Wb/skr/فعل ماضی ݙوجھا حصہ

جامع سرائیکی قواعد

د____فعل ماضی استمراری/مدامی/ناتمام/جاری

تعریف:اُوہو زمانہ جئیں کن کہیں کم دے ہمیشاں جاری رہݨ یا ولا ولا تھیوݨ ، کرݨ، یا سہݨ دی خبر پووے۔ ݙوجھے لوظیں ئِ چ او فعل جئیں کن اے ݙس پووے جو کُئی کم گزرے ہوئے وقت ئِ چ پورا نھیں تھیا بلکہ جاری رہییٔ (لوظ رِہا یا رِہیا دی املا عام طور تے رَیہا کتیی ویندی ئِ۔ جہڑی جو گرائمر دے اصول دے مطابق کائینی کیوں جو رہݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر’’رِہا‘‘یا ’’رِہیا‘‘ بݨدے۔ اے ڳالھ تاں نشابر ئِ جو ماضی مطلق معروف ہمیشاں کہیں وی مصدر دے مصدی مادے (فعل امر) دے اڳوں’’الف‘‘ یا’’یا ‘‘ دے ڳانڈھے نال بݨدی ئِ ۔ رہݨ مصدر دا مصدری مادہ (فعل امر)  ـ’’رَہ‘‘بݨدے پر ’’ریہہ‘‘نھیں بݨدا۔ لہٰذا رہݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف بݨیندئیں ہوئیں۔ ایندے مصدری مادے  ـ’’رَہ‘‘دے اڳوں یا تاں الف دا ودھارا تھیسی تے یا  ’’یا‘‘ دا ۔ الف دے ودھارے نال ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ’’رِہا‘‘بݨسی یا وت ’’یا ـ‘‘ دے ودھارے نال ’’رِہیا‘‘تھیسی ۔ اینہہ لوظ دی املا’’رِیہا‘‘کرݨ درست کائینی) لوظ مدامی دا معنیئِ ہمیشاں رہݨ آلا یا کݙئیں نہ مُکݨ آلا تے لوظ استمراری دا معنی وی ہے جاری رہݨ آلا ول ول تھیوݨ آلا۔ اینہہ ڳالھوں فعل ماضی مدامی یا استمراری کوں ماضی ناتمام یا ماضی جاری وی آ کھیا  ویندے۔ مثال دے طور تے کھاندا ہا، روندا رہندا ہا ، لکھی رہندا ہا، لکھدا ویندا ہا، ماری ویندا ہا، لکھی رہ ویندا ہا، مریندا ڳیا ہا، (مریندا دا تلفظ ئِ۔ م،ر،ے،ں،د،ا) ماری ڳیا ہا، لکھی رکھدا ہا،کھاندا پیا ہا، لکھی پیا ہا، روندا ٻیٹھا ہا، کھاندا کھڑا ہا، کھویندا رہندا ہا، بھڄئی رہ ویندا ہا ، لکھوائی رکھدا ہا وغیرہ وغیرہ۔

فعل ماضی مُدامی/استمراری/نا تمام/جار ی معروف بݨاوݨ دے قاعدے:

قاعدہ نمبر1: مصدر لازم ہووے یا متعدی اُونہہ کن فعل ماضی مدامی /استمراری /نا تمام / جاری بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کن اسم حالیہ نا تمام بݨا کرئیں ۔ اُوندے اڳوں ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہا) ڳنڈھ ݙیوݨ نال مطلوبہ فعل ماضی دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ مثال دے طور تے کھاوݨ مصدر کن کھاندا ہا، رووݨ مصدر کن روندا ہا، لکھݨ مصدر کن لکھدا ہا وغیرہ وغیرہ ۔ اِتھاں ہک ٻئی ڳالھ دانِتارا کرݨ وی ضروری ئِ او اے ہے جو سرائیکی زبان ہک ٻہوں وسیع علاقے ئِ چ ٻولی ویندی ئِ۔ اینہہ ڳالھوں مختلف علاقئیں دے لہجے وی مختلف ہِن۔ بعض سرائیکی مصادر ایجھئیں ہِن جنھیں کن اسم حالیہ نا تمام پنج یا چھی حرفی بݨدے ۔ جے کر انھیں اسمائے حالیہ نا تمام دے شروع آلے ہک یا ݙو حروف کوں حذف کر ݙتاون٘ڄے تاں باقی ’’اندا‘‘ بچدے۔ مثال دے طور تے مصادر آوݨ، بھاوݨ، دھاوݨ، کھاوݨ، ڳاوݨ، ماوݨ تے کَماوݨ وغیرہ کن ترتیب وار اسمائے حالیہ نا تمام ،اَندا ، بھاندا، دھاندا، کھاندا، ڳاندا، ماندا تے کَماندا بݨسن۔ سرائیکی زبان دے بعض لہجیں ئِ چ انھیں اسمائے حالیہ ناتمام دے پہلے آوݨ آلے حرف تہجی الف کوں حذف کر کے اُوندی بجائے’’م‘‘ڳنڈھ ݙتی ویندی ئِ یا کجھ وی نھیں ڳنڈھیا ویندا۔ جیویں جو اُتے ݙتے ڳئے اسمائے حالیہ نا تمام کوں ترتیب وار کجھ ایں لکھیا ویسی۔ اَمدا یا اَندا، بھمدا یا بَھندا، دھمدا یا دَھندا، کھمدا یا کھندا، ڳمدا یا ڳندا، ممدا یا مندا تے کممدا یا کمندا وغیرہ وغیرہ۔

رووݨ مصدر کن گردان:

رووݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام ’’رونداـ‘‘بݨسی ایندا چھیکڑی الف حذف کرݨ دے بعد باقی دے اڳوں گردان کریندئیں ہوئیں تلے ݙتے ڳئے خاکے دے مطابق لوظیں دا ودھارا کریسوں۔ ماضی استمراری دی گردان  مذکر تے مونث کیتے انجو ہوندی ئِ پر ضمیر منفصل تے ضمیر متصل داکُئی انجو انج قاعدہ کائینی۔ جے کر گردان کریندئیں ہوئیں شخصی ضمائر ڳنڈھییٔ ون٘ڄݨ وی درست ئِ تے جے کر نہ ڳنڈھئے ون٘ڄن وت وی درست ئِ۔ ٻئی اے ڳالھ جو جہڑے لوظ منفی بݨاوݨ کیتے ورتیٔے ویندن  مثلاً نہ ہی، نہ ہن۔ نہ ہاوس، نہ ہاوے، نہ ہَم یا نہ ہامی، نہ ہاسے کوں مخفف طور تے ترتیب وار نِہی، نہَن/نھن، نہویں/نھویں، نہوے/نھوے، نہم/نھم، نہمی/نمھی، نہ ہاسے /نہسے وی لکھیا  ون٘ڄ سڳدے۔

خاکہ:

مثبت /منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

مثبت

مذکر

الف ہا /ہئی

ے ہَن

الف ہاویں

ے ہاوے

الف ہَم/ہامی

ے ہا سے

منفی

مذکر

الف نہ ہا /ہئی

ے نہ ہَن

الف نہ ہاویں

ے نہ ہاوے

الف نہ ہَم /ہامی

ے نہ ہاسے

مثبت

مونث

ی ہئی

یاں ہَن

ی ہاویں

یاں ہاوے

ی ہَم /ہامی

یاں ہا سے

منفی

مونث

ی نہ ہئی

یاں نہ ہَن

ی نہ ہاویں

یاں نہ ہاوے

ی نہ ہَم /ہامی

یاں نہ ہاسے

گردان :

مثبت

مذکر

روندا ہا /ہئی

روندے ہَن

روندا ہاویں

روندے ہاوے

روندا ہَم/ہامی

روندے ہاسے

منفی

مذکر

روندا نہ ہا /ہئی

روندے نہ ہَن

روندا نہ ہاویں

روندے نہ ہاوے

روندا نہ ہَم /ہامی

روندے نہ ہاسے

منفی

مذکر

ناہ روندا /نہئی روندا

نھَن روندے

نہوَیں روندا

نہوے روندے

نَہم  /نہمی روندا

نہسے روندے

مثبت

مونث

روندی ہئی

روندیا ں ہَن

روندی ہاویں

روندیاں ہاوے

روندی ہَم /ہامی

روندیاں  ہاسے

منفی

مونث

نہئی روندی

نَھن روندیاں

نہوَیں روندی

نہوے روندیاں

نَہم /نہمی روندی

نہسے روندیاں

قاعدہ نمبر2:اصل مصدر کن اسم حالیہ نا تما م تے رہݨ مصدر کن حالیہ نا تمام گھن کرئیں انھیں ݙوہائیں دے مجموعے دے اڳوں ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر جوڑ ݙیوݨ نال ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جاری بݨ ویندی ئِ۔ باقی گردان قاعدہ نمبر1 دے خاکے دے مطابق لوظیں دا ودھارا کر کے کیتی ویندی ئِ ۔ کھاوݨ مصدر کن مطلوبہ ماضی ـ’’کھاندا رہندا ہا ‘‘بݨسی۔

گردان:

مثبت/منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

مثبت

مذکر

کھاندا رہندا ہا /ہئی

کھاندے رہندے ہَن

کھاند رہندا ہاویں

کھاندے رہندے ہاوے

کھاندا ررہندا ہَم /ہامی

کھاندے رہندے ہاسے

منفی

مذکر

ناہ/نہئی کھاندا رہندا

نہن /نھن کھاندے رہندے

نہویں کھاندا رہندا

نہوے کھاندے رہندے

نہم/نہمی کھاندا رہندا

نہسے کھاندے رہندے

مثبت

مونث

کھاندی رہندی ہئی

کھاندیاں رہندیاں ہَن

کھاندی رہندی ہاویں

کھاندیاں رہندیاں ہاوے

کھاندی رہندی ہَم/ہامی

کھاندیاں رہندیاں ہاسے

منفی

مونث

نہئی کھاندی رہندی

نہن/نھن کھاندیاں رہندیاں

نہویں کھاندی رہندی

نہوے کھاندیاں رہندیاں

نہم/نہمی کھاندی رہندی

نہسے کھاندیاں رہندیاں

قاعدہ نمبر3:اصل مصدر دا مصدری مادہ گھن کرئیں اُوندے اڳوں یائے معروف’’ی‘‘رہݨ مصدر کنوں حالیہ نا تمام تے ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ’’ہا‘‘ڳنڈھ ݙیوݨ نال مطلوبہ ماضی بݨ ویندی ئِ۔ لکھݨ مصدر کن اے ماضی لکھی رہندا’’ ہا ‘‘بݨسی ۔گردان کریندئیں ہوئیں پہلا لوظ لکھی مستقل رَہسی باقی صیغے وار تبدیل تھیندے رہسِن۔

مثبت

مذکر

لکھی رہندا ہا /ہئی

لکھی رہندے ہَن

لکھی رہندا ہاویں

لکھی رہندے ہاوے

لکھی رہندا ہم /ہامی

لکھی رہندے ہاسے

منفی

مذکر

نہئی لکھی رہندا

نہن /نھن لکھی رہندے

نہویں لکھی رہندا

نہوے لکھی رہندے

نَہم نہمی لکھی رہندا

نہسے لکھی رہندے

مثبت

مونث

لکھی رہندی ہئی

لکھی رہندیاں ہَن

لکھی رہندی ہاویں

لکھی رہندیاں ہاوے

لکھی رہندی ہَم/ہامی

لکھی رہندیاں  ہاسے

منفی

مونث

نہئی لکھی رہندی

نہن /نھن لکھی رہندیاں

نہویں لکھی رہندی

نہوے لکھی رہندیاں

نَہم  /نہمی لکھی رہندی

نہسے لکھی رہندیاں

قاعدہ نمبر4:اصل مصدر کن اسم حالیہ نا تمام، ون٘ڄݨ مصدر کن وی حالیہ ناتمام تے ہوون مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد  غائب مذکر ہک ٻئے نال جوڑ ݙیوݨ نال ماضی مدامی/استمراری/نا تمام /جار ی بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو مارݨ مصدر کن مطلوبہ ماضی ’’مریندا ویندا ہا‘‘ݨسی(مریندا دا تلفظ م، ر، ے، ں، د، ا)

گردان:

مثبت

مذکر

مریندا ویندا ہا

مریندے ویندے ہَن

مریندا ویندا ہاویں

مریندے ویندے ہاوے

مریندا وینداہَم/ہامی

مریندے ویندے ہاسے

منفی

مذکر

نہئی مریندا ویندا

نہن /نھن مریندے ویندے

نہویں مریندا ویندا

نہوے مریندے ویندے

نَہم /نہمی مریندا ویندا

نہسَے مریندے ویندے

مثبت

مونث

مریندی ویندی ہئی

مریندیاں ویندیاں ہَن

مریندی ویندی ہاویں

مریندیاں ویندیاں ہاوے

مریندی ویندی ہَم/ہامی

مریندیاں ویندیاں ہاسے

منفی

مونث

نہئی مریندی ویندی

نہن /نھن مریندیاں ویندیاں

نہویں مریندی ویندی

نہوے مریندیاں ویندیاں

نَہم/نہمی مریندی ویندی

نہَسے مریندیاں ویندیاں

قاعدہ نمبر 5:قاعدہ نمبر3 وانگوں اصل مصدر دے مصدر ی مادے دے اڳوں یائے معروف ’’ی‘‘دا ودھارا کر کے ون٘ڄݨ مصدر کن حالیہ نا تمام تے ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ڳنڈھ ݙیوݨ نال مطلوبہ ماضی بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو مارن مصدر کن ’’ماری وینداہا‘‘ مطلوبہ ماضی دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨسی۔ باقی گردان قاعدہ نمبر4 دے مطابق کیتی ویسی۔

نوٹ: مشق دے طور تے قاعدہ نمبر ۵ دی گردان خود کرو۔

قاعد ہ نمبر6:اصل مصدر کن حالیہ نا تمام ، رہݨ مصدر کن فعل امر، ون٘ڄݨ مصدر حالیہ نا تمام تے ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال مطلوبہ ماضی دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ جیویں جو لتاڑݨ مصدر کن مطلوبہ ماضی دا صیغہ واحد غائب مذکر ’ ’  لتڑیندا رہ ویندا ہا ‘‘بݨسی گردان کریندئیں ہوئیں لتڑیندا ویندا دی صیغے وار گردان تھیسی تے ’’رہ ‘‘مستقل رہسی ۔

گردان:

مثبت

مذکر

لتڑیندا رہ ویندا ہا

لتڑیندے رہ ویندے ہن

لتڑیندا رہ ویندا ہاویں

لتڑیندے رہ ویندے ہاوے

لتڑیندا رہ ویندا ہَم /ہامی

لتڑیندے رہ ویندے ہاسے

منفی

مذکر

لتڑیندا نہی رہ ویندا

لتڑیندے  نھن رہ ویندے

لتڑیندا نہویں رہ ویندا

لتڑیندے نہوے رہ ویندے

لتڑیندانہم/نہمی رہ ویندا

لتڑیندے نہسے رہ ویندے  

نوٹ: مؤنث منفی /مثبت دی گردان بطور مشق قاعدہ نمبر ۴ دے مطابق خود کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر 7:قاعدہ نمبر 3 وانگوں اصل مصدر دے مصدری مادے دے اڳوں یائے معروف’’ی‘‘دا ودھارا رہݨ مصدرکنوں فعل امر ، ون٘ڄݨ مصدرکنوں حالیہ ناتمام تے ہووݨ مصدر کنون ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر آپت ئِ چ ڳندھ ڈیوݨ نال مطلوبہ ماضی دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ جیویں جو لتاڑݨ مصدر کن ’’لتاڑی رہ ویندا ہا ‘‘بݨسی۔ صیغہ واحد غائب مونث بݨسی لتاڑی رہ ویندی ہئی ، صیغہ واحد غائب مذکر منفی بݨسی نہئی لتاڑی رہ ویندا تے صیغہ واحد غائب مونث بݨسی نہئی لتاڑی رہ ویندی۔ باقی گردان قاعدہ نمبر 3 دے مطابق مشق دے طور تے خود کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر 8:اصل مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام بݨاکرئیں اُوندے اڳوں ’’وداہا ‘‘دا ودھارا کر ݙیوݨ نال ماضی مدامی/استمراری /نا تمام /جاری/دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ جیویں جو مارݨ مصدر کن ’’مریندا وداہا‘‘مطلوبہ فعل دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨدے ۔ لوظ ’’ودا‘‘دی اِتھاں کجھ وضاحت کیتی ویندی ئِ ۔

i۔ ڈاکٹر مہر عبدالحق صاحب آپݨی کتاب’’سرائیکی زبان دے قاعدے قانون‘‘دے صفحہ نمبر 241تے لِکھدن جو لوظ ’’ودا‘‘سرائیکی زبان دا ہک خاص لوظ ہے جہڑا جو بکثرت مستعمل ہے۔ ایندے لوظی معنی ہن ون٘ڄݨ، ٹرݨ تے پھرݨ وغیرہ وغیرہ۔ مثال دے طور تے اردو دے جملے ’’کیا کرتے پھرتے ہو‘‘دا سرائیکی ترجمہ تھیندے ’’کیا کریندے ودے او‘‘۔

ii۔ اے جملہ ݙیکھو  ’’احمدگھر میں ہے‘‘ دا سرائیکی ترجمہ تھیندے’’احمد گھر وچ ہے یا احمد گھر ودے‘‘انیہہ کنوں معلوم تھیندے جو اردو دے لوظیں’’ہے ، یا ‘‘موجود ہے۔ دا مترداف سرائیکی لوظ ’’ودے‘‘ہے ۔ جہڑا جو سرائیکی مصدر ہووݨ کن فعل ناقص ئِ۔

iii۔ اردو دے اینہہ جملے ’’وہ ادھر اُدھر پھر رہا ہے‘‘دا سرائیکی ترجمہ تھیسی ’’او ایݙے اوݙے پھردا ودے‘‘یعنی لوظ ودے ’’رہا ہے‘‘ دا مترادف ئِ۔ ݙوجھے لوظیں ئِ چ ’’ودے‘‘ہووݨ مصدر کن فعل حال جاری دا صیغہ واحد غائب مذکر ہے۔

iv۔ ودے دے بلیغ تر معنیاں دی ڄاݨپ کیتے اے جملے ݙیکھو۔ او کھاندا ودے، او کھادی ودے، او آیا ودے، او ڳیا ودے، کینویں ودے ء ُ، ٻس ایویں وداں، کیا کریندا ودیں یا کیا ودا کریندیں ۔ وغیرہ وغیرہ۔ انھیںجملئیں ئِ چ لوظ ’’ودے‘‘ ون٘ڄݨ، ہووݨ، ٹرݨ یا پھرݨ دے وسیع تر معنیاں ئِ چ ورتیا ڳئے۔ اینہہ ساری بحث کن نتارا اے تھیندے  جو لوظ ’’ودے‘‘ہووݨ مصدر کن فعل حال جاری دا صیغہ واحد غائب ہے۔ جݙاں جو اینہہ کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨسی’’ودا‘‘یا  ماضی استمراری بݨسی’’وداہا‘‘ لہٰذا مارݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام بݨسی مریندا تے ہوݨ مصدر کن ماضی استمراری ’’وداہا‘‘بݨسی۔ ایویں ای’’مریندا ودا ہا‘‘ماضی استمراری دا صیغہ واحد غائب مذکر ہے۔ جݙاں جو صیغہ واحد غائب مونث بݨسی’’مریندی ودی ہئی‘‘تے انھیں دی نفی بݨسی’’نہئی مریندا ودا‘‘مذکر کیتے تے نہئی مریندی ودی مونث کیتے۔ ایندی مکمل گردان قاعدہ نمبر2 دے مطابق کیتی ویسی۔

مثبت/منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

مثبت

مذکر

مریندا ودا ہا

مریندے ودے ہَن

مریندا ودا ہاویں

مریندے ودے ہاوے

مریندا ودا  ہَم/ہامی

مریندے ودے ہاسے

منفی

مذکر

نہئی مریندا ودا

نہن /نھن مریندے ودے

نہویں مریندا ودا

نہوے مریندے ودے

نہم/نہمی مریندا ودا

نہسے مریندے ودے

مثبت

مونث

مریندی ودی ہئی

مریندیاں ودیاں ہَن

مریندی ودی ہاویں

مریندیاں ودیاں ہاوے

مریندی ودی ہَم/ہامی

مریندیاں ودیاں ہاسے

منفی

مونث

نہئی مریندی ودی

نہن/نھن مریندیاں ودیاں

نہویں مریندی ودی

نہوے مریندیاں ودیاں

نہمَ /نہمی مریندی ودی

نہسے مریندیاں ودیاں

قاعدہ نمبر9:اصل مصدر دے مصدری مادے (فعل امر) دے اڳوں یائے معروف ’’ی‘‘دے ودھارے تے اُوندے اڳوں ہووݨ مصدر کن ماضی استمراری"وداہا" دے ڳانڈھے نال ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جار ی دا صیغہ واوحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ لہٰذا مارݨ مصدر کن مطلوبہ فعل دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨسی ’’ماری ودا ہا‘‘مونث کیتے اے صیغہ تھیسی’’ماری ودی ہئی ‘‘ تے صیغہ واحد غائب مذکر منفی تھیسی ’’نہئی ماری ودا‘‘صیغہ واحد غائب مونث منفی تھیسی’’نہئی ماری ودی‘‘باقی گردان قاعدہ نمبر 3دے مطابق کیتی ویسی۔

قاعدہ نمبر 10:اصل مصدر کن اسم حالیہ نا تمام ، ون٘ڄݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر تے ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر آپت ئِ چ ڳنڈھ کرئیں  ماضی مدامی /استمراری /نا تمام بݨئی ویندی ئِ ۔ جیویں جو کھاوݨ مصدر کن مطلوبہ فعل ’’کھاندا ڳیا ہا‘‘بݨسی، ایندی منفی ’’نہئی کھاندا ڳیا ‘‘مثبت مونث کیتے ’’کھاندی ڳئی ہئی‘‘تے منفی مونث کیتے ’’نہئی کھاندی ڳئی‘‘بݨسی باقی گردان قاعدہ نمبر 2 دے مطابق کیتی ویسی۔

قاعدہ نمبر11:اصل مصدر دے مصدری مادے (فعل امر) دے اڳوں یائے معروف ’’ی‘‘دے ودھارے تے اُوندے اڳوں رہݨ مصدر کن ماضی استمراری معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی مدامی /استمراری /نا تمام  دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ کھاوݨ مصدر کن مطلوبہ فعل بݨسی ’’کھادی رہندا ہا‘‘جہڑا جو صیغہ واحد غائب مذکر ہے۔ ایندا صیغہ واحد غائب مونث بݨسی’’کھادی رہندی ہئی‘‘منفی مذکربݨسی’’نہئی کھادی رہندا‘‘تے منفی مونث بݨسی ’’نہی کھادی رہندی ‘‘ باقی گردان قاعدہ نمبر 3 دے مطابق کیتی ویسی۔

قاعدہ نمبر12:اصل مصدر دے مصدری مادے (فعل امر) دے اڳوں یائے معروف (ی) دا ودھارا تے اوندے اڳوں رکھݨ مصدر کن حالیہ نا تمام تے وت ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہا)۔ اے سب آپت وچ جوڑ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی مدامی /استمراری/جاری/نا تمام دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ جیویں جو لتاڑݨ مصدر کن مطلوبہ ماضی دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨسی۔ لتاڑی رکھدا ہا، منفی مذکر بݨسی نہی لتاڑی رکھدا ، مثبت مونث بݨسی ، لتاڑی رکھدی ہئی تے منفی مونث بݨسی نہی لتاڑی رکھدی۔ باقی گردان قاعدہ نمبر3 دے مطابق کیتی ویسی۔

قاعدہ نمبر13:اصل مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام تے پووݨ مصدر کنوں ماضی بعید معروف(پیاہا) کُوں آپت ئِ چ جوڑ کرئیں ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جار ی بݨائی ویندی ئِ۔ جیویں جو پڑھݨ مصدرکن مطلوبہ فعل دا صیغہ واحد غائب مذکر ’’پڑھدا پیا ہا "‘‘بݨدے۔ ایویں ای صیغہ واحد غائب مذکر منفی’’ ـنہئی پڑھدا پیا‘‘مثبت مونث ’’پڑھدی پئی ہئی‘‘تے منفی مونث ’’ نہئی پڑھدی پئی‘‘بݨسی۔ باقی گردان قاعدہ نمبر2 دے مطابق تھیسی۔

قاعدہ نمبر14:اصل مصدر کنوں فعل امر تے پووݨ مصدر کنوں ماضی بعید معروف پیاہا) کوں آپت ئِ چ جوڑ کرئیں ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جار ی  بݨائی ویندی ئِ۔ جیویں جو پڑھݨ مصدر کن مطلوبہ فعل دا صیغہ واحد غائب مذکر ’’پڑھی پیا ہا‘‘بݨدے۔ ایوں ای صیغہ واحد غائب مذکر منفی’’نہئی پڑھی پیا‘‘مثبت مونث’’پڑھی پئی ہئی‘‘تے منفی مونث ــ’’نہئی پڑھی پئی ‘‘بݨسی۔ باقی گردان قاعدہ نمبر3 دے مطابق تھیسی۔

قاعدہ نمبر15:اصل مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام تے ٻہوݨ مصدر کنوں ماضی بعید معروف( ٻیٹھا ہا) کُوں آپت ئِ چ جوڑ کرئیں ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جار ی بݨائی ویندی ئِ۔ جیویں جو پووݨ مصدر کن مطلوبہ فعل دا صیغہ واحد غائب مذکر ’’پوندا ٻیٹھا ہا‘‘بݨدے۔ ایویں ای صیغہ واحد غائب مذکر منفی’’نہئی پوندا ٻیٹھا‘‘مثبت مونث ’’ پوندی ٻیٹھی ہئی ‘‘ تے منفی مونث ’’نہئی پوندی ٻیٹھی ـ‘‘بݨسی ۔ باقی گردان قاعدہ نمبر2 دے مطابق تھیسی۔

قاعدہ نمبر16:اصل مصدر کن ماضی مطلق معروف دے صیغے واحد غائب مذکر دے چھیکڑی الف یا ’’ے‘‘ کوںحذف کر کے اُوندے اڳوں یائے معروف ’’ی ‘‘دا ودھارا کیتا ویندے تے وت ٻہوݨ مصدر کن ماضی بعید معروف (ٻیٹھا ہا) ڳنڈھ ݙویندے۔ ایں طرحاں فعل ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جار ی  بݨ ویندے۔ جیویں جو پووݨ مصدر کن مطلوبہ فعل دا صیغہ واحد غائب مذکر مثبت ’’پوتی ٻیٹھاہا‘‘بݨدے ۔ ایویں ای صیغہ واحد غائب مذکر منفی ـ’’نہئی پوتی ٻیٹھا‘‘مثبت مونث’’پوتی ٻیٹھی ہئی‘‘تے منفی مونث’’نہئی پوتی ٻیٹھی‘‘بݨسی۔ باقی گردان قاعدہ نمبر 3 دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر 17:اصل مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام تے کھڑݨ مصدر کنوں ماضی بعید معروف (کھڑا ہا) کوں آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جار ی  بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو مارݨ مصدر کن مطلوبہ فعل ’’مریندا کھڑا ہا‘‘ بݨسی۔ ایویں ای صیغہ واحد غائب مذکر منفی’’نہئی مریندا کھڑا‘‘مثبت مونث’’مریندی کھڑی ہئی‘‘تے منفی مونث’’نہئی مریندی کھڑی‘‘ببݨسی باقی گردان قاعدہ نمبر2 دے مطابق کیتی ویندی ئِ۔

قاعدہ نمبر18:اصل مصدر کنوں فعل امر بݨا کرئیں اُوندے اڳوں یائے معروف ’’ی ‘‘دا ودھارا کر کے ایویں ای چاوݨ مصدر دے مصدری مادے دے الف کوں حذف کرکے باقی دے اڳوں ’’ئی‘‘دا ودھارا کر کے ون٘ڄݨ مصدر کن ماضی بعید معروف (وینداہا) ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جار ی بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو مارݨ مصدر کن مطلوبہ فعل ’’ماری چئی وینداہا‘‘ بݨسی۔ ایویں ای صیغہ واحد غائب مذکر منفی بݨسی’’نہئی ماری چئی ویندا‘‘ مثبت مونث’’ماری چئی ویندی ہئی ‘‘ تے منفی مونث’’نہئی ماری چئی ویندی ‘‘بݨسی۔ باقی گرادن قاعدہ نمبر 3دے مطابق کیتی ویسی۔

نوٹ:سرائیکی زبان ہک ٻہوں ای وسیع زبان ئِ۔ ایندی وسعت دا اندازہ فعل ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جار ی  بݨاوݨ دے بے شمار قاعدئیں کن کیتا ون٘ڄ سڳدے۔ سرائیکی زبان ئِ چ فعل ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جار ی ٻہوں ای اہم فعل ڳݨیا ویندے۔ ایندی بݨت دے بے شمار قاعدے ہن پر طوالت دے پیش نظر ہر قاعدہ وترے وترے بیان نھیں کیتا ون٘ڄ سڳدا۔ اتھاں مختصراًکجھ جملے ݙتے ویندن۔ انھیں جملئیں وچوں ہر جملہ ہک نویں نکور قاعدے دی نشان دہی کریندے۔ ہر جملے ئِ چ ہک کن زیادہ افعال ورتئے ڳین۔ انھیں دی گردان اُتے ݙتے ڳئے قاعدئیں دے مطابق مشق دے طور خود کیتی ون٘ڄے۔ اے جملے کجھ ایں ہن۔

۱۔لکھدا ہوندا ہا

۲۔روندا ٻیٹھا ہوندا ہا

۳۔بِھڑدا کھڑا ہوندا ہا

۴۔بھڄݨ دی کیتی رکھدا ہا

۵۔مارݨ دی کیتی رہ ویندا ہا

۶۔ پڑھݨ دی کیتی رہندا ہا

۷۔کھاوݨ دی کریندا پیا  ہا

۸۔مرݨ دی کیتی کھڑا ہا

۹۔مرݨ دی کیتی ٻیٹھا ہا

۱۰۔سمݨ دی نیتی پیاہا

۱۱۔ پڑھ سمدا ہا

۱۲۔ روٻہندا ہا

۱۳۔ کِھل ݙیندا ہا

۱۴۔ہُٹ پوندا ہا

۱۵۔ رووݨ پئے ویندا ہا

۱۶۔ نَپ کھڑدا ہا

۱۷۔ ڈھے پوندا ہا

راہنما اصول:سرائیکی زبان ئِ چ ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جار ی دی اہمیت دے پیش نظر اُوندے بݨاوݨ دے کجھ رہنما اصول بیان کیتے ویندن تاں جو ایندے بݨاوݨ ئِ چ اسانی پیدا تھی ون٘ڄے۔

i جے کر کہیں جملے ئِ چ ݙوافعال (مصادر ) ورتئے ڳئے ہووِن تے پہلے مصدر کن فعل امر گھِدا گیا ہووے تاں وت ݙوجھے مصدر کن اسم حالیہ نا تمام تے اوندے اڳوں ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہا)ڳنڈھ کرئیں گردان کیتی ویندی ئِ۔مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو۔ رہ ویندا ہا، ݙیکھ گھندا ہا، رُس ٻہندا ہا، مر پوندا ہا، پڑھ سمدا ہا ، رو ݙیندا ہا وغیرہ وغیرہ۔

ii پہلے اصول دے مطابق جے کر ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جار ی  بݨاوݨی ہووے تاں وت پہلے مصدر کن فعل امر ، ݙوجھے مصدر کن اسم حالیہ نا تمام تے وت پووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پیا) تے ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہا) ڳنڈھ ݙیوݨ نال مطلوبہ ماضی بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو بھڄ ویندا پیاہا، تھک ٻہندا پیاہا، ٹِک رہندا  پیاہا ، ایویں ای ماضی مدامی /استمراری  /جار ی بݨاوݨ سانگے پہلے مصدر کن فعل امر تے وت پوون مصدر کن اسم حالیہ نا تمام تے ہووݨ مصدر کن فعل ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ڳنڈھ ݙیون نال مطلوبہ ماضی بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو ٹِک پوندا ہا، رو پوندا ہا، بِھڑ پوندا ہا، کھل پوندا ہا، مر پوندا ہا، وغیرہ وغیرہ۔

iii جے کر کہیں جملے ئِ چ پہلے مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام بݨایا  ڳیا ہووے تاں وت ݙوجھے مصدر کنوں وی حالیہ نا تمام تے لاحقہ (ہا) ڳنڈھ ݙتا ویندے۔ مثال دے طور تے  روندا ویندا ہا، روند ا رہندا ہا، پڑھدا ہوندا ہا، وغیرہ وغیرہ۔

iv جے کر پہلے مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام بݨایا ڳیا ہووے تان وت ݙوجھے مصدر کنوں ماضی بعید معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ڳنڈھ کرئیں مطلوبہ ماضی بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ مثال دے طور تے پیندا کھڑا ہا، کھاندا ودا ہا، روندا ٻیٹھا ہا، پڑھدا پیاہا وغیرہ وغیرہ۔

v جے کر پہلا مصدر متعدی ہووے تے اوکن فعل امر گھن کرئیں اُوندے اڳوں یائے معروف (ی) ڳنڈھ ݙتی ون٘ڄے تے وت اُوندے اڳوں یا تاں ݙوجھے مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام تے لاحقہ(ہا) ڳنڈھ کرئیں مطلوبہ ماضی بݨائی ویندی ئِ۔ تے یا اُوندے اڳوں ݙوجھے مصدر کنوں ماضی بعید معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ڳنڈھ کر ئیں مطلوبہ ماضی بݨائی ویندی ئِ جیویں جو ماری ویندا ہا ، ماری کھڑا ہا، ماری ٻیٹھا ہا، کھادی رہندا ہا، کھدی ٻیٹھا ہا، لکھی رکھدا ہا، پیتی کھڑا ہا، کھادی  پیاہا وغیرہ

vi مصدر لازم کنوں اصول نمبر5 دی طرز تے ماضی مدامی /استمراری /نا تمام دی گردان نھیں کیتی ون٘ڄ سڳدی۔ جے تئیں مصدر لازم کنوں مصدر متعدی نہ بݨایا ون٘ڄے۔ مثال دے طور تے بھڄݨ کن متعدی بھڄاوݨ تے ماضی استمراری بھڄئی ویندا ہا بݨسی۔ ایویں ای کھلن کن کھِلئی رہندا ہا، سݨݨ کن سُݨئی رکھدا ہا۔ رووݨ کن روائی ودا ہا وغیرہ وغیرہ۔

7۔ بعض جملئیں ئِ چ ترے ترے مصادر ورتئے ویندن جیویں جو مرݨ دی نیتی کھڑا ہا، بھڄݨ دی سوچی کھڑا ہا، بِھڑݨ دی سِتری ٻیٹھا ہا وغیرہ وغیرہ۔ ایجھیں ترکیب ئِ چ پہلا مصدر ہمیشاں آپݨی اصلی حالت ئِ چ ہوندے جݙاں جو ݙوجھے مصدر کن فعل امر بݨا کرئیں اُوندے اڳوں یائے معروف (ی)دا ڳانڈھا تے وت تریجھے مصدر کنوں ماضی بعید معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر یا اسم حالیہ نا تمام تے لاحقہ (ہا) ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی استمراری بݨ ویندی ئِ۔ مثال دے طور تے کھلݨ دی سوچی ٻیٹھا ہا، کھلݨ دی کیتی رکھدا ہا، بھڄݨ دی نیتی کھڑا ہا، بھڄݨ دی کیتی ویند اہا، لکھݨ دی ستری ٻیٹھا ہا، لکھݨ دی کیتی رہنداہا

متعدی المتعدی مصادر کن ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جار ی معروف بݨاوݨ دے قاعدے:

قاعدہ نمبر1:ݙتے ہوئے مصدر متعدی المتعدی کنوں اسم حالیہ نا تمام تے اُوندے اڳوں لاحقہ  ہا  ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جار ی  بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ جیویں جو لکھواوݨ مصدر کن لکھویندا ہا ، مرواوݨ کن مرویندا ہا، سݨواواݨ کن سُݨویندا ہاوغیرہ وغیرہ ۔ گردان کریندئیں ہوئیں مذکر تے مونث دی گردان انجو انج ہوندی ئِ پر ضمائر منفصل تے ضمائر متصل انجو انج استعمال نھیں تھیندے۔

پڑھاوݨ یا پڑھواوݨ مصدر کن گردان:پڑھویندا دے ہجے کجھ ایں ہن (پَ، ڑھ، و، ے، ں، د، ا)

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر /مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل

مثبت

مذکر

پڑھویندا ہا

پڑھویندے ہَن

پڑھویندا ہاویں

پڑھویندے ہاوے

ڑھویند ا ہَم /ہامی

پڑھویندے ہاسے

ہووے

یا

منفی

مذکر

پڑھویندا نہ ہا

پڑھویندے نہ ہَن

پڑھویندا نہ ہاویں

پڑھویندے نہ ہاوے

پڑھویندا نہ ہَم/ہامی

پڑھویندے نہ ہاسے

متصل

منفی

مذکر

ناہ/نہس/نہئی پڑھویندا

نھن/نہن پڑھویندے

نہویں پڑھویندا

نہوے  پڑھویندے

نَہم /نہمی پڑھویندا

نہَسے پڑھویندے

ہووے

مثبت

مونث

پڑھویندی ہئی

پڑھویندیاں ہَن

پڑھویندی ہاویں

پڑھویندیاں ہاوے

پڑھویندی ہَم/ہامی

پڑھویندیاں ہاسے

ٍ

منفی

مونث

نہئی پڑھویندی

نھن/نہن پڑھویندیاں

نہویں پڑھویندی

نہوے پڑھویندیاں

نَہم /نہمی پڑھویندی

نہَسے پڑھونیدیاں

ٍ

منفی

مذکر

پڑھویندی نہ ہئی

پڑھویندیاں نہ ہَن  

پڑھویندی نہ ہاویں

پڑھویندیاں نہ ہاوے

پڑھویندی نہ ہَم/ہامی

پڑھویندیاں نہ ہاسے

قاعدہ نمبر2:ݙتے ہوئے مصدر متعدی المتعدی کنوں اسم حالیہ نا تمام ، رہوݨ/رہݨ مصدر کنوں وی اسم حالیہ نا تمام تے ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہا) کوُں آپت ئِ چ جوڑ ݙیوݨ نال ماضی مدامی /استمراری /نا تمام  بݨ ویندی

ئِ چ۔ جیویں جو لکھویندا رہندا ہا، مرویندا رہندا ہا، سُݨوایندا رہندا ہا وغیرہ وغیرہ۔

ضمیر

مثبت

مذکر

نچویندا رہندا ہا

نچویندے رہندے ہَن

نچویندا رہندا ہاویں

نچویندے رہندے ہاوے

نچویندا رہندا ہامی /ہَم

نچویندے رہندے ہاسے

منفی

مذکر

ناہ /نہئی نچویندا رہندا

نھن/نہن نچویندے رہندے

نہویں نچویندا رہندا

نہوے نچویندے رہندے

نَہم /نہمی نچویندا رہندا

نہسَے نچویندے رہندے

مثبت

مونث

نچویندی رہندی ہئی

نچویندیاں رہندیاں ہَن

نچویندی رہندی ہاویں

نچویندیا ں رہندیاں ہاوے

نچویندی رہندی ہم/ہامی

نچویندیاں رہندیاں ہاسے

منفی

مونث

نہئی نچویندی رہندی

نھن/نہن نچویندیاں رہندیاں

نہویں نچویندی رہندی

نہوے نچویندیاں رہندیاں

نَہم  /نہمی نچویندی رہندی

نہسَے نچویندیاں رہندیاں

قاعدہ نمبر 3:اصل مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل امر بݨا کرئیں اُوندے اڳوں ہمزہ تے یائے معروف (ئی) جوڑ ݙویندی ئِ، وت رہݨ/رہوݨ مصدرکن اسم حالیہ نا تمام، ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر جوڑ ݙیوݨ نال ماضی مدامی /استمراری /نا تمام  بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو نچوائی رہندا ہا، لکھوائی رہندا ہا، پڑھوائی رہندا ہا وغیرہ وغیرہ۔

لکھوانوݨ مصدر کن گردان :لکھویندادے ہجے کجھ ایں ہن (ل، کھ، و،ے، ں، د، ا)

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر /مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل ہووے

مثبت

مذکر

لکھوائی رہندا ہا

لکھوائی رہندے ہَن

لکھوائی رہندا ہاویں

لکھوائی رہندے ہاوے

لکھوائی رہندا ہَم /ہامی

لکھوائی رہندے ہاسے

یا

منفی

مذکر

ناہ /نہئی  لکھوائی رہندا

نھن /نہن لکھوائی رہندے

نہویں لکھوائی رہندا

نہوے لکھوائی رہندے

نَہم /نہمی لکھوائی رہندا

نہسے لکھوائی رہندے

متصل ہووے

مثبت

مونث

لکھوائی رہندی ہئی

لکھوائی رہندیاں ہَن

لکھوائی رہندی ہاویں

لکھوائی رہندیاں ہاوے

لکھوائی رہندی ہَم/ہامی

لکھوائی رہندیاں ہاسے

-

منفی

مونث

نہئی لکھوائی رہندی

نھن/نہن لکھوائی رہندیاں

نہویں لکھوائی رہندی

نہوے لکھوائی رہندیاں

نَہم /نہمی لکھوائی رہندی

نہسے لکھوائی رہندیاں

نوٹ:مصادر متعدی المتعدی کنوں وی ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جار ی  بݨاوݨ دے سرائیکی زبان ئِ چ بے شمار قاعدے ہن پر طوالت دے پیش نظر ہر قاعدہ وِترے وِترے بیان نھیں کیتا ون٘ڄ سڳدا تے نہ ایندی گردان کیتی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ اتھاں مختصراً کجھ جملے ݙتے ویندن ۔ انھیں جملئیں وچوں ہر جملہ ہک نویں قاعدے دی نشان دہی کریندے۔ ہر جملے کن گردان اُتے ݙتے ڳئے قاعدئیں دے مطابق تھیسی۔ گردان مشتق دے طور تے خود کیتی ون٘ڄے۔ اے جملے کجھ ایں ہن ۔

۱۔ لکھویندا ویندا ہا

۲۔ لکھوائی ویندا ہا

۳۔ لکھوائی رہ ویندا ہا

۴۔ لکھویندا رہ ویندا ہا

۵۔ لکھوائی رکھدا ہا

۶۔ لکھواوݨ دی کیتی رہندا ہا

۷۔لکھواوݨ دی کیتی رکھدا ہا

۹۔ لکھواوݨ دی کیتی /نیتی/سوچی ٻیٹھا ہا

۱۰۔ لکھویندا ٻیٹھا ہوندا ہا

۱۱۔ لکھوینداودا ہوندا ہا

۱۲۔ لکھوائی ٻیٹھا ہوندا ہا

۱۳۔ لکھوائی ودا ہوندا ہا

۱۴۔ لکھویندا  پیا ہوندا

۱۵۔ لکھوائی  پیا ہوندا ہا

مصادر مجہول کنوں ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جار ی  مجہول بݨاوݨ دے قاعدے:

قاعدہ نمبر 1:ݙتے ہوئے مصدر مجہول دے چھیکڑی ’’جݨ‘‘کُوں حذف کرݨ دے بعدباقی دے اڳوں ’’ندا‘‘دا ودھارا کر کے اُوندے اڳوں لاحقہ ’’ہا‘‘ڳنڈھݨ سیتی ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جار ی  بݨ ویندی ئِ۔ جیویں مریجݨ مصدر کن ’’مریندا ہا‘‘ (مَ، رِ، ی، ں، دا، ہا) کریجݨ کن کریندا ہا (کَ، رِ ی، ں، د، ا، ہا)تے کھویجݨ مصدر کن کھویندِا ہا (کھ، و، ی، ں، د، ا،ہا)وغیروغیرہ۔ گردان کریندئیں ہوئیں مذکر تے مونث دی گردان انجو انج ہوندی ئِ۔

مریجݨ مصدر کنوں گردان:

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل

مثبت

مذکر

مریِندا ہا

مریندے ہَن

مریِندا ہاویں

مریندِے ہاوے

مریندِا ہَم /ہامی

مریندِے ہاسے

ہووے

منفی

مذکر

مریِندا نہ ہا

مریندے نہ ہَن

مریِندا نہ ہاویں

مریندِے نہ ہاوے

مریندِا نہ ہَم /ہامی

مریندِے نہ ہاسے

یا

منفی

مذکر

نہئی مریندا

نھن/نہن مریندے

نہویں مریندا

نہوَے مریندے

نَہم /نہمی مریندا

نہَسے مریندے

متصل

منفی

مذکر

کائیناہ /کائیناہی  مریندا

کائینھن مریندے

کائینہویں مریندا

کائینہوے مریندے

کائینہَم مریندا

کائینہسے مریندے

ہووے

مثبت

مونث

مریِندی ہئی

مریِندیاں ہَن

مریندِی ہاویں

مریندِیاں ہاوے

مریندی ہم /ہامی

مریندیاں ہاسے

-

منفی

مونث

مریِندی نہ ہئی

مریِندیاں نہ ہن

مریندِی نہ ہاویں

مریندیاں نہ ہاوے

مریندی نہ ہم /ہامی

مریندیاں نہ  ہاسے

-

منفی

مونث

نہی /کائینہی مریندی

نہن /نھن/کائینھن مریندیاں

نہویں/کائینہویں مریندی

نہوے/کائینہیوے مریندیاں

نہم /کائینہم مریندی

نہسے/کائینہے مریندیاں

قاعدہ نمبر2:ݙتے ہوئے مصدر کن اسم حالیہ نا تما م رہݨ/رہوݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام تے ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر(ہا) کُوں آپتئِ چ جوڑ ݙیوݨ نال مطلوبہ ماضی بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو مریجݨ مصدر کن’’مریندِا رہندا ہا‘‘ پڑھیڄݨ مصدر کن ’’پڑھیندا رہندا ہا‘‘منفی کیتے’’نہئی مریندا رہندا، نہئی پڑھیندا رہندا‘‘وغیرہ وغیرہ۔

ضمیر

مثبت

مذکر

مریندِا رہندِا ہا

مریندِے رہندے ہَن

مریندا وہندا ہاویں

مریندِے رہندے ہاوے

مریندِا رہندا ہَم /ہامی

مریندے رہندے ہاسے

منفی

مذکر

نہئی مریندا رہندا

نھن/نہن مریندِے رہندے

نہویں مریندِا رہندا

نہوے مریندِے رہندے

نَہم /نہمی مریندِا رہندا

نہسے مریندے رہندے

منفی

مذکر

کائیناہ /کائینہی مریندا رہندا

کائینھن مریندے رہندے

کائینہویں مریندا رہندا

کائینہوے مریندے رہندے

کائینہم مریندا رہندا

کائینہسے مریندے رہندے

مثبت

مونث

مریندی رہندی ہئی

مریندیاں رہندیاں ہَن

مریندی رہندی ہاویں

مریندیاں رہندیاں ہاوے

مریندی رہندی ہَم /ہامی

مریندیاں رہندیاں ہاسے

مونث

نہئی مریندِی رہندی

نھن/نہن مریندیاں رہندیاں

نہویں مریندِی رہندی

نہوے مریندِیاں رہندیاں

نہم /نہمی مریندی رہندی

نہَسے مریندِیاں رہندیاں

مونث

کائینہی مریندی  رہندی

کائینہن مریندیاں رہندیاں

کائینہویں مریندی رہندی

کائینہوے مریندیاں رہندیاں

کائینہَم /کائینہمی مریندی رہندی

کائینہسے مریندیاں  رہندیاں

نوٹ:مصادر مجہول کن ماضی مدامی /استمراری /نا تمام /جار ی  دے سرائیکی زبان ئِ چ  بݨاوݨ دے بے شمار قاعدے ہن۔ پر طوالت دے پیش نظر ہر قاعدہ وِترے وترے بیان نھیں کیتا ون٘ڄ سڳدا تے نہ ای گردان کیتی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ اتھاں مختصراً کجھ جملے ݙتے ویندن۔ انھیں جملئیںوچوں ہر جملہ ہک نویں قاعدے دی نشان دی کریندے۔ لہٰذا انھیں دہی گردان مشتق دے طور تے چھوڑ ݙتی ویندی پئی اے ۔ جملے کجھ ایں ہن :

۱۔ مریندا ویندِا ہا

۲۔ مریندِا پیا ہا

۳۔مریندِا ودا ہا

۴۔مریندِا رہندا ہوندا ہا

۵۔ مریندِا پیاہوندا ہا

۶۔ مریجݨ دی کیتی رہندا ہا

۷۔مریجݨ دی کیتی ویندا ہا

۸۔ مریجݨ دی کیتی رکھدا ہا

۹۔ مریجݨ دی کیتی ویندارہندا ہا

۱۰۔مریجݨ دی کیتی رہ وینداہا

۱۱۔مریجݨ دی کیتی ودا ہوندا ہا

۱۲۔مریجݨ دی کریندا رہ ویندا ہا

۱۳۔مریجݨ دی کرینداپیاہا

۱۴۔مریجݨ دی کریندا وداہا

وغیرہ وغیرہ۔

قاعدہ نمبر 3:  ݙتے ہوئے مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر تے ونجݨ مصدر کنوں ماضی استمراری معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر آپت ئِ چ جوڑ ݙیوݨ نال ماضی مدامی/استمراری/نا تمام /جار ی بݨ ویندی ئِ ۔ جیویں جو کھاوݨ مصدر کنوں مطلوبہ ماضی کھادا ویندا ہا، لکھݨ مصدر کنوں لکھیا ویندا ہا تے پڑھݨ مصدرکن پڑھیا ویندا ہاوغیرہ وغیرہ۔

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر /مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل

مثبت

مذکر

ݙٹھا ویندا ہا

ݙٹھے ویندے ہن

ݙٹھا ویندا ہاویں

ݙٹھے ویندے ہاوے

ݙٹھا ویندا ہم/ہامی

ݙٹھے ویندے ہاسے

ہووے

منفی

مذکر

ݙٹھا نہئی ویندا

ݙٹھے نھن ویندے

ݙٹھا نہویں ویندا

ݙٹھے نہوے ویندے

ݙٹھا نہم /نہمی ویندا

ݙٹھے نہسے ویندے

یا

منفی

مذکر

ݙٹھا کائیناہ ویندا

ݙٹھے کائینھن ویندے

ݙٹھا کائینہویں ویندا

ݙٹھے کائینہوے ویندے

ݙٹھا کائینہم ویندا

ݙٹھے کائینہسے ویندے

متصل

مثبت

مونث

ݙٹھی ویندی ہئی

ݙٹھیاں ویندیاں  ہن

ݙٹھی ویندی ہاویں

ݙٹھیاں ویندیاں ہاوے

ݙٹھی ویندی ہم/ہامی

ݙٹھیاں ویندیاں ہاسے

ہووے

منفی

مونث

ݙٹھی نہئی ویندی

ݙٹھیاں نھن ویندیاں

ݙٹھی نہویں ویندی

ݙٹھیاں نہوے ویندیاں

ݙٹھی نہم/نہمی ویندی

ݙٹھیاں نہسے ویندیاں

ر  ______  ماضی شکیہ یا احتمالی

تعریف:

i ماضی شکیہ او فعل اے جیندے وچ گذرئیے ہوئے زمانے وچ کہیں کم دے تھیوݨ یا نہ تھیوݨ اِ چ شک ظاہر تھیوے۔

(سرائیکی قواعد تے زبان دانی از بشیر احمد بھائیہ154)(ترجمہ)

ii ماضی شکیہ یا احتمالی اوکوں آہدن جیندے وچ کوئی شک شبہ پاتا ون٘ڄے۔

(سرائیکی زبان دے قاعدے قانون از ڈاکٹر مہر عبد الحق234)

iii اوہو زمانہ جئیں ئِ چ گزرئیے ہوئے زمانے ئِ چ کہیں کم دے واقع تھیوݨ بابت گمان یا احتمال ظاہر کیتا ڳیا ہووے  اوکوں ماضی شکیہ یا احتمالی آکھےاویندے۔ (سندھی ٻولی جو صرف ونحو  از واحدبخش شیخ359)(ترجمہ)

iv ماضی شکیہ یا احتمالی وہ ماضی ہے جس میں کسی کام کا کرنا یا ہونا شک کے ساتھ پایا جائے۔

(نادر القواعد از مولوی محمد عبداللہ 59)

v فعل ماضی شکیہ یا احتمالی وہ فعل ہے جس میں گزرے ہوئے زمانے میں کسی کام کے کرنے یا ہونے کے متعلق شک پایا جائے۔

(اردو کمپوزیشن  از غلام جیلانی مخدوم116)

اُتے ݙتئیں ڳئیں مختلف ماہرین لسانیات دے تعریفیں کن معلوم تھیندے جو ماضی شکیہ یا احتمالی اونہہ فعل کوں آکھیا  ویندے جیندے وچ کہیںکم دے تھیوݨ یا نہ تھیوݨ دے متعلق گزرئیے ہوئے زمانہ  ء ِچ شک، شبہ، گمان یا احتمال پاتا ون٘ڄے۔

فعل ماضی شکیہ یا احتمالی معروف بݨاوݨ دے قاعدے :کہیں وی مصدر دے حالیہ تمام دے اڳوں ہووݨ مصدر کن فعل مضارع معروف یا فعل مستقبل مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہووے یا ہوسی) ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شکیہ یا احتمالی بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ اے ڳالھ دی یاد رکھݨ آلی ئِ جو ماضی شکیہ یا احتمالی دی گردان کریندئیں ہوئیں شک، گمان، یا احتمال کوں مزید نشابر کرݨ کیتے ہر صیغے دے شروع ئِ چ کجھ لوظ استعمال کیتے ویندن۔ اردو تے سرائیکی دے انھیں مترادف لوظیں کوں ہک جدول دی صورت ئِ چ لکھیا ویندے تاں جو سمجھݨ ئِ چ آسانی رہوے۔

اردو لوظ

ممکن ہے

شاید

خدا معلوم

کیا پتہ

کیا خبر

پتہ نہیں

ضرور

سرائیکی لوظ

تھی سڳدے

شیت

اللہ ڄاݨے

پتہئِ

خبرئِ

پتہ نھیں

ضرور

انھیں لوظیں کن علاوہ شک، گمان یا احتمال کیتے سرائیکی زبان دا ہک خاص لوظ ’’متاں ـ یا متݨ‘‘وی استعمال کیتا وندے جہڑا جو اُمید یا نا امیدی دے معنیاں وچ ٻہوں لطافت پیدا کریندے ۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو:

۱۔ݙیکھ تاں سہی متاں او آڳیا ہووے۔۲۔پتہ تاں کر متاں /متݨ او لگا ڳیا ہووے۔۳۔جلدی کر متاں /متݨ بس نکل ون٘ڄے۔۴۔ او آہدا تاں ہاجو میں آ ویساں ، ݙیکھ متاں/متݨ او آ یا ٻیٹھا ہووے وغیرہ وغیرہ اے ڳالھ یا ر دکھݨ آلی ئِ جو متاں/متݨ دے لوظ اونہہ جملے ئِ چ استعمال تھیدن جیندے اخیر ئِ چ ہووے دا لوظ لڳدے۔ جنھیں جملئیں دے اخیر ء ِچ ’’ہوسی‘‘دا لوظ آون٘ڄے تاں وت اوندے نال متاں/متݨ دا لوظ نہ لڳسی ۔ ایویں ای دعائیہ انداز یا امید ظاہر کرݨ کیتے ’’شالا‘‘ دا لوظ استعمال تھیندے جیویں جو شالا او آیا ٻیٹھا ہووے۔ شالا میں پاس تھیا ہوواں

قاعدہ نمبر 1:جے کر مصدر لازم ہووے تاں وت اوکن حالیہ تمام بݨاکرئیں اوندے اڳوں ہووݨ مصدر کن مضارع بݨا کر ئیں جو ڑ ݙتاون٘ڄے تاںوت ماضی شکیہ یا احتمالی معروف بݨ ویندی ئِ۔ مصدر لازم کن بݨݨ آلی ماضی شکیہ دے صیغے جنس تے عدد دے مطابق رہندن پر ہووݨ مصدر کن بݨݨ آلا مضارع صیغہ وار تبدیل تھیندا رہ ویندے۔ ماضی شکیہ ئِ چ مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیندی ئِ پر ضمیریں دا (ضمیر منفصل تے ضمیر متصل) دا استعمال انجو انج نھیں تھیندا کیوں جو ضمیراں متصل ہووݨ دی وجہ کنوں مطلب واضح تھی ویندے۔

لازم مصدر آوݨ کنوں گردان:

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل

مثبت

مذکر

متاں آیا ہووے

متاں آئے ہووِن

متاں آیا ہوویں

متاں آئے ہووو

متاں آیا ہووِم/ہوواں

متاں آئے ہوووں

ہووے

منفی

مذکر

متاں کائیناں آیا ہووے

متاں کائیناں آئے ہووِن

متاں کائیناں آیا ہوویں

متاں کائیناں آئے ہووو

متاں کائیناں آیا  ہووِم/ہوواں

متاں کائیناں آئے ہوووں

یا

منفی

مذکر

متاں نہ آیا ہووے

متاں نہ آئے ہووِن

متاں نہ آیاہوویں

متاں نہ آئے ہووو

متاں نہ آیا ہووم/ہوواں

متاں نہ آئے ہوووں

متصل

مثبت

مونث

متاں آئی ہووے

متاں آیاں ہووِن

متاں آئی ہوویں

متاں آیا ں  ہووو

متاں آئی ہوواں/ہووِم

متاں آیاں ہوووں

ہووے

منفی

مونث

متاں نہ آئی ہووے

متاں نہ آیاں ہوون

متاں نہ آئی ہوویں

متاں نہ آیاں ہووو

متاں نہ آئی ہوواں/ہووم

متاں نہ آیاں ہوووں

متاں کائیناں آئی ہووے

متاں کائیناں آیاں ہوون

متاں کائیناں آئی ہوویں

متاں کائیناں آیاں ہووو

متاں کائیناں آئی ہوواں/ہووِم

متاں کائیناں آیاں ہوووں

قاعدہ نمبر 2:جے کر مصدر لازم ہووے تاں وت اوکن حالیہ تمام بݨاکرئیں اُوندے اڳوں ہووݨ مصدر کن فعل مستقبل مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ڳنڈھ کرئیں ماضی شکیہ یا احتمالی معروف بݨائی ویندی ئِ۔ مثال دے طور تے او آیا ہوسی، میں ڳےا ہوساں، توں دُرکیا ہوسیں، اساں رُنے ہوسوں وغیرہ وغیرہ۔ قاعدہ نمبر 2 دی وی قاعدہ نمبر ۱ وانگوں گردان تھیسی۔

لازم مصدر دُرکݨ کنوں گردان:

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

مثبت

مذکر

درکیا ہوسی/ہوسے

درکئیے ہوسن

درکیا ہوسیں

درکیے ہوسو

درکیا ہوساں

درکیے ہوسوں

منفی

مذکر

درکیا نہ ہوسی/ہوسے

درکیے نہ ہوسن

درکیا نہ ہوسیں

درکیے نہ ہوسو

درکیا نہ ہوساں

درکیے نہ ہوسوں

منفصل ہووے

منفی

مذکر

کائیناں درکیا ہوسی/ہوسے

کائیناں درکیے ہوسن

کائیناںدرکیا ہوسیں

کائیناں درکیے ہوسو

کائیناں درکیا ہوساں

کائیناں درکیے ہوسوں

یا

مثبت

مونث

دُرکی ہوسی/ ہوسے

درکیاں ہوسن

درکی ہوسیں

درکےاں ہوسو

درکی ہوساں

درکےاں ہوسوں

ضمیر

منفی

مونث

درکی نہ ہوسی/ہوسے

درکیاں نہ ہوسن

درکی نہ ہوسیں

درکیاں نہ ہوسو

درکی نہ ہوساں

درکےاں نہ ہوسوں

متصل ہووے

کائیناں درکی ہوسی /ہوسے

کائیناں درکیاں ہوسن

کائینا ں درکی ہوسیں

کائیناں درکیاں ہوسو

کائیناں درکی ہوساں

کائیناں درکیاں ہوسوں

قاعدہ نمبر3:جے کرمصدر متعدی ہووے تاں وت ݙتے ہوئے مصدر کنوں اسم حالیہ تمام یا ماضی مطلق بݨاکرئیںاُوندے اڳوں ہووݨ مصدر کن فعل مضارع معروف ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شکیہ یا احتمالی معروف بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ گردان کریندئیں ہوئیں ضمیر منفصل کیتے صرف فاعلی (شخصی) ضمیراں صیغہ وار تبدیل تھیندئین اسم حالیہ تمام یاماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر تبدیل نہ تھیسی پر ہووݨ کن بݨیا ہویا فعل مضارع وی تبدیل نہ تھیسی۔ ڄݙاں جوضمیر متصل کیتے اسم حالیہ تاں تبدیل نہ تھیسی پر فعل مضارع صیغہ وار تبدیل تھیندا رہسی۔ منفی گردان کیتے ماضی مطلق یا اسم حالیہ تمام کن پہلوں’’نہ یا کائیناں‘‘دے لوظیں کوں جوڑ یا ویسی۔ مصادر متعدی کن ماضی شکیہ یا احتمالی دی گردان کریندئیں ہوئیں مذکر تے مونث دی گردان انجو انج نہ تھیسی۔ ݙیکھݨ مصدر کن گردان ݙیکھو۔

ضمیر

مثبت

مذکر /مونث

متاں اونہہ ݙٹھا ہووے

متاں انھیں ݙٹھا ہووے

متاں تئیں ݙٹھا ہووے

متاں تساں ݙٹھا ہووے

متاں میں ݙٹھا ہووے

متاں اساں ݙٹھا ہووے

منفصل کیتے

منفی

مذکر /مونث

متاں اونہہ نہ ݙٹھا ہووے

متاں انھیں نہ ݙٹھا ہووے

متاں تئیں نہ ݙٹھا ہووے

متاں تساں نہ ݙٹھا ہووے

متاں میں نہ ݙٹھا ہووے

متاں اساں نہ ݙٹھا ہووے

ضمیر متصل

مثبت

مذکر /مونث

ݙٹھا ہووِس

ݙٹھا ہوونیں

ݙٹھا ہووی

ݙٹھا ہوونے

ݙٹھا ہووم

ݙٹھا ہووسے

کیتے

منفی

مذکر /مونث

ݙٹھا نہ ہووِس

ݙٹھا نہ ہوونیں

ݙٹھا نہ ہووی

ݙٹھا نہ ہوونے

ݙٹھا نہ ہووم

ݙٹھا نہ ہووسے

قاعدہ نمبر 4:جے کر مصدر متعدی ہووے تاں وت ݙتے ہوئے مصدر کن اسم حالیہ تمام یا ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر تے اُوندے اڳوں ہووݨ مصدر کن فعل مستقبل معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨاکرئیں ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شکیہ یا احتمالی معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ ضمائر منفصل نال گردان کریندئیں ہوئیں ضمائر فاعلی (شخصی) صیغہ وار تبدیل تھیسن ڄݙاں جو باقی کُئی تبدیلی نہ تھیسی۔ پر ضمائر متصل نال گردان کرئیں ہوئیں صیغہ وار تبدیلی تھیسی۔ مونث تے مذکر کیتے گردان انجو انج نہ تھیسی۔ منفی گردان کیتے ماضی مطلق دے بعد نہ یا کائینا ںدا ودھارا کرݙیسوں۔

مارن مصدر کن گردان:

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل

مثبت

مذکر/مونث

اونہہ ماریا ہوسی/ہوسے

انھاں ماریا ہوسی/ہوسے

تئیں ماریا ہوسی/ہوسے

تساں ماریا ہوسی/ہوسے

میں ماریا ہوسی/ہوسے

اساں ماریا ہوسی /ہوسے

منفصل

منفی

مذکر/مونث

اونہہ ماریا نہ ہوسی/ہوسے

انھاں ماریا نہ ہوسی/ہوسے

تئیں ماریا نہ ہوسی/ہوسے

تساں ماریا نہ ہوسی/ہوسے

میں ماریا نہ ہوسی /ہوسے

اساں ماریا نہ ہوسی/ہوسے

متصل

مثبت

مذکر/مونث

ماریا ہوسس

ماریا ہوسنیں

ماریا ہوسیا

ماریا ہوسنے/ہوسوے

ماریا ہوسم

ماریا ہوسِیسے

متصل

منفی

مذکر/مونث

ماریا نہ ہوسِس

ماریا نہ ہوسنیں

ماریا نہ ہوسیا

ماریا نہ ہوسنے/ہوسوے

ماریا نہ ہوسم

ماریا نہ ہوسیسے

فعل ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨاوݨ دے قاعدے:

قاعدہ نمبر5:ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول مصادر لازم کنوں نھیں بݨائی ون٘ڄ سڳدی بلکہ مصادر دا متعدی ہووݨ ضروری ئِ۔ ݙتے ہوئے مصدر کنوں ماضی مطلق معروف/اسم حالیہ تمام ، ون٘ڄݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف (ڳیا) تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع (ہووے) ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨ ویندی ئِ۔ گردان کریندئیں ہوئیں مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔

مارݨ مصدر کنوں گردان:

ضمیر

مثبت /منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل

مثبت

مذکر

او ماریا ڳےا ہووے

او مارے ڳئے ہوون

توں ماریا ڳےا ہوویں

تساں مارے ڳئے ہووو

میں ماریا ڳےا ہوواں

اساں مارے ڳئے ہوووں

ہووے یا

منفی

مذکر

او ماریا نہ ڳےا ہووے

او مارئیے نہ ڳئے ہووِن

توں ماریا نہ ڳیا ہوویں

تساں مارئیے نہ ڳئے ہووو

میں ماریا نہ ڳیا ہوواں

اساں مارئیے نہ ڳئے ہوووں

ضمیر متصل

منفی

مذکر

او ماریاکائیناں ڳیا ہووے

او مارئیے کائیناں ڳئے ہوون

توں ماریا کائیناں ڳیاہوویں

تساں ماریئے کائیناں ڳئے ہووو

میں ماریا کائیناں ڳیا ہوواں

اساں مارئیے کائیناں ڳئے ہوووں

ہووے

مثبت

مونث

او ماری ڳئی ہووے

او ماریاں ڳیاں ہوون

توں ماری ڳئی ہوویں

تساں ماریاں ڳیاں ہووو

میں ماری ڳئی ہوواں

اساں ماریا ں ڳیاں ہوووں

منفی

مونث

او ماری نہ ڳئی ہووے

او ماریاں نہ ڳیاں ہوون

توں ماری نہ ڳئی ہوویں

تساں ماریاں نہ ڳیاں ہووو

میں ماری نہ ڳئی ہوواں

اساں ماریاں نہ ڳیاں ہوووں

مونث

او ماری کائیناں ڳئی ہووے

او ماریاں کائیناں ڳیاں ہوون

توں ماری کائیناں ڳئی ہوویں

تساں ماریاں کائیناں ڳیاں ہووو

میں ماری کائیناں ڳئی ہوواں

اساں ماریاں کائیناں ڳیاں ہوووں

قاعدہ نمبر 6:مصدر متعدی کنوں ماضی مطلق معروف/اسم حالیہ تمام ، ون٘ڄݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف(ڳیا) تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ڳنڈھ کرئیں ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨائی ویندی ئِ۔ مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ ݙیکھݨ مصدر کن گردان ݙیکھو۔

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر /مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

توڑے جو

مثبت

مذکر

ݙٹھا ڳیا ہوسی /ہوسے

ݙٹھے ڳئے ہوسن

ݙٹھا ڳیا ہوسیں

ݙٹھے ڳئے ہوسو

ݙٹھا ڳیا ہوساں

ݙٹھے ڳئے ہوسوں

منفصل ہووے

منفی

مذکر

ݙٹھا نہ ڳیا ہوسی/ہوسے

ݙٹھے نہ ڳئے ہوسن

ݙٹھا نہ ڳیا ہوسیں

ݙٹھے نہ ڳئے ہوسو

ݙٹھاں نہ ڳیاہوساں

ݙٹھے نہ ڳئے ہوسوں

یا

منفی

مذکر

کائیناں ݙٹھاڳیا ہوسی/ہوسے

کائیناں ݙٹھے ڳئے ہوسن

کائینا ں ݙٹھا ڳیا ہوسیں

کائیناں ݙٹھے ڳئے ہوسو

کائیناں ݙٹھا ڳیا ہوساں

کائیناں ݙٹھے ڳئے ہوسوں

ضمیر

مثبت

مونث

ݙٹھی ڳئی ہوسی /ہوسے

ݙٹھیاں ڳیاں ہوسن

ݙٹھی ڳئی ہوسیں

ݙٹھیاں ڳیاں ہوسو

ݙٹھی ڳئی ہوساں

ݙٹھیاں ڳیاں ہوسوں

متصل

منفی

مونث

ݙٹھی نہ ڳئی ہوسی/ہوسے

ݙٹھیاں نہ ڳیاں ہوسن

ݙٹھی نہ ڳئی ہوسیں

ݙٹھیاں نہ ڳیاں ہوسو

ݙٹھی نہ ڳئی ہوساں

ݙٹھیاں نہ ڳیاں ہوسوں

ہووے

منفی

مونث

کائیناں ݙٹھی ڳئی ہوسی/ہوسے

کائیناں ݙٹھیاں ڳئیاں ہوسن

کائیناں ݙٹھی ڳئی ہوسیں

کائیناں ݙٹھیاں ڳیاں ہوسو

کائیناں ݙٹھی ڳئی ہوساں

کائیناں ݙٹھیاں ڳیاں ہوسوں

قاعدہ نمبر 7:جے کر مصدر متعدی المتعدی کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی معروف بݨاوݨی ہووے تاں وت ݙتے ہوئے مصدر متعدی المتعدی کنوں ماضی مطلق معروف تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع معروف بݨا کرئیں ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شکیہ یا احتمالی معروف بݨ ویندی ئِ۔ مذکر تے مونث دی گردان انجو انج نھیں تھیندی۔ پر ضمائر منفصل تے ضمائر متصل دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ جیویں جو لکھواوݨ مصدر کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی معروف ’’متاںاونہہ لکھوایا ہووے ـ‘‘ بݨسی۔ منفی گردان کرݨ سانگے لوظ نہ یا کائیناں استعمال کیتے ویندن مشق دے طور تے گردان قاعدہ نمبر 3 دے مطابق خودکیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر 8:جے کر مصدر متعدی المتعدی کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی معروف بݨاوݨی ہووے تاں وت ݙتے ہوئے مصدر متعدی المتعدی کنوں ماضی مطلق معروف تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل معروف بݨا کرئیں ڳنڈھ ݙتا ویندے۔ جیویں جو لکھواوݨ مصدر کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی معروف شیت ’’اُونہہ لکھوایاہوسی‘‘بݨسی۔ منفی گردان کیتے لوظ نہ یا کائیناں استعمال کیتا ویسی۔ مشق دے طور تے گردان قاعدہ نمبر 4دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر 9:جے کر کہیں مصدرمتعدی المتعدی کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨاوݨی ہووے تاں وت ݙتے ہوئے مصدر متعدی المتعدی کنوں ماضی مطلق معروف ، ون٘ڄݨ مصدر کنوں وی ماضی مطلق معروف تے  ہووݨ مصدر کنوں مضارع معروف بݨا کرئیں آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو لکھواوݨ مصدر کن ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول  متاں ’’او لکھوایا ڳےا ہووے‘‘بݨسی۔ مونث دی گردان ’’متاں او لکھوائی ڳئی ہووے‘‘تھیسی تے منفی گردان کیتے لوظ کائیناں یا نہ دا استعمال کیتا ویندے۔ مشق دے طور تے گردان قاعدہ نمبر 5 دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر 10:جے کر مصدر متعدی المتعدی کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨاوئی ہووے تاں وت ݙتے ہوئے مصدر کنوں ماضی مطلق معروف، ون٘ڄݨ مصدر کنوں وی ماضی مطلق معروف تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل معروف (ہوسی) بݨا کر ئیں آپت ء ِچ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو لکھواوݨ مصدر کن ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول’’شیت او لکھوایا ڳےا ہوسی‘‘ بݨسی۔ مونث دی گردان کیتے’’شیت اولکھوائی ڳئی ہوسی‘‘تھیسی۔ ڄݙاں جو منفی گردان کیتے لوظ کائیناں یا نہ دا استعمال کیتا ویندے۔ مشق دے طور تے گردان قاعدہ نمبر 6 دے مطابق خودکیتی ون٘ڄے۔

مصادر مجہول کن ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨاوݨ دے قاعدے :

قاعدہ نمبر11:جے کر مصدر مجہول کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨاوݨی ہووے تاں وت ݙتے ہوئے مصدر مجہول دی چھیکڑی "ݨ"کوں حذف کر ݙویندے تے وت ون٘ڄݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف تے ہووݨ مصدر کن مضارع معروف بݨا کرئیں انھیں کوں آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو مریجݨ مصدر کن ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول متاںاو’’مریج ڳیا ہووے‘‘بݨسی۔ ایندی مونث دی گردان’’متاں اومریج ڳئی ہووے‘‘تھیسی۔

ضمیر

مثبت /منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

توڑے جو

مثبت

مذکر

او مریج ڳیا ہووے

او مریج ڳئے ہووِن

توں مریج ڳیا  ہوویں

تساں مریج ڳئے ہووو

میں مریج ڳیا  ہوواں

اساں مریج ڳئے ہوووں

ضمیر منفصل

منفی

مذکر

او مریج نہ ڳیا ہووے

او مریج نہ ڳئے ہووِن

توں مریج نہ ڳیاہوویں

تساں مریج نہ ڳئے ہووو

میں مریج نہ ڳیاں ہوواں

اساں مریج نہ ڳئے ہوووں

ہووے یا  

منفی

مذکر

او مریج کائیناں ڳیا ہووے

اومریج کائیناں ڳئے ہووِن

توں مریج کائیناں ڳیا ہوویں

تساں مریج کائیناں ڳئے ہووو

میں مریج کائیناں ڳیا ہوواں

اساں مریج کائیناں ڳئے ہوووں

ضمیر

مثبت

مونث

او مریج ڳئی ہووے

او مریج ڳیاں ہووِن

توں مریج ڳئی ہوویں

تساں مریج ڳیاں ہووو

میںمریج ڳئی ہوواں

اساں مریج ڳیاں ہوووں

متصل

منفی

مونث

او مریج نہ ڳئی ہووے

اومریج نہ ڳیاں ہووِن

توں مریج نہ ڳئی ہوویں

تساں مریج نہ ڳیاں ہووو

میں مریج نہ ڳئی ہوواں

اساں مریج نہ ڳیاں ہوووں

ہووے

منفی

مونث

او مریج کائیناں ڳئی ہووے

او مریج کائیناں ڳیاں ہووِن

توں مریج کائیناں ڳئی ہوویں

تساں مریج کائیناں ڳیاں ہووو

میں مریج کائیناں ڳئی ہوواں

اساں مریج کائیناں ڳیاں ہوووں

قاعدہ نمبر12:جے کر مصدر مجہول کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨاوݨی ہووے تان وت ݙتے ہوئے مصدر مجہول داچھیکڑی ’’ݨ‘‘حذف کر کے ، ون٘ڄݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف بݨا کے تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر جوڑ کرئیں ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ جیویں جو مریجݨ مصدر کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول شیت او ’’مریڄ ڳیا ہوسی‘‘ بݨسی تے ایندی مونث دی گردان’’ شیت او مریج ڳئی ہوسی‘‘تھیسی۔ ضمائر منفصل تے ضمائر متصل نال انجو انج گردان نہ تھیسی۔ مریجݨ مصدر کن گردا ن کجھ ایں تھیسی۔

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

ضمیر

مثبت

مذکر

او مریج ڳیاہوسی/ہوسے

او مریج ڳئے ہوسن

توں مریج ڳیا ہوسیں

تساں مریج ڳئے ہو سو

میں مریج ڳیا ہوساں

اساں مریج ڳئے ہوسوں

منفصل

منفی

مذکر

او مریج نہ ڳیا ہوسی/ہوسے

او مریج نہ ڳئے ہوسن

توں مریج نہ ڳیا ہوسیں

تساں مریج نہ ڳئے ہوسو

میں مریج نہ ڳیا ہوساں

اساں مریج نہ ڳئے ہوسوں

ہووے

منفی

مذکر

او کائیناں مریج ڳیا ہوسی

او کائیناں مریج ڳئے ہوسن

توں کائیناں مریج ڳیا ہوسیں

تساں کائیناں مریج ڳئے ہوسو

میں کائیناں مریج ڳیا ہوساں

اساںکائیناں مریج ڳئے ہوسوں

یا

مثبت

مونث

او مریج ڳئی ہوسی/ہوسے

او مریج ڳیاں ہوسن

توں مریج ڳئی ہوسیں

تساں مریج ڳیاں ہوسو

میں مریج ڳئی ہوساں

اساں مریج ڳیاں ہوسوں

ضمیر

منفی

مونث

او مریج نہ ڳئی ہوسی/ہوسے

او مریج نہ ڳیاں ہوسن

توں مریج نہ ڳئی ہوسیں

تساں مریج نہ ڳیاں ہوسو

میں مریج نہ ڳئی ہوساں

اساں مریج نہ ڳیاں ہوسوں

متصل ہووے

او کائیناں مریج ڳئی ہوسی/ہوسے

او کائیناں مریج ڳیاں ہوسن

توں کائیناں مریج ڳئی ہوسیں

تساں کائیناں مریج ڳیاں ہوسو

میں کائیناں مریج ڳئی ہوساں

اساں کائیناں مریج ڳیاں ہوسوں

قاعدہ نمبر 13:جے کر مصدر مجہول کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨاوݨی ہووے تاں وت ݙتے ہوئے مصدر دی ’’جݨ‘‘کو ں حذف کر کے ون٘ڄݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف بݨا کے تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع بݨا کے انھیں کوںآپت ئِ چ جوڑ ݙتا ویندے تاں اے ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو مریجݨ مصدر کن ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول ’’متاںاو مری ڳیا ہووے‘‘بݨسی۔ مونث کیتے گردان بݨسی’’متاںاو مری ڳئی ہووے‘‘منفی گردان کیتے لوظ کائیناں یا نہ داستعمال تھیسی۔ مشق دے طور تے گردان قاعدہ نمبر11 دے مطابق خودکیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر14:جے کر مصدر مجہول کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی بݨاوݨی ہووے تاں وت ݙتے ہوئے مصدر دی ’’جݨ‘‘کوں حذف کر کے ، ون٘ڄݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف تے ہووݨ مصدر کنوں مضارع معروف بݨا کے سب کوں آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨ ویندی ئِ ۔ لکھویجݨ مصدر کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول ’’متاںلکھویج ڳیا ہووے‘‘بݨسی۔ مونث دی گردان کیتے ’’متاںلکھویج ڳئی ہووے‘‘بݨسی۔ مشق دے طور تے گردان اُتے ݙتے ڳئے قاعدہ نمبر11دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر 15:جے کر مصدر متعدی المتعدی مجہول کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨاوݨی ہووے تاں وت مصدر متعدی المتعدی مجہول دی ’’ݨ‘‘کوںحذف کر کے ون٘ڄݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف تے ہووݨ مصدر کنوں مضارع معروف بݨا کے سب کوں آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨ ویندی ئِ۔ لکھویجݨ مصدر کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول ’’متاںلکھویج ڳیا ہووے‘‘بݨسی۔ مونث دی گردان کیتے "متاںلکھویج ڳئی ہووے"مشق دے طور تے گردان اُتے ݙتے ڳئے قاعدہ نمبر11 دے مطابق خودکیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر 16:جے کر مصدر متعدی المتعدی مجہول کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨاوݨی ہووے تاں وت ݙتے ہوئے مصدر متعدی المتعدی مجہول دی ’’ݨ‘‘کوں حذف کر کے ون٘ڄݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف بݨا ݙتی ون٘ڄے تاں وت ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨ ویندی ئِ۔ لکھویجݨ مصدر کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول ’’شیت اولکھویج ڳیا ہوسی‘‘بݨسی۔ مونث دی گردان کیتے ’’شیت اولکھویج ڳئی ہوسی‘‘بݨسی۔ مشق دے طور تے گردان قاعدہ نمبر 12 دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر17:مصدر متعدی المتعدی مجہول کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی بݨاوݨ سانگے ݙتے ہوئے مصدردی چھیکڑی ’’جݨ‘‘کوں حذف کر کے ون٘ڄݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف بݨا کے تے ہووݨ مصدر کنوں مضارع بݨا کے سب کوں آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨ ویندی ئِ۔ لکھویجݨ مصدر کن ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول’’ شیت او لکھوِی ڳےا ہووے‘‘بݨسی۔ تے مونث دی گردان کیتے ’’شیت اولکھوِی ڳئی ہووے‘‘تھیسی۔ لکھویجݨ مصدر کنوں مشق دے طور تے گردان قاعدہ نمبر11دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر18:مصدر متعدی المتعدی مجہول کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨاوݨ سانگے ݙتے ہوئے مصدر دی چھیکڑی ’’جݨ‘‘ حذف کر کے ون٘ڄݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف بݨا کے تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل معروف بݨا کے سب کوں آپت

ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول بݨ ویندی ئِ۔ لکھویجݨ مصدر کن ماضی شکیہ یا احتمالی مجہول’’شیت او لکھوِی ڳیا ہوسی‘‘بݨسی۔ تے مونث دی گردان کیتے ’’شیت اولکھوِی ڳئی ہوسی‘‘تھیسی۔ لکھویجݨ مصدر کنوں مشق دے طور تے گردان قاعدہ نمبر 12 دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر19:مصدر متعدی المتعدی کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی معروف بݨاوݨ سانگے ݙتے ہوئے مصدر کنوں ماضی مطلق معروف تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع بݨا کے انھیں کوں آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شکیہ یا احتمالی معروف بݨ ویندی ئِ۔ لکھواوݨ مصدر کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی معروف’’لکھوایا ہووے‘‘ بݨسی۔ مونث دی تے مذکر دی گردان انجو انج نھیں تھیندی۔ لکھواوݨ مصدر کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی معروف دی گردان مشق دے طور تے قاعدہ نمبر 1دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر 20:مصدر متعدی المتعدی کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی معروف بݨاوݨ سانگے ݙتے ہوئے مصدر متعدی المتعدی کنوں ماضی مطلق معروف تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل معروف بݨا کے انھیں کوں آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شکیہ یا احتمالی معروف بݨ ویندی ئِ۔ لکھواوݨ مصدر کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی معروف ’’لکھوایا ہوسی‘‘بݨسی۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج نھیں تھیندی۔ لکھواوݨ مصدر کنوں ماضی شکیہ یا احتمالی دی گردان مشق دے طور تے قاعدہ نمبر2 دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

(س)____فعل ماضی شرطی یا تمنائی

تعریف:

1 فعل ماضی شرطی یا تمنائی او فعل ہے جئیں کن گزرئے ہوئے زمانے وچ کُئی شرط سِک یا چاہت ظاہر تھیوے۔

(سرائیکی قواعد تے زبان دانی از بشیر احمد بھائیہ161)

2 فعل ماضی شرطی کوں تمنائی وی آہدن۔ ایندے وچ کئی شرط یا خواہش پاتی ویندی ئِ۔

(سرائیکی زبان دے قاعدے قانون ازڈاکٹر مہر عبد الحق235)

3 فعل ماضی شرطی یا تمنائی او زمانہ ئِ جئیں ئِ چ گزرئے ہوئے وقت ئِ چ کہیں کم دے تھیون کیتے کُئی شرط ، آرزو ، تمنا یا خواہش ظاہر تھیوے۔         (سندھی ٻولی جو صرف تے نحواز واحد بخش شیخ357)(ترجمہ)

4 ماضی تمنائی یا شرطی وہ ماضی ہے کہ جس میں فعل کا واقع ہونا شرط یا تمنا کے ساتھ پایا جائے ۔

(گلستان قواعداز محمد بشیر احمد ظامی بہاولپوری85)

5 فعل ماضی شرطی یا تمنائی وہ فعل ہے جس میں کسی کام کا ہونا گزشتہ زمانے میں شرط یا تمنا کے ساتھ پایا جائے۔

(اردو کمپوزیشن از غلام جیلانی مخدوم117)

’’اُتے ݙتئیں ڳئیں مختلف ماہرین لسانیات دے تعریفیں کن ماضی شرطی یا تمنائی دی تعریف کجھ ایں نشابر تھیندی ئِ جو فعل ماضی شرطی یا تمنائی او فعل ہوندے جئیںئِ چ کہیں کم دا کرݨ، تھیوݨ،سہݨ کہیں نہ کہیں شرط ، سِک ، خواہش یا تمنا دے نال پاتا ون٘ڄے‘‘۔

فعل ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨاوݨ دے قاعدے :سرائیکی زبان ئِ چ  ماضی استمراری یا ماضی شکیہ وانگوں ماضی شرطی یا تمنائی معروف دے وی بݨاوݨ دے کئی قاعدے ہن۔ جہڑے جو اے ہن۔

قاعد ہ نمبر1:اسم حالیہ نا تمام کن پہلوں کئی نہ کئی حرف شر ط یا تمنا بطور سابقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨ ویندی ئِ۔ بطور سابقہ ورتئے ون٘ڄݨ آلے حروف شرط یا تمنا  اے ہن۔ جے، جے کر جے کݙئیں تے شالا انھیں لوظیں کنوں علاوہ اساں فارسی دا لوظ ’’کاش‘‘ وی استعمال کر سڳدے ہیں۔ توڑے جو کاش دا متبادل سرائیکی لوظ ’’شالا‘‘ ہے۔ پر کاش دا لوظ ’’شالا‘‘ کنوں وسیع تناظر رکھدے کیوں جوکاش دے لوظ وچ مایوسی دا عنصر وی پا تا ویندے۔جݙاں جو ’’شالا‘‘ دا لوظ اے تاثر نھیں ݙیندا۔کاش دا لوظ جتھاں آرزو ‘ تمنا‘ خواہش تے امید دے معنی ݙیندے اتھاں اے ناامیدی دا تا ثر وی ݙیندے ۔ انہہ ڳالھوں کاش دا لوظ جملے ء ِ چ آ کرئیں اُوندے معنیاں

ئِ چ وسعت پیداکر ݙیندے۔ جیویں جو’’کاش اوپڑھدا‘‘ جہڑا تاثر پیدا کریندے او ’’شالا او پڑھدا‘‘ پیدا نھیں کریندا تے نہ ای ’’جے کر‘‘ دا لوظ پیدا کرسڳدے۔ لہٰذا کاش دے لوظ ء ِ چ ہک آپݨی چس ئِ۔ اینہہ قاعدے نال ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨاوݨ کیتے مصدر دے لازم یا متعدی ہووݨ دی کئی شرط کائینی ۔ مثال دے طور تے آوݨ مصدر کن ’’جے یاجے کر او آندا‘‘پڑھݨ مصدر کن ’’کاش او پڑھدا‘‘بھڄݨ مصدر کن ’’کاش میں بھڄدا‘‘ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨسی۔ اینہہ قاعدے وچ مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ ایویںای ضمائر منفصل تے ضمائر متصل کیتے وی ہکو قاعدہ ئِ۔

آوݨ مصدر کنوں گردان:

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل ہووے

مثبت

مذکر

او آندا

او آندے

توں آندا/آندوں

تساں آندے

میں آندا/آندُم

اساں آندے

یا

منفی

مذکر

او نہ آندا

او نہ آندے

توں نہ آندا/آندوں

تساں نہ آندے

میں نہ آندا/آندُم

اساں نہ آندے

ضمیر متصل

مثبت

مونث

او آندی

او آندیاں

توں آندی/آندوں

تساں آندیاں

میں آندی/آندُم

اساں آندیاں

ہووے

منفی

مونث

او نہ آندی

او نہ آندیاں

توں نہ آندی/آندوں

تساں نہ آندیاں

میں نہ آندی/آندم

اساں نہ آندیاں

قاعدہ نمبر2:کہیں وی مصدر (توڑے جو لازم یا متعدی ہووے) کن ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨاوݨ سانگے فعل مضارع بݨایا ویندے تے اُوندے اڳوں ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غایب مذکر (ہا) بطور لاحقہ ڳنڈھ ݙتا ویندے۔ مثال دے طور تے لکھݨ کن لکھے ہا، پڑھݨ کن، پڑھے ہا، ݙیکھݨ کن ݙیکھے ہا وغیرہ۔ حروف شرط یا تمنا (جے، جے کر، کاش، شالا) وی بطور سابقہ ڳنڈھے ویندن۔ اینہہ قاعدے ئِ چ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج نھیں تھیندی۔ تے نہ ای ضمائر منفصل تے متصل دا استعمال وکھو وکھ تھیندے۔

پڑھݨ مصدر کنوں گردان:

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر/موث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل ہووے

مثبت

مذکر

او پڑھے ہا

او پڑھن ہا

توں پڑھیں ہا

تساں پڑھو ہا

میں پڑھاں ہا

اساں پڑھوں ہا

متصل ہووے

منفی

مذکر

او نہ پڑھے ہا

او نہ پڑھن ہا

توں نہ پڑھیں ہا

تساں نہ پڑھو ہا

میں نہ پڑھاں ہا

اساں نہ پڑھوں ہا

قاعدہ نمبر3:مصدر توڑے جو لازم ہووے یا متعدی ہووے ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کن اسم حالیہ تمام یا ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر تے اُوندے اڳوں ہووݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام (ہوندا) بطور لاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ حروف تمنا یا شرط بطور سابقہ وی ڳنڈھئے ویندن۔ مصادر لازم کن بݨݨ آلی ماضی شرطی یا تمنائی معروف دی گردان کریندئیں ہوئیں مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیسی پر مصادر متعدی کن تھیوݨ آلی مونث تے مذکر دی گردان انجو انج نہ تھیسی۔ ایویں ای مصادر متعدی کن تھیوݨ آلی گردان ئِ چ ضمائر منفصل تے ضمائر متصل دا استعمال وکھو وکھ نہ تھیسی۔مثال دے طور تے مارݨ مصدر متعدی کن ماضی شرطی یا تمنائی معروف مذکر دا صیغہ واحد غائب’’اونہہ ماریا ہوندا‘‘صیغہ واحد غائب مونث وی ’’اونہہ ماریا ہوندا‘‘بݨسی۔ تے مرݨ مصدر لازم کن صیغہ واحد غائب مذکر ’’او مویا ہوندا‘‘واحد غائب مونث ’’او موئی ہوندی‘‘بݨسی۔

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر /مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

مثبت

مذکر

او مویا ہوندا

او موئے ہوندے

توں مویا ہوندا/ہوندوں

تساں موئے ہوندے

میں مویا ہوندا /ہوندُم

اساں موئے ہوندے

ضمیر منفصل

منفی

مذکر

او مویا نہ ہوندا

او موئے نہ ہوندے

توں مویانہ ہوندا/

ہوندوں

تساں موئے نہ ہوندے

میں مویا نہ ہوندا /ہوندُم

اساں موئے نہ ہوندے

ہووے

یا

مثبت

مونث

او موئی ہوندی

او موئیاں ہوندیاں

توں موئی ہوندی/ہوندوں

تساں موئیاں ہوندیاں

میں موئی ہوندی /ہوندُم

اساں موئیاں ہوندیاں

ضمیر متصل ہووے

منفی

مونث

او موئی نہ ہوندی

او موئیاں نہ ہوندیاں

توں موئی نہ ہوندی/ہوندوں

تساں موئیاں نہ ہوندیاں

میں موئی نہ ہوندی /ہوندُم

اساں موئیاں نہ ہوندیاں

مارݨ مصدر کن گردان:

ضمیر

مثبت

مذکر/مونث

اونہہ ماریا ہوندا

انھیں ماریا ہوندا

تئیں ماریا ہوندا

تساں ماریا ہوندا

میںماریا ہوندا

اساں ماریا ہوندا

ضمیر منفصل ہووے یا متصل ہووے

منفی

مذکر/مونث

اونہہ ماریا  نہ ہوندا

انھیں ماریا نہ ہوندا

تئیںما ریا نہ ہوندا

تساں ماریا نہ ہوندا

میں ماریا نہ ہوندا

اساں ماریا نہ ہوندا

قاعدہ نمبر 4:مصدر توڑے جو لازم ہووے یا متعدی ہووے ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر یا اسم حالیہ تمام بݨا کے، ہووݨ مصدر کن فعل مضارع بݨا کے، تے ہووݨ مصدر کن ای ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨا کے انھیں سارئیں کوں آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو پیوݨ مصدرمتعدی کن ’’اونہہ پیتا ہووے ہا‘‘آوݨ مصدر لازم کنـ’’ او آیا ہووے ہا‘‘متعدی مصدر کن تھیوݨ آلی گردان مونث تے مذکر کیتے انجو انج نہ تھیسی جݙان جو لازم مصدر کن انجو انج تھیسی۔ ضمائر منفصل تے متصل دا استعمال وی وکھو وکھ تھیسی۔

پیوݨ مصدر کن گردان:

ضمیر

مثبت

مذکر مونث

اونہہ پیتا ہووے ہا

انھیں پیتا ہووے ہا

تئیں پیتا ہووے ہا

تساں پیتا ہووے ہا

میں پیتا ہووے ہا

اساں پیتا ہووے ہا

ضمیر منفصل

منفی

مذکر مونث

اونہہ پیتا  نہ ہووے ہا

انھیں پیتا نہ ہووے ہا

تئیںپیتا نہ ہووے ہا

تساں پیتا نہ ہووے ہا

میں پیتا نہ ہووے ہا

اساں پیتا نہ ہووے ہا

متصل

مثبت

مذکر مونث

پیتا ہووِس ہا

پیتا ہوونیں ہا

پیتا ہووی ہا

پیتا ہوونے ہا

پیتا ہووِم ہا

پیتا ہوسے ہا

متصل

منفی

مذکرمونث

پیتا نہ ہووِس ہا

پیتا نہ ہوونیں ہا

پیتا نہ ہووی ہا

پیتا نہ ہوونے ہا

پیتا نہ ہووِم ہا

پیتا نہ ہوسے ہا

آوݨ مصدر کن گردان:

ضمیر

مثبت

مذکر

اوآیا ہووے ہا

او آئے ہوون ہا

توں آیا ہوویں ہا

تساں آئے ہووو ہا

میں آیا ہوواں ہا

اساں آئے ہووں ہا

یا

منفی

مذکر

او آیا نہ ہووے ہا

او آئے نہ ہوون ہا

توں آیا نہ ہوویں ہا

تساں آئے نہ ہووو ہا

میں آیا نہ ہوواں ہا

اساں آئے نہ ہووں ہا

ضمیر

مثبت

مونث

او آئی ہووے ہا

او آیاں ہوون ہا

توں آئی ہوویں ہا

تساں آیاں ہووو ہا

میں آئی ہوواں ہا

اساں آیاں ہووں ہا

متصل ہووے

منفی

مونث

او آئی نہ ہووے ہا

او آیاں نہ ہوون ہا

توں آئی نہ ہوویں ہا

تساں آیاں نہ ہووو ہا

میںآئی نہ ہوواں ہا

اساں آیا ں نہ ہووں ہا

قاعدہ نمبر5:مصدر توڑے جو لازم ہووے یا متعدی ہووے ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوے مصدر کن اسم حالیہ ناتمام، ہووݨ مصدر کن فعل مضارع معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر تے ہووݨ مصدرکن ماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر آپت

ئِ چ ڳنڈھ کرئیں ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨائی ویندی ئِ۔جیویں جو کِھلݨ مصدر لازم کن ماضی شرطی یا تمنائی  بݨسی’’او کھِلدا ہووے ہا ‘‘تے کھاوݨ مصدر متعدی کن ’’او کھاندا ہووے ہا‘‘اینہہ قاعدے دے مطابق تھیوݨ آلی گردان مذکر تے مونث کیتے انجو انج ہوندی ئِ پر ضمائر منفصل تے متصل دا استعمال وکھو وکھ نہ تھیسی۔

کھِلݨ مصدر کن گردان:

ضمیر

مثبت /منفی

مذکر /مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

توڑے جو

مثبت

مذکر

او کھلدا ہووے ہا

او کھلدے ہوون ہا

توںکھلدا ہوویں ہا

تساں کھلدے ہووو ہا

میں کھلدا ہوواں ہا

اساں کھلدے ہوووں ہا

ضمیر منفصل ہووے

منفی

مذکر

او کھلدا نہ ہووے ہا

او کھلدے نہ ہوون ہا

توں کھلدا نہ ہوویں ہا

تساں کھلدے نہ ہووو ہا

میںکھلدا نہ ہوواں ہا

اساں کھلدے نہ ہوووں ہا

یا

مثبت

مونث

او کھلدی ہووے ہا

او کھلدیاں ہوون ہا

توں کھلدی ہوویں ہا

تساں کھلدیاں ہووو ہا

میں کھلدی ہوواں ہا

اساں کھلدیاں ہوووں ہا

ضمیر متصل ہووے

منفی

مونث

او کھلدی نہ ہووے ہا

او کھلدیاں نہ ہوون ہا

توں کھلدی نہ ہوویں ہا

تساں کھلدیاں نہ ہووو ہا

میںکھلدی نہ ہوواں ہا

اساں کھلدیاں نہ ہوووں ہا

کھاوݨ مصدر کن گردان:

ضمیر

مثبت

مذکر

او کھاندا ہووے ہا

او کھاندے ہوون ہا

توں کھاندا ہوویں ہا

تساں کھاندے ہووو ہا

میں کھاندا ہوواں ہا

اساں کھاندے ہوووں ہا

منفصل  ہووے

منفی

مذکر

او کھاندا نہ ہووے ہا

او کھاندے نہ ہوون ہا

توں کھاندا نہ ہوویں ہا

تساں کھاندے نہ ہووو ہا

میں کھاندا نہ ہوواں ہا

اساں کھاندے نہ ہوووں ہا

یا

مثبت

مونث

او کھاندی ہووے ہا

او کھاندیاں ہوون ہا

توں کھاندی ہوویں ہا

تساں کھاندیاں ہووو ہا

میں کھاندی ہوواں ہا

اساں کھاندیاں ہوووںہا

متصل ہووے

منفی

مونث

اوکھاندی نہ ہووے ہا

او کھاندیاں نہ ہوون ہا

توںکھا ندی نہ ہوویں ہا

تساں کھاندیاں نہ ہوو و ہا

میںکھاندی نہ ہوواں ہا

اساں کھاندیاں نہ ہوووں ہا

قاعدہ نمبر 6:مصدر توڑے جو لازم ہووے یا متعدی ہووے ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوے مصدر کنوں فعل امر، گھِنݨ، ٻہوݨ، ون٘ڄݨ، سڳݨ، پووݨ یا کہیں ایجھئیں مصدر کن جیندے فعل مضارع دا صیغہ واحد غائب مذکر ڳنڈھݨ نال شرط یا تمنا دے معنی ݙیوے اتے ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دے صیغے واحد غائب مذکر کوں آپت ئِ چ ڳنڈھ کرئیں ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو۔

۱۔ او لکھ گھِنے ہا

۲۔ او پڑھ ٻہوے ہا

۳۔ او کھا ون٘ڄے ہا

۴۔ او بھڄ سڳے ہا

۵۔ اوٹُر پووے ہا

۶۔ او پڑھ سَمے ہا

وغیرہ وغیرہ ۔ اینہہ قاعدے دے مطابق گردان کریندئیں ہوئیں مونث تے مذکر دی گردان انجو انج نھیں تھیندی۔

ٹُرݨ مصدر لازم کن گردان:

ضمیر

مثبت

مذکر مونث

او ٹُر پووے ہا

او ٹُر پوون ہا

توں ٹُر پوویں ہا

تساں ٹُر پووو ہا

میںٹُر پوواں ہا

اساں ٹُر پوووں ہا

منفی

مذکر مونث

او ٹُر نہ پووے ہا

او ٹُر نہ پوون ہا

توں ٹُر نہ پوویں ہا

تساں ٹُر نہ پووو ہا

میں ٹُر نہ پوواں ہا

اسان ٹُر نہ پوووں ہا

قاعدہ نمبر 7:مصدر توڑے جو لازم ہووے یا متعدی ہووے ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کن فعل امر ، ون٘ڄݨ ، ݙیوݨ، پووݨ، گھتݨ، گِھنݨ، سڳݨ ٻہوݨ تے گھڑݨ یا کہیں ٻئے مصدر کن اسم حالیہ نا تمام بݨا کرئیں ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ مثال دے طور تے اے ترکیباں ݙیکھو۔ کھا ویندا ، رکھ ݙیندا، سم پوندا، مار گھندا ، گھِن گھِندا، پی سڳدا ، نپ ٻہندا، تاݨ کھڑدا وغیرہ وغیرہ۔ اینہہ قاعدے دے مطابق گردان کریندئیں ہوئیں مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ جݙاں جو ضمائرمنفصل تے ضمائر متصل دا استعمال وکھو وکھ نھیںتھیندا۔

چاوݨ مصدر کن گردان:

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل

مثبت

مذکر

او چا ویندا

او چا ویندے

توں چا ویندا/ویندوں

تساں چا ویندے

میں چاویندا/ ویندُم

اساں چا ویندے

ہووے

منفی

مذکر

او چا نہ ویندا

او چا نہ ویندے

توں چا نہ ویندا/ویندوں

تساں چا نہ ویندے

میں چا نہ ویندا/ ویندُم

اساں چا نہ ویندے

یا

مثبت

مونث

او چا ویندی

او چا ویندیاں

توں چا  ویندی/ویندوں

تساں چا ویندیاں

میں چا ویندی/ ویندُم

اساں چا ویندیاں

ضمیر متصل ہووے

منفی

مونث

او چا نہ ویندی

او چا نہ ویندیاں

توں چا نہ ویندی /ویندوں

تساں چا نہ ویندیاں

میں چا نہ ویندی/ویندُم

اساں چا نہ ویندیاں

قاعد ہ نمبر 8:مصدر توڑے جو لازم ہووے  یا متعدی ہووے ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر گھن کرئیں ۔ اوندے چھیکڑی ’’یا‘‘ یا ’’الف‘‘کوں حذف کر کے باقی دے اڳوں یائے معروف ’’ی‘‘ڳنڈھ کرئیں تے ون٘ڄݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام بݨا کرئیں انھیں کوں آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨ ویندی اے۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو۔ او کھادی ویندا، ، او مری ویندا، او گھدی ویندا، او پیتی ویندا، او نپی ویندا تے او تاݨی وینداوغیر وغیرہ۔ اینہہ قاعدے دے مطابق تھیوݨ آلی مذکر تے مونث دی گردان انجو انج ہوندی ئِ۔

پیوݨ مصدر کن گردان:

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل ہووے

مثبت

مذکر

او پیتی ویندا

او پیتی ویندے

توں پیتی ویندا/ویندوں

تساں پیتی ویندے

میں پیتی ویندا/ویندُم

اساں پیتی ویندے

یا

منفی

مذکر

او پیتی نہ ویندا

او پیتی نہ ویندے

توں پیتی نہ ویندا/ویندوں

تساں پیتی نہ ویندے

میں پیتی نہ ویندا/ویند ُم

اساں پیتی نہ ویندے

ضمیر متصل

مثبت

مونث

او پیتی ویندی

او پیتی ویندیاں

توں پیتی ویندی/ویندوں

تساں پیتی ویندیاں

میں پیتی ویندی/ویندُم

اساں پیتی ویندیاں

ہووے

منفی

مونث

او پیتی نہ ویندی

او پیتی نہ ویندیاں

توں پیتی نہ ویندی/ویندوں

تساں پیتی نہ ویندیاں

میں پیتی نہ ویندی/ویندُم

اساں پیتی نہ ویندیاں

قاعدہ نمبر9:توڑے جو مصدر لازم ہووے یا متعدی ہووے ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کن قاعدہ نمبر 8 وانگوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر گھن کرئیں اُوندے چھیکڑی’’یا‘‘یا ’’الف‘‘کوں حذف کر کے باقی دے اڳوں یائے معروف ’’ی‘‘ڳنڈھ کرئیں ون٘ڄݨ مصدر کن فعل مضارع معروف تے ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر گھن کرئیں سب کوں آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨ ویندی ئِ۔ مثا ل دے طور تے اے جملے ݙیکھو۔ او کھادی ون٘ڄے ہا ، او رکھی ون٘ڄے ہا ، او گِھدی ون٘ڄے ہا ، او پیتی ون٘ڄے ہا، او نپی ون٘ڄے ہا ، او تاݨی ون٘ڄے ہا  وغیرہ وغیرہ۔ اینہہ قاعدے دے مطابق مونث تے مذکر دی گردان انجو انج نھیں تھیندی۔

گھِنݨ مصدر کن گردان:

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر /مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

ضمیر منفصل ہووے

مثبت

مذکر/ مونث

او گھدی ون٘ڄے ہا

او گھدی ون٘ڄن ہا

توں گھدی ون٘ڄیں ہا

تساں گھدی ون٘ڄو ہا

میں گھدی ون٘ڄاں ہا

اساں گھدی ون٘ڄوں ہا

یا ضمیر متصل ہووے

منفی

مذکر /مونث

او گھدی نہ ون٘ڄے ہا

او گھدی نہ ون٘ڄن ہا

توں گھدی نہ ون٘ڄیں ہا

تساں گھدی نہ ون٘ڄو ہا

میں گھدی نہ ون٘ڄاں ہا

اساں گھدی نہ ون٘ڄوں ہا

قاعدہ نمبر10:توڑے جو مصدر لازم ہووے یا متعدی ہووے  ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کن قاعدہ نمبر 8 وانگوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر گھن کرئیں اوندے چھیکڑی ’’یا ‘‘ یا ’’الف‘‘کوں حذف کر کے باقی دے اڳوں یائے معروف ’’ی‘‘ڳنڈھ کرئیں ، ون٘ڄݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام ، ہووݨ مصدر کن فعل مضارع معروف تے ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر گھن کرئیں سب کو ں آپت ئِ چ جوڑ ݙیوݨ نال ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨ ویندی ئِ۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو۔ کھادی ویندا ہووے ہا ، ݙٹھی ویندا ہووے ہا، پڑھی ویندا ہووے ہا ، پیتی ویندا ہووے ہا وغیرہ وغیرہ۔ اینہہ قاعدے دے مطابق مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔

ݙیکھݨ مصدر کنوں گردان:

ضمیر

مثبت

مذکر

ݙٹھی ویندا ہووے ہا

ݙٹھی ویندے ہوون ہا

ݙٹھی ویندا ہوویں ہا

ݙٹھی ویندے ہووو ہا

ݙٹھی ویندا ہوواں /ہوومُ ہا

ݙٹھی ویندے ہوووں ہا

ضمیر منفصل ہووے

منفی

مذکر

ݙٹھی ویندا نہ ہووے ہا

ݙٹھی ویندے نہ ہوون ہا

ݙٹھی ویندا نہ ہوویں ہا

ݙٹھی ویندے نہ ہووو ہا

ݙٹھی ویندا نہ ہوواں /ہوومُ ہا

ݙٹھی ویندے نہ ہوووں ہا

یا

مثبت

مونث

ݙٹھی ویندی ہووے ہا

ݙٹھی ویندیاں ہوون ہا

ݙٹھی ویندی ہوویں ہا

ݙٹھی ویندیاں ہووو ہا

ݙٹھی ویندی ہوواں/ہوومُ ہا

ݙٹھی ویندیاں ہوووں ہا

ضمیر متصل ہووے

منفی

مونث

ݙٹھی ویندی نہ ہووے ہا

ݙٹھی ویندیاں نہ ہوون ہا

ݙٹھی ویندی نہ ہوویں ہا

ݙٹھی ویندیاں نہ ہووو ہا

ݙٹھی ویندی نہ ہوواں/ہووُم ہا

ݙٹھی ویندیاں نہ ہوووں ہا

مصادر متعدی المتعدی کنوں ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨاوݨ دے قاعدے:اُتے ݙتے ڳئے مصادر لازم یا متعدی کن ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨاوݨ دے قاعدہ نمبر2 کن قاعدہ نمبر10 تئیں دے مطابق مصادر متعدی المتعدی گھن کرئیں ماضی شرطی یا تمنائی معروف بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ طوالت دے پیش نظرہر قاعدے دی گردان وِترے وِترے نھیں کیتی ون٘ڄ سڳدی ، مشق دے طور تے اے گرداناں خود کیتیاں ون٘ڄن۔ اتھاں قاعدئیں نال بݨݨ آلے ماضی شرطی یا تمنائی معروف دے صیغے واحد غائب مذکر دے جملے ݙتے ویندن باقی گرداناں خود کیتیاں ون٘ڄݨ۔

قاعدہ نمبر ۱۱

او پڑھواوے ہا

او لکھواے ہا

او کھواوے ہا

او گھنواوے ہا  وغیرہ

قاعدہ نمبر ۱۲

اونہہ لکھوایا ہوندا

اونہہ پڑھوایا ہا

اونہہ کھوایا ہوندا

اونہہ گھنوایا ہوندا وغیرہ

قاعدہ نمبر ۱۳

اونہہ لکھوایا ہووے ہا

اونہہ پڑھوایا ہووے ہا

اونہہ کھوایا ہووے ہا

اونہہ گھنوایا ہووے ہا وغیرہ

قاعدہ نمبر ۱۴

او لکھویندا ہووے ہا

او پڑھویندا ہووے ہا

او کھویندا ہووے ہا

او گھنویندا ہووے ہاوغیرہ

قاعدہ نمبر ۱۵

او لکھوا ویندا

او پڑھوا ویندا

او کھوا ویندا

او گھنوا ویندا وغیرہ

قاعدہ نمبر ۱۶

او لکھوائی ویندا

او پڑھوائی ویندا

او کھوائی ویندا

او گھنوا ئی ویندا وغیرہ

قاعدہ نمبر ۱۷

او لکھوائی ون٘ڄے ہا

او پڑھوائی ون٘ڄے ہا

او کھوائی ون٘ڄے ہا

او گھنوائی ون٘ڄے وغیرہ

قاعدہ نمبر ۱۸

او لکھوائی ویندا ہووے ہا

او پڑھوائی ویند اہووے ہا

او کھوائی ویندا ہووے ہا

او گھنوائی ویندا ہووے ہا وغیرہ

قاعدہ نمبر 14،15،16،17دی مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیسی ۔ جݙاں جو قاعد ہ نمبر11،12،13، 17 دی گردان انجو انج نہ تھیسی۔ ضمائر منفصل تے متصل دا استعمال وی انجو انج نہ تھیسی۔

مصادر متعدی کنوں ماضی شرطی یا تمنائی مجہول بݨاوݨ دے قاعدے :

قاعدہ نمبر1:مصادر متعدی کنوں ماضی شرطی یا تمنائی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر تے ون٘ڄݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام بݨا کرئیں آپت ئِ چ جوڑ ݙیوݨ نال ماضی شرطی یا تمنائی مجہول دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ مثال دے طو ر تے مارݨ مصدر کنوں ’’مار یا ویندا‘‘ ݙیکھݨ مصدر کنوں’’ݙٹھا ویندا ‘‘تے سݨݨ مصدر کنوں ’’سݨیا ویندا‘‘وغیرہ وغیرہ۔ اینہہ قاعدے دے مطابق مونث تے مذکر دی گردان انجو انج ہوندی ئِ۔

مارݨ مصدر کنوں گردان:

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

ضمیر منفصل

مثبت

مذکر

او ماریا ویندا

او مارئیے ویندے

توں ماریا ویندا/ویندوں

تساں مارئیے ویندے

میں ماریا ویندا/ویندمُ

اساں مارئیے ویندے

ہووے

منفی

مذکر

او ماریا نہ ویندا

او مارئیے نہ ویندے

توں ماریا نہ ویندا/ویندوں

تساں مارئیے نہ ویندے

میںماریا نہ ویندا/ویندمُ

اساں مارئیے نہ ویندے

یا

مثبت

مونث

او ماری ویندی

او ماریاں ویندیاں

توں ماری ویندی/ویندوں

تساں ماریاں ویندیاں

میں ماری نہ ویندی/ویندمُ

اساں ماریاں ویندیاں

ضمیر متصل ہووے

منفی

مونث

او ماری نہ ویندی

او ماریاں نہ ویندیاں

توں ماری نہ ویندی/ویندوں

تساں ماریاں نہ ویندیاں

میںماری نہ ویندی/ویندمُ

اساں ماریاں نہ ویندیاں

قاعدہ نمبر2:ݙتے ہوئے مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ، ون٘ڄݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ، ہووݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام ، اے سب آپت ء ِ چ جوڑ ݙتے ون٘ڄن تان وت ماضی شرطی یا تمنائی مجہول بݨ ویندی ئِ جیویں جو ݙیکھݨ مصدر کنوں ݙٹھا ڳیا ہوندا۔ لکھݨ مصدر کنوں لکھیا ڳیا ہونداوغیرہ ۔ اینہہ قاعدے دے مطابق مونث تے مذکر دی گردا ن انجو انج تھیندی ئِ۔

ݙیکھݨ مصدر کن گردان:

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر /مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

متفصل

مثبت

مذکر

او ݙٹھا ڳیا ہوندا

او ݙٹھے ڳئے ہوندے

توںݙٹھا ڳیا ہوندا/ہوندوں

تساں ݙٹھے ڳئے ہوندے

میں ݙٹھا ڳیا ہوندا/ہوندُم

اساں ݙٹھے ڳئے ہوندے

ہووے

منفی

مذکر

او ݙٹھا نہ ڳیا ہوندا

او ݙٹھے نہ ڳئے ہوندے

توں ݙٹھا نہ ڳیا ہوندا/ہوندوں

تساں ݙٹھے نہ ڳئے ہوندے

میں ݙٹھا نہ ڳیا ہوندا/ہوندُم

اساں ݙٹھے نہ ڳئے ہوندے

یا متصل

مثبت

مونث

او ݙٹھی ڳئی ہوندی

او ݙٹھیاں ڳےاں ہوندیاں

توں ݙٹھی ڳئی ہوندی/ہوندوں

تساں ݙٹھیاں ڳیاں ہوندیاں

میں ݙٹھی ڳئی ہوندی/ہوندمُ

اساں ݙٹھیاں ڳیاں ہوندیاں

ہووے

منفی

مونث

او ݙٹھی نہ ڳئی ہوندی

او ݙٹھیاں نہ ڳیاں ہوندیاں

توں ݙٹھی نہ ڳئی ہوندی/ہوندوں

تساں ݙٹھیاں نہ ڳیاں ہوندیاں

میں ݙٹھی نہ ڳئی ہوندی/ہوندمُ

اساں ݙٹھیاں نہ ڳیاں ہوندیاں

قاعدہ نمبر3:ݙتے ہوئے مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر‘ ون٘ڄݨ مصدر کن فعل مضارع معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ، ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ۔ اے سب آپت ئِ چ جوڑ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی شرطی یا تمنائی مجہول بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو ݙیکھݨ مصدرکن ݙٹھاون٘ڄے ہا۔ مارݨ کن مصدر ماریا ون٘ڄے ہا، پڑھݨ مصدرکن پڑھیا ون٘ڄے ہا ۔ اینہہ قاعدے دے مطابق مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔

مارݨ مصدر کن ماضی شرطی یا تمنائی دی گردان:

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر /مونث

اوماریا ون٘ڄے ہا

اومارئیے ون٘ڄن ہا

توں ماریا ون٘ڄیں ہا

تساںماریئے ون٘ڄو ہا

میں ماریا ون٘ڄاں ہا

اساں مارئیے ون٘ڄوں ہا

ضمیر منفصل

منفی

مذکر

اوماریانہ ون٘ڄے ہا

او مارئیے  نہ ون٘ڄݨ ہا

توں ماریا نہ ون٘ڄیں ہا

تساں مارئیے نہ ون٘ڄو ہا

میں ماریا نہ ون٘ڄاں ہا

اساں مارئیے نہ ون٘ڄوں ہا

ہووے یا

مثبت

مونث

او ماری ون٘ڄے ہا

او ماریاں ون٘ڄن ہا

توں ماری ون٘ڄیں ہا

تساں ماریاں ون٘ڄوہا

میں ماری ون٘ڄاں ہا

اساں ماریاں ون٘ڄوں ہا

ضمیر متصل ہووے

منفی

مونث

اوماری نہ ون٘ڄے ہا

او ماریاں نہ ون٘ڄن  ہا   

توں ماری نہ ون٘ڄیں ہا

تساں ماریاں نہ ون٘ڄوہا

میںماری نہ ون٘ڄاں ہا

اساں ماریاں نہ ون٘ڄوں ہا

قاعدہ نمبر4:ݙتے ڳئے مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر‘ ون٘ڄݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام ، ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع دا صیغہ واحدغائب مذکر ، ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر ، اے سب آپت ئِ چ جوڑ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی شرطی یا تمنائی مجہول بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو ݙیکھݨ مصدر کن ݙٹھا ویندا ہووے ہا، کھاوݨ مصدر کن کھادا ویندا ہووے ہا تے پیوݨ مصدر کن پیتا ویندا ہووے ہا۔ اینہہ قاعدے دے مطابق مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیسی۔

ݙیکھݨ مصدر کنوں گردان:

مثبت

مذکر

او ݙٹھا ویندا ہووے ہا

او ݙٹھے ویندے ہوون ہا

توں ݙٹھا ویندا ہوویں ہا

تساں ݙٹھے ویندے ہووو ہا

میں ݙٹھا ویندا ہوواں ہا

اساں ݙٹھے ویندے ہوووں ہا

منفی

مذکر

اوݙٹھا نہ ویندا ہووے ہا

او ݙٹھے نہ ویندے ہوون ہا

توں ݙٹھا نہ ویندا ہوویں ہا

تساں ݙٹھے نہ ویندے ہووو ہا

میں ݙٹھا نہ ویندا ہوواں ہا

اساں ݙٹھے نہ ویندے ہوووں ہا

مثبت

مونث

اوݙٹھی ویندی ہووے ہا

او ݙٹھیاں ویندیاں ہوون ہا

توں ݙٹھی ویندی ہوویں ہا

تساں ݙٹھیاں ویندیاں ہووو ہا

میں ݙٹھی ویندی ہوواں ہا

اساں ݙٹھیاں ویندیاں ہوووںہا

منفی

مونث

او ݙٹھی نہ ویندی ہووے ہا

او ݙٹھیاں نہ ویندیاں ہوون ہا

توں ݙٹھی نہ ویندی ہوویں ہا

تساں ݙٹھیاں نہ ویندیاں ہووو ہا

میں ݙٹھی نہ ویندی ہوواں ہا

اساں ݙٹھیاں نہ ویندیاںہوووںہا

قاعدہ نمبر5: ݙتے ڳئے مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ، ون٘ڄݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر‘ ہووݨ مصدر کن فعل مضارع دا صیغہ واحد غائب مذکر تے ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ۔ اے سب آپت ئِ چ جوڑݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی شرطی یا تمنائی مجہول بݨ ویندی ئِ ۔ جیویں جو ݙیکھݨ مصدر کن ݙٹھا ڳےا ہووے ہا، لکھݨ مصدر کن لکھیا ڳیا ہووے ہا وغیرہ وغیرہ ۔ مارݨ مصدر کن گردان" او ماریا ڳیا ہووے ہا"مشق دے طور تے گردان قاعدہ نمبر ۴ دے مطابق خود کیتی ون٘ڄے۔

مصادر متعدی المتعدی کنوں ماضی شرطی یا تمنائی  مجہول دے بݨاوݨ دے قاعدے:طوالت دے پیش نظر مصادر متعدی المتعدی کنوں وضع کیتے ڳئے ماضی شرطی یا تمنائی  مجہول دے قاعدئیں دیاں گرداناں وترے وترے نھیں کیتیاں ون٘ڄ سڳدیاں ۔ مشق دے طور تے گرداناں خود کیتیاں ون٘ڄݨ۔ اتھاں ہر قاعدے نال بݨݨ آلی ماضی شرطی یا تمنائی  مجہول دے صیغہ واحد غائب مذکر دے جملے ݙتے ویندن تاں جو مطلوبہ ماضی  بݨاوݨ ئِ چ آسانی رہووے۔ باقی گرداناں خود کیتیاں ون٘ڄݨ۔

قاعدہ نمبر ۶

لکھوایا ویندا

پڑھوایا ویندا

مروایا ویندا

سݨوایا ویندا وغیرہ وغیرہ

قاعدہ نمبر ۷

لکھوایا ڳیا ہوندا

پڑھوایا ڳیا ہوندا

مروایا  ڳیا ہوندا

سݨوایا ڳیا ہوندا وغیرہ

قاعدہ نمبر ۸

لکھوایا ون٘ڄے ہا

پڑھوایاون٘ڄے ہا

مروایا ون٘ڄے ہا

سݨوایا ون٘ڄے ہا  وغیرہ وغیرہ

قاعدہ نمبر ۹

لکھوایا ویندا ہووے ہا

پڑھوایا ویندا ہووے ہا

مروایا ویندا ہووے ہا

سݨوایا وندا ہووے ہا وغیرہ

قاعدہ نمبر ۱۰

لکھوایا ڳیا ہووے ہا

پڑھوایا ڳیا ہووے ہا

مروایا ڳیا ہووے ہا

سݨوایا ڳیا ہووے ہا وغیرہ

مصادر مجہول کن ماضی شرطی یا تمنائی  بݨاوݨ دے قاعدے:مصادرمجہول دی چھیکڑی ’’ݨـ‘‘یا  ’’جݨ‘‘حذف کر کے باقی دے اڳوں قاعدے نمبر 6کن قاعدہ نمبر 10 تئیں جوڑئیے ڳئے لاحقے جوڑݨ نال ماضی شرطی یا تمنائی بݨ ویندی ئِ۔ طوالت دے پیش نظر وترے وترے گرداناں کرݨ ممکن کائینی ۔ اینہہ ڳالھوں مشق دے طور تے گرداناں خود کیتیاں ون٘ڄن۔ اتھاں صرف ہر قاعدے دا صیغہ واحد غائب مذکرݙتا ڳئے۔

قاعدہ نمبر ۱۱

لکھیج ویندا

پڑھیج ویندا

مریج ویندا

سݨیج ویندا

قاعدہ نمبر ۱۲

لکھی ویندا

مری ویندا

پڑھی ویندا

سݨی ویندا

قاعدہ نمبر ۱۳

مریج ڳیا ہوندا

لکھیج ڳیا ہوندا

پڑھیج ڳیا ہوندا

سݨیج ڳیا ہوندا

قاعدہ نمبر ۱۴

مری ڳیا ہوندا

لکھی ڳیا ہوندا

پڑھی ڳیا ہوندا

سُݨی ڳیا ہوندا

قاعدہ نمبر ۱۵

مریج ون٘ڄے ہا

لکھیج ون٘ڄے ہا

پڑھیج ون٘ڄے ہا

سݨیج  ون٘ڄے ہا

قاعدہ نمبر ۱۶

مری ون٘ڄے ہا

لکھی ون٘ڄے ہا

پڑھی ون٘ڄے ہا

سݨی ون٘ڄے ہا

قاعدہ نمبر ۱۷

مریج ویندا ہووے ہا

لکھیج ویندا ہووے ہا

پڑھیج ویندا ہووے ہا

سݨیج ویندا ہووے ہا

قاعدہ نمبر ۱۸

مری ویندا ہووے ہا

لکھی ویند اہووے ہا

پڑھی وینداہووے ہا

سُݨی ویندا ہووے ہا

قاعدہ نمبر ۱۹

مریج ڳیا ہووے ہا

لکھیج ڳیا ہووے ہا

پڑھیج ڳیا ہووے ہا

سݨیج ڳیا ہووے ہا

قاعدہ نمبر ۲۰

مری ڳیا ہووے ہا

لکھی ڳیا ہووے ہا

پڑھی ڳیا ہووے ہا

سݨی ڳیا ہووے ہا

مصادر متعدی المتعدی مجہول کنوں ماضی شرطی یا تمنائی مجہول بݨاوݨ دے قاعدے:قاعدہ نمبر 6 کن قاعدہ نمبر10 تئیں دی بݨت کوں سامݨے رکھدئیں ہوئیں مصادر متعدی المتعدی مجہول کن ماضی شرطی یا تمنائی  دے قاعدے وضع کیتے ویندن۔ پر انھیں دی گردان مشق دے طور تے خود کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ  نمبر ۲۱

لکھویج ویندا

مرویج ویندا

پڑھویج ویندا

سݨویج ویندا

قاعدہ نمبر ۲۲

لکھوی ویندا

مروی ویندا

پڑھوی ویندا

سݨوی ویندا

قاعدہ نمبر ۲۳

لکھویج ڳیا ہوندا

مرویج ڳیا ہوندا

پڑھویج ڳیا ہوندا

سݨویج ڳیا ہوندا

قاعدہ نمبر ۲۴

لکھوی ڳیا ہوندا

مروی ڳیا ہوندا

پڑھوی ڳیا ہوندا

سݨوی ڳیا ہوندا

قاعدہ نمبر ۲۵

لکھویج ون٘ڄے ہا

مرویج ون٘ڄے ہا

پڑھویج ون٘ڄے ہا

سݨویج ون٘ڄے ہا

قاعدہ نمبر ۲۶

لکھوی ون٘ڄے ہا

مروی ون٘ڄے ہا

پڑھوی ون٘ڄے ہا

سݨوی ون٘ڄے ہا

قاعدہ نمبر ۲۷

لکھویج ویندا ہووے ہا

مرویج ویندا ہووے ہا

پڑھویج ویندا ہووے ہا

سݨویج وینداہووے ہا

قاعدہ نمبر ۲۸

لکھوی ویندا ہووے ہا

مروی ویندا ہووے ہا

پڑھوی ویندا ہووے ہا

سݨوی ویندا ہووے ہا

قاعدہ نمبر ۲۹

لکھویج ڳیا ہووے ہا

مرویج ڳیا ہووے ہا

پڑھویج ڳیا ہووے ہا

سݨویج ڳیا ہووے ہا

قاعدہ نمبر ۳۰

لکھوی ڳیا ہووے ہا

مروی ڳیا ہووے ہا

پڑھوی ڳیا ہووے ہا

سݨوی ڳیا ہووے ہا

(ص)  ____ فعل ماضی اِمکانی

تعریف:اوہو فعل جہڑا جوکہیں کم دے کرݨ ، تھیوݨ یا سہݨ دا گزرئیے ہوئے زمانے وچ امکان ݙکھاوے اوکوں فعل ماضی امکانی آکھیا ویندے۔ جیویں جو او آ سڳدا ہا تاں آوے ہا ۔ او کھا سڳدا ہا تاں کھاوے ہا۔ مرݨ آلے پچھوں کون مر سڳدا ہا وغیرہ وغیرہ۔

فعل ماضی امکانی معروف دے بݨاوݨ دے قاعدے :

قاعدہ نمبر1:فعل ماضی امکانی معروف بݨاوݨ سانگے ݙتے ہوئے مصدر کن توڑے جو او لازم ہووے یا متعدی ہووے فعل امر تے سڳݨ مصدر کن ماضی استمراری معروف (یعنی سڳݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام تے ہووݨ مصدرکن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر) بݨاکرئیں ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی امکانی معروف بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو آوݨ مصدر کن ’’آسڳدا ہا ‘‘ون٘ڄݨ مصدر کن ’’ون٘ڄ سڳدا ہا ‘‘ کھیݙݨ مصدر کن کھیݙ سڳدا ہا وغیرہ۔ گردان کریندئیں ہوئیں مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ پر ضمائر منفصل تے ضمائر متصل دا استعمال انجو انج نھیں تھیندا۔

پیوݨ مصدر کن گردان:

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر /مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

ضمیر منفصل

مثبت

مذکر

او پی سڳدا ہا /ہس

او پی سڳدے ہن

توں پی سڳدا ہاویں

تساں پی سڳدے ہاوے

میں پی سڳدا ہَم /ہامی

اساں پی سڳدے ہاسے

ہووے

منفی

مذکر

اونہئی پی سڳدا

او نھن /نہن  پی سڳدے

توں نہویں پی سڳدا

تساں نہوے پی سڳدے

میں نہم/نہمی پی سڳدا

اساں نہَسے پی سڳدے

یا

مثبت

مونث

او پی سڳدی ہئی /ہَس

او پی سڳدیاں ہَن

توں پی سڳدی ہاویں

تساں پی سڳدیاں ہاوے

میں پی سڳدی ہَم/ہامی

اساں پی سڳدیاں ہاسے

ضمیر متصل ہووے

منفی

مونث

او نہئی پی سڳدی

او نھن/نہن پی سڳدیاں

توں نہویں پی سڳدی

تساں نہوے پی سڳدیاں

میںنَہم /نہمی پی سڳدی

اساں نہسَے پی سڳدیاں

قاعدہ نمبر2:فعل ماضی امکانی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں (توݨیں جو او مصدر لازم ہووے یا متعددی ہووے )فعل امر تے سڳݨ مصدر کنوں ماضی شرطی یا تمنائی معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر یعنی سڳݨ مصدر کنوں فعل مضارع معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر تے ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ہک ٻے نال گھنڈ ݙیوݨ نال ماضی امکانی معروف بݨ ویندی ئِ ۔جیویں جو لکھݨ مصدر کنوں لکھ سڳے ہا۔پڑھݨ مصدر کنوں پڑھ سڳے ہا تے مارݨ مصدرکنوں مار سڳے ہاوغیرہ ۔ایں قاعدے دے مطابق مونث تے مذکر دی گردان انجو انج نئیں تھیندی تے نہ ای ضمیر منفصل تے متصل دی گردان انجو انج تھیندیئِ۔

پڑھݨ مصدر کن گردان:

ضمیر

مثبت /منفی

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل

مثبت

او پڑھ سڳے ہا

او پڑھ سڳن ہا

توں پڑھ سڳیں ہا

تساں پڑھ سڳو ہا

میں پڑھ سڳاں ہاں

اساں پڑھ سڳوں ہا

مفصل

منفی

او پڑھ نہ سڳے ہا

او پڑھ نہ سڳن ہا

توں پڑھ نہ سڳیں ہا

تساں پڑھ نہ سڳو ہا

میں پڑھ نہ سڳاں ہا

اساں پڑھ نہ سڳوں ہا

مصادر متعدی المتعدی کنوں ماضی امکانی معروف بݨاوݨ دے قاعدے :

قاعدہ نمبر3:مصدر متعدی المتعدی کنوں قاعدہ نمبر ۱ دے مطابق ماضی امکانی معروف بݨائی ون٘ڄ وسڳدی ئِ ۔ جیویں جو مرواوݨ مصدر کن مروا سڳدا ہا۔ لکھواوݨ مصدر کن لکھوا سڳدا ہا ۔ اینہہ قاعدے دے مطابق گردان کریندئیں  ہوئیں مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔

مرواوݨ مصدر کنوں گردان:

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

ضمیر منفصل

مثبت

مذکر

مروا سڳدا ہا

مرورا سڳدے ہَن

مروا سڳدا ہاویں

مروا سڳدے ہاوے

مروا سڳدا ہَم/ہامی

مروا سڳدے ہاسے

ہووے

منفی

مذکر

نہئی مروا سڳدا  

نھن /نہن مروا سڳدے

نہویں مروا سڳدا

نہوے مروا سڳدے

نَہم /نہمی مروا سڳدا

نہَسے مروا سڳدے ہا

یا

مثبت

مونث

مروا سڳدی ہئی

مروا سڳدیاں ہَن

مروا سڳدی ہاویں

مرورا سڳدیاں  ہاوے

مروا سڳدی ہَم /ہامی

مروا سڳدیاں ہاسے

ضمیر متصل ہووے

منفی

مونث

نہئی مروا سڳدی

نھن/نہن مروا سڳدیاں

نہویں مروا سڳدی

نہوے مروا سڳدیاں

نَہم/نہمی مروا سڳدی

نہسے مروا سڳدیاں

قاعدہ نمبر4:مصدر متعدی المتعدی کن ماضی امکانی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کن فعل امر یا مصدر ی مادہ ، سڳݨ مصدر کن فعل مضارع تے پووݨ مصدر کن ماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر ۔اے سب آپت ئِ چ جوڑ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی امکانی معروف بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو لکھواوݨ مصدر کن لکھوا سڳے پیا، سݨواوݨ مصدر کن سݨوا سڳے پیا  وغیرہ وغیرہ۔ اینہہ قاعدے وچ مونث تے مذکر دی گردان وکھو وکھ ہوندی ئِ۔

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر

لکھوا سڳے پیا

لکھوا سڳن پئے

لکھوا سڳیں پیا

لکھوا سڳو پئے

لکھوا سڳاں پیا

لکھوا سڳوں پئے

منفصل

منفی

مذکر

لکھوا نہ سڳے پیا

لکھوانہ سڳن پئے

لکھوا نہ سڳیں پیا

لکھوا نہ سڳو پئے

لکھوا نہ سڳاں پیا

لکھوا نہ سڳوں پئے

ہووے یا

مثبت

مونث

لکھوا سڳئے پئی

لکھوا سڳن پیاں

لکھوا سڳیں پئی

لکھوا سٖگو پیاں

لکھوا سڳاں پئی

لکھوا سڳوں پیاں

متصل ہووے

منفی

مونث

لکھو ا نہ سڳئے پئی

لکھوا نہ سڳن پیاں

لکھوا نہ سڳیں پئی

لکھوا نہ سڳو پیاں

لکھوانہ سڳاں پئی

لکھوانہ سڳوں پیاں

قاعدہ نمبر 5:مصدر توڑے جو لازم ہووے یا متعدی ہووے ماضی امکانی معروف بݨاوݨ سانگے ݙتے ہوئے مصدر کنوں فعل امر یا مصدری مادہ، سڳݨ مصدر کن فعل مضارع تے پووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ۔ اے سارے آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی امکانی معروف بݨ ویندی ئِ۔مثال دے طور تے کھا سڳے پیا، پی سڳے پیا، لکھ سڳے پیا، پڑھ سڳے پیا، مار سڳے پیا۔ اینہہ قاعدے وچ مذکر تے مونث دی گردان وکھو وکھ تھیندی ئِ۔

کرݨ مصدر کن ماضی امکانی معروف دی گردان:

ضمیر

مثبت

مذکر

کر سڳے پیا

کر سڳن پئے

کر سڳیں پیا

کر سڳو پئے

کر سڳاں پیا

کر سڳوں پئے

منفصل

منفی

مذکر

کر نہ سڳے پیا

کر نہ سڳن پئے

کر نہ سڳیں پیا

کر نہ سڳو پئے

کر نہ سڳاں پیا

کر نہ سڳو ں پئے

ہووے یا

مثبت

مونث

کر سڳے  پئی

کر سڳن پیاں

کر سڳیں پئی

کر سڳو پےاں

کر سڳاں پئی

کر سڳوں پیاں

متصل ہووے

منفی

مونث

کر نہ سڳئے  پئی

کر نہ سڳن پیاں

کر نہ سڳیں پئی

کر نہ سڳو پےاں

ٍکر نہ سڳاں پئی

کر نہ سڳوں پیاں

قاعدہ نمبر 6:مصدر متعدی المتعدی کن ماضی امکانی معروف بݨاوݨ سانگے ݙتے ڳئے مصدر کن فعل امر، سڳن مصدر کن فعل مضارع تے ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر۔اے سب آپت ئِ چ جوڑ کرئیں ماضی امکانی معروف بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ جویں جو لکھواوݨ مصدر کن لکھوا سڳے ہا، پڑھواوݨ کنوں پڑھوا سڳے ہا وغیرہ ۔ اینہہ قاعدے وچ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج نھیں تھیندی۔

پڑھواوݨ مصدر کن گردان:

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر /مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل ہووے یا

مثبت

مذکر /مونث

پڑھوا سڳے ہا

پڑھوا سڳن ہا

پڑھوا سڳیں ہا

پڑھوا سڳوہا

پڑھوا سڳاں ہا

پڑھوا سڳوں ہا

متصل ہووے

منفی

مذکر/مونث

پڑھوا نہ سڳئے ہا

پڑھوا نہ سڳن ہا

پڑھوا نہ سڳیں ہا

پڑھوا نہ سڳو ہا

پڑھوا نہ سڳاں ہا

پڑھوا نہ سڳوں ہا

مصدر متعدی کنوں ماضی امکانی مجہول بݨاوݨ دے قاعدے:

قاعدہ نمبر7:مصدر متعدی کن ماضی امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ، ون٘ڄݨ مصدر کن فعل امر ، سڳݨ مصدر کن فعل مضارع تے ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر ، اے سب آپت ئِ چ جوڑ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی امکانی مجہول بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو مارݨ مصدر کن ’’ماریا ون٘ڄ سڳے ہا"‘‘لکھݨ مصدر کن لکھیا ون٘ڄ سڳے ہا، پڑھݨ مصدر کن پڑھیا ون٘ڄ سڳے ہا وغیرہ وغیرہ ۔ اینہہ قاعدے وچ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ مثال دے طور تے  ماری ون٘ڄ سڳے ہا ، لکھی ون٘ڄ سڳے ہا، پڑھی ون٘ڄ سڳے ہا ، منفی کیتے ماریا ونج نہ سڳے ہا، پڑھی ون٘ڄ نہ سڳے ہا (یعنی ون٘ڄ دے بعد نہ دا  ودھارا کیتا ویسی)مشق دے طور تے ایندی گردان قاعدہ نمبر 2دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔یاد رہوے جو مصادر لازم کنوں کئی وی ماضی مجہول نھیٔں بݨائی ون٘ڄ سڳدی۔

قاعدہ نمبر8:مصدر متعدی کنوں ماضی امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ، ون٘ڄݨ مصدر کنوں فعل امر‘ سڳݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام ، ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر اے سب آپت ئِ چ جوڑ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی امکانی مجہول دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ جیویں جو ماریا ون٘ڄ سڳدا ہا ، لکھیا ون٘ڄ سڳدا ہا، پڑھیا ون٘ڄ سڳدا ہا ۔ اینہہ قاعدے وچ مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ مثال دے طور تے ماری ون٘ڄ سڳدی ہئی ، لکھی ون٘ڄ سڳدی ہئی۔ پڑھی ون٘ڄ سڳدی ہئی، منفی کیتے ون٘ڄ دے بعد نہئی ، نہن، نہویں ، نہوے، نہم، نہمی تے نہسے دا اضافہ کیتا ویندے۔ مشق دے طور تے ایندی گردان قاعدہ نمبر 1 وانگوں بذات خود کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر 9:مصدر متعدی کن ماضی امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر، ون٘ڄݨ مصدر کنوں فعل امر ، سڳݨ مصدرکنوں فعل مضارع تے پووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ، اے سب آپت ئِ چ جوڑ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی امکانی مجہول دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھن مصدر کن لکھیا ون٘ڄ سڳے پیا، ماریا ون٘ڄ سڳے پیا، پڑھیا ون٘ڄ سڳے پیا، مونث کیتے لکھی ون٘ڄ سڳے پئی، ماری ون٘ڄ سڳئے پئی، پڑھی ون٘ڄ سڳے پئی بݨسی۔ منفی بݨسی لکھیا نہ ون٘ڄ سڳے پیا،ماری نہ ون٘ڄ سڳے  پئی وغیرہ وغیرہ۔ مشق دے طور تے گردان قاعدہ نمبر 5 دے مطابق خود کیتی ون٘ڄے۔

مصادر متعدی المتعدی کن ماضی امکانی مجہول بݨاوݨ دے قاعدے:قاعدہ نمبر 7،8،9 کوں سامݨے رکھدئیں ہوئیں مصادر متعدی المتعدی کن ماضی امکانی مجہول بݨاوݨ دے قاعدے وضع کیتے ون٘ڄ سڳدن۔ طوالت دے پیش نظر انھیں دی گردان مشق دے طور تے خود کیتی ون٘ڄے۔اتھاں صرف صیغے واحد غائب مذکر ݙتے ڳئین۔

قاعدہ نمبر ۱۰

مروایا ون٘ڄ سڳدا ہا

لکھوایا ون٘ڄ سڳدا ہا

پڑھوایا ون٘ڄ سڳدا ہا

قاعدہ نمبر ۱۱

مروایا ون٘ڄ سڳے ہا

لکھوایا ون٘ڄ سڳے ہا

پڑھوایا ون٘ڄ سڳے ہا

قاعدہ نمبر ۱۲

مروایا ون٘ڄ سڳے پیا

لکھوایا ون٘ڄ سڳے پیا

پڑھوایا ون٘ڄ سڳے پیا

انھیں قاعدئیں وچ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔

مصادر مجہول کن ماضی امکانی مجہول بݨاوݨ دے قاعدے:مصادر مجہول دی چھیکڑی ’’ݨ‘‘ یا’’جݨ‘‘ کوں حذف کر کے باقی دے اڳوں قاعدہ نمبر 1،2،5 کوں سامݨے رکھ کیے ماضی امکانی مجہول بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ طوالت دے پیش نظر انھیں دی گردان مشق دے طو ر تے خود کیتی ون٘ڄے۔مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔

قاعدہ نمبر ۱۳

مریج سڳدا ہا

لکھیج سڳدا ہا

پڑھیج سڳدا ہا

قاعدہ نمبر ۱۴

مری سڳدا ہا

لکھی سڳدا ہا

پڑھی سڳدا ہا

قاعدہ نمبر ۱۵

مریج سڳے ہا

لکھیج سڳے ہا

پڑھیج سڳے ہا

قاعدہ نمبر ۱۶

مری سڳے ہا

لکھی سڳے ہا

پڑھی سڳے ہا

قاعدہ نمبر ۱۷

مریج سڳے پیا

لکھیج سڳے پیا

پڑھیج سڳے پیا

قاعدہ نمبر ۱۸

مری سڳے پیا

لکھی سڳے پیا

پڑھی سڳے پیا

مصادر متعدی المتعدی مجہول کن ماضی امکانی مجہول بݨاوݨ دے قاعدے:مصادر متعدی المتعدی مجہول دی چھیکڑی ’’ݨ‘‘یا’’جݨ‘‘کوں حذف کر کے باقی دے اڳوں قاعدہ نمبر 13 تا 18 کوں سامݨے رکھدئیں ہوئیں ماضی امکانی مجہول بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ طوالت دے پیش نظر انھیں دی گردان مشق دے طور تے خود کیتی ون٘ڄے۔مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔

قاعدہ نمبر ۱۹

مرویج سڳدا ہا

لکھویج سڳدا ہا

پڑھویج سڳدا ہا

قاعدہ نمبر ۲۰

مروی سڳدا ہا

لکھوی سڳدا ہا

پڑھوی سڳدا ہا

قاعدہ نمبر ۲۱

مرویج سڳے ہا

لکھویج سڳے ہا

پڑھویج سڳے ہا

قاعدہ نمبر ۲۲

مر وی سڳے ہا

لکھوی سڳے ہا

پڑھوی سڳے ہا

قاعدہ نمبر ۲۳

مرویج سڳے پیا

لکھویج سڳے پیا

پڑھویج سڳے پیا

قاعدہ نمبر ۲۴

مروی سڳے پیا

لکھوی سڳے پیا

پڑھوی سڳے پیا

(ض)  ____فعل ماضی التزامی

تعریف :جے کر کہیں کم دا کرݨ ، تھیوݨ یا سہݨ گزرئے ہوئے وقت وچ لازمی قرار ݙتا ون٘ڄے۔ فعل ماضی التزامی اکھیندے۔ جیویں جو لکھݨا ہا، پڑھݨا ہا، ون٘ڄݨا ہا ، ݙیکھݨا ہا، بھڄݨا ہا وغیرہ وغیرہ۔

مصادر لازم یا متعدی کنوں ماضی التزامی معروف بݨاوݨ دے قاعدے:

قاعدہ نمبر1:کہیں وی مصدر لازم یا متعدی کنوں ماضی التزامی معروف بݨاوݨی ہووے تاں وت ݙتے ہوئے مصدر کن اسم استقبال بݨا کرئیں (یعنی کہیں وی مصدردی چھیکڑئِ چ ، الف دا ودھارا کر کرئیں) تے ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر جوڑ کرئیں ماضی التزامی معروف بݨائی ویندی ئِ۔ جیویں جو بھڄݨ کن بھڄݨا ہا ۔ کھلݨ مصدر کن کھلݨا ہا وغیرہ ۔ اینہہ قاعدے وچ مونث تے مذکر دے صیغے انجو انج ہوندن تے ضمائر منفصل تے متصل وی وکھو وکھ لڳدن۔

مِلݨ مصدر کن ماضی التزامی معروف دی گردان: (ملݨ مصدر لازم ہے)

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر /مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل

مثبت

مذکر

اوکوں ملݨا ہا

انھیں کوں ملݨا ہا

تیکوں ملݨا  ہا

تہاکوں ملݨا ہا

میکوں ملݨا ہا

اساکوں ملݨا ہا

منفصل

منفی

مذکر

اوکوں ملݨا نہ ہا

انھیںکوں ملݨا نہ ہا

تیکوں ملݨا نہ ہا

تہاکوں ملݨا نہ ہا

میکوں ملݨا نہ ہا

اساکوں ملݨا نہ ہا

منفصل

مثبت

مونث

اوکوں ملݨی ہئی

انھیں کوں ملݨی ہئی

تیکوں ملݨی ہئی

تہاکوں ملݨی ہئی

میکوں ملݨی ہئی

اساکوں ملݨی ہئی

منفصل

منفی

مونث

اوکوں ملݨی نہ ہئی

انھیں کوں ملݨی نہ ہئی

تیکوں ملݨی نہ ہئی

تہاکوں ملݨی نہ ہئی

میکوں ملݨی نہ ہئی

اساکوں ملݨی نہ ہئی

منفصل

منفی

مونث

اوکوںنہئی ملݨی

انھیں کوں نہئی ملݨی

تیکوں نہی ملݨی

تہاکوں نہئی ملݨی

میکوں نہئی ملݨی

اساکوں نہی  ملݨی

منفصل

منفی

مذکر

اوکوں نہئی ملݨا

انھیں کوں نہی ملݨا

تیکوں نہی ملݨا

تہاکوں نہئی ملݨا

میکوں نہئی ملݨا

اساکوں نہی ملݨا

منفصل

مثبت

مذکر

اوکوں ملݨا ہا

انھیں کوں ملݨے ہَن

تیکوں ملݨا ہا

تہاکوں ملݨے ہَن

میکوں ملݨا ہا

اساکوں ملݨے ہَن

منفصل

منفی

مذکر

اوکوں ملݨا نہ ہا

انھیں کوں ملݨے نہ ہَن

تیکوں ملݨا نہ ہا

تہاکوں ملݨے نہ ہَن

میکوں ملݨا نہ ہا

اساکوں ملݨے نہ ہَن

منفصل

مثبت

مذکر

اوکوں ملݨے ہن

انھیں کوں ملݨے ہَن

تیکوں ملݨے َن

تہاکوں ملݨے ہَن

میکوں ملݨے ہَن

اساکوں ملݨے ہَن

منفصل

منفی

مذکر

اوکنوں ملݨے نہ ہن

انھیں کوں ملݨے نہ ہَن

تیکوںملݨے نہ ہَن

تہاکوں ملݨے نہ ہَن

میکوں ملݨے نہ ہَن

اساکوں ملݨے نہ ہَن

منفصل

منفی

مذکر

اوکوں نھن ملݨے

انھیں کوں نھن ملݨے

تیکوں نھن ملݨے

تہاکوں نھن ملݨے

میکوں نھن  ملݨے

اساکوں نھن ملݨے

منفصل

مثبت

مونث

اوکوں ملݨی ہئی

انھیں کوں ملݨیاں ہَن

تیکوں ملݨی ہئی

تہاکوں ملݨیاں ہَن

میکوںملݨی ہئی  

اساکوں ملݨیاں ہَن

منفصل

منفی

مونث

اوکوں ملݨی نہ ہئی

انھیں کوں ملݨیاں نہ ہَن

تیکوں ملݨی نہ ہئی

تہاکوں ملݨیاں نہ ہَن

میکوں ملݨی نہ ہئی

اساکوں ملݨیاں نہ ہَن

منفصل

مثبت

مونث

اوکوں ملݨیاں ہن

انھیں کوں ملݨیاں ہَن

تیکوں ملݨیاں ہَن

تہاکوں ملݨیاں ہَن

میکوں ملݨیاں ہَن

اساکوں ملݨیاںہَن

منفصل

منفی

مونث

اوکوں ملݨیاں نہ ہن

انھیںکوں ملݨیاںنہ ہَن

تیکوں ملݨیاں نہ ہَن

تہاکوں ملݨیاں نہ ہَن

میکوں ملݨیاں نہ ہَن

اساکوں ملݨیاں نہ ہَن

منفصل

منفی

مونث

اوکوں نھن ملݨیاں

انھیں کوں نھن ملݨیاں

تیکوں نھن ملݨیاں

تہاکوں نھن ملݨیاں

میکوں نھن ملݨیاں

اساکوں نھن ملݨیاں

متصل

مثبت

مذکر

ملݨا ہا

ملݨے ہَن

ملݨا ہاویں

ملݨے ہاوے

ملݨا ہَم

ملݨے ہاسے

متصل

منفی

مذکر

ملݨا نہ ہا

ملݨے نہ ہَن

ملݨا نہ ہاویں

ملݨے نہ ہاوے

ملݨا نہ ہَم

ملݨے نہ ہاسے

متصل

مثبت

مونث

ملݨی ہئی

ملݨیاں ہن

ملݨی ہاویں

ملݨیاں ہاوے

ملݨی ہَم /ہامی

ملݨیاں ہاسے

متصل

منفی

مونث

ملݨی نہ ہئی

ملݨیاں نہ ہَن

ملݨی نہ ہاویں

ملݨیاں نہ ہاوے

ملݨی نہ ہَم/ہامی

ملݨیاں نہ ہاسے

متصل

مثبت

مذکر

ملݨا ہس

ملݨے ہانیں

ملݨا ہاوی

ملݨے ہاوے

ملݨا ہم/ہامی /ہاوم

ملݨے ہاسے

متصل

منفی

مذکر

نہس /نہی ملݨا

نہنیں ملݨے

نہوی ملݨا

نہوے ملݨے

نَہم /نہمی ملݨا

نہسے ملݨے

متصل

مثبت

مذکر

ملݨا ہَس

ملݨا ہانیں

ملݨا ہاوی

ملݨا ہاوے

ملݨا ہامی

ملݨا ہاسے

متصل

منفی

مذکر

نہس ملݨا

نہنیں ملݨا

نہوی ملݨا

نہوے ملݨا

نہمی ملݨا

نہسے ملݨا

متصل

مثبت

مذکر

ملݨے ہانِس

ملݨے ہانیں

ملݨے ہانی

ملݨے ہانے

ملݨے ہامی

ملݨے ہاسے

متصل

منفی

مذکر

ملݨے نہنس

ملݨے نہنیں

ملݨے نہنی

ملݨے نہنے

ملݨے نہمی

ملݨے نہسے

متصل

منفی

مذکر

نہنس ملݨے

نہنیں ملݨے

نہنی ملݨے

نہنے ملݨے

نہمی ملݨے

نہسے ملݨے

متصل

مثبت

مذکر

ملݨا ہاوِس

ملݨے ہانِس /ہاونس

ملݨا ہانونس

ملݨے ہاونِس

ملݨا ہانمِس

ملݨے ہانسس

متصل

منفی

مذکر

ملݨا نہوس

ملݨے نہنس

ملݨا نہونِس

ملݨے نہونِس

ملݨا نہمس

ملݨے نہنِسس

متصل

مثبت

مونث

ملݨی ہَس

ملݨیاں ہانیں

ملݨی ہاوی

ملݨےاں ہاوے

ملݨی ہم /ہامی

ملݨےاں ہاسے

متصل

منفی

مونث

ملݨی نہس

ملݨیاں نہنیں

ملݨی نہوی

ملݨےاں نہوے

ملݨی نہم /نہمی

ملݨےاں نہسے

متصل

منفی

مونث

نہس/نہی ملݨی

نہنیں ملݨیاں

نہوی ملݨی

نہوے ملݨےاں

نہم /نہمی ملݨی

ملݨےاں نہسے

متصل

مثبت

مونث

ملݨی ہَس

ملݨی ہانیں

ملݨی ہاوی

ملݨی ہاوے

ملݨی ہامی

ملݨی ہاسے

متصل

منفی

مونث

نہس /نہی ملݨی

نہنیں ملݨی

نہوی ملݨی

نہوے ملݨی

نہمی ملݨی

نہسے ملݨی

متصل

مثبت

مونث

ملݨیاں  ہانِس

ملݨیاں ہانیں  

ملݨیاں ہانی  

ملݨیاں ہانے  

ملݨیاں ہامی

ملݨیاں ہاسے

متصل

منفی

مونث

ملݨیاں نہنس

ملݨیاں نہنیِں

ملݨیاں نہنی

ملݨیاں نہنے

ملݨیاں نہمی

ملݨیاں نہسے

متصل

منفی

مونث

نہنس ملݨیاں

نہنیں ملݨیاں

نہنی ملݨیاں

نہنے ملݨیاں

نہمی ملݨیاں

نہسے ملݨیاں

متصل

مثبت

مونث

ملݨی ہاوِس

ملݨیاں ہاوِنِس/ہانِس

ملݨی ہاوِنس

ملݨیاں ہاونِس

ملݨی ہامس

ملݨیاں ہانِسس

متصل

منفی

مونث

نہوِس ملݨی

نہنس ملݨیاں

نہونس ملݨی

نہونِس ملݨیاں

نہمیں ملݨی

نہسے ملݨیاں

قاعدہ نمبر2:کہیںوی مصدر لازم یا متعدی کنوں ماضی التزامی معروف بݨاوݨی ہووے تاں وت ݙتے ہوئے  مصدر کن اسم استقبال (یعنی کہیں وی مصدر دے چھیکڑ ئِ چ ’’الفـ‘‘ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم استقبال بݨ ویندے) پووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر تے ہووݨ مصدر کن وی ماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨا کرئیں۔ اے سب آپت ئِ چ جوڑ ݙتے ونجن تاں وت ماضی التزامی معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھݨ مصدر کن ’’لکھݨا پیا ہا‘‘ݙیکھݨ مصدر کن ’’ݙیکھݨا پیا ہا‘‘تے رووݨ مصدر کن رووݨا پیا ہے وغیرہ وغیرہ۔ اینہہ قاعدے وچ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔

ݙیکھݨ مصدر کن گردان: (ݙیکھݨ مصدر متعدی ہے)

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر /مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل

مثبت

مذکر

اوکوں ݙیکھݨا پیا ہا

انھیں کوں ݙیکھݨا پیا ہا

تیکوں ݙیکھݨا پیا ہا

تہاکوں ݙیکھݨا پیا ہا

میکوں ݙیکھݨا پیا ہا

اساکوں ݙیکھݨا پیا ہا

منفصل

منفی

مذکر

اوکوں ݙیکھݨا نہ پیا ہا

انھیں کوں ݙیکھݨا نہ پیا ہا

تیکوں ݙیکھݨا نہ پیا ہا

تہاکوں ݙیکھݨا نہ پیا ہا

میکوں ݙیکھݨا نہ پیا ہا

اساکوں ݙیکھݨا نہ پیا ہا

منفصل

مثبت

مونث

اوکوں ݙیکھݨی پئی ہئی

انھیں کوں ݙیکھݨی پئی ہئی

تیکوں ݙیکھݨی پئی ہئی

تہاکوں ݙیکھݨی پئی ہئی

میکوں ݙیکھݨی پئی ہئی

اساکوں ݙیکھݨی پئی ہئی

منفصل

منفی

مونث

اوکوں ݙیکھݨی نہ پئی ہئی

انھیں کوں ݙیکھݨی نہ پئی ہئی

تیکوں ݙیکھݨی نہ پئی ہئی

تہاکوں ݙیکھݨی نہ پئی ہئی

میکوں ݙیکھݨی نہ پئی ہئی

اساکوں ݙیکھݨی نہ پئی ہئی

منفصل

منفی

مذکر

اوکوں ݙیکھݨا نہئی پیا

انھیں کوں ݙیکھݨا نہی پیا

تیکوں ݙیکھݨا نہئی پیا

تہاکوں ݙیکھݨا نہی پیا

میکوں ݙیکھݨا نہئی پیا

اساکوں ݙیکھݨا نہئی پیا

منفصل

منفی

مونث

اوکوں ݙیکھݨی نہی پئی

انھیں کوں ݙیکھݨی نہئی پئی

تیکوں ݙیکھݨی نہئی پئی

تہاکوں ݙیکھݨی نہئی پئی

میکوں ݙیکھݨی نہئی پئی

اساکوں ݙیکھݨی نہئی پئی

منفصل

مثبت

مذکر

اوکوں ݙیکھݨا پیا ہا

انھیں کوں ݙیکھݨے پئے ہَن

تیکوںݙیکھݨا پیا ہا

تہاکوں ݙیکھݨے پئے ہَن

میکوں ݙیکھݨا پیا ہا

اساکوں ݙیکھݨے پئے ہَن

منفصل

منفی

مذکر

اوکوں ݙیکھݨا نہ پیا ہا

انھیں کوں ݙیکھݨے نہ پئے ہَن

تیکوں ݙیکھݨا نہ پیا ہا

تہاکوں ݙیکھݨے نہ پئے ہن

میکوں ݙیکھݨا نہ پیا ہا

اساکوں ݙیکھݨے نہ پئے ہَن

منفصل

منفی

مذکر

اوکوں ݙیکھݨا نہئی پیا

انھیںکوں ݙیکھݨے نہن پئے

تیکوں ݙیکھݨا نہئی پیا

تہاکوں ݙیکھݨے نہن پئے

میکوں ݙیکھݨا نہئی پیا

اساکوں ݙیکھݨے نہن پئے

منفصل

مثبت

مونث

اوکوں ݙیکھݨی پئی ہئی

انھیں کوں ݙیکھݨیاں پیا ں ہَن

تیکوں ݙیکھݨی پئی ہئی

تہاکوں ݙیکھݨیاں پیا ںہن

میکوں ݙیکھݨی پئی ہئی

اساکوں ݙیکھݨیاں پیاں ہن

منفصل

منفی

مونث

اوکوں ݙیکھݨی نہ پئی ہئی

انھیں کوں ݙیکھݨیاں  نہ پیاںہَن

تیکوں ݙیکھݨی  نہ پئی ہئی

تہاکوں ݙیکھݨیاں  نہ پیا ںہن

میکوں ݙیکھݨی نہ پئی ہئی

اساکوں ݙیکھݨیاں نہ پیاں ہن

منفصل

منفی

مونث

اوکوں ݙیکھݨی  نہئی پئی  

انھیں کوں ݙیکھݨیاں نھن  / نہن پیاں

تیکوں ݙیکھݨی نہئی پئی

تہاکوں ݙیکھݨیاں نھن /نہن پیاں

میکوں ݙیکھݨی نہئی پئی  

اساکوں ݙیکھݨیاں  نہن/نھن پیاں

منفصل

مثبت

مذکر

اوکوں ݙیکھݨے پئے ہن

انھیں کوں ݙیکھݨے پئے ہَن

تیکوں ݙیکھݨے پئے ہن

تہاکوں ݙیکھݨے پئے ہن

میکوں ݙیکھݨے پئے ہن

اساکوں ݙیکھݨے پئے ہن

منفصل

منفی

مذکر

اوکوں ݙیکھݨے  نہن/نھن پئے

انھیں کوں ݙیکھݨے  نہن/نھن پئے

تیکوں ݙیکھݨے  نہن/نھن پئے

تہاکوں ݙیکھݨے  نہن/نھن پئے

میکوں ݙیکھݨے  نہن/نھن پئے

اساکوں ݙیکھݨے  نہن/نھن پئے

منفصل

مثبت

مونث

اوکوں ݙیکھݨیاں پیاں ہن

انھیں کوں ݙیکھݨیاں پیاں ہَن

تیکوں ݙیکھݨیاں پیاںہَن

تہاکوں ݙیکھݨیاں پیاں  ہَن

میکوں ݙیکھݨیاں پیاں ہَن

اساکوں ݙیکھݨیاں پیا ں ہَن

منفصل

منفی

مونث

اوکوں ݙیکھݨیاں نہن پیاں

انھیں کوں ݙیکھݨےاں نہن پیاں

تیکوں ݙیکھݨیاں نہن پیاں

تہاکوں ݙیکھݨیاں نہن پیاں

میکوں ݙیکھݨیاں نہن پیاں

اساکوں ݙیکھݨیاں نہن پیاں

متصل

مثبت

مذکر

ݙیکھݨا پیا ہا

ݙیکھݨے پئے ہَن

ݙیکھݨا پیا ہاویں

ݙیکھݨے پئے ہاوے

ݙیکھݨا پیا ہم

ݙیکھݨے پئے ہاسے

متصل

منفی

مذکر

ݙیکھݨا نہ پیا ہا

ݙیکھݨے نہ پئے ہَن

ݙیکھݨا نہ پیا ہاویں

ݙیکھݨے نہ پئے ہاوے

ݙیکھݨا نہ پیا ہَم

ݙیکھݨے نہ پئے ہاسے

متصل

مثبت

مونث

ݙیکھݨی پئی ہئی

ݙیکھݨیاں پیاںہَن  

ݙیکھݨی پئی ہاویں

ݙیکھݨیاں پیاں ہاوے

ݙیکھݨی پئی ہَم

ݙیکھݨیاں پیاں ہاسے

متصل

منفی

مونث

ݙیکھݨی  نہ پئی ہئی

ݙیکھݨیاں نہ پیاں ہَن

ݙیکھݨی نہ پئی ہاویں

ݙیکھݨیاں نہ پیاں ہاوے

ݙیکھݨی نہ پئی ہَم

ݙیکھݨیاں نہ پیاں ہاسے

متصل

مثبت

مذکر

ݙیکھݨا پیا ہس

ݙیکھݨے پئے ہَن

ݙیکھݨا پیا ہاوی

ݙیکھݨے پئے ہانے

ݙیکھݨا پیا ہامی

ݙیکھݨے پئے ہاسے

متصل

منفی

مذکر

ݙیکھݨا نہ پیا ہس

ݙیکھݨے نہ پئے ہَن

ݙیکھݨا نہ پیا ہاوی

ݙیکھݨے نہ پئے ہانے

ݙیکھݨا نہ پیا ہامی

ݙیکھݨے نہ پئے ہاسے

متصل

مثبت

مونث

ݙیکھݨی نہ پئی ہس

ݙیکھݨیاں نہ پیاںہانیں

ݙیکھݨی نہ پئی ہاوی

ݙیکھݨیاں پیاں ہانے

ݙیکھݨی نہ پئی ہَم

ݙیکھݨیاں نہ پیاں ہاسے

متصل

منفی

مذکر

نہس ݙیکھݨا پیا

نہنیں ݙیکھݨے پئے

نہوی ݙیکھݨا پیا

نہوے ݙیکھݨے پئے

نہمی ݙیکھݨا پیا

نہسے ݙیکھݨے پئے

متصل

منفی

مونث

نہس ݙیکھݨی پئی

نہنیں ݙیکھݨیاں پیاں

نہوی ݙیکھݨی پئی

نہوے ݙیکھݨیاں پیاں

نہمی ݙیکھݨی پئی

نہسے ݙیکھݨیاں پیاں

متصل

مثبت

مذکر

ݙیکھݨے پئے ہانس

ݙیکھݨے پئے ہانیں

ݙیکھݨے پئے ہانی

ݙیکھݨے پئے ہانے

ݙیکھݨے پئے  ہامی

ݙیکھݨے پئے ہاسے

متصل

منفی

مذکر

ݙیکھݨے نہنس پئے

ݙیکھݨے نہنیں پئے

ݙیکھݨے نہنی پئے

ݙیکھݨے نہوے پئے

ݙیکھݨے نہمی پئے

ݙیکھݨے نہسے پئے

متصل

منفی

مذکر

نہنس ݙیکھݨے پئے

نہنیں ݙیکھݨے پئے

نہنی ݙیکھݨے پئے

نہنے ݙیکھݨے پئے

نہمی ݙیکھݨے پئے

نہسے ݙیکھݨے پئے

متصل

مثبت

مونث

ݙیکھݨیاں پیاں ہانس

ݙیکھݨیاں پیاں ہانیں

ݙیکھݨیاں پیاں ہانی

ݙیکھݨیاں پیاں ہانے

ݙیکھݨیاں پیاں ہامی

ݙیکھݨیاں پیاں ہاسے

متصل

منفی

مونث

ݙیکھݨیاں نہنس پیاں

ݙیکھݨیاں نہنیں پیاں

ݙیکھݨیاں  نہنی پیاں

ݙیکھݨیاں نہنے پیاں

ݙیکھݨیاں نہمی پیاں

ݙیکھݨیاں نہسے پیاں

متصل

منفی

مونث

نہنس ݙیکھݨیاں پیاں

نہنیںݙیکھݨیاں پیاں

نہنی ݙیکھݨیاں پیاں

نہنے ݙیکھݨیاں پیاں

نہمی ݙیکھݨیاں پیاں

نہسے ݙیکھݨیاں پیاں

متصل

مثبت

مذکر

ݙیکھݨا پیاہاوِس

ݙیکھݨے پئے ہانس

ݙیکھݨا پیا ہانوِنس

ݙیکھݨے پئے ہاوِنس

ݙیکھݨا پیا ہانِمس

ݙیکھݨے پئے ہانِسس

متصل

منفی

مذکر

ݙیکھݨا پیا نہوس

ݙیکھݨے پئے نہنس

ݙیکھݨا پیا نہوِنس

ݙیکھݨے پئے نہونِس

ݙیکھݨا پیا نہمس  

ݙیکھݨے پئے نہنسس

مثبت

مونث

ݙیکھݨی پئی ہاوِس

ݙیکھݨیاں پیاں ہانِس

ݙیکھݨی پئی ہانوِنس

ݙیکھݨیاں پیاں ہاوِنس

ݙیکھݨی پئی ہانمس

ݙیکھݨیاں پیاں ہانسِسِ

منفی

مونث

ݙیکھݨی پئی نہوس

ݙیکھݨیاں پیاں نہنس

ݙیکھݨی پئی نہونِس

ݙیکھݨیاں پیاں نہونس

ݙیکھݨی پئی نہمس

ݙیکھݨیاں پیاں نہنسِس

منفی

مونث

نہوس ݙیکھݨی پئی

نہنس ݙیکھݨیاں پیاں

نہونِس ݙیکھݨی پئی

نہونس ݙیکھݨیاں پیاں

نہمس ݙیکھݨی پئی

نہنِسس ݙیکھݨیاں پیاں

مثبت

مذکر

ݙیکھݨے پئے ہانس

ݙیکھݨے پئے ہانیں

ݙیکھݨے پئے ہانی

ݙیکھݨے پئے ہانے

ݙیکھݨے ئپے ہامی

ݙیکھݨے پئے ہانسے

منفی

مذکر

ݙیکھݨے پئے نہنس

ݙیکھݨے پئے نہنیں

ݙیکھݨے پئے نہنی

ݙیکھݨے پئے نہنے

ݙیکھݨے پئے نہمی

ݙیکھݨے پئے نہسے

منفی

مذکر

نہنس ݙیکھݨے پئے

نہنیںݙیکھݨے پئے

نہنی ݙیکھݨے پئے

نہنے ݙیکھݨے پئے

نہمی ݙیکھݨے پئے

نہسے ݙیکھݨے پئے

مثبت

مونث

ݙیکھݨیاں پیاں ہانس

ݙیکھݨیاں پیاں ہانیں

ݙیکھݨیاںپیاں ہانی

ݙیکھݨیاں پیاں ہانے

ݙیکھݨیاں پیاں ہامی

ݙیکھݨے پئے ہاسے

منفی

مونث

ݙیکھݨیاں پیاں نہنس

ݙیکھݨیاں پیاں نہنیں

ݙیکھݨیاں پیاں نہنی

ݙیکھݨیاں پیاں نہنے

ݙیکھݨیاں پیاں نہمی

ݙیکھݨیاں پیاں نہسے

منفی

مونث

نہنس ݙیکھݨیاں پیاں

نہنیں ݙیکھݨیا ں پیاں

نہنی ݙیکھݨیاں پیاں

نہنے ݙیکھݨیاں پیاں

نہمی ݙیکھݨیاں پیاں

نہسے ݙیکھݨیاں پیاں

قاعدہ نمبر 3:کہیں وی مصدر لازم یا متعدی کنوں ماضی التزامی معروف بݨاوݨی ہووے تاں وت ݙتے ہوئے مصدر کنوں اسم استقبال ، پووݨ مصدر کنوں فعل مضارع تے ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر۔ اے سارے آپت ئِ چ جوڑ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی التزامی معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھݨ مصدر کن لکھݨا پووے ہا، مرݨ مصدر کنوں مرݨا پووے ہا، پڑھݨ مصدر کن پڑھݨا پووے ہاوغیرہ مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیسی۔

آوݨ مصدر کنوں گردان: (آوݨ مصدرلازم ہے)

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل

مثبت

مذکرمونث

اوکوں آوݨا پووے ہا

انھیں کوں آوݨا پووے ہا

تیکوں آوݨا پووے ہا

تہاکوں آوݨا پووے ہا

میکوں آوݨا پووے ہا

اساکون آوݨا پووے ہا

منفصل

منفی

مذکرمونث

اوکوں آوݨا نہ پووے ہا

انھیں کوں آوݨا نہ پووے ہا

تیکوں آوݨا نہ پووے ہا

تہاکوں آوݨا نہ پووے ہا

میکوں آوݨا نہ پووے ہا

اساکون آوݨا نہ پووے ہا

متصل

مثبت

مذکر

آوݨا پووے ہا

آوݨے پوون ہا

آوݨا پوویں ہا

آوݨے پووو ہا

آوݨا پوواں ہا

آوݨے پوووں ہا

متصل

منفی

مذکر

آوݨا نہ پووے ہا

آوݨے نہ پووݨ ہا

آوݨا نہ پوویں ہا

آوݨے نہ پووو ہا

آوݨا نہ پوواں ہا

آوݨے نہ پوووں ہا

متصل

مثبت

مونث

آوݨی پووے ہا

آوݨیاں پوون ہا

آوݨی پوویں ہا

آوݨیاں پووو ہا

آوݨی پوواں ہا

آوݨیاں پوووں ہا

متصل

منفی

مونث

آوݨی نہ پووے ہا

آوݨیاں نہ پوون ہا

آوݨی نہ پوویں ہا

آوݨیاں نہ پووو ہا

آوݨی نہ پوواں ہا

آوݨیاں نہ پوووں ہا

متصل

مثبت

مذکرمونث

آوݨا پووس ہا

آوݨا پوونیں ہا

آوݨا پووی ہا

آوݨا پوونے ہا

آوݨا پووِم ہا

آوݨا پووسے ہا

متصل

منفی

مذکرمونث

آوݨا نہ پووس ہا

آوݨا نہ پوونیں ہا

آوݨا نہ پووی ہا

آوݨا نہ پوونے ہا  

آوݨا نہ پووِم ہا

آوݨا نہ پووسے ہا

قاعدہ نمبر4:کہیں وی لازم یا متعدی مصدر کنوں ماضی التزامی معروف بݨاوݨی ہووے تاں وت ݙتے ہوئے مصدر کنوں اسم استقبال ، پووݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام تے ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر گھن کرئیں اے سب آپت ئِ چ جوڑ ݙتے ون٘ڄن تاں ماضی التزامی معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھݨ مصدر کن لکھݨا پوندا ہا ، ݙیکھݨ مصدر کن ݙیکھݨا پوندا ہا وغیرہ۔ مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیسی۔

لکھݨ مصدر کنوں گردان: (لکھݨ مصدر متعدی ہے)

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر /مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل

مثبت

مذکر

اوکوں لکھݨا پوندا ہا

انھیں کوں لکھݨا پوندا ہا

تیکوں لکھݨا پوندا ہا

تہاکوں لکھݨا پوندا ہا

میکوں لکھݨا پوندا ہا

اساکوں لکھݨا پوندا ہا

منفصل

منفی

مذکر

اوکوں لکھݨا نہ پوندا ہا

انھیں کوں لکھݨا نہ پوندا ہا

تیکوں لکھݨا نہ پوندا ہا

تہاکوں لکھݨا نہ پوندا ہا

میکوں لکھݨا نہ پوندا ہا

اساکوں لکھݨا نہ پوندا ہا

منفصل

مثبت

مونث

اوکوں لکھݨی پوندی ہئی

انھیں کوں لکھݨی پوندی ہئی

تیکوں لکھݨی پوندی ہئی

تہاکوں لکھݨی پوندی ہئی

میکوں لکھݨی پوندی ہئی

اساکوں لکھݨی پوندی ہئی

منفصل

منفی

مونث

اوکوں لکھݨی نہ پوندی ہئی

انھیں کوں لکھݨی نہ پوندی ہئی

تیکوں لکھݨی نہ پوندی ہئی

تہاکوں لکھݨی نہ پوندی ہئی

میکوں لکھݨی نہ پوندی ہئی

اساکوں لکھݨنی نہ پوندی ہئی

منفصل

منفی

مذکر

اوکوں لکھݨا نہئی پوندا

انھیں کوں لکھݨا نہئی پوندا

تیکوں لکھݨا نہی پوندا

تہاکوں لکھݨا نہئی پوندا

میکوں لکھݨا نہئی پوندا

اساکوںلکھݨا نہئی پوندا

منفصل

منفی

مونث

اوکوں لکھݨی نہئی پوندی

انھیں کوں لکھݨی نہئی پوندی

تیکوں لکھݨی نہئی پوندی

تہاکوں لکھݨی نہئی پوندی

میکوں لکھݨی نہئی پوندی

اساکوں لکھݨی نہئی پوندی

منفصل

مثبت

مذکر

اوکوں لکھݨے پوندے ہن

انھیں کوں لکھݨے پوندے ہن

تیکوں لکھݨے پوندے ہن

تہاکوں لکھݨے پوندے ہن

میکوں لکھݨے پوندے ہن

اساکوں لکھݨے پوندے ہن

منفصل

منفی

مونث

اوکوں لکھݨے نھن پوندے

انھیںکوں لکھݨے نھن پوندے

تیکوں لکھݨے نھن پوندے

تہاکوں لکھݨے نھن پوندے

میکوں لکھݨے نھن پوندے

اساکوں لکھݨے نھن پوندے

منفصل

مثبت

مونث

اوکوں لکھݨیاں پوندیاں ہَن

انھیں کوں لکھݨیاں پوندیاں ہَن

تیکوں لکھݨیاں پوندیاں ہَن

تہاکوں لکھݨیاں پوندیاں ہَن

میکوں لکھݨیاں پوندیاں ہَن

اساکوں لکھݨیاں پوندیاں ہَن

منفصل

منفی

مونث

اوکوں لکھݨیاں نھن پوندیاں

انھیں کوں لکھݨیاں نھن پوندیاں

تیکوں لکھݨیاں نھن پوندیاں

تہاکوں لکھݨیاں نھن پوندیاں

میکوں لکھݨیاں نھن پوندیاں

اساکوں لکھݨیاں نھن پوندیاں

متصل

مثبت

مذکر

لکھݨا پوندا ہَس

لکھݨا پوندا ہانیں

لکھݨا پوندا ہاوی

لکھݨا پوندا ہاوے

لکھݨا پوندا ہامی

لکھݨا پوندا ہاسے

متصل

منفی

مذکر

لکھݨا نہس پوندا

لکھݨا نہنیں پوندا

لکھݨا نہوی پوندا

لکھݨانہوے پوندا

لکھݨا نہمی پوندا

لکھݨا نہسے پوندا

متصل

مثبت

مونث

لکھݨی پوندی ہَس

لکھݨی پوندی ہانیں

لکھݨی پوندی ہاوی

لکھݨی پوندی ہاوے

لکھݨی پوندی ہامی

لکھݨی پوندی ہاسے

متصل

منفی

مونث

لکھݨی نہس پوندی

لکھݨی نہنیں پوندی

لکھݨی نہوی پوندی

لکھݨی نہوے پوندی

لکھݨی نہمی پوندی

لکھݨنی نہسے پوندی

متصل

مثبت

مذکر

لکھݨے پوندے ہَس

لکھݨے پوندے ہانیں

لکھݨے پوندے ہانی

لکھݨے پوندے ہانے

لکھݨے پوندے ہامی

لکھݨے پوندے ہاسے

متصل

منفی

مذکر

لکھݨے نہس پوندے

لکھݨے نہنیں پوندے

لکھݨے نہنی پوندے

لکھݨے نہنے پوندے

لکھݨے نہمی پوندے

لکھݨے نہسے پوندے

متصل

مثبت

مونث

لکھݨیاں پوندیاں ہس

لکھݨیاں پوندیاں ہانیں

لکھݨیاں پوندیاں ہانی

لکھݨیاں پوندیاں ہانے

لکھݨیاں پوندیاں ہامی

لکھݨیاں پوندیاں ہاسے

متصل

منفی

مونث

لکھݨیاں نہس پوندیاں

لکھݨیاں نہنیں پوندیاں

لکھݨیاں نہنی پوندیاں

لکھݨیاں نہسے پوندیاں

لکھݨیاںنہمی پوندیاں

لکھݨیاں نہسے پوندیاں

قاعدہ نمبر5:کہیں وی لازم یا متعدی مصدر کن جے کر ماضی التزامی معروف بݨاوݨی ہووے تاں وت اصل مصدر کنوں اسم استقبال ، پووݨ مصدر کن ماضی قریب معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پئے) ون٘ڄݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر(ڳیا) تے ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی التزامی معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھݨ کن لکھݨا پئے ڳیا ہا، ون٘ڄݨ کن ون٘ڄݨا پئے ڳیا ہا ، ݙیکھݨ کن ݙیکھݨا پئے ڳیا ہا ۔ مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیسی۔

چھلݨ مصدر کن گردان: (چھلݨ مصدر متعدی ہے)

ضمیر

مثبت /منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل

مثبت

مذکر

اوکوں چھلݨا پئے ڳیا ہا

انھیں کوں چھلݨا پئے ڳیا ہا

تیکوں چھلݨا پئے ڳیا ہا

تہاکوں چھلݨا پئے ڳیا ہا

میکوں چھلݨا پئے ڳیا ہا

اساکوں چھلݨا پئے ڳیا ہا

منفصل

منفی

مذکر

او کوں چھلݨا نہئی پئے ڳیا

انھیں کوں چھلݨا نہئی پئے ڳیا

تیکوں چھلݨا نہئی پئے ڳیا

تہاکوں چھلݨا نہئی پئے ڳیا

میکوں چھلݨا نہئی پئے ڳیا

اساکوں چھلݨا نہی پئے ڳیا

منفصل

مثبت

مونث

اوکوں چھلݨی پئے گئی ہئی

انھیں کوںچھلݨی پئے ڳئی ہئی

تیکوں چھلݨی پئے ڳئی ہئی

تہاکوں چھلݨی پئے ڳئی ہئی

میکوں چھلݨی پئے ڳئی ہئی

اساکوں چھلݨی پئے ڳئی ہئی

منفصل

منفی

مونث

اوکوں چھلݨی نہئی پئے ڳئی

انھیں کوں چھلݨی نہئی پئے ڳئی

تیکوں چھلݨی نہئی پئے ڳئی

تہاکوں چھلݨی نہئی پئے ڳئی

میکوں چھلݨی نہئی پئے ڳئی

اساکوں چھلݨی نہئی پئے ڳئی

منفصل

مثبت

مذکر

اوکوں چھلݨے پئے ڳئے ہَن

انھیں کوں چھلݨے پئے ڳئے ہَن

تیکوں چھلݨے پئے ڳئے ہَن

تہاکوں چھلݨے پئے ڳئے ہَن

میکوں چھلݨے پئے ڳئے ہَن

اساکوں چھلݨے پئے ڳئے ہَن

منفصل

منفی

مذکر

اوکوں چھلݨے نھن پئے ڳئے

انھیں کوں چھلݨے نَھن پئے ڳے

تیکوں چھلݨے نھَن پئے ڳئے

تہاکوں چھلݨے نَھن پئے ڳئے

میکوں چھلݨے نَھن پئے ڳئے

اساکوں چھلݨے نَھن پئے ڳئے

منفصل

مثبت

مونث

اوکوں چھلݨیاں پئے ڳیاں ہن

انھیں کوں چھلݨیان پئے ڳیاں ہَن

تیکوں چھلݨیاں پئے ڳیاں ہَن

تہاکوں چھلݨیاں پئے ڳیاں ہَن

میکوں چھلݨیاں پئے ڳیاں ہَن

اساکوں چھلݨیاں پئے ڳیاں ہَن

منفصل

منفی

مونث

اوکوں چھلݨیاں نَھن پئے ڳیاں

انھیں کوں چھلݨیاں نَھن پئے ڳیاں

تیکوں چھلݨیاںنَھن پئے ڳیاں

تہاکوں چھلݨیاںنَھن پئے ڳیاں

میکوں چھلݨیاں نَھن پئے ڳیاں

اساکوں چھلݨیاں نَھن پئے ڳیاں

متصل

مثبت

مذکر

چھلݨا پئے ڳیا ہا

چھلݨے پئے ڳئے ہَن

چھلݨا پئے ڳیا ہاویں

چھلݨے پئے ڳئے ہاوے

چھلݨاپئے ڳیا ہامی/ہم

چھلݨے پئے ڳئے ہاسے

متصل

منفی

مذکر

چھلݨا نہئی پئے ڳیا

چھلݨے نھَن پئے ڳئے

چھلݨا نَہویں پئے ڳیا

چھلݨے نَہوے پئے ڳئے

چھلݨا نہمی/نَہم پئے ڳئے

چھلݨے نہسے پئے ڳئے

متصل

مثبت

مونث

چھلݨی پئے ڳئی ہئی

چھلݨیاں پئے ڳیاں ہَن

چھلݨی پئے ڳئی ہاویں

چھلݨیاں پئے ڳیاں ہاوے

چھلݨی پئے ڳئی ہَم/ہامی

چھلݨیاں پئے ڳیاں ہاسے

متصل

منفی

مونث

چھلݨی نہئی پئے ڳئی

چھلݨیاں نَھن پئے ڳیاں

چھلݨی نہویں پئے گئی

چھلݨیاں نہوے پئے ڳیاں

چھلݨی نہم/نہمی پئے ڳئی

چھلݨیاں نہسے پئے ڳیاں

متصل

مثبت

مذکر

چھلݨا پئے ڳیا ہس

چھلݨا پئے ڳیا ہانیں

چھلݨا پئے ڳیا ہاوی

چھلݨا پئے ڳیا ہاوے

چھلݨا پئے ڳیا ہامی/ہَم

چھلݨا پئے ڳیا ہاسے

متصل

منفی

مذکر

چھلݨا نہس پئے ڳیا

چھلݨا نہنیں پئے ڳیا

چھلݨا نہوی پئے ڳیا

چھلݨا نہوے پئے ڳیا

چھلݨا نہمی پئے ڳیا

چھلݨا نہسے پئے گیا

متصل

مثبت

مونث

چھلݨی پئے ڳئی ہَس

چھلݨی پئے ڳئی ہانیں

چھلݨی پئے ڳئی ہاوی

چھلݨی پئے ڳئی ہاوے

چھلݨی ڳئی ہامی/ہَم

چھلݨی پئے ڳئی ہاسے

متصل

منفی

مونث

چھلݨی نہس پئے ڳئی

چھلݨی نہنیں پئے ڳئی

چھلݨی نہوی پئے ڳئی

چھلݨی نہوے پئی ڳئی

چھلݨی نہمی /نہم پئے ڳئی

چھلݨی  نہسے پئے گئی

متصل

مثبت

مذکر

چھلݨے پئے ڳئے ہانِس

چھلݨے پئے ڳئے ہانیں

چھلݨے پئے ڳئے ہانی

چھلݨے پئے ڳئے ہانے

چھلݨے پئے ڳئے ہامی/ہَم

چھلݨے پئے ڳئے ہاسے

متصل

منفی

مذکر

چھلݨے نہنس پئے ڳئے

چھلݨئے نہنیں پئے ڳئے

چھلݨئے نہنی پئے ڳئے

چھلݨئے نہنے پئے ڳئے

چھلݨے نہمی پئے ڳئے

چھلݨے نہوسے پئے ڳئے

متصل

مثبت

مذکر

چھلݨا پئے ڳیا ہاوِس

چھلݨا پئے ڳیا ہاونیں

چھلݨا پئے ڳیا ہاوی

چھلݨا پئے ڳیا ہاونے

چھلݨا پئے ڳیا ہاوم

چھلݨا ں پئے ڳیا ہاوسے

متصل

منفی

مذکر

چھلݨا نہوس پئے ڳیا

چھلݨا نہنیں پئے ڳیا

چھلݨا نہوی پئے ڳیا

چھلݨا نہوے پئے ڳیا

چھلݨا نہوم پئے ڳیا

چھلݨا نہوسے پئے ڳیا

متصل

مثبت

مونث

چھلݨی پئے ڳئی ہاوِس

چھلݨی پئے ڳئی ہانیں

چھلݨی پئے ڳئی ہاوی

چھلݨی پئے ڳئی ہاوے

چھلݨی پئے ڳئی ہاوم

چھلݨی پئے ڳئی ہاوسے

متصل

منفی

مونث

چھلݨی نہوس پئے ڳئی

چھلݨی نہنیں پئے ڳئی

چھلݨی نہوی پئے ڳئی

چھلݨی نہوے پئی ڳئی

چھلݨی نہوم پئے ڳئی

چھلݨی نہوسے پئے ڳئی

متصل

مثبت

مذکر

چھلݨے پئے ڳئے ہاونس

چھلݨے پئے ڳئے ہاونیں

چھلݨے پئے ڳئے ہاونی

چھلݨے پئے ڳئے ہاونے

چھلݨئے پئے ڳئے ہاوِنم

چھلݨے پئے ڳئے ہاوِسے

متصل

منفی

مذکر

چھلݨے نہونس پئے ڳئے

چھلݨے نہونیں پئے ڳئے

چھلݨے نہونی پئے ڳئے

چھلݨے نہونے پئے ڳئے

چھلݨے نہونم پئے ڳئے

چھلݨے نہوم پئے ڳئے

مونث دی گردان خود کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر6:کہیں وی لازم یا متعدی مصدر کنوں جے کر ماضی التزامی معروف بݨاوݨی ہووے تاں وت ݙتے ہوئے مصدر کن اسم استقبال ، پووݨ مصدر کنوں ماضی قریب معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پئے)ون٘ڄݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام (ویندا) ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہا) اے سارے آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی التزامی معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھݨ مصدر کن لکھݨا پئے ویندا ہا، پڑھݨ کن پرھݨا پئے ویندا ہا، درکݨ مصدر کن درکݨا پئے ویندا ہا وغیرہ وغیرہ۔ جے کر مصدر لازم ہوسی تاں وت مذکر تے مونث دی گردان انجو انج نہ تھیسی تے جے کر مصدر متعدی ہوسی تاں وت مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیسی پر بعض مصدریں تے بعض اوقات اے قانون لاگو نھیں وی تھیندا۔

دُرکݨ مصدر کنوں گردان: (درکݨ مصدر لازم ہے) پر متعدی مصدر گھن کرئیں اُوندی گردان خود کیتی ون٘ڄے۔

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحد حاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل

مثبت

مذکر مونث

اوکوں درکݨا پئے ویندا ہا

انھیں کوں درکݨا پئے ویندا ہا

تیکوں درکݨا پئے ویندا ہا

تہاکوں درکݨا پئے ویندا ہا

میکوں درکݨا پئے ویندا ہا

اساکوں درکݨا پئے ویند ا ہا

منفصل

منفی

مذکر مونث

اوکوں درکݨا نہئی پئے ویندا

انھیں کوں درکݨا  نہئی پئے ویندا

تیکوں درکݨا نہئی پئے ویندا ہا

تہاکوں درکݨا نہئی پئے ویندا

میکوں درکݨا نہئی پئے ویندا

اساکوں درکݨا نہئی پئے ویندا

متصل

مثبت

مذکر مونث

درکݨا پئے ویندا ہَس

درکݨا پئے ویندا ہانیں

درکݨا پئے ویندا ہاوی

درکݨا پئے ویندا ہاوے

درکݨا پئے ویندا ہامی

درکݨا پئے ویندا ہا سے

متصل

منفی

مذکر مونث

درکݨا نہسی پئے ویندا

درکݨا نہنیں پئے ویندا

درکݨا نہوی پئے ویندا

درکݨا نہوے پئے ویندا

درکݨا نہمی پئے ویندا

درکݨا نہسے پئے ویندا

قاعدہ نمبر7:کہیں وی لازم یا متعدی مصدر کنوں جے کر ماضی التزامی معروف بݨاوݨی ہووے تان وت ݙتے ہوئے مصدر کنوں اسم استقبال ، پووݨ مصدر کن ماضی قریب دا صیغہ واحد غائب مذکر(پئے) ون٘ڄݨ مصدر کن ماضی قریب معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ون٘ڄے) تے ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر(ہا)۔ اے سب آپت ئِ چ جوڑ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی التزامی معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھݨا پئے ون٘ڄے ہا، ݙیکھݨا پئے ون٘ڄے ہا، رووݨا پئے ون٘ڄے ہا۔ جے کر مصدر لازم ہوسی تان وت مونث تے مذکر دی گردان انجو انج نہ تھیسی تے جے کر مصدر متعدی ہوسی تاں وت مذکر تے دی گردان انجو انج تھیسی پربعض مصدر یں تے اے قانون بعض دفعہ لاڳو نھیں تھیندا۔

چِھکݨ مصدر کن گردان: (چھِکݨ مصدر متعدی ہے)

ضمیر

مثبت/منفی

مذکر/مونث

واحد غائب

جمع غائب

واحدحاضر

جمع حاضر

واحد متکلم

جمع متکلم

منفصل

مثبت

مذکر

اوکوں چھکݨا پئے ون٘ڄے ہا

انھیں کوں چھکݨا پئے ون٘ڄے ہا

تیکوں چھکݨا پئے ون٘ڄے ہا

تہاکوں چھکݨا پئے ون٘ڄے ہا

میکوں چھکݨا پئے ون٘ڄے ہا

اساکوں چھکݨا پئے ون٘ڄے ہا

منفصل

منفی

مذکر

اوکوں چھکݨا نہ پئے ون٘ڄے ہا

انھیں کوں چھکݨا نہ پئے ون٘ڄے ہا

تیکوں چھکݨا نہ پئے ون٘ڄے ہا

تہاکوں چھکݨا نہ پئے ون٘ڄے ہا

میکوں چھکݨا نہ پئے ون٘ڄے ہا

اساکوں چھکݨا نہ پئے ون٘ڄے ہا

منفصل

مثبت

مونث

اوکوں چھکݨی پئے ون٘ڄے ہا

انھیں کوں چھکݨی پئے ون٘ڄے ہا

تیکوں چھکݨی پئے ون٘ڄے ہا

تہاکوں چھکݨی پئے ون٘ڄے ہا

میکوں چھکݨی پئے ون٘ڄے ہا

اساکوں چھکݨی پئے ون٘ڄے ہا

منفصل

منفی

مونث

اوکوں چھکݨی نہ پئے ون٘ڄے ہا

انھیں کوں چھکݨی نہ پئے ون٘ڄے ہا

تیکوں چھکݨی نہ پئے ون٘ڄے ہا

تہاکوں چھکݨی نہ پئے ون٘ڄے ہا

میکوں چھکݨی نہ پئے ون٘ڄے ہا

اساکوں چھکݨی نہ پئے ون٘ڄے ہا

منفصل

مثبت

مذکر

اوکوں چھکݨے پئے ون٘ڄن ہا

انھیں کوں چھکݨے پئے ون٘ڄن ہا

تیکون چھکݨے پئے ون٘ڄن ہا

تہاکوں چھکݨے پئے ون٘ڄن ہا

میکوں چھکݨے پئے ون٘ڄن ہا

اساکوں چھکݨے پئے ون٘ڄن ہا

منفصل

منفی

مذکر

اوکوں چھکݨے  نہ پئے ون٘ڄن ہا

انھیںکوں چھکݨے نہ پئے ون٘ڄن ہا

تیکوں چھکݨے نہ پئے ون٘ڄن ہا

تہاکوں چھکݨے نہ پئے ون٘ڄن ہا

میکوں چھکݨے نہ پئے ون٘ڄن ہا

اساکوں چھکنٖے نہ پئے ون٘ڄن ہا

منفصل

مثبت

مونث

اوکوں چھکݨیاں پئے ون٘ڄن ہا

انھیں کوںچھکݨیاں پئے ون٘ڄن ہا

تیکوں چھکݨیاں پئے ون٘ڄن ہا

تہاکوں چھکݨیاں پئے ون٘ڄن ہا

میکوں چھکݨیاں پئے ون٘ڄن ہا

اساکوں چھکݨیاں پئے ون٘ڄن ہا

منفصل

منفی

مونث

اوکوں چھکݨیاں  نہ پئے ون٘ڄن ہا

انھیں کوں چھکݨیاں نہ پئے ون٘ڄن ہا

تیکوں چھکݨیاں نہ پئے ون٘ڄن ہا

تہاکوں چھکݨیاں نہ پئے ون٘ڄن ہا

میکوں چھکݨیاں نہ پئے ون٘ڄن ہا

اساکوں چھکݨیاں نہ پئے ون٘ڄن ہا

متصل

مثبت

مذکر

چھکݨا پئے ون٘ڄے ہا

چھکݨے پئے ون٘ڄن ہا

چھکݨا پئے ونجیں ہا

چھکݨے پئے ون٘ڄو ہا

چھکݨا پئے ون٘ڄاں ہا

چھکݨے پئے ون٘ڄوں ہا

متصل

منفی

مذکر

چھکݨا نہ پئے ون٘ڄے ہا

چھکݨے نہ پئے ون٘ڄن ہا

چھکݨا نہ پئے ون٘ڄیں ہا

چھکݨے نہ پئے ون٘ڄو ہا

چھکݨا نہ پئے ون٘ڄاں ہا

چھکݨے نہ پئے ون٘ڄوں ہا

مثبت

مونث

چھکݨی پئے ون٘ڄے ہا

چھکݨیاں پئے ون٘ڄن ہا

چھکݨی پئے ون٘ڄیں ہا

چھکݨیاں پئے ون٘ڄو ہا

چھکݨی پئے ون٘ڄاں ہا

چھکݨیاں پئے ون٘ڄوں ہا

منفی

مونث

چھکݨی نہ پئے ون٘ڄے ہا

چھکݨیاں نہ  پئے ون٘ڄن ہا

چھکݨی نہ پئے ون٘ڄیں ہا

چھکݨیاں نہ پئے ون٘ڄوہا

چھکݨی نہ پئے ون٘ڄاں ہا

چھکݨیاں نہ پئے ون٘ڄوں ہا

مثبت

مذکر

چھکݨا پئے ون٘ڄس ہا

چھکݨے پئے ون٘ڄنیں ہا

چھکݨیا پئے ون٘ڄی ہا

چھکݨیا پئے ون٘ڄنے ہا

چھکݨا پئے ون٘ڄم ہا

چھکݨے پئے  ون٘ڄوسے ہا

منفی

مذکر

چھکݨا نہ پئے ون٘ڄس ہا

چھکݨے نہ پئے ونجنٖیں ہا

چھکݨا نہ پئے ون٘ڄی ہا

چھکݨے نہ پئے ون٘ڄنے ہا

چھکݨانہ پئے ون٘ڄم ہا

چھکݨے نہ پئے ون٘ڄوسے ہا

مثبت

مونث

چھکݨی پئے ون٘ڄس ہا

چھکݨیاں پئے ون٘ڄنیںہا

چھکݨی پئے ون٘ڄی ہا

چھکݨیاں پئے ون٘ڄنے ہا

چھکݨی پئے ون٘ڄم  ہا

چھکݨیاں پئے ون٘ڄوسے ہا

منفی

مونث

چکھݨی نہ پئے ون٘ڄس ہا

چھکݨیاں نہ پے ونجنیں ہا

چھکݨی نہ پئے ون٘ڄی ہا

چھکݨیاں نہ پئے ون٘ڄے ہا

چھکݨی نہ پئے ون٘ڄم ہا

چھکݨیاں نہ پئے ون٘ڄوسے ہا

مصادر متعدی المتعدی کنوں ماضی التزامی معروف بݨاوݨ دے قاعدے:اِتھاں صرف مختلف مصادر متعدی المتعدی کن ماضی التزامی معروف بݨاوݨ دے قاعدے ݙتے ویندن۔ طوالت دے پیش نظر مشق دے طور تے انھیں دیاں گرداناں خود کیتیاں ون٘ڄن۔ انھیں قاعدئیں دے مطابق مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیسی۔

قاعدہ نمبر8:ملواوݨ مصدر متعدی المتعدی کنوں اسم استقبال (ملواوݨا) تے ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہا) آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی التزامی معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر بن ویندے جیویں جو ’’ملواوݨا ہا‘‘ایندی گردان قاعدہ نمبر1 دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر9:متعدی المتعدی مصدر ݙکھلاوݨ کنوں اسم استقبال (ݙکھلاوݨا) پووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر (پیا) تے ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہا) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی التزامی معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ جیویں جو ’’ݙکھلاوݨ مصدر کن ماضی التزامی دا صیغہ واحد غائب مذکر’’ݙکھلاوݨا پیا ہا‘‘ایندی گردان قاعدہ نمبر 2دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر10:متعدی المتعدی مصدر انواوݨ کن اسم استقبال (انواوݨا) ، پووݨ مصدر کن فعل مضارع (پووے) تے ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر(ہا) ۔ اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی التزامی معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے ۔ جیویں جو انواوݨ مصدر کن مطلوبہ ماضی دا صیغہ واحد غائب مذکر’’انواوݨا پووے ہا‘‘بݨسی۔ ایندی گردان قاعد ہ نمبر3 دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر11:متعدی المتعدی مصدر لکھواوݨ کنوں اسم استقبال (لکھواوݨا) پووݨ مصدر کنوں اس حالیہ ناتمام (پوندا) تے ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر(ہا)۔ اے سب آپت ئِ چ جوڑ ݙتے ون٘ڄن تاں وت اے ماضی التزامی معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھواوݨ مصدر کن لکھواوݨا پوندا ہا وغیرہ۔ اینہہ قاعدے دی گردان قاعدہ نمبر 4   دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر 12:مصدر متعدی المتعدی چھلواوݨ کن اسم استقبال (چھلواوݨا) پووݨ مصدر کنوں ماضی قریب معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پئے) ون٘ڄݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ڳیا) تے ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر(ہا) اے سب آپت ئِ چ جوڑ ݙیوݨ نال ماضی التزامی معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (چھلواوݨا پئے ڳیا ہا) بݨسی۔ ایندی گردان قاعدہ نمبر5 دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر13:متعدی المتعدی مصدر درکواوݨ کنوں اسم استقبال (درکواوݨا) پووݨ مصدر کنوں ماضی قریب معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر  (پئے) ون٘ڄݨ مصدر کنوں اس حالیہ نا تمام (ویندا) تے ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر(ہا) اے سب آپت ئِ چ جوڑ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی التزامی معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر’’درکواوݨاپئے ویندا ہا‘‘بݨسی۔ ایندی مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیسی۔ اینہہ قاعدے دی گردان قاعدہ نمبر6 دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر 14:مصدر متعدی المتعدی چھکواوݨ کنوں اسم استقبال (چھکواوݨا) پووݨ مصدر کنوں ماضی قریب معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پئے) ون٘ڄݨ مصدر کن وی ماضی قریب معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ون٘ڄے) تے ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا واحد غائب مذکر (ہا) ۔ اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی التزامی  معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ’’چھکواوݨا پئے ون٘ڄے ہا‘‘بݨسی۔ اینہہ قاعدے دی گردان قاعدہ نمبر 7 دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

مصادر مجہول کنوں ماضی التزامی مجہول دے بݨاوݨ دے قاعدے:اتھاں مختلف مصادر مجہول کنوں ماضی التزامی مجہول بݨاوݨ دے قاعدے ݙتے ویندن طوالت دے پیش نظر انھیں دیاں گرداناں مشق دے طور تے خود کیتیاں ون٘ڄن۔

قاعدہ نمبر 15:مصدر مجہول مریجݨ کنوں اسم استقبال (مریجݨا) تے ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہا) کوں آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی التزامی مجہول بݨ ویندی ئِ۔ جیویں جو مریجݨ مصدر کن ماضی التزامی مجہول دا صیغہ واحد غائب مذکر ’’مریجݨا ہا‘‘بݨسی۔ اینہہ قاعدے دی گردان قاعدہ نمبر ۱ دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر16:مصدر مجہول ݙکھیجݨ کنوں اسم استقبال (ݙکھیجݨا) پووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پیا) تے ہووݨ مصدر کنوں وی ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہا) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال ماضی التزامی مجہول دا صیغہ واحد غائب مذکر بن ویندے ۔ جیویں جو ’’ڈکھیجݨا پیا ہا‘‘بݨسی۔ اینہہ قاعدے دی گردان قاعدہ نمبر 2 دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر 17:مصدر مجہول ’’لکھیجݨ‘‘کنوں اسم استقبال (لکھیجݨا) پووݨ مصدر کنوں فعل مضارع (پووے) ہووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہا) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ونجن تاں وت ماضی التزامی مجہول دا صیغہ غائب مذکر ’’لکھیجݨا پووے ہا‘‘بݨسی۔ ایندی گردان قاعدہ نمبر 3  دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر18:مصدر مجہول ’’پڑھیجݨ‘‘کنوں اسم استقبال (پڑھیجݨا) پووݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام (پوندا) تے ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہا) اے آپتئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی التزامی مجہول دا صیغہ واحد غائب مذکر (پڑھیجݨا پوندا ہا) بݨسی۔ اینہہ قاعدے دی گردان قاعدہ نمبر4 ے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر 19:۔مصدر مجہول ’’چھلیجݨ  ‘‘کنوں اسم استقبال (چھلیجݨا) پووݨ مصدر کنوں ماضی قریب معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پئے) ون٘ڄݨ مصدر کنوں ماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر (ڳیا) تے ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر(ہا) ۔ اے آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی التزامی  مجہول دا صیغہ واحد غائب مذکر ’’چھلیجݨا پئے ڳیا ہا‘‘بݨ ویندے۔ اینہہ قاعدے دی گردان قاعدہ نمبر5 دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر20:مصدر مجہول’’درکیجݨ  ‘‘کنوں اسم استقبال ’’درکیجݨا‘‘پووݨ مصدر کنوں ماضی قریب معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر(پئے) ون٘ڄݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام (ویندا) تے ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہا) اے سب آپت ئِ چ جوڑ ݙتے ون٘ڄن تاں وت اے ماضی التزامی مجہول دا صیغہ واحد غائب مذکر’’درکیجݨا پئے ویندا ہا‘‘بݨسی۔ اینہہ قاعدے دی گردان قاعدہ نمبر 6   دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔

قاعدہ نمبر21:مصدر مجہول ’’چھکیجݨ‘‘کنوں اسم استقبال (چھکیجݨا) پووݨ مصدر کنوں ماضی قریب معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پئے ) ون٘ڄݨ مصدر کنوں ماضی قریب معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ون٘ڄے) تے ہووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہا)۔ اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت ماضی التزامی مجہول دا صیغہ واحد غائب مذکر ’’چھکیجݨا پئے ون٘ڄے ہا‘‘بݨ ویسی۔ اینہہ قاعدے دی گردان قاعدہ نمبر ۷ دے مطابق کیتی ون٘ڄے۔