سورۃ ہُود مکیہ
اَتے زمین اُتے چَلݨ پِھرݨ والا کوئی وِی اِہجا کائے نھیں، جیندا رِزق اَللہ دے ذِمّے نہ ہووے، اُوندا پَکّا ٹِکاݨاں وِی ڄاݨدے، تے اُوندے عارضی طور تے رَہݨ دِی جاء کُوں وِی ڄاݨدے، ہر ڳالھ روشن کتاب وِچ لِکھی ہوئی ہے (٦)۔ اَتے اُوہُو اِی ہے جیں اسماناں کُوں تے زمین کُوں چِھی ݙین٘ہاں وِچ تیار کر گِھدے، (پہلے) اُوندا تخت حکومت پاݨِیں اُتے ہا، تاں جو او ݙیکھے جو تُہاݙے وِچّوں کِہڑا زیادہ چَن٘ڳے عَمل کرݨ والا ہے، اَتے (اَے رسول) جیکر تُوں آکھیں جو تُساں مَرݨ دے بعد جیوائے ویسو، تاں جِنھاں لوکاں کُفر اِختیار کِیتا ہوئے ضرور اَکھیسِن جو اِیہ تاں اَصلُوں کُھلا ݙُلا جَادو ہے (٧)۔ اَتے جیکر انھاں کنُوں انھاں دا عَذاب ڳِݨی مُنجی مُدت کِیتے ٹال ݙیوُوں، تاں پُچھدِن جو کِہڑی شَئے اُوکوں (خواہ مخواہ) روکی کھڑی ہے سُݨ گِھنّو، ڄَݙاں او ݙین٘ہ آسی، تاں وَل اُنھاں کنُوں اُوکُوں ٹالیا کائے نہ ویسی اَتے انھاں کُوں وَلھیٹ گِھنسِی جِہڑی شَئے دِیاں مذاقاں کریندے ہِن (٨)۔ اَتے جیکر اَساں انسان کُوں اَپݨِیں رَحمت دَا مَزہ چَکھاؤں تے وَل اَساں اُوں کنُوں اُوکُوں کَھس گِھنُّوں تاں بیشک او نا اُمید تے نَا شُکرا تِھی ویندے (٩)۔ اَتے جیکر اَساں اُوکوں ݙُکھ دے پہںچݨ دے بعد اَپݨِیں نعمت دا مزہ چَکھاؤں تاں وَل اَکھیسے جو مَیں کنُوں تاں ساریاں سختیاں ٹَل ڳئِن، بیشک او پُھن٘ڈیا وَدّا ہوندے، تے مغریا وَدا ہوندے (١٠)۔ اَلبتہ جِنھاں صَبر کِیتی رَکھیا ہے اَتے نیک عَمل کِیتی رَکھئِن اِیہے ہِن جنھاں کِیتے بخشش ہے تے وَݙا اَجر ہے (١١)۔ شاید تُوں جِہڑی کجھ وِی وحی بھیڄی ویندی ہے اُوندے وِچوں کُجھ حصّہ چھوڑݨ لڳئِن، اَتے تیݙا ہاں سَوڑا تِھیوَݨ لڳ پَے، کیوں جو کافر اَکھیندِن جو تیݙے اُتے کوئی خزانہ کیوں نھیں لَتھا، یا تیݙے نال کوئی فرشتہ کیوں نھیں آیا (اَے رسول) تُوں تاں محض (بُرے عملاں کنُوں) خبردار کرݨ آئیں، اَڳوں ہَر شَئے دا کارساز (ذِمٌے دار) اَللہ ہے (١٢)۔ کیا اِیہ لوک اِیہو اَہدِن، جو اِیکوں آپوں گھڑ گِھدا ڳئے، تُوں آکھ ݙے، تُساں تاں اِیں طرح دِیاں ݙاہ سُورتاں بݨا تے گِھن آؤ، اَتے اَللہ دے سِوا جیکوں مَدد کِیتے سَݙ سَڳدو سَݙ گِھن آؤ، جیکر تُساں (اَپݨِیں دعوے دے) سَچّے ہِیوے تاں (١٣)۔ ٻَس جیکر اِیہ معبود تُہاݙی مَدد کُوں نہ آوِن، تاں وَل سمجھ گِھنو جو اِیہ (قرآن) اَللہ دے علم نال نازِل تھئے اَتے اُوندے سِوا ٻِیا کوئی معبُود کائے نھیں، وَت کیا تُساں فرمانبرداری کرݨ والے بݨدو؟ (١٤)۔ وَت جِہڑا شخص اِیں دُنیاوی زِندگی تے اِیندی سَڄ دَھڄ چَہندے، تاں اِیں دُنیا وِچ اِی اَساں اُنھاں دے عَملاں دِی جزا ݙیسوں، اَتے اُنھاں نال کوئی کَمی ٻیشی نہ کِیتی وِیسی (١٥)۔ اِیہے او لوک ہِن ، جنھاں کِیتے آخرت وِچ کُجھ کائے نھیں، سوائے (دوزخ دِی) بَھا دے، اَتے انھاں دُنیا وِچ جِہڑا کَمائے بݨائے ڳل پِھل ڳِیا ، اَتے جِہڑے کُجھ عمل کِیتے ہِینیں، بیکار ڳئے (١٦)۔ کیا اِنھاں وان٘گُوں ہِن او شَخص جِہڑے آپݨِیں رَبّ دِی طرفوں ہِک روشن دَلیل اُتے قائم ہووِن، اَتے اُوندے پِچھُّوں ہِک ڳواہ وِی اُوندی طرفوں ہووے بلکہ اِیں کنُوں پہلے موسیٰ کولھ وِی کتاب آ چُکی ہووے، جِہڑی جو ہِک رہنما تے رحمت وِی ہووے، اِیہے لوک تاں ہِن اِیندے اُتے اِیمان گِھن آوَݨ والے، البتہ جِہڑے کوئی ٻِنھاں انسانی ٹولیاں وِچوں اِیندا اِنکار کریندِن، اُنھاں کِیتے تاں دوزخ دِی بَھا دا وَعدہ کِیتا ڳیا ہے، ٻَس تُوں اِیندے متعلق شک وِچ نہ پو، بیشک اِیہ تیݙے رَبّ دِی طرفوں حق ہے، پر ڈھیر سارے اِیندے اُتے اِیمان نھیں گِھن آندے (١٧)۔ اَتے اُوں شخص کنُوں زیادہ ظالم کوݨ تِھی سَڳدے، جِہڑا اَللہ اُتے کُوڑے بُہتاں ٻَدھے، اِیہے تاں او لوک ہِن جِہڑے آپݨِیں رَبّ دے سامݨیں پیش کِیتے وِیسِن، اَتے ڳواہ اَکھیسِن، جو اِیہے او لوک ہِن جِہڑے آپݨِیں رَبّ اُتے کُوڑیاں ڳالھیں کریندے ہَن، سُݨ گِھنّو، جو ظالم لوکاں اُتے اَللہ دِی لعنت ہوندی ہے (١٨)۔ جِہڑے شخص لوکاں کُوں اَللہ دے رَاہ کنُوں روکیندِن، اَتے اِیندے وِچ وِی وَل پھیر گَتھݨ چَہندِن، اَتے اِیہے آخرت کنُوں وِی اِنکاری ہِن (١٩)۔ اِیہ لوک زمین اُتے (اَللہ کُوں) بے وَسّا (عاجز) کرݨ والے نھیں تِھی سڳدے، اَتے نہ اَللہ کنُوں سِوا اِنھاں دا کوئی یار مددگار ہے، انھاں کِیتے تاں ݙوڑا عذاب ہوسی، او (کُفر دِی وَجہ کنُوں) نہ تاں سُݨݨ سَمجھݨ دِی لیاقت رَکھیندے ہِن اَتے نہ او کُجھ ݙیکھ بَھال سَڳدے ہِن (٢٠)۔ اِیہے او لوک ہِن، جِنھاں اپݨیں آپ کُوں خود نقصان پُچائے، اَتے جِہڑے (کُوڑ بھتُوڑ) انھاں گھڑ بݨا گِھدے ہِن، او انھاں کنُوں ݙاں کھیݙ دے ڳئے (٢١)۔ اِیہ لازمی نظردے جو اِہجے لوک بیشک آخرت کُوں ساریاں تُوں زیادہ گھاٹا چاوَݨ والے ہِن (٢٢)۔ اَلبتہ جِہڑے لوک اِیمان گِھن آئِن، اَتے نیک عَمل کِیتے ہِینیں، اَتے آپݨِیں رَبّ دے اَڳوں عاجزی کِیتی رَکھی ہے، اِیہے بہشت والے ہِن، او اِیندے وِچ ہمیشہ کِیتے رَہسِن (٢٣)۔ اِنھاں ݙوہائیں (کافر تے مومن) ٹولیاں دِی مثال اِہجیاں ݙُوں بَندیاں والی ہے، جِنھاں وِچوں ہِک تاں اَندھا تے ٻوڑا ہووے تے ݙُوجھا دِید والا ہووے، کیا اِیہ ݙوہائیں آپس وِچ ہِکّو جیہے ہِن، کیا تُساں (اِیں مثال کنُوں) سبق نھیں گِھن سَڳدے (٢٤)۔ تحقیق وَت اَساں نوح کُوں اُوندی قوم دو بھیڄا، آکھیُس بیشک مَیں تُہاکُوں صاف طور تے خبردار کرݨ آیاں (٢٥)۔ جو تُساں اَللہ دے سِوا کہیں ٻَے دِی عبادت نہ کرو، نہ تاں میکوں خدشہ ہے جو تُہاݙے اُتے دَردناک ݙین٘ہ والا عذاب آویسی (٢٦)۔ ٻَس انھاں دِی قوم دے سرداراں جِنھاں کُفر اِختیار کِیتا ہویا ہا، آکھیا جو اَساں تاں تیکوں کُجھ نِسے ݙیکھدے، سِوائے اِیندے جو تُوں اَساں وان٘گوں بندہ (بشر) ہِیں ٻِیا اِیہ وِی نِسّے ݙیکھدے جو تیݙی پَیروی انھاں کنُوں سِوا جِہڑے اَساݙے وِچُوں رذیل لوک ہِن، ٻِیا کوئی نھیں کریندا اِیہ پَیروی بغیر سوچے سَمجھے دے کریندِن اَتے اَساں تُہاکوں اَپݨِیں کنوں فضیلت (برتری) والا نِسے ݙیکھدے بلکہ اَساں تُہاکوں کُوڑا سَمجھدے ہَیں (٢٧)۔ اُوں آکھیا، اَے میݙی قوم تُساں نِہوے ݙیکھدے جو مَیں اَپݨِیں رَبّ کنُوں روشن دلیل (رستے) تے ہاں اَتے اُوں میکوں اَپݨِیں طرفوں رحمت (نبوّت) وِی بخشی ہے جِہڑی تُہاکوں نظردی وِی نھیں، کیا اَساں اُوکوں تُہاݙے اُتے مڑھ ݙیوُوں، ڄݙاں جو او تُہاکوں بَھاوے وِی نہ (٢٨)۔ اَتے اَے میݙی قوم، مَیں تُساں کنُوں کوئی مال متال وِی نھیں منگدا، میݙا اَجر تاں ٻَس اَللہ کولھ ہے، اَتے مَیں انھاں لوکاں کُوں جِہڑے اِیمان گِھن آئِن دھکے ݙے تے بھڄا چھوڑݨ والا وِی کائے نھیں، کیوں جو او اَپݨیں اَللہ دے اَڳوں (عزتاں عظمتاں نال) پیش تِھیوَݨ والے ہِن، اَلبتہ مَیں تاں تُہاکوں ݙیکھدا پِیاں جُو تُساں جاہل (بے سمجھ) قوم ہِیوے (٢٩)۔ اَتے اَے میݙی قوم، جیکر مَیں انھاں کُوں دِھکّے ݙے تے بھڄا چھوڑاں تاں میکوں اَللہ کنُوں چھڑاوݨ والا کوݨ ہوسے، ٻَس تُساں اتنی ڳالھ نھیں سَمجھدے (٣٠)۔ اَتے مَیں تُہاکوں اِیہ نھیں اَہدا، جو میݙے کولھ اَللہ دے خزانے ہِن، اَتے نہ مَیں غیب دِیاں ڳالھیں ڄاݨداں، اَتے مَیں اِیہ وِی نھیں آکھیندا، جو مَیں فرشتہ ہاں، اَتے مَیں اِیہ وِی نھیں آکھ سَڳدا جو جِہڑے لوک تُہاݙیاں اَکّھیں وِچ گھٹیا ہِن، اَللہ انھاں نال کوئی چَن٘ڳائی نہ کریسے، اَللہ چن٘ڳی طرح ڄاݨدے جو کُجھ انھاں دِیاں دِلیں وِچ ہے، (اِیویں آکھاں تاں) بیشک مَیں وِی ظالماں وِچوں تِھی ویساں (٣١)۔ آخر اُنھاں آکھیا، جو اَے نُوح تَیں اَساݙے نال جِھیڑا گھتّے، ٻَس ڈھیر کُجھ جھیڑا گھت گِھدّی ، ہُݨ اَساݙے اُتے گِھن آ جِہڑی شَئے (عذاب) کنُوں اَساکوں ݙرائی رَکھئی جیکر تُوں واقعی سَچ آکھݨ والیاں وِچوں ہِیں تاں (٣٢)۔ اُوں آکھیا، دَراَصل اَللہ اِی اُوکوں تُہاݙے اُتے گِھن آسے، جیکر او چہسے تاں، اَتے تُساں (اُوکوں) بے وَسّا (عاجز) نہ کر سَڳسو (٣٣)۔ اَتے میݙی خیر خواہی تُہاکوں کوئی فائدہ نہ ݙے سَڳسی، جیکر مَیں چہواں وِی سہی جو تُہاݙے نال خَیر خواہی کراں، جِہڑے ویلے جو اَللہ چَہندے جو تُہاکوں گُمراہ کر ݙیوے، او تُہاݙا رَبّ ہے، اَتے تُساں اُوں کولھ وَل وَن٘ڄݨیں (٣٤)۔ (اَے رسول) کیا اِیہ اِیہو کُجھ اَہدِن، جو اِیں اِیہ سب کُجھ گھڑ گِھدّے، آکھ ݙے جو جیکر کہیں اِیکوں آپوں گھڑ وِی گھِدے تاں میݙے جُرم اُتے ہِن تے مَیں انھاں کنُوں بَری (لاتعلق) ہاں جِہڑے جُرم تُساں کریندے وَدّو (٣٥)۔ اَتے نوح کولھ وَحی بھیڄی ڳئی، جو بیشک تیݙی قوم وِچوں ہُݨ کوئی اِیمان نہ گِھن آسی، سوائے انھاں دے جِہڑے جو پہلے اِیمان گِھن آ چُکئِن، ٻَس انھاں اُتے مُونجھا نہ تِھی، جِہڑے کرتُوت او کریندے وَدّے ہِن (٣٦)۔ اَتے اَساݙیاں اَکھیں دے سامݨیں، اَتے اساݙی وحی دے مطابق ہِک ٻیڑی تیار کر، اَتے انھاں دے (بچاوݨ) کِیتے میکوں کُجھ نہ آکھیں جِنھاں ظلم کِیتِن، یقیناً او سارے غرق کر ݙِتے ویسِن (٣٧)۔ اَتے او ٻیڑی بݨیندا بیٹھا ہا، تاں جِہڑے ویلے اُوندی قوم دے سردار نالوں لنگھدے ہن، تاں اُوندیاں کِھلاں کریندے ہِن، تاں انھاں کُوں آکھیُس جیکر تُساں اَساݙیاں کِھلّاں کریندے وے، تاں اَساں وِی بیشک تُہاݙیاں کِھلّاں اُووِیں کریسوں جیں طرح تُساں اَساݙے نال کریندو (٣٨)۔ ٻَس جلدی تُہاکوں پتہ لڳ ویسی، جو کیندے اُتے آندے او عذاب جِہڑا اُوکوں ذلیل کر چھوڑیسی، اَتے اُوندے اُتے او عذاب وِی نازِل تِھیسی جِہڑا ہمیشہ قائم رَہݨ والا ہے (٣٩)۔ اِیہ توڑیں جو اَساݙا حُکم آڳیا، تاں ہِک خاص تنُور وِچوں پاݨِی زور دا اُچھل پِیا، تاں اَساں نوح کُوں آکھیا،آپݨِیں ٻیڑی وِچ ہر قسم دے جانداراں وِچوں ہِک ہِک جوڑا (ہِک نَر تے ہِک مادی) چڑھا گِھن، اَتے آپݨیاں گھر والیاں کُوں وِی سِوائے اُنھاں دے جِنھاں دے متعلق پہلے فیصلہ تِھی چُکئے، اَتے جہڑے لوک اِیمان گِھن آئے ہِن (انھاں کُوں وِی) پر جِہڑے بندے اِیمان گِھن آئے ہِن، او تھوڑے جیہے ہِن (٤٠)۔ اَتے (نوح) آکھیا، اِیندے وِچ سوار تِھی وَن٘ڄو، کیوں جو اَللہ دے ناں نال اِیندا ٹِھلّݨاں ہے اَتے اِیندا پُہنچݨاں ہے ، بیشک میݙا رَبّ تاں بخشݨ ہار تے ٻہوں رحم کرݨ والا ہے (٤١)۔ اَتے او ٻیڑی انھاں کُوں گِھن تے اِیہو جیہاں سیڑھاں (لہراں) وِچ ٹُر پَئی، جِہڑیاں پہاڑ جِتّی چَوّ ویندیاں ہِن، اَتے نُوح اَپݨیں پُتر کُوں وِی سَݙیا جِہڑا (ٻیڑی کنُوں) پَرے ہَٹیا کھڑا ہا، جو آ میݙا ٻچڑا، اَساݙے نال چَڑھ آ، اَتے کافراں دا نہ بَݨ وَن٘ڄ (٤٢)۔ اُوں آکھیا مَیں اَجھو پہاڑ اُتے پناہ وَن٘ڄ گِھنداں او میکوں (طوفان دے) پاݨِیں کنُوں بچا گِھنسی، نُوح آکھیُس اَڄ اَللہ دے غضب کنُوں بچاوَݨ والا کوئی کائے نھیں، سوائے اُوندے جِیندے اُتے او رَحم چا کرے، ٻَس انھاں ݙوہاہیں دے اَدھ وِچ ہِک سیڑھ اُچّی چَوّی تے (او پُتر) ٻُݙ وَن٘ڄݨ والیْاں نال اِی ٻُݙ ڳیا (٤٣)۔ وَت حکم تِھیا، جو اَے زمین تُوں سارا پاݨی پِی چھوڑ، اَے اَسماں تُوں وَسݨ رُک وَن٘ڄ، چنانچہ پاݨِی سُکا ݙِتا ڳیا، اَتے اِیہ معاملہ ختم کر ݙِتا ڳیا، او ٻیڑی جُودی (پہاڑ) نال وَن٘ڄ لڳی، اَتے آکھ ݙِتا ڳیا، جو ظالماں دِی قوم کنُوں پَرے تِھی تے رَہو (٤٤)۔ اَتے نُوح نے اَپݨیں رَبّ کنُوں دُعا مَن٘گی، اَتے آکھیُس میݙے رَبّ آ! کیوں جو میݙا پُتر بِلا شُبہ میݙی ٹَٻری (کُنبے) وِچوں ہے (اِیکوں بَچا گِھن) اَتے بیشک تیݙا وَعدہ وِی سَچّا ہوندے، اَتے تُوں تاں حاکماں کنُوں وِی وَدھ حاکم ہیں (٤٥)۔ اَللہ آکھیا، نُوح آ ، دَراَصل او تیݙی ٹَٻری وِچوں کائے نھیں، بِلا شُبہ اُوندے عمل نیکی والے کائے نھیں، ٻَس مَیں کنُوں اُوں ڳالھ دا سوال نہ کر جیندا تیکوں پُورا عِلم وِی کائے نھیں، مَیں تیکوں نصیحت کرینداں، جو جاہلاں وِچوں نہ بَݨ (٤٦)۔ اُوں آکھیا، میݙے رَبّ آ! میں تیݙی پَناہ چَہنداں اِیں ڳالھ دِی جو مَیں اَصلوں نہ مَن٘گاں جِہڑی شَئے دا میکوں پَتہ اِی نہ ہووے، اَتے جیکر تُوں میکوں نہ بخشیں اَتے میݙے اُتے رَحم نہ کریسیں، تاں میں گھاٹا چاوَݨ والیاں وِچوں تِھی ویساں (٤٧)۔ (اَللہ) آکھیا نُوح آ! لَہ آ ٻیڑی تُوں، اَساݙی طرفوں تیݙے اُتے سلامتی ہے، اَتے تیݙے اُتے برکتاں ہِن، اَتے اُنھاں اُمتاں اُتے وِی جہڑیاں تیݙے نال ہِن، اَتے او جماعتاں جِنھاں کُوں اَساں اَجُّھو دُنیاوی فائدیاں نال رَڄا ݙیسوں، پَر (کل کُوں) اَساݙی طرفوں انھاں کُوں درد ناک عذاب آ چِمبڑسی (٤٨)۔ (اَے رسول) ایہ غیب دِیاں ڳالھیں ہِن، جہڑیاں تَیں دُو وَحی کیتیاں وِیندِن پہلے تاں تُوں وِی انھاں کُوں نہ ڄاݨدا ہاویں، اَتے نہ تیݙی قوم ڄاݨدی ہَئی، ہُݨ صبر کر، بیشک مُتّقی پرہیزگار لوکاں کِیتے چَن٘ڳی عاقبت ہے (٤٩)۔ اَتے عاد دِی قوم دو اُنھاں دے ہِک بِھرا ہُود کُوں بھیڄیا ڳیا، اُوں آکھیا، اَے میݙی قوم، اَللہ دِی عبادت کرو، اُوں کنُوں سِوا ٻِیا کوئی معبود تُہاݙے لائق کائے نھیں، تُساں تاں ٻَس کُوڑے بُہتان لاوَݨ دے شِیں٘ہ ہِیوے (٥٠)۔ اَے میݙی قوم ! مَیں تاں تُساں کنُوں کوئی اَجر (بدلہ) وِی نِھیں مَن٘گدا، میݙا اَجر تاں اُوں ذات کنُوں سِوا کہیں کولھ کائے نھیں جئیں میکوں پَیدا کِیتے، بَھلا تُساں عقل کنُوں کَم کِیوں نھیں گِھندے (٥١)۔ اَتے اَے میݙی قوم اَپݨیں رَبّ کنُوں بخشِش مَن٘گو، وَل اُوندے اَڳوں توبہ تائب تِھی وَںڄو، او تُہاݙے اُتے اَسمان کنُوں زور دا مِیں٘ہ وَسیسی، اَتے تُہاݙی طاقت وِچ ٻِیا وِی زور پَیدا کرݙیسی، تُساں جرم کرݨ والے بَݨ تے مُن٘ہ نہ پھیر وَن٘ڄو (٥٢)۔ انھاں آکھیا ہُود آ! تُوں اَساݙے کولھ کوئی ظاہر ثبوت وِی تاں نھیں گِھن آیا، وَل اِیہ جو اَساں تیݙے آکھیئے تے اَپݨیاں معبوداں کُوں چھوڑݨ والے کائے نِسے، اَتے نہ اَساں تیݙے اُتے اِیمان گِھن آوَݨ والے ہِیسے (٥٣)۔ اَساں تاں اِیہو کُجھ سَمجھدے ہِیسے، جو اَساݙے اِی کہیں معبود دِی مار (پِھٹکار) تیݙے اُتے پَئی ہے، اُوں آکھیا، مَیں اَللہ کُوں گواہ ٻݨیندا، اَتے تُساں وِی گواہ رَہو، جو بیشک مَیں انھاں کنُوں بَری (لاتعلق) ہاں، جِنھاں کُوں تُساں (اَللہ دا) شریک بݨایا ہوئے (٥٤)۔ جِہڑے جو اُوں کنُوں ٻَے ہِن، تُساں سارے مِل تے میݙے خلاف کوئی خُفیہ تدبیر کر ݙیکھو وَل میکوں کوئی مُہلت وِی نہ ݙیواہے (٥٥)۔ بیشک مَیں اَللہ تے توکُّل کرینداں، جِہڑا جو میݙا وِی رَبّ ہے، تے تُہاݙا وِی، کوئی ٹُرݨ پِھرݨ والا جاندار اِہجا کائے نھیں جیندی سِرڑی (چوٹی) اُوں نہ پکڑ رَکھی ہووے، بیشک میݙا رَبّ تاں سِدّھے راہ تے (ملدا) ہے (٥٦)۔ اَتے جیکر تُساں پِھر ڳیوہے، تاں تحقیق مَیں تُہاکوں پُچا ݙِتے او پیغام جِہڑا میکوں ݙے تے تُہاݙے کولھ بھیڄیا ڳیا ہے، اَتے میݙا رَبّ تُہاݙی بَجائے کہیں غیر کُوں اَپݨاں خلیفہ بݨا گِھنسی، اَتے تُساں اُوندا کُجھ وِی نھیں وِڳاڑ سَڳدے، بیشک میݙے رَبّ ہر شَئے کُوں نظر وِچ رَکھیا ہوئے (٥٧)۔ اَتے جِہڑے ویلے اَساݙا غضب تِھیا، تاں اَساں اَپݨِیں رَحمت نال ہُود کُوں اَتے جِہڑے لوک اُوندے نال اِیمان گِھن آئے ہَن، نِجات ݙے ݙِتی، اَتے انھاں کُوں ہِک گندے عذاب کنُوں بچا چھوڑیا (٥٨)۔ اَتے اِیہ اُوہے ہِن عاد دے لوک، جِنھاں اَپݨیں رَبّ دِیاں نشانیاں دا اِنکار کر چھوڑیا، اَتے رسُولاں دِی نافرمانی کِیتی، اَتے ہر زور والے سرکش فسادی دے آکھیئے وِچ لڳیئے رِیہے (٥٩)۔ آخر انھاں پِچھوں اِیں دُنیا تے لعنت لڳی، تے قیامت دے ݙین٘ہ وِی لڳی رَہسی، ݙیکھ گِھنّو، عاد والیاں آپݨیں رَبّ دا اِنکار کر ݙِتا، سُݨ گِھنّو، جو ہُود دِی قوم عاد اُتے لعنت وَسدی رَہسی (٦٠)۔ اَتے ثمود والیاں کولھ اِنھاں دے ہِک بِھرا صالح کُوں بھیڄیا ڳیا، اُوں آکھیا، اَے میݙی قوم ! اَللہ دِی عبادت کرو، اُوں کنُوں سِوا تُہاݙے کِیتے ٻِیا کوئی معبود کائے نھیں، اُوں تُہاکوں زمین کنُوں پیدا کِیتے، اَتے اُوندے اُتے آباد کِیتے، ٻَس اُوں کنُوں آپݨِیں بخشش منگو، وَل اُوندے اَڳوں توبہ تائب تِھی وَن٘ڄو، بیشک میݙا رَبّ اَساݙے ٻَہُوں کولھوں ہے، تے دُعائیں قبول کر گِھندے (٦١)۔ انھاں آکھیا، اَے صالح! اِیں کنُوں پہلے تاں اَساں تیݙے نال کئی اُمیداں رکھیاں ہوئیاں ہَن، کیا ہُݨ تُوں اَساکوں انھاں دِی بندگی کنُوں ہَٹکیندیں، جِنھاں دِی بندگی اَساݙے پِیؤ ݙاݙے کریندے رِیہے ہِن، بیشک اِیندے وِچ اَساکوں شَک ہے جِہڑے دِین (طریقے) دو اَساکوں سݙیندیں، اِیں تاں اَساکوں مخمصے وِچ گَھت ݙِتے (٦٢)۔ اُوں آکھیا، اَے میݙی قوم! ذرا سوچو تاں سہی، جیکر مَیں اَپݨیں رَبّ دِی طرفوں پَکّی نشانی اُتے قائم ہاں، اَتے اُوں میکوں اَپݨِیں رَحمت (نُبوّت) نال نوازیے، وَل وِی اَللہ دِی پَکڑ کنُوں میکوں کوݨ بچویسی، جیکر مَیں اُوندی نافرمانی کراں تاں، تُساں تاں ٻَس میݙے گھاٹے وِچ وَدھارا پَے کریندو (٦٣)۔ اَتے اَے قوم ! اِیہ اَللہ دِی ݙاچی ہِیوے، تُہاݙے کِیتے ہِک نشانی ہے، اِیکوں کُھلا چھوڑی رَکھو تاں جو اِیہ اَللہ دِی زمین تے چَردی پِھردی رَہوے اَتے اِیکوں کوئی تکلیف نہ ݙیواہے، نہ تاں تُہاکوں ٻَہُوں جَلدی عذاب آ پکڑیسی (٦٤)۔ پر انھاں اِیندیاں خُچاں ڄنگھاں کَپ چھوڑیاں، صالح آکھیا ٻَس تُساں (آپݨیاں گھراں وِچ) ترائے ݙین٘ہ ٻِیا کھا پی گِھنو (تُہاݙی بَربادی دا) وَعدہ ہے جِہڑا کُوڑا نہ تِھیسی (٦٥)۔ ٻَس جِہڑے ویلے اَساں (عذاب دا) حکم ݙِتوسے، تاں اَساں اَپݨِیں رَحمت نال صالح کُوں تے جِہڑے لوک اُوندے نال اِیمان گِھن آئے ہَن، اُنھاں کُوں بچا گِھدا، اَتے اُوں ݙین٘ہ دِی بَھن٘ڈکی (بَدنامی) کنُوں وِی (بچا گِھدا) بیشک تیݙا رَبّ ٻَہُوں زور آور ہے، تے ساریاں تُوں ݙَاڈھا ہے (٦٦)۔ اَتے جِہڑے لوکاں (آپݨیں اُتے) ظُلم کِیتا ہَا، اُنھاں کُوں ہِک دَھماکے دِی زور دی آواز آ پکڑیا، ٻَس وَݙے ویلے آپݨیاں گھراں وِچ مُن٘ہ دے بَھر ݙَٹھے مَریے پَے ہَن (٦٧)۔ (اِیویں لڳیا) جیویں او لوک اُنھاں گھراں وِچ وَسدے وِی نہ ہَن، ݙیکھ گِھنّو ثمود والیاں آپݨیں رَبّ دا اِنکار چا کِیتا ہا، سُݨ گِھنّو ، جو ثمود والے (اَللہ دِی رحمت کنُوں) پَرے سَٹ ݙِتے ڳئے (٦٨)۔ اَتے تحقیق اَساݙے فرشتے اِبراہیم کولھ خوشخبری گِھن آئے اَتے اَکھیونے جو تیݙے اُتے سَلامتی ہووے، اِبراہیم وِی آکھیا تُہاݙے اُتے وِی سلامتی ہووے جَھٹ پَٹ او ہِک بھُنّاں ہویا وَچّھا (انھاں کِیتے) گِھن آیا (٦٩)۔ پَر ڄَݙاں اُوں ݙِٹھا جو اُنھاں دے ہَتھ اُوں دو نھیں پَے وَدّھدے، تاں اُوکوں عجب جیہا لڳیا، اَتے او اُنھاں کنُوں دِل وِچ ݙریا، اُنھاں آکھیا ݙر نہ پِیا، اَساں تاں لُوط دِی قوم دو بھیڄے ڳئے ہَیں (٧٠)۔ اُوندی ذال جِہڑی نال کھڑی ہَئی، اِیں ڳالھ تے کِھل پَئی، تاں اَساں اُوکوں اِسحاق دِی (پیٹ وِچ پووَݨ دِی) خوشخبری ݙِتی اَتے اِسحاق دے بعد یعقوب دِی وِی (٧١)۔ اُوں آکھیا، مَرّاں شالا کیا مَیں ہُݨ ٻَال ڄݨیساں، مَیں تَاں ٻُڈھی کُوزا ہَاں، اَتے میݙا اِیہ پَے وِی ٻُڈھا ہے یقیناً اِیہ اَساݙے کِیتے ہِک اَنوکھی ڳالھ ہے (٧٢)۔ انھاں آکھیا کیا تُوں اَللہ دِی قدرت اُتے حیران پَئی تِھیندیں؟ ابراہیم دے گھر والو! اِیہ تاں تُہاݙے اُتے اَللہ دِی رَحمت ہے، تے اُوندیاں برکتاں ہِن، بیشک او ٻَہُوں تعریف والا تے وَݙیاں شاناں والا ہے (٧٣)۔ ٻَس ڄَݙاں ابراہیم دَا ݙر لَتّھا، اَتے اُوں خوشخبری وِی سُݨی، تاں او اَساکوں لوط دِی قوم دے متعلق کُجھ آکھݨ چَاکھݨ لڳیا (٧٤)۔ دراَصل اِبراہیم ٻَہُوں تحمُّل والا، نرم دِل، تے اَللہ دو رجوع کرݨ والا ہا (٧٥)۔ (فرشتیاں آکھیا) اِبراہیم، اِیں ڳالھ کُوں ویندا کر، بے شَک تیݙے رَبّ دا حُکم تِھی چُکیئے، بے شَک اُنھاں اُتے اِہجا عذاب آسی جِہڑا اَصلوں ٹلّݨ والا کائے نھیں (٧٦)۔ اَتے ڄَݙاں اَساݙے فرشتے لوط کولھ آئے تاں انھاں دے آوَݨ تے خوش نہ تِھیا، اُوں(آپݨِیں قوم کُوں بچاوَݨ کِیتے) خُود کوں ٻَے وَسّا محسوس کِیتا، اَتے آکھیُس جو اَڄ دا ݙین٘ہ وَݙا اُوکھا ہے (٧٧)۔ اَتے اُوندی قوم دے لوک (بَدکاری کِیتے ) بھَڄ تے آڳئے، اَتے او تاں پہلے کنُوں بَدکاریاں وِچ جُتّے ہوئے ہِن، (لوط) آکھیا، اَے میݙی قوم ! اِیہ میݙیاں دِھیاں موجود ہِن، اِیہ تُہاݙے (پرنیڄݨ کِیتے) زیادہ پاک صاف ہِن، ٻَس اَللہ کنُوں ݙرو، اَتے میݙے مہماناں کُوں چھوڑ تے میݙی عزّت چا رکھو، کیا تُہاݙے وِچ کوئی وِی بَھلے مانس کائے نھیں (٧٨)۔ اُنھاں آکھیا، تحقیق تیکوں تاں پَتہ ہے جو اَساکوں تیݙیاں دِھیاں دِی وِی کوئی لوڑ کائے نھیں، تے تُوں ڄاݨدا وِی ہِیں جو اَساں کیا مَن٘گدے ہَیں (٧٩)۔ لُوط آکھیا اَللہ کریندا جو میݙے کولھ تُہاݙے مقابلے دِی طاقت ہوندی یا مَیں کہیں تکڑے قلعے (سہارے) دِی پناہ گِھن سَڳدا (٨٠)۔ فرشتیاں آکھیا، اَے لوط اَساں تیݙے رَبّ دے بھیڄے ہوئے (فرشتے) ہَیں اِیہ لوک تیݙا کُجھ نہ وِڳاڑ سَڳسِن، ٻَس تُوں رات دا کوئی وَقت گھِن تے اَپݨیاں ٻالاں ٻچیاں سَمیت نِکل وَن٘ڄ، سوائے تیݙی ذال دے، اَتے تُہاݙے وِچوں کوئی وِی پِچھُّوں تے نہ ݙیکھے، کیوں جو بیشک اِیندے اُتے اُوہا مصیبت آوَݨ والی ہے، جِہڑی اِنھاں لوکاں اُتے آندی پَئی ہے، بیشک اُنھاں دِی تباہی دا وعدہ سَویل (صُبح) توݨِیں دا ہے، کیا ہُݨ سَویل تِھیوَݨ والی نھیں (٨١)۔ جِہڑے ویلے اَساݙا حُکم آ پُہنچا، تاں اَساں اِیں وَستی کُوں مُوندھا کر چھوڑیا، اَتے اُوندے اُتے کھنگری دے چھوٹیاں روڑیاں دا مِیںہ دَب تے وَسا چھوڑیا (٨٢)۔ اِنھاں وِچوں ہَر روڑے تے تیݙے رَبّ دِی طرفوں نِشان لڳیا ہویا ہا، اَتے ظلم کرݨ والیاں کنُوں اِہجی سَزا پرے کائے نھیں (٨٣)۔ اَتے مَدین والیاں دو انھاں دے ہِک بِھرا شُعیب کُوں بھیڄیا ڳیا، اُوں آکھیا، اَے میݙی قوم ! اَللہ دِی عبادت کیتی کرو، تُہاݙے کِیتے اُوں کنُوں سِوا ٻِیا کوئی معبود کائے نھیں اَتے کَچھَّݨ ناپَݨ وِچ کوئی کَمتی (کاݨ) نہ گَھتّی کرو، بیشک مَیں تُہاکوں سَوکھا سَوّلا ݙیکھداں وَدّاں، پَر مَیں ݙرداں جو تُہاݙے اُتے وِی اِہجے ݙین٘ہ دا عَذاب نہ آ وَن٘ڄے، جِہڑا تُساں ساریاں کُوں وَلھیٹ گِھنݨ والا ہووے (٨٤)۔ اَتے اَے میݙی قوم ! تُسان کَچھݨ ناپَݨ اِنصافی طور تے پُورا کِیتا کرو اَتے لوکاں کُوں اِنھاں دِیاں شَئیں گَھٹ کر تے نہ ݙِتیاں کرو، اَتے زمین اُتے فساد کرݨ والے نہ بݨیے وَدّے رَہوُو (٨٥)۔ اَللہ دا ݙِتا جِہڑا کُجھ بچ رَہوے، او تُہاݙے کِیتے ٻَہُوں چَن٘ڳا ہے جیکر تُساں مومن سݙویندے ہِیوے تاں، اَتے مَیں تُہاݙا کوئی ذمّہ دار وِی کائے نھیں (٨٦)۔ انھاں آکھیا جو شعیب آ! کیا تیݙی نماز تیکوں اِیہا ڳالھ سِکھیندی ہے جو اَساں اُنھاں (معبوداں) کُوں چھوڑ ݙیوُوں، جِنھاں دِی عبادت اَساݙے پِیؤ ݙاݙے کریندے رِیہے ہِن یا اَساں اَپݨِیں مَنشاء دے مطابق کوئی کَمی پیشی نہ کر سَڳوں (اِیں ڳالھوں تاں) ٻَس تُوں اِی تَحمّل والا تے دین تے چَلّݨ والا (راستباز) رَہ ڳئیں (٨٧)۔ اُوں آکھیا، اَے میݙی قوم ! تُساں کݙاہیں اِیہ وِی سوچیے، جو جیکر مَیں اَپݨِیں رَبّ دِی طرفوں ہِک روشن دَلیل تے قائم ہاں، اَتے او میکوں سوہݨاں رِزق وِی ݙیندا ہے، اَتے مَیں نِھیں چَہندا جو جِہڑے کَم کنُوں تُہاکوں مَنع کرینداں، اُوہُو کَم خود کَراں! مَیں چَہنداں جو جِتی مَیں کنُوں تِھی سڳے تُہاݙی اِصلاح کراں تے میکوں اِیندی توفیق تاں صِرف اَللہ ݙیندے، مَیں اُوندے اُتے توکُّل کِیتا ہوئے ، اَتے (ہر کَم کِیتے) اُوں دو رجوع کرینداں (٨٨)۔ اَتے اَے میݙی قوم ! کِتھائیں میݙے نال دِی مخالفت تُساں کنُوں کوئی اِہجا جُرم نہ کرا کھڑے، جو تہاݙے اُتے وِی اُوہُو عذاب آوَن٘ڄے، جِہڑا نوح دِی قوم، ہُود دِی قوم، تے صالح دِی قوم اُتے آڳیا ہا، اَتے لُوط دِی قوم تاں تُساں کنُوں کوئی ڈھیر پہلے دِی وِی کائے نھیں (٨٩)۔ اَتے تُساں اَپݨِیں رَبّ کنُوں (گُناہاں دِی) بخشش مَن٘گو، وَل ٻَس ہوندے تِھی تے رَہُو، بیشک میݙا رَبّ ٻَہُوں رحمت والا تے محبت کرݨ والا ہے (٩٠)۔ اُنھاں آکھیا، شعیب آ! اَساکوں تیݙیاں اُنھاں ڳالھیں وِچوں ڈھیر ساریاں دا تاں پَتہ اِی نھیں لڳدا، جِہڑیاں تُوں اَکھیندیں، اَتے اَساں ݙیکھدے ہَیں، جو تُوں اَساݙے وِچوں ہِک ہِیݨاں (کمزور) بَندہ ہَیں جیکر تیݙی برادری نہ ہوندی، تاں اَساں تاں تیکوں پَتھر مار مار تے مار گَھتیندے، اَتے تُوں اَساں کنُوں ݙاڈھا وِی کائے نھیں (٩١)۔ اُوں آکھیا، اَے میݙی قوم ! کیا تُہاݙے کِیتے میݙی برادری اَللہ کنُوں وِی زیادہ زور والی (تکڑی) ہے تُساں اَللہ کُوں اَصلُوں کن٘ڈ پِچھُّوں چَا سَٹیے، بیشک میݙے رَبّ تاں اُوکوں اَپݨِیں پَکڑ وِچ رَکھیا ہوئے جِہڑا کُجھ تُساں کریندے وَدّے وے (٩٢)۔ اَتے اَے میݙی قوم ! تُساں اَپݨیں طریقے تے عَمل کِیتی رَکّھو، بیشک مَیں اَپݨیں طریقے تے عَمل کرینداں، اَجھو تُہاکوں پَتہ لڳ ویسی، جو کیندے اُتے ذلیل کر چھوڑݨ والا عَذاب آندے، اَتے کُوݨ کُوڑا ہے، ٻَس تُساں وِی اِنتظار کرو تے مَیں وِی تُہاݙے نال اِنتظار کرینداں (٩٣)۔ اَتے جݙاں اَساݙے (عذاب دا) حُکم تِھیا، تاں اَساں شُعیب کُوں اَتے جِنھاں لوکاں اِیمان گِھن آندا ہا، اُنھاں کُوں اَپݨِیں رَحمت نال بچا گِھدا، اَتے جِہڑے لوک ظلم کریندے ہِن، اُنھاں کُوں ہِک سَخت کڑکاٹ اِہجا آ پکڑیا جو سَویلے آپݨیاں گھراں وِچ مُن٘ہ دے بھَرنے ݙَٹھے مریے پَے ہَن (٩٤)۔ اِیویں لڳدا ہَا جو او اِنھاں وِچ وَسدے وِی نہ ہَن، سُݨ گِھنّو جو مَدیَن والیاں کُوں وِی اُوہُو جہی لعنت وُٹھی، جیویں ثمود والیاں تے وَسّی ہَئی (٩٥)۔ اَتے تحقیق اَساں موسیٰ کُوں آپݨیاں نشانیاں اَتے واضح دلیل ݙے تے پَٹھیا (٩٦)۔ (یعنی) فرعون تے اُوندے سرداراں دے کولھ، پَر انھاں لوکاں فرعون دا حُکم مَنیا، حالانکہ فرعون دا حُکم اَصلُوں ٹِھیک نہ ہَا (٩٧)۔ او قیامت دے ݙین٘ہ آپݨِیں قوم دے اَڳوں اَڳوں ٹُرسے، تے انھاں کُوں دوزخ دِی بھا وِچ وَن٘ڄ کھڑیسے، او وَن٘ڄ کھڑاوَݨ دِی ٻَہُوں گندی جاء ہے (٩٨)۔ اِیں جہاں وِی اُنھاں پِچُّھوں لعنت لڳی رَہی، تے قیامت دے ݙیںہ وِی لڳی رَہسی ! اِیہ ٻَہُوں گَندا بَدلہ ہے جِہڑا کہیں کُوں ݙِتا وَن٘ڄے (٩٩)۔ اِیہ ہُݨ کُجھ وَستیاں دے حالات جِہڑے تیکوں بیان کِیتے ویندے ہِن انھاں وِچوں کُجھ موجود کھڑئِن اَتے کُجھ دِی ڄڑھ پَٹیڄ ڳئی ہے (١٠٠)۔ اَتے اَساں اُنھاں اُتے ظلم نھیں کِیتا بلکہ اُنھاں آپݨیں آپ اُتے ظلم چا کِیتا ٻَس انھاں دے کُجھ وِی کَم نہ آ سَڳیئے انھاں دے معبود جِنھاں کُوں اَللہ دے سِوا سَݙیندے ہَن، ڄݙاں جو تیݙے رَبّ دا حُکم تِھیا،او اُنھاں کِیتے کُجھ وِی نہ کر سَڳیئے سِوائے ہلاکت تے تباہی دے (١٠١)۔ اَتے اِیں طرح تیݙے رَبّ دِی سخت پکڑ ہوندی ہے، ڄَݙاں جو او اُنھاں وَستیاں کُوں پَکڑ وِچ گِھن آندے جِہڑیاں جو ظالم (نافرمان) ٻَݨ ویندیاں ہِن، تحقیق اُوندی پَکڑ ٻَہُوں دَرد ناک تے ݙَاڈھی تکڑی ہوندی ہے (١٠٢)۔ بیشک اِیندے وِچ عِبرت ہے اُوندے کِیتے جِہڑا کوئی آخرت دے عذاب کنُوں ݙردے، اِیہو تاں ݙین٘ہ ہے ڄَݙاں سارے لوک کٹھے کِیتے ویسن اَتے اِیہو او ݙین٘ہ ہے ڄَݙاں سَب کُجھ اَڳوں آویسی (١٠٣)۔ اِیندے (آوَݨ) وِچ کوئی ڈھل گھُس نہ کِیتی ویسی، سوائے ہِک مقرر کِیتی ہوئی مُدت دے (١٠٤)۔ اِیہ ݙین٘ہ آسی تاں کوئی بَندہ اَللہ دِی اِجازت دے بغیر ڳالھ وِی نہ کر سَڳسی، انھاں (لوکاں) وِچوں بَد بخت وِی ہوسِن تے نیک بخت وِی (١٠٥)۔ ٻَس جِہڑے بَد بخت ہوسِن او (دوزخ دِی) بھا وِچ ہوسِن اُوندے وِچ اُنھاں دا کَم ہَوکے بَھرّݨ تے دھاڑیں کڈھݨ ہوسی (١٠٦)۔ او اِیندے وِچ ہمیشہ کِیتے رَہسِن، جے توڑیں جو اَسمان تے زمین قائم ہِن اَللہ اتُھوں کڈھݨ چاہے تاں اِیہ ٻَئی ڳالھ ہے، بیشک تیݙا رَبّ کر چھوڑݨ والا ہے جِہڑے کَم دا اِرادہ کرے (١٠٧)۔ اَتے جِہڑے لوک نیک بخت ہوسِن تاں او بہشت وِچ ویسن تے اُوندے وِچ ہمیشہ کِیتے رَہسِن، جے توڑیں جو اَسمان تے زمین قائم ہِن سِوائے اِیندے جو تیݙا رَبّ کہیں ٻَئی طرح چَہوے، اَے بخشش کݙائیں وِی ختم نہ کِیتی ویسی (١٠٨)۔ (اَے رسول) تُوں اِیں ڳالھ دے مخمصے وِچ نہ پَے، جو اِیہ اَللہ دے سِوا کِنھاں دی بندگی کریندِن، اِیہ کہیں ٻئی طرح نِھیں کریندے، ٻَس جِیویں اِنھاں دے پِیؤ ݙاݙے اِنھاں کنُوں پہلے کریندے رِیہن اَتے اَساں انھاں کُوں انھاں دا پُورا پُورا نصیبہ ݙیسوں اُوندے وِچ کوئی کاݨ قصور نہ ہوسی (١٠٩)۔ اَتے یقیناً اَساں موسیٰ کُوں کتاب ݙِتی، ٻَس اُوندے وِچ وِی اِختلاف کِیتا ڳیا، جیکر تیݙے رَبّ دِی طرفوں ہِک ڳالھ پہلے کنُوں طے نہ ہوندی تاں اُنھاں دا فیصلہ (اِیں دُنیا وِچ) تِھی چُکیا ہوندا، اَتے بیشک او لوک اِہجے شَک وِچ ہن جِہڑا وِپریاں دِی بُنیاد اُتے ہے (١١٠)۔ اَتے تحقیق تیݙا رَبّ اُنھاں دے عملاں دا پُورا پُورا بَدلہ انھاں نال چُکیسی، بیشک او جِہڑا کُجھ کریندے وَدّے ہِن، اُوکُوں او چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے (١١١)۔ ٻَس تیکوں جِہڑی ڳالھ دا حُکم ݙِتا ڳئے اُوندے اُتے تُوں اَتے جِہڑے تیݙے نال توبہ تائب تَھئے ہوئے ہِن، پَکّے تِھی تے رَہو، اَتے نافرمانی نہ کراہے، بیشک او ݙیکھدا کھڑے جِہڑا کُجھ تُساں کریندے وَدّے وے (١١٢)۔ اَتے اُنھاں لوکاں دو نہ جُھکاہے، جِہڑے ظلم کریندِن نہ تاں تُہاکوں وِی (دوزخ دِی) بھا چِمبڑ ویسے، اَتے تُہاݙے کِیتے اَللہ دے سِوا کوئی یار مَددگار کائے نھیں، وَل تُہاکوں (کتھاؤں وِی) مَدد نہ کِیتی ویسے (١١٣)۔ اَتے ݙین٘ہ دے ݙوہائیں سریاں (صبح شام) ویلے اَتے رات دے کُجھ حصّے وِچ نماز قائم کِیتی رَکھو، یقیناً نیکیاں بُرائیاں کُوں ہَٹا مَٹا ݙیندیاں ہِن، اِیہ نصیحت ہے، انھاں لوکاں کِیتے جِہڑے اَللہ کُوں یاد کِیتی رَکھݨ والے ہِن (١١٤)۔ اَتے صبر اختیار کِیتی رَکّھو، بیشک اَللہ نیک کَم کرݨ والیاں دا اَجر اَصلُوں ضائع نھیں کریندا (١١٥)۔ ٻَس تُساں کنُوں پہلے وَالیاں اُمتاں وِچ کیوں اِہجے فضیلت والے (اہلِ خِرد) پَیدا نھیں تَھئے، جِہڑے زمین اُتے فساد کُوں روکیندے، سِوائے تھوڑے جیہاں دے، جِنھاں کُوں اَساں اُنھاں وِچّوں کڈھ گِھدا ہَا، اَتے جِنھاں لوکاں ظلم کِیتے او اِہجیاں ڳالھیں پِچھُّوں لڳے ہوئے ہِن، جِنھاں دِی وَجہ کنُوں او مَزّے وَدّے کریندے ہِن، اَتے اِہجے لوک جُرم کرݨ والے ہِن (١١٦)۔ اَتے تیݙا رَبّ اِیہو جیہا کائے نِھیں جو کہیں زیادتی دِی وَجہ کنُوں وَستیاں کُوں تَباہ کر ݙیوے، ڄَݙاں جو انھاں دے رَہݨ والے اِصلاح وِچ لڳے ہوئے ہووِن (١١٧)۔ اَتے جیکر تیݙا رَبّ چَہندا تاں ساریاں لوکاں دِی ہِکّا جماعت ٻَݨا ݙیندا، پَر اِیہ تاں اِختلاف کرݨ کنُوں چُکّݨ والے کائے نھیں (١١٨)۔ سِوائے انھاں لوکاں دے! جِنھاں اُتے تیݙا رَبّ رَحم چا کرے، انھاں کُوں تاں (اختیار تے آزادی کِیتے) پیدا کیتا ہِس، آخر تیݙے رَبّ دِی ڳالھ پُوری تِھی کھڑی جو مَیں سارے جِنّاں تے اِنساناں نال دوزخ کُوں بَھر ݙیساں (١١٩)۔ تے (اَے رسول) اَساں تیکوں رسُولاں دِیاں جِہڑیاں ڳالھیں بیان کریندے پَے ہَیں انھاں نال تیݙا دِل تکڑا پَے کریندے ہَیں اَتے انھاں وِچوں تیکوں حقیقت دا پَتہ لڳسے، اَتے مومناں کِیتے اِیہ نصیحت تے عِبرت ہِن (١٢٠)۔ اَتے جِہڑے لوک اِیمان نھیں گِھن آندے، انھاں کُوں آکھ ݙے جو تُساں آپݨیں طریقے تے عمل کرو، بیشک اَساں وِی آپݨاں عَمل کریندے پَے ہَیں (١٢١)۔ اَتے (نتیجے کِیتے) تُساں وِی اِنتظار کرو بیشک اَساں اِنتظار وِچ ہَیں (١٢٢)۔ اَتے اَسماناں تے زمین وِچ جِہڑا کُجھ لُکیا ہوئیا وِی ہے تاں وِی او اَللہ دے قَبضۂ قدرت وِچ ہے اَتے ہر قسم دا مُعاملہ اُوں دو وَن٘ڄ مُکسِی، ٻَس اُوندی عِبادت کِیتی رَکھو، اَتے اُوندے اُتے توکُّل کِیتی رَکھو، اَتے تیݙا رَبّ جو کُجھ تُساں کریندے وَدّے ہِیوے، اُوں کنُوں بے خبر کائے نھیں (١٢٣)۔
سورۃ یوسف مکیہ
شروع کرینداں اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان تے وَݙے رَحم والا ہے
الف، لام، رآ ! اِیہ آیاتاں ہِن ہِک اِہجی کتاب دِیاں جو کُھل تے ڳالھ ݙسیندی ہے (١)۔ بیشک اَساں اِیکوں قرآن دے طور تے عَربی وِچ نازِل کِیتے تاں جو تُہاݙی عقل سَمجھ وِچ آوَن٘ڄے (٢)۔ (اَے رسول) اَساں تیکوں چَن٘ڳیاں کنُوں چَن٘ڳیاں حقیقتاں تے واقعات والا قِصہ بیان کریندے پَے ہَیں جِہڑا جو اَساں اِیں قرآن دِی شکل وِچ تَیں دو وَحی کر تے بھیڄیندے پَے ہَیں، اِیں کنُوں پہلے تُوں اَصلُوں بے خبر ہاویں (٣)۔ اَتے ڄَݙاں یوسف اَپݨیں پِیو کُوں آکھیا، اَبّا سائیں آں! سَچ پِیا اَہداں جو مَیں خواب وِچ یارھاں تاریاں کُوں اَتے سِجھ تے چَندر کُوں ݙِٹھے، اَتے انھاں کُوں میݙے اَڳوں سَجدہ کریندا وِی ݙِٹھے (٤)۔ اُوں آکھیا، میݙا ٻَچڑا! آپݨاں اِیہ خواب اَپݨِیں بِھراوَاں کُوں نہ ݙَسیں نہ تاں او وَیری بَݨ تے تیݙے نال کوئی فریب کھیݙسِن، بیشک شیطان انسان دا کُھلا ݙُلا دُشمن ہے (٥)۔ اَتے اِیویں تیݙا رَبّ تیکوں (آپݨیں کَم کِیتے) چُݨ گِھنسے، اَتے تیکوں ڳالھیں دِی تَہہ توڑِیں پُڄݨ دا عِلم وِی سیکھیسے! اَتے تیݙے اَتے یعقوب دِی اَولاد اُتے آپݨیاں نعمتاں اُوں طرح پُوریاں کریسی، جیں طرح اُوں اِیں کنُوں پہلے تیݙے ݙاݙا پڑݙاݙا، اِبراہیم تے اِسحاق اُتے پُوریاں کِیتیاں ہِن، بے شک تیݙا رَبّ سَب کُجھ ڄاݨݨ والا تے وَݙی حِکمت والا ہے (٦)۔ دَراَصل یوسف تے اُوندے بِھراوَاں (دے قِصّے) وِچ پُچھُݨ والیاں کِیتے ٻَہُوں ساریاں نشانیاں ہِن (٧)۔ ہِک وَاری مَترائے بِھراواں صَلاح کِیتی، جو یوسف تے اُوندا بِھرا (بِن یامین) اَٻّے کُوں اَساں کنُوں زیادہ پیارے لڳدِن حالانکہ اَساں اُوندا ہِک تکڑا جَتّھا ہِیسے! سَچّی ڳالھ ہے جو اَساݙا پِیؤ اَصلُوں غلط کَم کِیتا ہوئے (٨)۔ ٻَس یُوسف کُوں یا تاں قتل کر چھوڑو، یا اُوکُوں کہیں ٻے عِلاقے وِچ سَٹ آؤ اِیں طرح تُہاݙے پِیو دِی توّجہ نویکلی تُہاݙے نال تِھی ویسے، اِیندے بعد تُساں چَن٘ڳے لوک بَݨ وَن٘ڄاہے (٩)۔ اِنھاں وِچوں ہِک آکھݨ والے آکھیا، یُوسف کُوں قتل نہ کرو بلکہ اِیکوں کہیں جھِکے کھُوہ وِچ سَٹ گَھتّو ، تاں جو کوئی رَاہ لنگھدا بندہ اِیکوں کَڈھ تے گِھن وَن٘ڄے (اِیویں کرو) جیکر تُساں کُجھ کرݨ والے بݨدو (١٠)۔ انھاں (پِیو کُوں وَن٘ڄ) آکھیا، اَبّا سَئیں آں! تیکوں کیا تِھی ڳئے جو تُوں یُوسف دے معاملے وِچ اَساݙے اُتے ذری وِی اعتبار نھیں کریندا حالانکہ اَساں تَاں اُوندے خیر خواہ ہیں (١١)۔ کل اَساݙے نال اُوکوں بھیڄ ݙے تاں جو کُجھ (پَھل وَغیرہ) کَھا پِی آوے اَتے کھیݙ کُھوݙ آوے بیشک اَساں اِیندی حفاظت کرݨ والے ہَیں (١٢)۔ اُوں آکھیا، میݙا دِل اَوکھا (مون٘جھا) تِھی ویسے جیکر تُساں اِیکوں نال گِھن ڳیوہے تاں، ٻِیا اِیہ جو مَیں ݙرداں جو اِیکوں کوئی نَہر نہ کھاوے، تُساں تاں (اِیندی حفاظت کنُوں) غافِل تِھی وَن٘ڄݨیں (١٣)۔ اُنھاں آکھیا، بَھلا نَہر اِیکوں کَھا ویسے، اَساں (اِیندے نال) ہِک تَکڑا جَتّھا ہِیسے (اِیویں تِھیا تاں) اَساں ٻَہُوں نِکمّے (گھاٹا چاوَݨ والے) ہوسُوں (١٤)۔ ٻَس او اُوکوں نال گِھن ڳئے، تے اِیں ڳالھ تے آڳئے جو اِیکوں کہیں جھکے کُھوہ وِچ سَٹ گھتّوں تاں اَساں (اُوندے دِل وِچ اِیہ ڳالھ) وَحی کِیتی، جو تُوں (ہِک ݙین٘ہ) انھاں کُوں انھاں دا اِیہ سلوک یاد ݙیویسیں اِیہ انھاں ڳالھیں دا شعُور نھیں رَکھیندے (١٥)۔ اَتے عشاء ویلے او اَپݨیں پِیو کولھ روندے پِٹیندے آئے (١٦)۔ انھاں آکھیا، بابا، بیشک اَساں ہِکّ ٻَے کنُوں اَڳوں نِکل وَن٘ڄݨ دے مقابلے کِیتے دھروکڑی مارڳیُوسے، اَتے یُوسف کُوں اَپݨیں سامان کولھ چھوڑ ݙِتا، (موقع پا تے) ہِک نَہر اُوکوں کَھا ڳئے پَر تُوں اَساݙے اُتے اَصلُوں یقین نہ کریسیں بھاویں جو اَساں سَچّے اِی کیوں نہ ہُووُوں (١٧)۔ اَتے او اُوندی قمیض کُوں کُوڑی مَچّی دا لہُو لَا تے گِھن آئے، پِیو آکھیا، تُہاݙے کِیتے اَپݨِیں دِلّوں اِیہ ڳالھ گھڑ گھنݨ سَوکھا تِھی ڳئے (ہُݨ تاں) صَبر کرݨ اِی چَن٘ڳی ڳالھ ہے اَتے اَللہ کنُوں اِی مَدد مَن٘گی وَن٘ڄ سَڳدِی ہے (اِیں معاملے وِچ) جِہڑا تُساں ݙسیندے پَے وے (١٨)۔ اَتے (کھوہ کنُوں) ہِک قافلہ لنگھیا انھاں آپݨیں ماشکی کوں (پاݨِیں کِیتے) بھیڄیا، ٻَس اُوں ٻوکا کُھوہ وِچ گَھتیا تے آکھیُس خوشخبری (کُھوہ وِچ) تاں اِیہ چُھوہر ہا، اُنھاں اِیکوں وِی ہِک مَݙی مُوڑی سَمجھ تے لُکا گِھدّا، پَر اَللہ تاں ڄاݨدا کھڑا ہَا جِہڑا کُجھ او کریندے پَے ہن (١٩)۔ اَتے انھاں اُوکوں تھوڑے جیہے مُل یعنی گِݨے مُنجے پن٘ڄ ݙاہ دِرہماں وِچ ویچ ݙِتا، او اِیندے وِچ کوئی رَغبت (لالچ) وِی تاں نہ رَکھیندے ہَن (٢٠)۔ اَتے مِصر دے جیں شخص اُوکوں مُل گِھن گِھدا ہَا، اُوں آپݨِیں ذال کُوں آکھیا جو اِیکوں ٻَہُوں عِزّت آبرو نال رَکھ شاید (وَݙے لا) اَساݙے کہیں کَم آ وَن٘ڄے یا اَساں اِیکُوں آپݨاں پُتریلا بَݨا گِھنُّوں، اِیں طرح یوسف کوں اِیں مُلک وِچ پیر ٹِکاوَݨ دِی جاء ݙِتی (غرض اِیہ ہَئی) جو اَساں اُوکُوں ڳالھیں دِی تَہ توݨِیں پُڄݨ (یعنی عِلم تاویل) سِکھا ݙیوُوں، اَتے اَللہ آپݨِیں کَم اُتے پُوری قُدرت رَکھیندے، پَر ڈھیر لوکاں کُوں پَتہ کائے نھیں (٢١)۔ اَتے ڄَݙاں او اَپݨِیں پُوری جُوانی چڑھیا اَساں اُوکوں چَن٘ڳیاں فیصلیاں دِی سَمجھ اَتے (حقیقت دا) عِلم بَخشیا، اَتے اَساں اِیں طرح نیک کَم کرݨ والیاں کُوں بَدلہ ݙیندے ہَیں (٢٢)۔ اَتے اُوں ذال جیندے گھر او رَہندا ہَا، اُوندے نَفس کُوں آپ دو وَند لاوَݨ وَرغلاوَݨ چاہا، دروازے بَند کر ݙتے، اَتے آکھیُس میݙے نال تِھی آ! مَیں تیݙی ہَاں ۔ اُوں آکھیا مَیں اَللہ دِی پَناہ مَن٘گداں، اُوہُو میݙا پالݨ ہار ہے اُوں میکوں اِتّھاں ٻَہُوں سَوکھا سَوّلا رکھیا ہوئے بیشک او زیادتی کرݨ والے لوکاں کُوں کامیابی نھیں بخشیندا (٢٣)۔ پَر اُوں ذال کوئی نِیّت کِیتی تے اُوندے نال سُر آئی، اَتے یُوسف وِی اُوں رَلّے تِھی ویندا، جیکر او آپݨیں رَبّ دِی طرفوں (اُوندی سجھائی ہوئی) پِکّی دَلیل نہ ݙیکھ گِھندا، تے اِیں طرح اَساں اُوں کنُوں بَدی تے بے حیائی پرے کر گِھدّی، بیشک او اَساݙے مخلص بندیاں وِچُّوں ہَا (٢٤)۔ او ݙوہیں (اَڳوں پِچھُّوں) دَروازے دو بَھنّے، یُوسف دِی قمیض (اُوں ذال دے ہَتُّھوں) پِچھُّوں کنُوں پَڑیڄ ڳئی، انھاں ݙوہائیں اَپݨیں مالک کُوں دروازے تے کھڑا ݙِٹھا، ذال (جَھٹ) آکھیا، اُوں شَخص دِی کیا سَزا ہے جِہڑا تیݙی ٹَٻری (ذال) نال بَدکاری دَا اِرادہ کرے سِوائے اِیندے ٻِیا کیا ہے جو اُوکُوں ڈھک ݙِتا وَن٘ڄے یا اُوکُوں کہیں درد ناک عذاب وِچ سَٹیا وَن٘ڄے (٢٥)۔ (یُوسف) آکھیا جو اِیہ ذال میݙے نفس کُوں آپ دو وَرغلاوَݨ چَہندی ہَئی، گھر والیاں وِچُوں ہِک نے گواہی ݙیندیں آکھیا جو جیکر یُوسف دِی قمیض اَڳوں کنُوں پڑیجی ہے تاں ٻَس اِیں ذال سَچّ آکھیئے، اَتے یُوسف کُوڑیْاں وِچُوں ہے (٢٦)۔ اَتے جیکر اُوندی قمیض پِچُّھوں پڑیجی ہے ، تاں اِیں ذال کُوڑ ماریے اَتے او سَچ ٻولݨ والیْاں وِچُّوں ہے (٢٧)۔ ٻَس جِہڑے ویلے اُوں اُوندی قمیض ݙِٹھی تاں او پِچُّھوں پاڑِی ہوئی ہَئی تاں آکھیُس جو یقیناً اِیہ تُہاݙے مَکر ہِن بے شَک تُہاݙے مَکّر ٻَہُوں غضب دے ہوندِن (٢٨)۔ یُوسف آ! اِیں ڳالھ کُوں ویندا کر، اَتے رَنّ، تُوں آپݨیں گُناہ دِی معافی مَن٘گ، اَصل وِچ تُوں اِی قصور کرݨ والیاں وِچُوں ہِیں (٢٩)۔ اَتے شہر دِیاں ذالیں آکھیا، جو بیشک عزیز دِی ذال اَپݨیں نوکر دے نفس کُوں آپ دو وَرغلاوَݨ چَہندی ہے، تحقیق او اُوندی محبت وِچ پَے ڳئی ہے ، اَساں اُوکوں کُھلی گُمراہی وِچ ݙیکھدیاں ہَیں (٣٠)۔ ٻَس ڄَݙاں اُوں انھاں ذالیں دِیاں (یُوسف کُوں ݙیکھݨ دِیاں) چالاں سُݨیاں، تاں اُوں خُود اُنھاں کُوں کانڈھا ݙِتا اَتے انھاں کِیتے تکیے لا تے ٻَہݨ دا اِنتظام کِیتا، اَتے اِنھاں وِچُوں ہَر کہیں دے اَڳوں (پَھل کَپݨ کِیتے) ہِک کاتی وِی رَکھوا ݙِتی، وَت یُوسف کُوں آکھیُس جو تُوں انھاں دے سامݨے آ کھڑ، ٻَس ڄَݙاں ذالیں اُوکوں ݙِٹھا تاں وِٻل ڳِیاں تے پَھل (کپیندیں کپیندیں) آپݨیاں ہَتَّھاں کُوں ٹُکّے ݙے ٻیٹھیاں اَتے اَکھیُونے، اَللہ بَچاوے، اِیہ بَشر تاں نھیں لڳدا! اِیہ تاں ٻَس کوئی وݙیاں عزّتاں والا فرشتہ ہے (٣١)۔ اُوں (ذال) آکھیا، تحقیق، اِیہ اُوہُو شخص تاں ہے جیندے متعلق تُساں میݙے اُتے ملامتاں لیندیاں ہاوے، بیشک مَیں اِیندے نفس کُوں آپ دو وَرغلایا ہَا، پر اِیہ بَچیا رِیہے (پَر ہُݨ) جیکر اِیہ میݙا حُکم مَن تے (میݙے نال) فعل نھیں کریندا، تاں اِیکوں ڈھک ݙِتا ویسے، اَتے اِیکوں ذلیل تے خوار کِیتا ویسی (٣٢)۔ یُوسف آکھیا، میݙے رَبّ آ! مَیں اُوں کَم کنُوں ڈھکیڄݨ زیادہ پَسند کرینداں، جِہڑے کَم کِیتے میکوں آکھیا وَیندا پَے، جیکر تَیں میکوں اِنھاں رَنّاں دے مکراں کنُوں بچائی نہ رَکھیا، تاں میں اِنھاں اُتے گھولیڄݨ پَے ویساں وَت جاہلیاں وِچُوں ڳِݨیڄݨ لڳ پوساں (٣٣)۔ ٻَس اُوندے رَبّ اُوندی دُعا سُݨ گِھدی، اَتے اِیکُوں انھاں دے مکراں کنُّوں بچائی رَکھیا بیشک او سَب کُجھ سُݨݨ والا تے ڄاݨݨ والا ہے (٣٤)۔ وَل کُھلیاں نِشانیاں ݙیکھ گِھنّݨ دے بعد وِی مناسب اِیہُو سَمجھیا ڳیا جو کُجھ عرصے کِیتے قید وِچ رَکھیا وَن٘ڄے (٣٥)۔ اَتے اُوندے نال ݙُوں ٻَئے جوان وِی جیل خانے وِچ آ دَاخل تَھئے ہِک آکھیا، مَیں خواب وِچ آپݨِیں آپ کُوں ݙِٹھے جو (اَنگوراں کنُوں) شراب نِپڑیندا کھڑاں، ݙوجھے آکھیا مَیں خواب وِچ آپݨِیں آپ کُوں ݙِٹھے جو اَپݨیں سِر تے روٹیاں چاتی وَدّاں تے انھاں کُوں پَکّھی پکھیرو کھاندے وَدّن اَساکوں اِیندی تعبیر ݙسا، بیشک اَساں ݙیکھدے وَدّے ہَیں جو تُوں احسان کرݨ والیاں وِچُوں ہیں (٣٦)۔ یُوسف آکھیا، جو اَڄݨ او کھاݨاں جو تُہاکوں ݙِتا ویندے، تُہاݙے کُولھ نہ آیا ہوسی ! جو مَیں اُوندے آوَݨ کنُوں پہلے اِنھاں دِی تعبیر ݙسا ݙیساں اِیہ تاں ہِک عِلم ہے جِہڑا میݙے رَبّ میکوں سِکھایا ہوئے، دَراَصل میں اِہجے لوکاں دے دین (طور طریق) کُوں چھوڑیا ہوئے جِہڑے اَللہ اُتے اِیمان نھیں رَکھیندے اَتے آخرت کنُوں وِی اِنکار کریندے ہِن (٣٧)۔ اَتے مَیں اَپݨیں پِیو ݙاݙے اِبراہیم، اِسحاق تے یعقوب دے مذہب دِی پیروی کریندا وَدّاں، اَساݙے کِیتے اِیہ ڳالھ مناسب اِی کائے نھیں، جو اَساں اَللہ دے نال کہیں ٻَئی شَئے کُوں شریک ٻݨاؤں، اِیہ اَساݙے اُتے اَتے ٻِنھاں لوکاں اُتے اَللہ دا ہِک فضل ہے، پَر ڈھیر لوک اِیں (نعمت) دا شُکر اَدا نھیں کریندے (٣٨)۔ اَتے میݙے قیدی سَن٘گتیو! کیا ڈھیر سارے اَن٘ج اَن٘ج رَبُوبݨے ہِکّے اَللہ کنُوں چَن٘ڳے ہِن جِہڑا ہِک دا ہِک ہے تے ساریْاں اُتے غالب (زبردست) ہے (٣٩)۔ تُساں اُوندے سِوا جِنھاں دِی بندگی کریندو، او اِیندے سِوا کُجھ نھیں جو تُساں تے تُہاݙے پِیؤ ݙاݙیاں محض اُنھاں دے ناں رَکھ چھوڑے ہِن، اَللہ نے اُنھاں دے متعلق کوئی سَند (نشانی) نھیں بھیڄی، بیشک حُکم چلاوَݨ چھڑّا اَللہ دے اِختیار وِچ ہے، اُوں حُکم ݙِتا ہوئے، جو سوائے اُوندے کہیں ٻَئے دِی عبادت نہ کرو، اِیہو سِدّھا تے پِکّا دِین ہے، پَر ڈھیر لوک اِیکوں نھیں ڄاݨدے (٤٠)۔ اَے میݙے قیدی سَن٘گتیو، تُہاݙے وِچوں ہِک دِی ڳالھ (اِیہ ہے) جو او اَپݨیں مالک کُوں (حسبِ دستور) شراب پِلیندا رَہسی، اَتے ݙوجھے دِی ڳالھ (اِیہ ہے) جو او پَھاسی چڑھا ݙِتا ویسی، اَتے اُوندے سِر کُوں پَکّھی پَکھیرو پَٹ کھاسِن اِیہُو فیصلہ ہے جیندے متعلق تُساں پُچھدے پَے ہاوے (٤١)۔ اَتے انھاں وِچُوں جیندے متعلق خیال ہَا جو او چُھٹ ویسی، اُوکوں آکھیُس جو تُوں آپݨیں مالک دے اَڳوں میݙا ذکر ضرور کریں، پَر شیطان اُوکوں آپݨیں مالک دے اَڳوں اُوندا ذکر کرݨ بُھلا ݙِتا، ٻَس او کئی سال جیل خانے وِچ رِیہا (٤٢)۔ وَت بادشاہ آکھیا، جو مَیں خواب ݙِٹھے جو سَت موٹیاں تکڑیاں ڳائیں ہِن جنھاں کُوں سَت سُکیاں پَتلیاں ڳائیں کھاندیاں پَئین، اَتے ساوے سِٹّے ہِن، اَتے ٻَئے (سَت سِٹّے) سُکیے ہوئے ہِن، اَے سردارو! میݙے خواب دِی تعبیر میکوں ݙَساؤ، جیکر تُساں خواباں دِی تعبیر ݙَسا سڳدے ہِیوے تاں (٤٣)۔ انھاں آکھیا، جو اِیہ تاں اُوٹ پَٹان٘گ خواب ہِن، اَساں اِہجے اُوٹ پَٹان٘گ خواباں دِی تعبیر اَصلُوں نِسّے ڄاݨدے (٤٤)۔ اَتے انھاں ݙوں وِچُّوں جیکوں نِجات مِل ڳئی ہَئی، اُوکوں ہِک مُدّت بعد (یُوسف دِی ڳالھ) یاد آ ڳئی تے آکھیُس جو مَیں اِیندی تعبیر گِھن آ ݙینداں ٻَس میکوں یُوسف کولھ پُچا ݙیوُو (٤٥)۔ اَے یوسف! اَے سَچّے بَندے ! اَساکوں اُوں خواب دِی تعبیر ݙسا جیندے وِچ سَت موٹیاں تکڑیاں ڳائیں کُوں سَت پتلیاں سُکّیاں ڳائیں کھاندیاں پِیاں ہِن اَتے سَت سِٹے ساوے ہِن، اَتے ٻَئے (سَت) سُک سَڑ ڳیئن، مَیں اِیہ انھاں لوکاں کُوں وَن٘ڄ ݙساواں، اَتے انھاں کُوں وِی پَتہ لڳ وَن٘ڄے (٤٦)۔ یُوسف آکھیا، تُساں سَت سالاں تَئیں محنت کر تے فَصلاں وَہیندے رَہسُو، وَل جِہڑا کُجھ (اِیں عرصے وِچ) کَپُّو، اُوندے غَلّے کُوں اُنھاں دے سٹیاں وِچ رَہݨ ݙِیواہے، سِوائے اُوں تھوڑے جیہے دے جیکوں تُساں کھاوَݨ دے کَم لیسو (٤٧)۔ وَل اِیندے بعد سَت سال سخت تنگی (قحط) دے آسِن، انھاں وِچ اُوندے وِچُّوں اِی کھادا ویسی، جہڑا کُجھ تُساں پہلے کنُوں (اِنھاں سالاں کِیتے) بچا رَکھیا ہوسی، سِوائے اُوں تھوڑے جیہے دے جہڑا تُساں احتیاط دے طور تے (بِج وغیرہ کِیتے) بچا رَکھیسُو (٤٨)۔ وَل اِیندے بعد ہِک سال اِیہو جیہا آسی جیندے وِچ لوکاں کِیتے خُوب مِیںہ وَسسِی، اَتے او (اِیں سال اَنگوراں دا رَس تے زیتون) حاصل کریسِن (٤٩)۔ بادشاہ (اِیہ سُݨ تے ) آکھیا، یُوسف کُوں میݙے کولھ گِھن آؤ، ٻَس ڄَݙاں او آدمی اُوندے کولھ پُناں تاں آکھیُس جو تُوں آپݨیں مالک کولھ وَل ڄُل، ٻَس اُوں کنُوں اِیہ پُچھیں، جو کیا معاملہ ہَا انھاں ذالیں دا، جِہڑیاں آپݨیں ہَتّھاں کُوں ٹُکے ݙے ٻیٹھیاں ہَن، بیشک میݙا رَبّ تاں انھاں دے مکراں کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدا کھڑے (٥٠)۔ اُوں ذالیں کنُوں پُچھیا، بَھلا تُہاݙی کیا ڳالھ ہَئی، جِہڑے ویلے تُساں یُوسف کُوں اُوندے نَفس دے خلاف آپ دو وَرغلایا ہَا، اُنھاں آکھیا، مالک تَاں اَللہ دِی ذات ہے بَہر حال اَساں یُوسف وِچ وِی کوئی بُرائی نِسے ڄاݨدے، عزیز دِی ذال ݙَسیا جو ہُݨ جِہڑے ویلے حقّی ڳالھ سامݨیں آ ڳئی ہے (واقعی) مَیں اُوکوں اُوندے نفس دے خِلاف وَرغلاوَݨ دِی کِیتی ہَئی، بے شَک او سَچّ ٻولݨ والیاں وِچُوں ہے (٥١)۔ یُوسف آکھیا، اِیہ اِیں ڳالھوں پُچھم جو (عزیز) ڄاݨ گِھنّے جو بیشک میں اُوندی کن٘ڈ پِچُّھوں اُوندی کوئی خیانت نھیں کِیتی اَتے بیشک اَللہ خیانت کرݨ والیاں دے مَکر نھیں چَلݨ ݙیندا (٥٢)۔