گ گِھدی کرو (٩٨)۔ بیشک اُنھاں لوکاں اُتے اُوندا کوئی وَسّ نھیں چَلدا جِہڑے جو اِیمان گِھن آندِن، اَتے اَپݨیں رَبّ اُتے توکّل کریندِن (٩٩)۔ اُوندا وَسّ تاں محض انھاں لوکاں اُتے چَلدے جِہڑے اُوکُوں آپݨاں وَلی وَارث چا بݨیندِن اَتے (اُوندے وندلائیں) اَللہ دے شریک بݨیندِن (١٠٠)۔ اَتے ڄَݙاں اَساں کوئی آیت کہیں ٻَئی آیت دِی جاء تے بَدل ݙیندے ہَیں تاں اَللہ چن٘ڳی طرح سَمجھدے جو وَل کیا نازِل کرے، پَر (کافر) اَکھیندِن جو تُوں تاں آپݨِیں طرفوں گھڑ گِھندیں، در اَصل اُنھاں دے ڈھیر سارے لوک کُجھ وِی نھیں ڄاݨدے (١٠١)۔ (اَے رسول) آکھ ݙے، جو اُوکُوں تاں روح القدس میݙے رَبّ دِی طرفوں حقیقی طور تے گِھن تے آندے، تاں جو او اُنھاں کُوں ثابت قَدم رَکّھے، جِہڑے اِیمان گِھن آئِن اَتے ہدایت تے خوشخبری ہے، مسلماناں کِیتے (١٠٢)۔ اَتے تحقیق اَساکُوں پَتہ ہے، جو اِیہ اَکھیندے وَدّے ہِن، جو دَراَصل اِیکُوں ہِک شخص سِکھا پَڑھا ݙیندے، حالانکہ اُوں شخص دِی زبان تاں عجمی ہے، جِیندی طرف او اِشارہ کریندِن، ڄَݙاں جو اِیہ (قرآن والی) زبان تاں صاف صاف عَربی ہے (١٠٣)۔ بیشک جِہڑے لوک اَللہ دِیاں آیاتاں اُتے اِیمان نھیں گِھن آندے تاں اَللہ وِی اُنھاں کُوں سِدّھے رَاہ تے نھیں لیندا، اَتے انھاں کِیتے ٻَہُوں دَرد ناک عذاب ہے (١٠٤)۔ بیشک کُوڑ تاں اُوہے لوک گھڑ گِھندِن، جِہڑے اَللہ دِیاں آیاتاں اُتے اِیمان نھیں گِھن آندے، اَتے اِیہے لوک کُوڑ مارݨ والے ہِن (١٠٥)۔ جئیں شَخص اِیمان گِھن آوَݨ دے بعد اَللہ نال کُفر کِیتے، سِوائے اُوندے جِیکُوں ٻَہُوں مجبور کِیتا وَن٘ڄے، اَتے وَل وِی اُوندا دِل اِیمان نال اِی مطمئن رَہے تاں اُوں کافر تاں کُفر کِیتے آپݨاں سِینہ کھول ݙِتے، اِنھاں اُتے اَللہ دِی طرفُوں غضب تِھیسے، انھاں کِیتے ہِک وَݙا عذاب ہے (١٠٦)۔ اِیہ اِیں واسطے ہے جو انھاں دُنیاوی زِندگی کُوں آخرت دے مقابلے وِچ زیادہ پِیارا کِیتے، اَتے بیشک اَللہ کافراں دِی قوم کُوں ہدایت نھیں ݙیندا (١٠٧)۔ اِیہے او لوک ہِن جِنھاں دے دِلّاں اُتے، کَنّاں اُتے، تے اَکّھیں اُتّے مُہر لا ݙِتی ڳئی ہے، اَتے اِیہے غفلت وِچ ٻُݙیے ہوئے ہِن (١٠٨)۔ ضروری ہے جو آخرت کُوں وِی اِیہے لوک بالکل گھاٹا چاوَݨ والے ہوسِن (١٠٩)۔ بے شَک تیݙا رَبّ (خاص کر) اُنھاں لوکاں کِیتے ہے جِنھاں تکلیفاں بھوڳݨ دے بعد ہِجرت کِیتی، وَل انھاں جہاد وِی کِیتا، اَتے (اِیمان اُتے) پَکّے تِھی رِیہے، بیشک تیݙا رَبّ اُنھاں اَزمائشاں دے بعد بخشݨ ہار تے ٻَہُوں رحمت کرݨ والا ہے (١١٠)۔ ہِک ݙین٘ہ ہر کوئی آپݨیں بچݨ دِی فِکر کریندا ہوئیا آسی، پَر (اتھاں تاں) ہر کہیں کُوں اُوندا پُورا پُورا بَدلہ مِلسی، جِہڑا کُجھ اُوں کِیتا ہوسے، اَتے اُنھاں اُتے ذری وِی ظلم نہ کِیتا ویسے (١١١)۔ اَتے اَللہ ہِک اِہجی وَستی دِی مثال ݙیندے، جِہڑی اَمن چَین نال وَسدی پَئی ہَئی، اَتے اُوندے کِیتے ہَر پاسُوں اُوندی مَرضی دے مطابق رِزق آندا ہَا، پَر (اُوں وَستی دے) لوکاں اَللہ دِیاں نعمتاں دِی ناشُکری شُروع کر ݙِتی، تاں اَللہ انھاں کُوں بھُک دے ݙَر دِی پوشاک دا مَزّہ چَکھایا، کیوں جو اُنھاں کَمّ وِی تاں اِیہُو جیہے کِیتے ہِن (١١٢)۔ تاں انھاں اُوکُوں کُوڑا آکھیا، آخر کار اُنھاں کُوں عذاب آن پَکڑیا، کیوں جو او ظالم تِھی ڳئے ہِن (١١٣)۔ ٻَس کھاؤُو پِیؤُو جِہڑا حلال تے پاک صاف رِزق اَللہ تُہاکُوں ݙِتے، اَتے اَللہ دِیاں نعمتاں دا شُکر اَدا کرو، جیکر تُساں واقعی ہُوندی عبادت کریندو تاں (١١٤)۔ بیشک اُوں تُہاݙے اُتّے مُردار، لہُو اَتے سؤر دا گوشت حرام کر ݙِتے، اَتے اُوں شَئے کُوں وِی جیندے اُتے اَللہ کنُوں بغیر کہیں ٻَے دا ناں گِھدّا وَن٘ڄے، اِیہ ٻَئی ڳالھ ہے جو او شَخص ٻَہُوں لاچار ہووے، پَر باغی نہ ہووے، اَتے حد کنُوں وَدّھ وِی نہ وَن٘ڄے، تاں وَل بیشک اَللہ بخشݨ ہار تے ٻَہُوں رحمت والا ہے (١١٥)۔ اَتے نہ آکھ ݙِتا کرو، جِہڑا کُجھ کُوڑ تُہاݙیاں زباناں تے آوَن٘ڄے، جو اِیہ حلال ہے، تے اِیہ حرام ہے، اِیں طرح اَللہ اُتے کُوڑا بُہتان لا کھڑسُو بیشک جِہڑے لوک اَللہ اُتے کُوڑے بُہتان ٻَدّھی رَکھدِن، اِیندے وِچ اُنھاں دِی کوئی بَھلائی کائے نھیں (١١٦)۔ اِیں طرح دا عیش تاں تھوڑا جیہا ہے، پَر اُنھاں کِیتے وَݙا دَرد ناک عذاب ہے (١١٧)۔ تے اُنھاں لوکاں کِیتے جِہڑے یہُودی ہِن، اُوہے شَئیں اَساں حرام کر ݙِتیاں ہِن، جِہڑیاں اِیں کنُوں پہلے ݙَس چُکیئے ہَیں، اِیں طرح اَساں اُنھاں اُتے کوئی ظلم نھیں کِیتا، بلکہ اُنھاں خود آپݨیں آپ اُتّے ظلم کِیتے ہِن (١١٨)۔ وَل بیشک اُنھاں لوکاں کِیتے جِہڑے جہالت دِی وَجہ کنُوں گَندے کَمّ کر کھڑے ہِن، وَل اُوندے بعد توبہ کر چھوڑی ہانیں، تے اَپݨیں آپ کُوں ٹِھیک کر گِھدّا ہانیں، تیݙا رَبّ تاں ٻَہُوں بخشݨ ہار تے وَݙی رحمت والا ہے (١١٩)۔ بیشک اِبراہیم لوکاں کِیتے ہِک سوہݨاں نمونہ ہَا، اَللہ دا پُوری طرح فرمانبردار ہَا، خاص کر ہُوندا بَݨ ڳیا ہَا اَتے او مُشرکاں وِچُوں کائے نہ ہَا (١٢٠)۔ اُوندیاں نعمتاں دا شُکر گزار ہَا، اَللہ اُوکُوں (اَپݨیں کِیتے) چُݨ گِھدّا ہَا، اَتے اُوکُوں سِدّھے رَاہ تے چَلݨ دِی رہنمائی کِیتی ڳئی (١٢١)۔ اَتے اَساں دُنیا وِچ وِی اُوندی بَھلائی کِیتی رَکّھی اَتے بیشک او آخرت وِچ وِی نیک لوکاں وِچُوں ہوسے (١٢٢)۔ وَل اَساں تیݙے کولھ وحی بھیڄی، جو اِبراہیم دے طریقے (مِلّت) دِی چن٘ڳی طرح پَیروی اِختیار کرو، جِہڑا جو مُشرکاں وِچُوں کائے نہ ہَا (١٢٣)۔ بیشک چَھݨ چَھݨ دے ݙین٘ہ دِی تعظیم اُنھاں کِیتے ہے جِہڑے اِیندے مِلݨ دِی مخالفت کریندِن، اَتے بیشک تیݙا رَبّ اُنھاں دے درمیان قیامت دے ݙین٘ہ کُوں اُوں ڳالھ دا فیصلہ کر ݙیسے، جیندی او مخالفت کریندے رِیہِن (١٢٤)۔ (اَے رسُول) اُنھاں کُوں وَݙی سَمجھداری اَتے سوہݨِیں طرح دِی نصیحت تے اَپݨیں رَبّ دو آوَݨ دِی دعوت ݙے، اَتے انھاں نال سوہݨیں طریقے دِی بحث کِیتی کر، بیشک تیݙا رَبّ تاں اُوکُوں ڄاݨدا کھڑے جِہڑا اُوندی رَاہ کنُوں تِھڑک ڳئے، اَتے او انھاں کُوں وِی چن٘ڳی طرح ڄاݨدے، جِہڑے سِدّھی راہ تے چَلدے پَئین (١٢٥)۔ اَتے جیکر اُنھاں اُتے سختی کرݨ چَہویں، تاں ٻَس اُتی کر جِتّی جو اُنھاں تیݙے نال کِیتی ہے، اَتے جیکر صبر چا کریں، تاں اِیہ ڳالھ صبر کرݨ والیاں کِیتے ٻَہُوں چن٘ڳی ہے (١٢٦)۔ وَت صبر اِی چَا کر، تیݙا صبر وِی تاں اَللہ دِی ݙِتی توفیق دِی وَجّہ کنُوں ہے، اَتے انھاں دے حال تے مُونجھا وِی نہ تِھی اَتے انھاں دے مَکراں (چالاں) اُتے کُڑھدا وِی نہ رِہ (١٢٧)۔ بیشک اَللہ انھاں لوکاں نال ہے جِہڑے تقویٰ اختیار کریندے ہِن، اَتے جِہڑے چن٘ڳے کَمّ کریندے ہِن (١٢٨)۔