سورۃ النساء مدنیہ edit
اَتے پَے والیاں ذالیں وِی (تُہاݙے اُتے حرام ہِن) سِوائے انھاں دے جِہڑیاں جو ٻانھیاں دے طور تے تُہاݙی ملکیت وِچ آڳیاں ہووِن، اَللہ تُہاݙے اُتے اِیہ حکم رَکھ ݙتے، اَلبتہ اِنھاں کنُوں سِوا ٻیاں ذالیں تُہاݙے کِیتے حلال کِیتیاں ڳیئن، بشرطیکہ تُساں مال خرچ کر تے اُنھاں کوں آپݨیاں ذالیں بݨا گِھنو، تے اِیندا مقصد شادی کرݨ ہووے، نہ کہ بَدکاری کرݨ، جِنھاں ذالیں کنُوں تُساں مفاد چاتے، اُنھاں نال مقرر کیتا ہویا حق مہر اُنھاں کُوں اَدا کر ݙیوو اَتے اِیں ڳالھ دا تُہاݙے اُتے کوئی گناہ کائے نھیں، جیکر تُساں مقرر کر گِھنّݨ دے بعد آپس وِچ راضی تِھی کے اُوکوں گَھٹ وَدھ کر گِھنو، بیشک اللہ سب کُجھ ڄاݨݨ والا تے وَݙی دانائی والا ہے (٢٤)۔ اَتے جیکر تُہاݙے وِچوں کوئی اِیمان والیاں تے آزاد ذالیں نال نکاح کر گِھنّݨ دی فرصت نہ رَکھیندا ہووے، تاں وَل او مومن ٻانھیاں نال نِکاح کر گِھنے، جِہڑیاں تُہاݙی ملکیت وِچ آڳیاں ہووِن، اَللہ تُہاݙے اِیمان کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے، تُساں ہِک ٻَے کِیتے ہِکّو جِیہے ہیوے، ٻَس اُنھاں دے مالکاں کنوں موکل گِھن تے نِکاح کر گِھنو، اَتے دستور دے مطابق اُنھاں دا مقرر کیتا ہویا حق مہر اَدا کر ݙیوو، شرط اِیہ ہے جو او آزاد تے نیک پاک ہووِن نہ کہ او بدکار ہووِن، اَتے نہ لُک لُک تے یار رَکھݨ والیاں ہووِن، نہ تاں جِہڑی سزا آزاد تے نیک پاک ذالیں کِیتے ہے اُوندی اَدّھی سزا اُنھاں کِیتے ہے، اِیہ رعائت تُہاݙے وِچوں اُنھاں کِیتے ہے جنھاں کُوں اِیہ ݙر ہووے جو او کتھائیں گُناہ نہ کر ٻہن، جیکر تُساں آپݨیں آپ کُوں جَھل سَڳو، تاں اِیہ تُہاݙے کِیتے چَن٘ڳی ڳالھ ہے، اَتے اَللہ بخشݨ ہار تے ٻَہُوں مہربان ہے (٢٥)۔ اَللہ چہندے جو آپݨیاں آیاتاں کوں کھول پاڑ تے تُہاکوں ݙسے اَتے انھاں لوکاں دے رَستے تے چَلاوے جِہڑے تُساں کنُوں پہلے تِھی گُزرِن، اَتے تُہاݙے اُتے کرم دِی نظر بھالی رَکھے، اَتے اللہ سب کُجھ ڄاݨݨ والا تے وَݙی دانائی والا ہے (٢٦)۔ اَتے اَللہ چہندے جو تُہاݙے اُتے کرم دِی نظر بھالے، اَتے جِہڑے لوک آپݨیاں خواہشاں پِچھُّوں لڳے وَدِّن، او چَہندِن جو تُساں سِدّھے راہ کنُوں اَصلُوں پرے ہَٹ وَن٘ڄو (٢٧)۔ اَللہ چہندے جو تُہاݙے اُتوں بار ہولا کرݙِتا وَن٘ڄے، کیوں جو اِنسان کُوں (اُوندی طبیعت دے لحاظ نال) کمزور پیدا کیتا ڳئے (٢٨)۔ اَے لوکو جِہڑے جو ایمان گِھن آئیوے ! ہِک ٻَے دا مال متال ناحق نہ کھاؤ، ہا تُساں ہِک ٻے دِی مرضی نال تجارت کر تے کھاؤ، اَتے آپݨیں آپ کُوں تباہی وِچ نہ سَٹو، اِیندے وِچ کوئی شک نھیں جو اَللہ تُہاݙے اُتے ٻَہُوں مہربان ہے (٢٩)۔ اَتے جِہڑا ݙڈھپ تے ظلم نال اِیویں کریسی، تاں اَسّاں اُوکوں جلدی دوزخ دِی بَھا وِچ سَٹ ݙیسوں، اَتے اِیہ کَم اَللہ دے اَڳوں ٻَہُوں سَوکھا ہے (٣٠)۔ جیکر تُساں اِنھاں وَݙیاں گُناہاں کنُوں بَچدے رَہسو، جِنھاں کنُوں تُہاکوں منع کِیتا ڳئے، تاں اَساں تُہاݙے چھوٹے چھوٹے گُناہاں کُوں معاف کر ݙیسوں، اَتے تُہاکُوں عزّتاں والے مکان وِچ ڄُل ٻَہِیسُوں (٣١)۔ اَتے اُوں شَئے دِی ہوَس نہ رَکھو، جیکوں اَللہ نے تُہاݙے وِچوں بعضیاں کُوں اپݨیں فضل تے کرم نال ݙے رَکھی ہے، جواناں واسطے انھاں کَماں وِچوں حِصّہ ہے جِہڑے کِیتن، اَتے ذالیں واسطے اُنھاں کَماں وِچوں حِصہ ہے جِہڑے اُنھاں کِیتن، اَتے اَللہ کنُوں اُوندا فضل تے کرم من٘گیا کرو، بیشک اَللہ ہر شَئے کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدا کھڑے (٣٢)۔ اَتے اَساں اُوں تَرکے دے حق دار مقرر کر ݙِتن، جِہڑا جو اُنھاں دے پِیؤ ، ماء یا قریبی سَکّے چھوڑ مرِئِن، اَتے جِنھاں نال تُساں آپݨاں وعدہ کر کھڑیوے اُنھاں کُوں وِی اُنھاں دا حِصّہ ݙیوو، بیشک اَللہ ہر شَئے کُؤں ݙیکھدا کھڑے (٣٣)۔ مَرد تریمتیں دے کفیل تے نگہبان ہِن، کیوں جو اَللہ نے ہکڑیاں کُوں ٻِنھاں اُتے بَرتری ݙِتی ہوئی ہے، اَتے اِیں واسطے وِی جو او اَپݨیں مال متال وِچوں اُنھاں اُتے خرچ کریندے رَہندِن اِیں ڳالھوں نیک بخت بیبیاں پَئیاں دے آکھیئے وِچ رَہندِن، اُنھاں دے پِچھُوں اُوں شَئے دِی حفاظت کریندِن، جیندی حفاطت کِیتے اَللہ آکھیا ہوئے ، اَتے جِنھاں دے متعلق تُہاکوں ݙر ہووے جو او نافرمانی کرن لڳیئن، تاں اُنھاں کُوں زبانی سمجھاؤ (نہ سمجِھن) تاں اُنھاں دے رَلّے سمھݨ چھوڑ ݙیو (وَل وِی نہ مَنِّن) تاں اُنھاں کُوں کُٹ تے سمجھاؤ، جیکر تُہاݙے آکھیئے وِچ آ وَن٘ڄن، تاں وَل اُنھاں کُوں تنگ کرݨ دا کوئی بَہانہ نہ ڳولھیا کرو، بیشک اَللہ ساریاں تُوں اُچّا تے وَݙی شان والا ہے (٣٤)۔ اَتے جیکر تُہاکوں خدشہ ہووے جو اُنھاں وِچ اَݨ بَݨ ہے تاں ہِک ثالث مُنصِف پَے والیاں وِچوں، تے ہِک ثالث ذال والیاں وِچوں بݨا گِھنو، جیکر او ٹھہی کراوݨ چہن، تاں اللہ ݙوہائیں وِچ ٹَھَہا کرا ݙیسی، بیشک اَللہ سب کُجھ ڄاݨدا کھڑے، تے ہر شَئے دِی خبر ہِس (٣٥)۔ اَتے اَللہ دِی عبادت کِیتی کرو، اُوندے نال کہیں شَئے کُوں شریک نہ بݨاؤ، اَتے چَن٘ڳا سلوک کیتا کرو، آپݨیں مَاء پِیؤ نال، اَتے سَوڑے سَنگ والیاں نال، یتیماں نال، غریب غرباء نال، اَتے نال والے ہمسائیاں نال، اَتے اَݨ سُون٘ھیں ہمسائیاں نال، اَتے جِہڑے تُہاݙے کولھ ٻَہݨ کھڑݨ والے ہووِن، اَتے مسافراں نال، اَتے جِہڑے (ٻانھے، ٻانھیاں) تُہاݙی ملکیت وِچ ہووِن، (ساریاں) نال، بیشک اَللہ اُوکوں پسند نھیں کریندا جِہڑا جو آکڑ وِچ رہے تے ٻَڑاں مارے (٣٦)۔ (اَتے) نہ اُنھاں کُوں، جِہڑے جو خود وِی بخیلی کریندِن تے ٻِنھاں لوکاں کُوں وِی بخیلی کرݨ کِیتے اَکھیندِن، اَتے لُکا رَکھیندن جِہڑا کُجھ اَللہ آپݨیں فضل تے کرم نال اُنھاں کُوں ݙتا ہوئے، اَتے اَساں اِیہو جِیہے نا شکرے بندیاں کِیتے ذلیل کرݨ والا عذاب تیار کِیتا ہوئے (٣٧)۔ اَتے نہ اُنھاں کُوں، جِہڑے جو آپݨاں مال متاع خرچ کریندِن تاں او وِی لوکاں دے ݙِیکھاوݨ کِیتے، اَتے او نہ اَللہ اُتے اِیمان گِھن آندِن، تے نہ قیامت دے ݙین٘ہ کُوں مَنیندِن، اَتے جِہڑا کوئی شیطان آپݨاں گھاٹا سنگتی بݨا گِھنے تاں او ٻَہُوں گندا سنگتی ہِس (٣٨)۔ اَتے کیا گھاٹا ہانے، جیکر او اَللہ اُتے، تے قیامت دے ݙین٘ہ اُتے ایمان گِھن آوِن ہا، اَتے جِہڑا رِزق اللہ اُنھاں کوں ݙِتا ہوئے اُوندے وِچوں خرچ چا کرݨ ہا، اَتے اِیہ انھاں کوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے (٣٩)۔ بیشک اَللہ ذرّہ جِتی وِی کہیں دا حق نھیں مریندا، اَتے جیکر نیکی کِیتی ڳئی ہوسی، تاں اُوکوں وَدھا ݙیسی، اَتے آپݨیں کنوں ہِک ٻَہُوں وَݙا اَجر بخشیسی (٤٠)۔ بَھلا کیا حال ہوسے، ڄَݙاں اَساں ہر اُمت وِچوں ہِک ہِک گواہ (اَصلیت ݙساوݨ والے) کوں گِھن آسُوں، اَتے تیکوں وِی اُنھاں ساریاں دا گواہ بݨا تے گِھن آسُوں (٤١)۔ اُوں ݙین٘ہ جِنھاں کُفر کِیتا ہوسی، اَتے رسُول دِی نافرمانی کِیتی ہوسی اَرداسی تِھیسِن جو اُنھاں کُوں پُور تے زمین کُوں برابر کر ݙِتا وَن٘ڄے، وَل اِیہ جو اَللہ کنُوں کوئی ڳالھ لُکا نہ سَڳسِن (٤٢)۔ اَے اِیمان گِھن آوݨ والو ! نماز دے نیڑے نہ وَن٘ڄو جے توڑیں جو تُساں نشے وِچ ہووُو، اَتے تُساں جِہڑا کُجھ اَلاؤ، سمجھ نہ سَڳو، اَتے جُنبے ہوئے نہ ہُووُو، اِیہ ٻئی ڳالھ ہے جو تُساں سَفر وِچ ہووُو، اَتے جے توڑیں غسل نہ کر سڳو، اَتے تُساں بیمار ہُووُو، یا تُساں سَفر وِچ ہیوے، یا تُساں وِچوں کوئی پاخانہ کر تے آوے یا ذالیں نال سمھ تے (صحبت کر تے ) آئے ہووُو، تے پاݨی نہ مِل سڳے، تاں پاک مِٹی ڳولھ گِھنو، ٻَس اُوندے نال آپݨیاں مونھاں دا تے آپݨیاں ہَتھاں دا مسح کر گِھنو، بے شک اللہ معاف کر ݙیوَݨ والا تے بخشݨ ہار ہے (٤٣)۔ کیا تُساں اُنھاں لوکاں کُوں نھیں ݙِٹھا بھالیا جِنھاں کُوں کتاب وِچوں حِصہ ݙِتا ڳئے پَر او گمراہی نال اُوندا وَپار چا کریندِن اَتے چَہندِن جو تُساں وِی راہ کنُوں تِھڑک وَن٘ڄو (٤٤)۔ اَتے اَللہ تُہاݙے دُشمناں کُوں خوب ڄاݨدے ، اَتے کافی ہے اَللہ، تیݙا یار اَتے کافی ہے اَللہ تیکوں مَدد ݙیوݨ والا (٤٥)۔ جِہڑے لوک جو یہودی ہِن، اُنھاں وِچوں، کوئی لفظاں کُوں اُنھاں دے اَصلی معنیاں کنُوں پھر گھندِن، تے اپݨیاں زباناں کوں مروڑ تے، اَتے دین دے طعنے دے طور تے اَہدِن، جو اَساں سُݨ گِھدے اَتے نھیں منیندے، اَتے سݨو جِہڑا کُجھ نھیں سݨوایا ویندا، اَتے لحاظ (رعایت) چا کر، اَتے جیکر او اِیں چا اَہدے جو " اَساں سُݨ گِھدے اَتے مَن گِھدے اَتے اَساں دو ݙیکھ (توجہ کر)" تاں اِیہ انھاں دے حق وِچ چَن٘ڳا رہندا، اَتے موقع دے مناسب رہندا، پر اَللہ نے اُنھاں اُتے اُنھاں دے کُفر دِی وَجہ کنُوں لعنت بھیڄی ہے، ٻَس اِیہ کݙاں ایمان گِھن آندِن سِوائے تھوڑے جیہاں دے (٤٦)۔ اَے او لوکو، جنھاں کُوں کتاب ݙِتی ڳئی ہئی ، اِیندے اُتے وِی اِیمان گِھن آؤ، جیکوں اَساں نازل کِیتے، جِہڑی جو تُہاݙے والی کُوں سچّا منیندی ہے، بلکہ اِیں ڳالھ کنوں پہلے گِھن آؤ جو اَساں مُونھاں کُوں وِڳاڑ ݙیوں اُنھاں کنڈیں دے پِچُھوں لا چھوڑوں، یا اُنھاں اُتے لعنت بھیڄوں جَیں طرح دِی چَھݨ چَھݨ دے ݙین٘ہ والیاں تے بھیڄی ڳئی ہئی، اَتے اَللہ دا حکم پُورا تِھی تے رَہندے (٤٧)۔ بیشک اَللہ اِہجے گُناہ کُوں نھیں بخشیندا جو کہیں کُوں اُوندا شریک بݨایا وَن٘ڄے، اَتے اِیندے علاوہ ٻَئے سارے گناہ معاف کر ݙیندے جیکر چاہے تاں، اَتے جَیں اَللہ نال کہیں کوں شریک بݨائے، تاں اُوں ٻَہُوں وَݙے گناہ والا بُہتان لائے (٤٨)۔ کیا تُساں اُنھاں لوکاں کوں نھیں ݙِٹھا، جِہڑے آپݨیں آپ کُوں پاک ݙسیندِن، حالانکہ اَللہ اِی جیکوں چَہندے پاک بݨیندے، تے او دھاگے جِتّی وِی بے اِنصافی نھیں کریندا (٤٩)۔ ݙیکھو تاں سہی، اِیہ اَللہ دے متعلق کِہجا کُوڑ مریندِن، انھاں کِیتے اِیہو کُھلّا ݙُلا گُناہ کافِی ہے (٥٠)۔ کیا تُساں اُنھاں لوکاں کُوں نھیں ݙِٹھا، جِنھاں کُوں کتاب وِچوں حِصّہ ݙِتا ڳئے، پر بے حقیقت تے شیطانی ڳالھیں اُتے اِیمان گِھن آندِن، اَتے اُنھاں کِیتے ، جِہڑے جو اِیمان گِھن آئِن آہدِن جو اِیہ اِیمان والیاں دِی نسبت زیادہ ہدایت والے رَستے تے ہِن (٥١)۔ اِیہے او لوک ہِن، جِنھاں تے اَللہ لعنت بھیڄی ہے، وَل اِیہ جو جنھاں اُتے اَللہ لعنت بھیڄے تاں تُساں اُنھاں دا کوئی مَددگار نہ ݙیکھسو (٥٢)۔ بھاویں تاں اقتدار (بادشاہی) وِچوں کوئی حِصّہ مِلیا ہوئے پر اِیہ لوکاں کوں ذری جِتّی وی نہ ݙیسِن (٥٣)۔ یا او لوکاں اُتے حَسد کریندِن اُوں شَئے دا، جِہڑی اَللہ اُنھاں کُوں اپݨیں فضل تے کرم نال ݙِتی ہوئی ہے، اَساں تاں اِبراہیم دِی اولاد کُوں کتاب وِی ݙِتی، دانائی وِی سکھائی، تے اُنھاں کُوں اَساں ہِک وَݙی سلطنت ݙے رَکھی ہَئی (٥٤)۔ اُنھاں وِچوں کُجھ او ہِن، جِہڑے اُوندے اُتے اِیمان گِھن آئے اَتے کُجھ او ہِن جِہڑے اُوں کنُوں پَرے پَرے رِیہے ، انھاں کِیتے تاں ساڑ چھوڑݨ والی دوزخ کافی ہے (٥٥)۔ جِنھاں لوکاں اَساݙیاں آیاتاں (نشانیاں) نھیں منیاں، ٻَہُوں جلدی اُنھاں کُوں بَھا وِچ سَٹ ݙِتا ویسی، ڄݙاں اُنھاں دے چَم ڳل سَڑ ویسن تاں اُنھاں چَماں کُوں نویاں چَماں نال بَدل ݙیندے رَہسُوں، تاں جو عذاب دا مزہ چَکھدے رہن، بے شک اللہ زبردست ہے حکمت والا ہے (٥٦)۔ اَتے جِہڑے لوک اِیمان اَنین٘دن، تے نیک عمل کریندِن اَساں اُنھاں کُوں ضرور اُوں بہشت وِچ ٹِکیسوں، جِیندے تَلے نہراں وَڳدیاں پِیاں ہؤسِن، او اُوندے وِچ ہمیش کِیتے رَہسِن، اِنھاں کِیتے اُوندے وِچ پاک صاف بیبیاں ہوسِن اَتے انھاں کُوں اَساں گھاٹی چھاں وِچ گِھن ویسوں (٥٧)۔ اَللہ تُہاکوں حکم ݙیندے جو اَمانتاں رَکھݨ والیاں کُوں اِنھاں دِیاں اَمانتاں وَلا ݙے ݙِتیاں کرو، اَتے ڄݙاں لوکاں وِچ کوئی فیصلہ کرݨ لڳو، تاں اِنصاف نال فیصلہ کِیتا کرو، بے شک اَللہ تُہاکوں ٻَہُوں سوہݨِیں نصیحت کریندے، بے شک اللہ چَن٘ڳی طرح سُݨݨ والا ݙیکھݨ والا ہے (٥٨)۔ اَے لوکو جِہڑے جو اِیمان گِھن آئیوے، اَللہ دِی اطاعت کرو، اَتے رسول دا آکھیا منّو، اَتے اپݨیں وِچ دے حاکم دا، جیکر کہیں معاملے وِچ تُہاݙے وِچ تنازع کھڑا تِھی وَن٘ڄے تاں اُوکوں اَللہ دو، تے رسول دو گِھن وَن٘ڄو، ڄݙاں جو تُساں اَللہ اُتے، تے قیامت دے ݙین٘ہ اُتے اِیمان رَکھیندو، اِیہ تُہاݙے کِیتے ٻَہُوں چَن٘ڳی ڳالھ ہے، تے اِیندا نتیجہ وِی چَنڳا رَہسی (٥٩)۔ کیا تَیں انھاں لوکاں کوں ݙِٹھے، جِہڑے اِیں زُعم وِچ ہِن، جو اُوندے اُتے اِیمان رَکھیندِن جِہڑا کُجھ تیݙے اُتے نازل کِیتا ڳئے، اَتے جِہڑا کُجھ تَیں کنُوں پہلے نازل کِیتا ڳئے، پر انھاں دے اِرادے اِیہ ہِن، جو آپݨیں معاملے دا فیصلہ کہیں سرکش شیطان کنُوں کراوِن، حالانکہ انھاں کُوں حکم ݙِتا ڳئے جو اُوندے اُتے یقین نہ کرن، کیوں جو شیطان تاں اِیہ چہندے جو اُنھاں کُوں گمراہی وِچ پَھساوے تے او وِی ٻَہُوں وَݙی گُمراہی وِچ (٦٠)۔ اَتے ڄَݙاں اُنھاں کُوں آکھیا ویندے جو جِہڑا کُجھ اَللہ دِی طرفوں نازل تَھئے، اُوندو رجوع کرو، اَتے رسول والے پاسے دو آؤ، تاں منافقاں کوں ݙیکھدیں، جو تَیں کنُوں پَرے تِھی تے رَہندِن، بلکہ ٻَہُوں پَرے (٦١)۔ ٻَس اُوں ویلے کیا حال کیا ہوندنیں، ڄݙاں اُنھاں اُتے کوئی مصیبت آندی ہے، بہ سبب اُوندے جِہڑا کُجھ اُنھاں آپݨیاں ہتھاں نال اَڳوں کِیتے بھیڄا ہوندے، وَل تاں تیݙے کولھ بَھنّے آندِن، اَللہ دِیاں قَسماں چیندِن جو اَساں تاں سوائے بَھلائی تے صلح صفائی دے کُجھ نھیں چہندے (٦٢)۔ اِیہ او لوک ہِن جِنھاں دے دِلاں وِچ جِہڑا کُجھ ہے اَللہ ڄاݨدا کھڑے تُوں اُنھاں کنُوں مُن٘ہ وَٹا چا، تے انھاں کوں نصیحت کر اَتے انھاں کوں او ڳالھ آکھ، جِہڑی جو اُنھاں دے دِلاں وِچ اَثر وَن٘ڄ کرے (٦٣)۔ اَتے اَساں جِہڑا رسول وِی بھیڄے، اِیں واسطے بھیڄے جو اَللہ دے فرمان دے مطابق اُوندی پَیروی کِیتی وَن٘ڄے، اَتے ڄَݙاں اِیہ لوک اپݨیں حق وِچ ظلم کر کھڑے ہَن، جیکر تیݙے کولھ آ ویندے ٻَس اَللہ کنُوں بخشش دِی دُعا منگدے، اَتے رسول وِی انھاں کِیتے بخشش دِی دُعا منگدا، تاں اَللہ کُوں معاف کر ݙیوݨ والا تے وَݙے رَحم والا پیندے (٦٤)۔ ٻَس تیݙے رَبّ دِی قسم! جو اِیہ لوک اِیمان کائے نہ گِھن آسِن، جے توڑیں اِیہ اپݨیاں جھیڑیاں جھگڑیاں وِچ تُہاکوں آپݨاں مُنصِف نہ بݨاوِن، وَل جِہڑا فیصلہ تُوں کر ݙیویں، اُوندے وِچ آپݨاں کوئی حَرج نہ سَمجھِن ، بلکہ اُوکوں دل نال مَن گِھنّن (٦٥)۔ اَتے جیکر اَساں اُنھاں کُوں حکم ݙیندے جو آپݨیاں جاناں دِی قربانی ݙیوو، یا آپݨیں گھر چھوڑ تے چلیے وَن٘ڄو، تاں اُنھاں وِچوں تھوڑے جیہے بندے اِیہ کم کریندے، اَتے جیکر اِیہ اُوں نصیحت اُتے عمل کر چھوڑیندے، جِہڑی اُنھاں کُوں کِیتی ڳئی ہَئی، تاں اِیہ ڳالھ اُنھاں کِیتے زیادہ بَھلائی اَتے (دِین وِچ) زیادہ ثابت قدمی دا باعث بݨدی (٦٦)۔ اَتے اُوں ویلے اَساں انھاں کُوں آپݨیں طرفوں وَݙا اَجر ݙیندے (٦٧)۔ اَتے انھاں کوں سِدھی راہ لیندے (٦٨)۔ اَتے جِہڑے اَللہ دِی تے رسول دی تابعداری کریندِن، ٻَس اِیہے انھاں دے سنگتی بݨے ہوئے ہوسِن، جِنھاں اُتے اَللہ نے فضل تے کرم کِیتا ہوئے، یعنی نبی، صِدّیق، شہید تے نیک لوک! اَتے اِیہ ݙاڈھے چَن٘ڳے سنگتی ہِن (٦٩)۔ اِیہ اَللہ دے فضل دا کرم ہے، اِیہ کافی ہے جو اَللہ سَب کُجھ ڄاݨݨ والا ہے (٧٠)۔ اَے لوکو جِہڑے جو اِیمان گِھن آئیوے! آپݨیں حفاظت دا سامان ہَتھ وِچ کر گِھنو، ٻَس ٹولی ٹولی تِھی تے یا سارے دے سارے کَھٹے تِھی تے نِکلو (٧١)۔ اَتے بیشک تُہاݙے وِچوں کوئی تاں ڈِھل چا کریندے ٻَس جیکر تُہاݙے اُتے کوئی مصیبت آ وَن٘ڄے، تاں اَہدے جو اِیہ تاں اَللہ نے میݙے اُتے فضل چا کِیتے، جو میں اُنھاں وِچ شامل نہ ہَم (٧٢)۔ اَتے جیکر واقعی تُہاݙے اُتے اَللہ دِی طرفوں فضل تے کرم تِھی وَن٘ڄے تاں اُنھاں وِچوں وَل ہر کوئی اَہدے جو تُہاݙے تے میݙے وِچ آپس دِی کوئی سنگت نہ ہئی، اَرمان ہے جو مَیں اُنھاں نال ہوندا تاں ٻَس ٻَہُوں کامیاب رہندا (٧٣)۔ ٻَس اَللہ دِی راہ وِچ اُوہے جِہاد کرن، جِنھاں نے دُنیاوی زِندگانی دے وَٹّے آخرت دی زندگانی دا سودا کر گِھدّے، اَتے جِہڑا جو اَللہ دِی راہ وِچ جِہاد کر تے قتل تِھی وَن٘ڄے یا او غالب آ وَن٘ڄے، تاں ٻَہُوں جَلدی اَساں اُوکوں وَݙا اَجر ݙیسوں (٧٤)۔ بَھلا تُہاکُوں کیا تِھی ڳئے، جو تُساں اَللہ دِی راہ وِچ آ تے اُنھاں بے وسیاں جواناں ذالیں تے ٻالاں دِی خاطر نِہوے لَڑدے جِہڑے جو فریاد کریندِن، جو اَساݙے رَبّ آ اَساکوں اِیں شہر وِچوں کَڈھ جو اِیندے وِچ ظالم وَسدِن، اَتے اَپݨیں طَرفوں اَساݙے کِیتے کہیں کُوں اَساݙا وَلی وارث بݨا، اَتے اَپݨِیں طرفوں اَساݙا کوئی مَددگار بھیڄ (٧٥)۔ او لوک جِہڑے جو اِیمان گِھن آئِن، اَللہ دِی راہ وِچ جہاد کریندِن، اَتے جِہڑے لوگ کافِر ہِن، او شیطان (تے بُتاں) دِی طرفداری وِچ لڑدِن، ٻَس تُساں شیطان دے بندیاں نال لڑو، یقین کرو جو شیطان دا دَاء پیچ اَصلُوں بیکار ہے (٧٦)۔ بَھلا تُساں اُنھاں لوکاں کُوں وِی ݙِٹھے، جِنھاں کُوں آکھیا ڳیا ہا جو اَپݨیں ہَتھ (لڑائی کنُوں) جَھل گِھنو، اَتے نمازاں پڑھی رَکھو، اَتے زکوٰتاں ݙِتی رَکھو، ٻَس ہُݨ جو انھاں اُتے جہاد فرض کِیتا ڳئے، تاں اُنھاں وِچوں ہِک ٹولی لوکاں کنُوں اِیویں ݙرݨ پَے ڳئی ہے، جیویں جو اَللہ کنُوں ݙریجے بلکہ اِیں کنوں وِی زیادہ! اَتے اَہدِن اَساݙے رَبّ آ! تَیں اَساݙے اُتے جہاد کیوں فرض کر ݙِتے، اَساکوں تاں تھوڑی جِتّی مہلت ݙے ݙیندا، (اَے رسول) آکھ ݙیوُو جو دُنیاوی فائدہ ٻَہُوں تھوڑا ہے بلکہ اُوں کِیتے آخرت بڑی چَن٘ڳی شَئے ہے جِہڑا جو پرہیزگار ہے، اَتے تُساں تے دھاڳے ڄتی وِی ظلم نہ کِیتا ویسی (٧٧)۔ تُساں جِتھاں وِی ہوسو، موت تُہاکوں اُتھائیں آ چِمڑسی، بَھاویں تُساں پکیاں قلعیاں وِچ وِی کیوں نہ ہوسو، اَتے جیکر اُنھاں کُوں کوئی فائدہ (یا سُکھ) پہنچدے، تاں اَہدِن جو اِیہ اَللہ دِی طرفوں ہے، اَتے جیکر اُنھاں کوں کوئی (نقصان یا ݙُکھ) پہنچدے تاں (اَے رسول) او اَہدِن جو تُہاݙی وَجہ کنُوں پہنچے، تُساں آکھ ݙیوُو جو اِیہ سارا کُجھ (ݙُکھ سُکھ) اَللہ دِی طرفوں پہنچدے، وَت اِیں قوم کُوں کیا تِھی ڳئے، جو اِتنی ڳالھ وِی انھاں دِی سَمجھ وِچ نھیں آ سڳدِی (٧٨)۔ (اَے اِنسان) جِہڑی کُجھ بَھلائی تیݙے نال تِھیندی ہے، او تاں اَللہ دِی طرفُوں ہے، اَتے جِہڑی کُجھ مصیبت تیݙے اُتے آندی ہے او تیݙے نفس دِی وجہ کنُوں آندی ہے، اَتے (اَے محمدؐ) اَساں تیکوں لوکاں دو رسول بݨا تے بھیڄے، اَتے اَللہ کافی ہے، اِیں ڳالھ دا گواہ (٧٩)۔ ٻَس جیں شخص رسول دِی فرمانبرداری کِیتی اُوں بیشک اَللہ دِی فرمانبرداری کِیتی، اَتے جِہڑے کوئی کَن٘ڈ وَلا وَن٘ڄن ، تاں وَل اَساں تیکوں اُنھاں اُتے کوئی نگہبان بݨا تے نھیں بھیڄا (٨٠)۔ مُن٘ہ تے تاں فرمانبرداری والی ڳالھ کریندِن پر ڄَݙاں تَیں کنُوں چلے ویندِن تاں انھاں وِچوں ہِک ٹولی رات کُوں جِہڑا کُجھ تُوں اَہدیں اُوندے خِلاف صلاحیں کریندِن اَللہ اُنھاں کُوں لِکھ گِھندے، جِہڑیاں جِہڑیاں صلاحیں او کریندِن، ٻَس تُوں اُنھاں کنُوں کن٘ڈ چا وَلا، اَتے اَللہ اُتے توکل کر گِھن، اَللہ تیݙے کم بݨاوَݨ والا ہے (٨١)۔ کیا اِیہ لوک قرآن وِچ غور نھیں کریندے، اَتے جیکر اِیہ اَللہ کنُوں سِوا کہیں ٻَے دِی طرفوں ہوندا، تاں اِیندے وِچ ٻَہُوں اِختلافات والیاں ڳالھیں مِلدیاں (٨٢)۔ اَتے ڄَݙاں اَمن یا خوف دِی کوئی خبر اُنھاں کولھ پُڄدی ہے تاں اُوکوں ہُلا ݙیندِن، جیکر اُوکوں رسول کُوں تے اَپݨِیاں ذمے دار سرداراں کُوں وَن٘ڄ سݨاوِن، تاں اُنھاں وِچوں او لوک جِہڑے اِہجیاں ڳالھیں دِی سَمجھ رَکھیندِن اُوکوں ضرور ڄاݨ ویندِن، اَتے جیکر تُہاݙے اُتے اَللہ دا فضل تے اُوندی رَحمت نہ ہوندی تاں سِوائے تھوڑے جِیہے لوکاں دے تُساں سارے شیطان پِچھُّوں لڳ پوندے (٨٣)۔ (اَے محمدؐ) ٻَس تُوں اَللہ دے راہ وِچ لَڑ، تیݙے اُتے خود آپݨیں آپ دے سِوا کہیں ٻَے دِی ذمہ واری کائے نھیں، اَتے مومناں کُوں جہاد دِی ترغیب ݙے، ٻَہُوں جلدی اَللہ کریسی جو کافِر تِھی وَن٘ڄݨ والیاں دِی لڑائی مُک ویسی، اَللہ لڑائی دے لحاظ نال ٻَہُوں سَخت ہے، اَتے سَزا ݙیوݨ وِچ وِی ٻَہُوں سخت ہے (٨٤)۔ جِہڑا شخص چَنڳائی دِی سفارِش کریسی، تاں اُوندے کِیتے اُوندے (ثواب) وِچوں ہِک حِصّہ ہوندا ہے اَتے جِہڑا برائی کرݨ کُوں اَکھیسے تاں اُوندے کِیتے اُوندے (گناہ) وِچوں ہِک حِصّہ ہوندا ہے ، اَتے اَللہ ہر شَئے تے پُوری قُدرت رَکھݨ والا ہے (٨٥)۔ اَتے جِہڑے ویلے تُہاکوں کوئی سَلام دُعا کرے تاں تُساں اُوکوں اُوندے کنُوں زیادہ چَن٘ڳی طرح سَلام دُعا کِیتی کرو یا اُوہو جہی سہی ! بیشک اَللہ ہر شَئے دا حِساب گِھنّݨ والا ہے (٨٦)۔ اَللہ اِی ہے اُوندے سِوا کوئی عبادت دے لائق کائے نھیں، قیامت دے ݙین٘ہ تُہاکُوں ضرور ہِک جاء کٹھا کریسی، اِیندے وِچ کوئی شَک اِی کائے نھیں، اَتے ڳالھ کرݨ وِچ اَللہ کنُوں ٻِیا زیادہ سَچّا کوݨ ہے (٨٧)۔ کیا تِھی ڳیوے، جو تُساں منافقاں دے معاملے وِچ ݙوں فرقے بݨ ڳیوے، اَللہ تاں اُنھاں کُوں انھاں دے کرتُوتاں دِی وَجہ کنُوں کُفر دو بَھن٘وا چھوڑے، کیا تُساں چَہندو جو اُنھاں کُوں وِی ہدایت تے گِھن آؤُو، جِنھاں کُوں اَللہ گُمراہ کر چھوڑے حالانکہ جیکوں اَللہ گُمراہ کر ݙیوے توں اُون٘دے کِیتے کوئی رَاہ نہ لَبھ سَڳسیں (٨٨)۔ او تاں اِیہو چَہندِن جو تُساں وِی کُفر اِختیار کر گِھنو، جیویں جو اُنھاں کِیتا ہوئے، ٻَس اِیں طرح ہِکو جیہے تِھی وَن٘ڄو، لہٰذا اُنھاں وِچوں کہیں کُوں آپݨاں یار نہ بݨا گِھنّن جے توڑیں جو او اَللہ دے راہ تے ہجرت کر تے نِکل نہ آوے، ٻَس جیکر او تُہاݙے آکھیے کنوں کنڈ چا وَلاون، تاں اُنھاں کُوں پکڑ گِھنّو تے اُنھاں کُوں قتل کر چھوڑو جِتھاں کتھائیں وِی او تُہاکوں لَبّھِن، اَتے انھاں وِچوں کہیں کُوں نہ یار بݨاؤ تے نہ مَددگار (٨٩)۔ پر سِوائے اُنھاں دے جِہڑے جو اُوں قوم نال وَن٘ڄ رَلّن، جِنھاں دا تُہاݙے نال وعدہ وَعید تِھیا ہویا ہووے، یا او تُہاݙے کولھ اِیں آ وَن٘ڄن جو اُنھاں دے دِل اِیں ڳالھ کنُوں کَھٹے تِھی ڳئن، جو او تُہاکُوں قتل کرن یا آپݨیں قوم کُوں، اَتے جیکر اَللہ چَہندا تاں اُنھاں کُوں تُہاݙے اُتے غالب کریندا تے او ضرور تُہاݙے نال لڑدے، جیکر او تُہاݙے کنُوں ہِک پاسے تِھی وَن٘ڄن، اَتے تُہاݙے نال لڑائی وِی نہ کرن، اَتے تُہاݙے نال صلح سلامتی دا ہَتھ مِلاون، وَل اَللہ تُہاݙے کِیتے اُنھاں دے خلاف کوئی راہ نھیں رَکھیا (٩٠)۔ ٻَہُوں جلدی تُساں کُجھ ٻے (منافق) لوک ݙیکھسو، جِہڑے چہندِن جو تُساں کنُوں وِی اَمن وِچ رہِن تے آپݨیں قوم کنُوں وِی! پَر جیکر انھاں کُوں فِتنہ فساد والے پاسے سَݙیا ویندے، تاں ٻَھڄ تے ویندِن، ٻَس جیکر اِیہ لوک تُساں کنُوں ہِک پاسے نہ ہَٹن، اَتے تُہاݙے نال صُلح تے سلامتی دی ڳالھ وِی نہ کرن، اَتے نہ او (لڑائی کنُوں) آپݨیں ہَتھ روکن، تاں اُنھاں کُوں پکڑ گِھنو، اَتے قتل کر چھوڑو، او جِتھاں وِی تُہاکُوں لَبھن، اَتے اِیہے ہِن جِنھاں اُتے سارے اَسّاں ہَتھ چاوَݨ دا تُہاکوں کُھلا ݙُلا اِختیار ݙے ݙتے (٩١)۔ اَتے کہیں مومن کِیتے اِیہ ٹھیک کائے نھیں، جو او کہیں مومن کوں مار گَھتّے، پر بُھلیں چُکیں دے! اَتے جَیں کہیں مومن کُوں بُھلیں چُکیں مار گَھتے، تاں ہِک مسلمان غلام کوں آزاد کر ݙیوے، اَتے خون بَہا وِی اُوندے وارثاں دے حوالے کرے، اِیہ ٻَئی ڳالھ ہَے، جو او اُوکوں معاف کر ݙیون، ٻَس جیکر مقتول تُہاݙے دُشمناں دِی قوم وِچوں ہووے ، اَتے او مومن ہووے، تاں ٻَس ہِک مسلمان غلام کُوں آزاد کر ݙیوے اَتے جیکر او اُوں قوم وِچوں ہووے جیندا تُہاݙے نال معاہدہ ہووے تاں اُوندا خون بَہا اُوندے وارثاں دے حوالے کر ݙیوے، اَتے ہِک مومن غلام وِی آزاد کر ݙیوے، وَل جیکر او اتّی نہ پھَر سڳے، تاں او ݙوں مہینیاں دے کَٹھے روزے رَکھے، اِیہ توبہ کرݨ دا ہِک طریقہ ہے اَللہ دِی طرفوں دا، اَتے اَللہ چَن٘ڳی طرح ڄاݨدا کھڑے، تے او وَݙی حکمت والا ہَے (٩٢)۔ اَتے جیکر کوئی مسلمان کہیں کُوں ڄاݨ ٻُجھ تے قتل کر ݙیوے تاں اُوندی سزا دَوزخ ہے جیندے وِچ او ہمیشہ رَہسی، اَتے اُوندے اُتے اَللہ دا غضب ڈھہسی، تے اُوندی لعنت وَسسی، اَتے اُوندے کِیتے ٻَہُوں وݙا عذاب تیار کِیتا ہوئے (٩٣)۔ اَے اِیمان گِھن آوݨ والے لوکو! ڄݙاں کݙائیں تُساں اَللہ دے راہ تے نِکل کھڑو، تاں چَن٘ڳی طرح پُچھ گُچھ کر گِھدی کرو، جِہڑا تُہاکوں سَلام کرے، اُوکوں اِیں نہ آکھیا کرو، جو تُوں اِیمان والا کائے نھیں، تُہاݙی غرض غو تاں محض دُنیاوی مال متال چاوݨ ہوندے، اَللہ دے کولھ تاں ٻَہُوں ساریاں نعمتاں ہِن، تُساں خود وِی تاں اِیں کنُوں پہلے ایویں ہاوے ! ٻَس اَللہ تُہاݙے اُتے احسان کِیتے، ٻَس چَن٘ڳی طرح سوچ سَمجھ گھدا کرو، اَتے بیشک اَللہ اُوکوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدا کھڑے، جِہڑا کُجھ تُساں کریندے وَدّو (٩٤)۔ ہِکو جِیہے نھیں تِھی سڳدے مومناں وِچوں گھر ٻَہہ رَہݨ والے جِنھاں کُوں کوئی بیماری آزاری نھیں ہوندی، اَتے اَللہ دِی راہ وِچ آپݨِیاں مالاں تے جاناں سمیت جہاد کرݨ والے ! اللہ نے آپݨیاں مالاں تے جاناں سمیت جہاد کرݨ والیاں کوں گھر ٻہہ رہݨ والیاں اُتے کئی درجے فضیلت ݙتی ہے، اَتے اَللہ تاں ہر کہیں نال بَھلائی دا وعدہ کِیتا ہوئے ، پَر اَللہ جہاد کرݨ والیاں کُوں گَھر ٻَہہ رَہوݨ والیاں اُتے اَجر دے لحاظ نال وَݙی فضیلت ݙِتی ہوئی ہے (٩٥)۔ اُوندی طرفوں عزت دے درجے ہِن بخشش ہے، اَتے رحمت ہے، اَتے اَللہ وَݙا بخشݨ ہار تے ٻَہُوں مہربان ہے (٩٦)۔ بیشک جِنھاں لوکاں آپݨیں آپ اُتے ظلم کِیتا ہوئے، فرشتے اُنھاں دا ساہ کڈھݨ لڳدِن، تاں اُنھاں کنُوں پُچھدِن جو " تُساں کِہڑے حال وِچ ہاوے ؟ " تاں اَہدِن جو اَساں زمین اُتے ہیݨیں تے بے وَسّے ہاسے، فرشتے آہدِن، کیا اَللہ دِی زمین ایݙی لمبی چوڑی نہ ہَئی جو تُساں اُوندے وِچ اُتھوں (دِی مصیبت کنُوں) کہیں ٻے پاسے ٹُر ویندے، ٻَس اِیہے لوک ہِن جِنھاں دا ٹِکاݨاں دوزخ ہے، تے آخیر وَن٘ڄ رَہݨ کِیتے او ٻَہُوں گندی جاء ہے (٩٧)۔ سِوائے اُنھاں جُواناں ، ذالیں تے ٻالاں دے جِہڑے بے وَسے ہِن، کوئی تدبیر کرݨ دِی طاقت نِنّھیں، اَتے نہ کوئی راہ ڄاݨدِن (٩٨)۔ ٻَس اِیہے لوک ہِن جِنھاں کُوں اَللہ ضرور معاف کر ݙیسی، اَتے اَللہ چھوڑ ݙیوݨ والا ہے ، تے بخشݨ ہار ہے (٩٩)۔ اَتے جِہڑا شخص اَللہ دِی راہ تے ہِجرت اِختیار کرے، تاں اُوکوں زمین اُتے حفاظت کِیتے ڈھیر ساریاں کشادیاں جائیں لَبھ پوسِن، اَتے جِہڑا اَللہ تے اُوندے رسول والے پاسے ہجرت کر تے گھروں نِکل آوے، تے (اِیں راہ وِچ) اُوکوں موت آ چمبڑے، تاں اُوندا اَجر اَللہ دے ذمّے لڳ ڳیا، اَتے اَللہ تاں وَݙا بَخشݨ ہار تے ٻَہُوں رَحم والا ہے (١٠٠)۔ اَتے ڄَݙاں تُساں زمین اُتے سفر وِچ ہووُو، تاں تُہاݙے اُتے کوئی گُناہ نہ ہوسی جیکر تُساں نماز گھٹا تے پڑھو، پر شرط اِیہ ہے جو تُہاکُوں ݙر ہووے جو او لوک جِنھاں کُفر اِختیار کِیتا ہوئے ، تُہاݙے کِیتے کوئی فِتنہ نہ کھڑا کر ݙیوݨ، بیشک کافر تُہاݙے کُھلے ݙُلے دُشمن ہِن (١٠١)۔ اَتے ڄَݙاں تُوں اُنھاں دے نال ہوویں، اُنھاں کُوں نماز پڑھاوݨ لڳیں، تاں اُنھاں وِچوں وِی ہِک ٹولی تیݙے نال کھڑی تِھی وَن٘ڄے ، اَتے آپݨیں ہتھیار آپݨیں نال رَکھے، ٻَس ڄَݙاں او سَجدہ کر گِھنّے تاں تُساں کنُوں پِچُّھوں (آپݨیں جاء تے) وَن٘ڄ کھڑے وَل ݙُوجھی ٹولی آ وَن٘ڄے، جیں نماز نھیں پڑھی، تیݙے نال نماز پڑھے، اَتے او آپݨیں حفاظت دا خیال وِی رَکھے تے ہتھیار وِی گِھن کھڑے او لوک جِنھاں کُفر اِختیار کِیتے، چہندِن جو تُساں آپݨیں ہتھیار تے ساز و سامان کنُوں ذری غافل تِھیوُو، تاں او ہِکّے ویلے (اچاچت) حملہ کر ݙیون، اَتے کوئی مضائقہ کائے نھیں ، جیکر مین٘ہ دِی وَجہ کنُوں کہیں اَوکھائی وِچ ہووُو، یا بیمار ہووُو تاں ہتھیار لَہا رَکھو، پَر آپݨیں بَچا دا خیال ضرور رَکھو، بے شَک کافراں کِیتے ذلیل کرݨ والا عذاب تیار کِیتا ہوئے (١٠٢)۔ ٻَس ڄَݙاں نماز پڑھ گِھنو، تاں اَللہ دا ذکر کِیتا کرو، کھڑیں وِی، ٻیٹھیں وِی، تے پاسے دے بَھرݨے وِی ! ٻَس جِہڑے ویلے تُہاکوں بے خوفی حاصل تِھی وَن٘ڄے ، تاں پُوری طرح نماز پڑھی کرو، بے شک نماز اِیمان والیاں اُتے مقرر کِیتے ہوئے وقتاں اُتے فرض کر ݙِتی ڳئی ہے (١٠٣)۔ اَتے (مخالف) قوم دا پیچھا کرݨ وِچ آلس نہ کِیتی کرو، جیکر تُساں ݙُکھے تِھیندے وے، تاں او وِی اُوں طرح ݙُکھے تِھیندِن جیویں تُساں تِھیندو اَتے تُساں تاں اَللہ کنُوں وَݙیاں اُمیداں رَکھیندو، جِہڑیاں جو او نھیں رَکھ سَڳدے، اَتے اَللہ سَب کُجھ ڄاݨݨ والا تے وَݙی دانائی والا ہے (١٠٤)۔ (اَے رسول) بیشک اَساں تیݙے کولھ ہِک حق والی کتاب نازِل کِیتی ہے تاں جو تُوں جَیں طرح اَللہ تیکوں ݙَسائے ، لوکاں دے فیصلے کر سڳیں، اَتے ݙیکھیں جو بَد دیانت لوکاں دِی طرفداری کرݨ والا نہ بَݨیں (١٠٥)۔ اَتے (اَے رسول) اَللہ کنُوں بخشش من٘گ، بیشک اَللہ بخشݨ ہار تے وَݙے رَحم والا ہے (١٠٦)۔ اَتے جِہڑے لوک خود آپݨیں نال بَد دیانتی کریندِن تُوں اُنھاں دِی کوئی طرفداری نہ کر، بیشک اَللہ اُوکوں دوست نھیں رَکھیندا جِہڑا جو ٻَہُوں بَد دیانتی کرݨ والا گُنہگار ہوندے (١٠٧)۔ او لوکاں کنُوں تاں آپݨیں کرتُوت لُکا سڳدِن، پَر اَللہ کنُوں تاں نھیں لُکا سڳدے، اَتے او تاں اُنھاں وِچ ہوندے، ڄَݙاں جو او راتیں کُوں اِہجیاں ڳالھیں دِیاں صلاحیں کریندِن جِہڑیاں اُوکوں نھیں بَھاندیاں، اَتے جِہڑا کُجھ او کریندِن اَللہ اُوکوں وَلّا چَڑھا گِھندے (١٠٨)۔ ہا، تُساں اُوہے ہیوے جِہڑے اُنھاں دِی طرفداری وِچ دُنیاوی زندگی دِیاں بحثاں کر سڳدے وے، پَر قیامت دے ݙین٘ہ اُنھاں دِی طرفوں اَللہ نال کوݨ جھگڑسی، یا کون اُنھاں دا وکیل بݨسی (١٠٩)۔ اَتے جیکر کوئی بُرائی دا کَم کر گِھنے، یا آپݨیں آپ اُتے کوئی ظلم کر کھڑے، وَل او اَللہ کنُوں بَخشش مَن٘گے، تاں او اَللہ کُوں بخشݨ ہار تے وَݙے رَحم والا ݙیکھسی (١١٠)۔ اَتے جِہڑا کوئی گُناہ کریندے تاں جو کُجھ او کریندے آپݨیں (عذاب) کِیتے کریندے، اَتے اَللہ سَب کُجھ ڄاݨدے تے وَݙی دانائی والا ہے (١١١)۔ اَتے جِہڑا شخص کوئی قصور یا گُناہ خود کرے پر اُوکوں بے گُناہ تے تَھپ ݙیوے تاں اِیں بُہتان تے گناہ دا ذمّہ او خود چا کھڑدے (١١٢)۔ اَتے جیکر تیݙے اُتے اَللہ دا فضل تے اُوندی رَحمت نہ ہوندی، تاں اُنھاں وِچوں ہِک ٹولی طے کر چُکی ہَئی جو تیکوں کہیں غلط فِہمی وِچ سَٹے او آپݨیں آپ دے سِوا کہیں کُوں وِی گُمراہ نھیں کر سڳدے، اَتے تیݙا کُجھ وِی نھیں وِڳاڑ سڳدے، کیوں جو اَللہ نے تیݙے اُتے کتاب تے دانائی نازل کِیتی ہوئی ہے، اَتے تیکوں او کُجھ سِکھا ݙِتس جِہڑا کُجھ نہ ڄاݨدا ہاویں، اَتے تیݙے اُتے اَللہ دا اِیہ وَݙا فضل تے کرم ہے (١١٣)۔ انھاں دِیاں صلاحیں وِچ کوئی ڈھیر چَن٘ڳائی دِی ڳالھ نھیں ہوندی سِوائے اِیندے جو کوئی خیرات کرݨ دِی صلاح کرے، یا نیکی دِی ڳالھ کرے یا لوکاں کُوں ٹھیک تِھی وَن٘ڄݨ کُوں آکھے، اَتے جِہڑا شخص اِیہو جِیہا کَم محض اِیں ڳالھوں کریسی جو اَللہ دِی رضا حاصل کرے تاں اَساں ٻَہُوں جلدی اُوکوں اُوندا وَݙا سارا اَجر ݙیسوں (١١٤)۔ پر جِہڑا شخص رسول دِی مخالفت کرے ڄݙاں جو اُوکوں واضح ہدایت وِی کر ݙِتی ہووے، اَتے مومناں دے راہ کنُوں کہیں ٻے راہ تے ٹُر پووے تاں اَساں وِی ہُوں پاسے دو ٹُور چھوڑیسوں، تے اُوکوں دوزخ وِچ چَا سَٹیسوں (١١٥)۔ بیشک اَللہ اُوکوں ہرگز نہ بخشیسی، جِہڑا جو کہیں ٻے کُوں اُوندا شریک بݨا گِھنے، تے اِیں کنُوں سوا اُوندے ٻے کہیں گُناہ کُوں جیکوں چہسی بخش ݙیسی، اَتے جِہڑا اَللہ دا شریک بݨیسی ٻَس او ٻَہُوں وَݙی گُمراہی وِچ وَن٘ڄ پِیا (١١٦)۔ اِیہے لوک اَللہ کُوں چھوڑ تے دیوتاݨیاں (زنانے خُداواں) کنُوں دُعائیں منگدِن، اِیہ ٻَس باغی شیطان کنُوں دُعائیں منگدِن (١١٧)۔ جِیندے اُتے تاں اَللہ لعنت بھیڄی ہوئی ہے، اَتے جَیں آکھیا ہوئے جو مَیں تیݙے بندیاں کنُوں اَپݨاں ہِک مقرر کِیتا ہویا (ہر قسم دا) حِصہ ضرور گِھن چھوڑیساں (١١٨)۔ اَتے مَیں انھاں کُوں ضرور گُمراہ کریندا رَہساں ، اَتے انھاں کُوں اُمیداں ݙیویندا رَہساں، اَتے انھاں کُوں حکم کریندا رہساں جو ڈھانڈھیاں دے کَن چِریندے رَہو، اَتے انھاں کُوں اِیہ وِی اَکھیندا رَہساں، جو اَللہ دِی مخلوق دِیاں شکلاں وِڳڑیندے رَہو، اَتے جَیں اَللہ کُوں چھوڑ تے شیطان کُوں آپݨاں بݨا گِھدا، تاں ٻَس او ٻَہُوں وَݙے گھاٹے وِچ پَے ڳیا (١١٩)۔ اِیہ اُنھاں نال وَعدے کریندے اَتے اُنھاں کُوں آساں اُمیداں ݙیویندے پر جِہڑے وعدے شیطان کریندے او محض دھوکہ فریب ہوندِن (١٢٠)۔ اِیہے ہِن جِنھاں دا ٹِکاݨاں دوزخ ہے اَتے انھاں کُوں اُتھوں نِکل وَن٘ڄݨ دا کوئی رَاہ نہ لَبھسی (١٢١)۔ اَتے جِہڑے لوک اِیمان گِھن آئے، اَتے نیک عَمل کِیتے اَساں اُنھاں کُوں اِہجے باغاں وِچ ٹِکیسُوں، جِنھاں تَلے نہراں پِیاں وَہندِیاں ہوسِن، اِیہ انھاں وِچ ہمیشہ کِیتے ٹکیئے رَہسِن، اَللہ دا وعدہ سَچّا ہے، قول قرار وِچ اَللہ کنُوں وَدھ سَچّا کُوں تِھی سڳدے (١٢٢)۔ نتیجہ نہ تُہاݙیاں سِکاں اُمیداں دے مطابق ہوسی، تے نہ اہلِ کتاب (یہودی، نصاریٰ) دے توقعات دے مطابق، بلکہ جِہڑا کوئی بُرائی کریسی تاں اُوندا پَھل پیسی، اَتے نہ لَبھیسِن اَللہ کنُوں سِوا آپݨاں کوئی یار تے نہ کوئی مَددگار (١٢٣)۔ اَتے جِہڑا کوئی نیک عمل کریسی چاہے او جُوان ہوسی تے بھاویں ذال، اَتے او مومن وِی ہوسی، تاں اِیہے لوک بہشت وِچ وِیسن، اَتے اُنھاں اُتے ہوا جِتّی وِی زیادتی نہ کِیتی ویسی (١٢٤)۔ اَتے اُوں کنُوں وَدھ کیندا جیوݨ دا ݙَھنڳ (دِین) چَن٘ڳا تِھی سَڳدے جَیں آپݨاں سر اَللہ دے اَڳوں نِوا چھوڑیے اَتے او نیکی کرݨ والا وِی ہے، اَتے او اِبراہیم دے دِین دِی پوری دی پوری پَیروی کِیتی رَہندے اَللہ تاں اِبراہیم کُوں آپݨاں یار بݨا گِھدا ہا (١٢٥)۔ اَتے اَللہ دا ہے جِہڑا کُجھ اَسماناں وِچ ہے ، تے جِہڑا کُجھ زمین دے اُتے تَلے ہے، اَتے اَللہ ہر شَئے کُوں ویڑھ گِھنّݨ والا ہَے (١٢٦)۔ اَتے (اَے رسول) لوک تَیں کنُوں ذالیں دے متعلق فتویٰ پُچھدِن، تُوں آکھ ݙے جو اَللہ تُہاکُوں اُنھاں نال نِکاح کرݨ دِی اِجازت ݙِتی ہے اَتے جو کُجھ تُہاکُوں اُنھاں یتیم ذالیں دے متعلق اِیں کتاب وِچوں پڑھ تے سُݨایا ڳئے جِنھاں کُوں تُساں او کُجھ نِہوے ݙیندے، جِہڑا کُجھ اُنھاں کِیتے تُہاݙے اُتے فرض کِیتا ڳئے، پر انھاں نال نکاح کرݨ کِیتے تُہاݙا رُوح وِی کریندے، اَتے بے زورے، بے سہارے ٻالاں دے متعلق وِی پُچھدِن، اَتے یتیماں دے حق وِچ اِنصاف کِیتی رَکھو، اَتے جِہڑا بَھلائی دا کَم تُساں کریسو، ٻَس اَللہ اُوکوں چَنڳی طرح ڄاݨدا کھڑے (١٢٧)۔ اَتے جیکر کہیں ذال کُوں اَپݨیں پَے کنُوں بد سلوکی، بے رُخی کر وَن٘ڄݨ دا خدشہ ہووے تاں اُنھاں ذال مَرداں اُتے کوئی گُناہ کائے نھیں جیکر او آپس وِچ اِی کہیں ڳالھ اُتے راضی تِھی وَن٘ڄن، اُوویں وِی صلح کر گِھنݨ چَنڳا ہے، پر ہر کوئی کُھلے دِل والا کائے نھیں، اَتے جیکر تُساں ہِک ٻئے تے احسان کریسو، اَتے اَللہ کنُوں ݙردے رَہسو بیشک اَللہ جِہڑا کُجھ تُساں کریندے وَدّیوے ، چَن٘ڳی طرح ڄاݨدا کھڑے (١٢٨)۔ جیکر تُہاݙے وِچ ہمّت کائے نھیں جو تُساں آپݨیں ذالیں نال ہِکو جیہا ورِت سڳو، تاں وَل تُساں اَصلوں ہِکّی دو نہ ڈھے پووُو، تے ٻَئی ذال کُوں لَٹکی ہوئی شَئے وان٘گوں نہ چھوڑی رَکھو، اَتے جیکر تُساں آپݨاں رَوّیہ ٹھیک کر گِھنو تے اَللہ کنُوں ݙردے رہو، تاں بیشک اَللہ بخشݨ ہار تے ٻَہُوں رَحم والا ہَے (١٢٩)۔ اَتے جیکر او ہِک ٻِئے کنُوں اَن٘ج تِھی وَن٘ڄِن، تاں اَللہ آپݨیں وَسیع قدرت نال ہر ہِک کوں بے نیاز کر ݙیسی اَتے ٻَہُوں فراخی تے دانائی والا ہے (١٣٠)۔ اَتے اَللہ دا ہے جِہڑا کُجھ اَسماناں وِچ ہے، تے جِہڑا کُجھ زمین دے اُتے تَلے ہے، اَتے یقیناً اَسّاں انھاں کُوں، جِنھاں کُوں تُساں کنُوں پہلے کِتاب وِی ݙِتی ہَئی اَتے تُہاکُوں وِی وَصیّت کِیتی ہوئی ہے جو اَللہ کنُوں ݙردے رَہو، اَتے جیکر تُساں نھیں منیندے تاں (سمجھ گِھنو) جو جِہڑا کُجھ اَسماناں وِچ ہے تے زمین دے اُتے تَلے ہے او اَللہ دا ہے ، اَتے اَللہ بے پروا ہے اَتے ہر تعریف دے لائق ہے (١٣١)۔ اَتے اَللہ دا ہے جِہڑا کُجھ اَسماناں وِچ ہے تے جِہڑا کُجھ زمین دے اُتے تلے ہے، اَتے اَللہ تُہاݙے کَم ٹورݨ کِیتے کافِی ہے (١٣٢)۔ اے لوکو ! جیکر او چَہوے تاں تُہاکوں ٹُردا کر چھوڑے تے ٻِنھاں کُوں گِھن آوے، اَتے اَللہ اِیں ڳالھ دا اِختیار وِی رَکھیندے (١٣٣)۔ جِہڑا شخص دُنیا وِچ اَپݨاں اَجر گِھنݨ چَہندے تاں (پتہ ہووِس) جو اَللہ کَنّے دُنیا دا تے آخرت دا اَجر موجود ہے، اَتے اَللہ خُوب سُݨݨ والا تے خوب ݙیکھݨ والا ہے (١٣٤)۔ اَے اِیمان گِھن آوݨ والو ! تُساں انصاف قائم کِیتی رَکھو اَللہ دِی خاطر گواہی ݙیوݨ والے بݨیئے رَہو، چاہے اِیہ گواہی خود تُہاݙے آپݨیں خلاف اِی کیوں نہ ہووے، یا تُہاݙے پِیو ماء دے ، تے قریبی سَکّیاں دے خلافِ اِی کیوں نہ ہووے، چاہے کوئی اَمیر ہووے، یا غریب ہووے اَللہ اُنھاں دِی ٻَہُوں چَن٘ڳائی چَہندے ، ٻَس خواہشاں دے پِچھوں نہ لڳ پووُو، تاں جو اِنصاف نہ کر سڳو، اَتے جیکر تُساں وَلا پِھیر تے ڳالھ کریسو یا گواہی کنُوں ہَٹسو، تاں بیشک جو کُجھ تُساں کریندے وے اَللہ کُوں اُوندی چَنڳی طرح خبر ہَوندی ہے (١٣٥)۔ اَے اِیمان گِھن آوَݨ والو ! اِیمان گِھن آؤ اَللہ تے اُوندے رسول تے، اُوں کتاب تے جِہڑی اُوندے رسول اُتے نازل کِیتی ڳئی ہے، اَتے اُوں کتاب تے وِی جِہڑی پہلے نازِل کِیتی ڳئی ہَئی، اَتے جَیں اِنکار کِیتا اَللہ دا، اُوندے فرشتیاں دا، اُوندیاں کتاباں دا، اُوندے رسولاں ، اَتے قیامت دے ݙین٘ہ دا، تاں بے شک او ٻَہُوں وَݙی گُمراہی وِچ پَے ڳئے (١٣٦)۔ بیشک جِہڑے لوک اِیمان گِھن آئِن، وَل کافِر تِھی ڳئن، وَل ایمان گِھن آئِن ، وَل پِھر ڳئن، وَل کُفر وِچ ٻِیا وِی وَدھدے ڳئن، اَللہ اُنھاں کُوں ہرگز نہ بخشیسی، اَتے نہ اُنھاں کُوں سِدّھے راہ دِی ہدایت ݙیسی (١٣٧)۔ اُنھاں منافقاں کُوں سُݨا ݙیو، جو اُنھاں کِیتے وَݙا دَردناک عذاب (تیار) ہے (١٣٨)۔ جِہڑے جو مومناں کُوں چھوڑ تے کافراں کُوں یار بݨا گِھندِن، کیا او اُنھاں وِچ آپݨِیں عزّت بݨاوݨ چَہندِن، حالانکہ ساری دِی ساری عزّت (غلبہ) اَللہ کِیتے ہے (١٣٩)۔ اَتے او تُہاݙے اُتے کتاب وِچ اِیہ حکم بھیڄ چُکئے، جو ڄَݙاں تُساں سُݨو جو اَللہ دِیاں آیاتاں دا اِنکار کِیتا ویندا پَے، اَتے اُنھاں اُتے اُݙا بازی کِیتی ویندی پَئی ہے، تاں اِہجے لوکاں نال نہ ٻَیٹھے رِیہے کرو، جے توڑیں او اِیکوں چھوڑ تے کہیں ٻَئی ڳالھ کُوں نہ چولِن، نہ تاں تُساں وِی اُنھاں وان٘گوں تِھی ویسو، بیشک اَللہ منافقاں تے کافِراں کُوں دوزخ وِچ کٹھا کرݨ والا ہے (١٤٠)۔ جِہڑے لوک اِیں تاڑ وِچ رَہندِن جو جیکر اَللہ دِی طرفوں تُہاکوں کوئی فتح نصیب تِھیوے، تاں آکھِن جو اَساں تُہاݙے نال اِی تاں ہاسے ! اَتے جیکر کافِراں کُوں کوئی فتح نصیب تِھیوے تاں آکِھن جو اَساں تیݙے کنُوں زیادہ زور والے نہ ہاسے! اَتے تُہاکوں مومناں مسلماناں کنُوں بچایا نہ ہاسے ! ٻَس اَللہ تُہاݙے درمیان وِچ قیامت دے ݙین٘ہ فیصلہ کر ݙیسی، اَتے اَللہ کافراں کُوں مسلماناں دے خِلاف کوئی وِی راہ نہ ݙیسی (١٤١)۔ بیشک منافق لوک اَللہ کُوں دھوکا ݙیوݨ چہندِن پَر اَللہ خود اِنھاں کُوں دھوکے وِچ سٹیسی، اَتے ڄَݙاں اِیہ نماز کِیتے اُٹھیںدِن تاں آلساں بھن بَھن تے اُٹھیںدِن، او وِی لوکاں کُوں ݙِیکھاوݨ کِیتے ! اَللہ کُوں یاد نھیں کریندے پَر تھوڑا جیہا (١٤٢)۔ او کُفر تے اِیمان دے اَدھ وِچ لٹکیئے ہوئِن، نہ پُورے اِنھاں نال ہِن تے نہ پُورے اُنھاں نال! اَتے جیکوں اَللہ گُمراہ کر ݙیوے تاں ٻَس اُنھاں کِیتے کوئی راَہ نہ ݙیکھسیں (١٤٣)۔ اَے اِیمان والو! مومناں کنُوں سِوا کافراں کُوں یار نہ بݨاؤ، کیا تُساں چَہندے وے جو آپݨیں اُتے اَللہ کُوں کُھلے ݙُلے اِلزام دے ݙیوݨ دا موقع ݙیوو (١٤٤)۔ بیشک منافق لوک دوزخ دے ساریاں کنُوں تلویں دَرجے وِچ ہوسِن، اَتے تُوں اُنھاں کِیتے کوئی مددگار نہ ݙیکھسیں (١٤٥)۔ پَر جِنھاں لوکاں تَوبہ کر گِھدی، اَتے ٹِھیک تِھی ڳئے، اَتے اَللہ دا دامن تکڑا پکڑ گِھدا، تے آپݨیں دِین کُوں خالص اَللہ کِیتے بݨا گِھدا، ٻَس اِیہے لوک مومناں مسلماناں نال ہوسِن، اَتے ٻَہُوں جلدی اَللہ مومناں کُوں وَݙا اَجر ݙیسی (١٤٦)۔ بَھلا اَللہ تُہاکُوں عذاب ݙے تے کیا کریسی؟ ڄَݙاں جو تُساں اُوندا شُکر اَدا کریندے رہسو تے اِیمان تے قائم رَہسو، اَتے اَللہ تاں وَݙا قدر دان تے سَب ڄاݨݨ والا ہے (١٤٧)۔