_____5فعل حال تمام
تعریف:
1۔ فعل حال تمام او فعل ہے جہڑا ظاہر کریندے جو کئی کم ہُݨیں ہُݨیں ختم تھئے اینہہ کیتے بعض قواعد داناں اینکوں ماضی قریب وی آکھئے۔ (سرائیکی زبان دے قاعدے قانون از ڈاکٹر مہر عبد الحق242)
2۔ فعل حال تمام وہ فعل ہے جس سے یہ ظاہر ہوتا ہے کہ کوئی کام ابھی ابھی ختم ہوا ہے جیسے وہ آیا ہے، پیغام لایا ہے وغیرہ۔
(قواعد اردو از ڈاکٹر مولوی عبدالحق 131)
فعل حال تمام بݨاوݨ دے قاعدے: (تفصیل کیتے ݙیکھو فعل ماضی قریب دا مکمل باب)
____6فعل حال متشکی یا احتمالی
تعریف:
1 زمانہ حال وچ کہیں فعل کنوں شک یا احتمال ظاہر تھیوے اوکوں حال متشکی یا احتمالی آکھیا ویندے۔ مثال دے طور تے او آنداہووے، او آندا پیا ہووے یا او آندا ہوسی، آندا ہووے کنوں ظاہر تھیندے جو آوݨ دا کم ماضی قریب وچ واقع تھیسی پر احتمال تاں اے ہے جو او متاں ٹُر پووے، یعنی آوݨ دی نیت تاں ہاسی پر اڄاں ٹُریا کائینی، شاید جو او ٹُر پووے، آندا پیا ہووے توں ظاہر تھیندے جو اُوندے ٹُر پووݨ دا پورا پورا یقین تاں کائینی البتہ امکان ایھو ہے جو او ٹُر پیا ہوسی۔ ایھو ای مطلب او آندا ہوسی یا آندا پیا ہوسی دا ہے۔ (سرائیکی زبان دے قاعدے قانون از ڈاکٹر مہر عبدالحق‘242)
2 زمانہ حال احتمالی وہ زمانہ ہے جس سے زمانہ حال کے کسی فعل میں احتمال پایا جائے جیسے وہ آتا ہو یا وہ آرہا ہو، آتا ہو سے ظاہر ہوتا ہے کہ کام زمانہ قریب میں واقع ہو گا اگرچہ واقع ہونے میں احتمال ہے اور ’’آ رہا ہو‘‘سے یہ ظاہر ہوتا ہے کہ آنے کا فعل جاری ہے۔ ظن غالب یہ ہے کہ وہ چل رہا ہو ۔ یعنی حالت رفتار میں ہے اور آنے کی امیدہے اور یہی معنی آتا ہو گا اور آ رہا ہو گا سے بھی پیدا ہوتے ہیں۔ یہ دونوں صورتیں جائز ہیں ۔ بعض اوقات لفظ ’’گا‘‘کے اضافے سے ماضی احتمالی کے معنی بھی ظاہر ہوتے ہیں۔ جیسے آیا ہو گا، لایا ہو گا، کرتا ہو گاسے عادت ظاہر ہوتی ہے ۔ مثلاً ہم کسی سے سوال کریں کہ تم نے کبھی اُسے ایسا کرتے ہوئے دیکھا ہے تو وہ جواب میں کہے کہ میں نہیں جانتا’’شاید وہ کرتا ہو گا‘‘۔
(قواعد اردو از ڈاکٹر مولوی عبدالحق‘121)
3 پڑھدا ہوساں یا پڑھدا ہوواں کنوں ظاہر تھیندے جو پڑھݨ دے کم تھیوݨ دا پک کائینی بلکہ ایں ڳالھ ئِ چ شک موجود ہے۔ لہٰذا پڑھدا ہوساں یا پڑھدا ہوواں زمانہ حال متشکی یا احتمالی ڳݨیا ویندے۔ اینہہ زمانے ئِ چ ٹُردے وقت ئِ چ کہیں کم بابت شک یا احتمال ظاہر تھیندے۔ یعنی اینہہ زمانے ئِ چ پک نال نھیں آکھیاون٘ڄ سڳدا جو کئی کم تھیندے یا نھیں تھیندا۔ (وݙو سندھی ویا کرݨ از بھیرومل مہر چندا ݙوانی‘130)(ترجمہ)
4 لکھدا ہوساں یا لکھدا ہوواں یا لکھدا پیا ہوواں زمانہ حال متشکی یا احتمالی دیاں مثالاں ہن۔ متشکی دا معنی ہے ’’شک ہووݨ‘‘ یعنی اوہو زمانہ جہڑا جو ٹُردے وقت ئِ چ کہیں کم بابت شک ݙکھاوے یعنی اینہہ زمانے ئِ چ کہیں کم دے تھیوݨ دے متعلق کئی ڳالھ پک نال نھیں آکھی ون٘ڄ سڳدی یعنی او کم تھیندے یا نھیں تھیندا۔ ( سندھی ویا کرݨ از مرزا قلیج بیگ44) (ترجمہ)
5 اوہو زمانہ جئیںئِ چ ٹُردے وقت ئِ چ کہیں کم دے جاری تھیوݨ بابت شک یا گمان ظاہر تھیوے۔ اینکوں زمانہ حال متشکی یا احتمالی آکھیا ویندے۔ (سندھی ٻولی ئَ جو صرف ونحو از واحد بخش شیخ235)(ترجمہ)
اُتے ݙتئیں ڳئیں مختلف ماہرین لسانیات دے تعریفیں کن اے نشابر تھیندے جو :
’’اوہو زمانہ جہڑا جو ٹُردے وقت (زمانہ حال) دے کہیں کم دے جاری تھیوݨ بابت شک، گمان یا احتمال ݙکھاوے اوکوں فعل حال متشکی یا احتمالی آکھیا ویندے۔ ݙوجھے لوظیںئِ چ جݙاں کئی ڳالھ پورے پک نال نہ آکھی ون٘ڄ سڳے جو کئی کم ٹُردے وقت ئِ چ تھیندے یا نھیں تھیندا اینکوں زمانہ حال متشکی یا احتمالی سݙیا ویندے۔ سرائیکی زبا ن ئِ چ شک ، گمان یا احتمال کیتے ہک خاص لوظ’’متاں یا متݨ‘‘استعمال کیتا ویندے۔ لہٰذا فعل حال متشکی یا احتمالی دی گردان کریندیں ہوئیںہر صیغے کن پہلوں اے لوظ ورتیا ویندے۔ مثال دے طو ر تے متاں او آندا ہووے ، متاں توں ویندا پیا ہوویں وغیرہ‘‘۔
فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨاوݨ دے قاعدے:
قاعدہ نمبر1:فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں (توڑے جو او لازم ہووے یا متعدی ہووے) اسم حالیہ نا تمام تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨایا ون٘ڄ سڳدے۔ جیویں جو متاں آندا ہووے‘ متاں ویندا ہووے ، متاں روندا ہووے، متاں لکھدا ہووے وغیرہ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو ان٘ڄ تھنیدی ئِ۔ طوالت دی وجہ کنوں ’’متاں یا متݨ‘‘دا لوظ گردان وچ شامل نھیں کیتا گیا پر سمجھا اے ون٘ڄے جو او لوظ شامل ئِ
آوݨ مصدر کن گردان:
مثبت /منفی
مذکر/مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
مثبت
مذکر
آندا ہووے
آندے ہووِن
آند ا ہوویں
آندے ہووو
آندا ہوواں
آندے ہوووں
منفی
مذکر
آندا نہ ہووے
آندے نہ ہووِن
آندا نہ ہوویں
آندے نہ ہووو
آندا نہ ہوواں
آندے نہ ہوووں
مثبت
مونث
آندی ہووے
آندیاں ہووِن
آندی ہوویں
آندیاں ہووو
آندی ہوواں
آندیاں ہوووں
منفی
مونث
آندی نہ ہووے
آندیاں نہ ہووِن
آندی نہ ہوویں
آندیاں نہ ہووو
آندی نہ ہوواں
آندیاں نہ ہوووں
قاعدہ نمبر2:کہیں وی مصدر کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨاون کیتے ݙتے ہوئے مصدر کن اسم حالیہ نا تمام پووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پیا) تے ہووݨ مصدر کن فعل مستقبل معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہوسی) ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو شیت آنداپیا ہوسی، شیت ویندا پیا ہوسی، شیت لکھدا پیا ہوسی، شیت پڑھدا پیا ہوسی، وغیرہ ۔ مذکر تے مونث دی گردان انجو ان٘ڄ تھیندی ئِ۔ ون٘ڄݨ مصدر کنوں گردان ݙیکھو۔طوالت دی وجہ کن گردان ئِ چ ’’شیت‘‘دا لوظ نھیں لکھیا گیا۔
مثبت/منفی
مذکر/مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
مثبت
مذکر
ویند اپیا ہوسی
ویندے پئے ہوسن
ویندا پیا ہوسیں
ویندے پئے ہوسو
ویندا پیا ہوساں
ویندے پئے ہوسوں
منفی
مذکر
ویندا پیا نہ ہوسی
ویندے پئے نہ ہوسن
ویندا پیا نہ ہوسیں
ویندے نہ پئے ہوسو
ویندا پیا نہ ہوساں
ویندے پئے نہ ہوسوں
مثبت
مونث
ویندی پئی ہوسی
ویندیاں پیاں ہوسن
ویندی پئی ہوسیں
ویندیاں پیاں ہوسو
ویندی پئی ہوساں
ویندیاں پیاں ہوسوں
منفی
مونث
ویندی نہ پئی ہوسی
ویندیاں نہ پیاں ہوسن
ویندی نہ پئی ہوسیں
ویندیاں نہ پیاں ہوسو
ویندی نہ پئی ہوساں
ویندیاں نہ پیاں ہوسوں
قاعدہ نمبر3 : فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر (توڑے جو لازم ہووے یا متعدی ہووے) کن اسم حالیہ نا تمام ، پووݨ ، ٻہوݨ، کھڑݨ تے (ون٘ڄݨ یا پھرݨ) مصادر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پیا، ٻیٹھا، کھڑا تے ودا) تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہووے)، اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال متشکی یا احتمالی معروف دا صیغہ واحدغائب مذکر بݨ ویندے۔ جیویں جو متاں آندا پیا ہووے، متاں ویندا پیا ہووے، متاں روندا پیا ہووے، متاں کھاندا ٻیٹھا ہووے، متاں کھیݙا ودا ہووے، متاں رُلدا ودا ہووے وغیرہ۔ مذکر تے مونث دی گردان انجو ان٘ڄ تھیندی ئِ۔ رُلݨ مصدر کنوں گردان ݙیکھو۔
مثبت
مذکر
رُلدا ودا ہووے
رُلدے ودے ہوون
رُلدا ودا ہوویں
رلدے ودے ہووو
رُلدا ودا ہوواں
رُلدے ودے ہوووں
منفی
مذکر
رُلدا نہ ودا ہووے
رُلدے نہ ودے ہوون
رُلدا نہ ودا ہوویں
رُلدے نہ ودے ہووو
ُرُلدا نہ ودا ہوواں
رُلدے نہ ودے ہوووں
مثبت
مونث
رُلدی ودی ہووے
رُلدیاں ودیاں ہوون
رُلدی ودی ہوویں
رُلدیاں ودیاں ہووو
رُلدی ودی ہوواں
رُلدیاں ودیاں ہوووں
منفی
مونث
رُلدی نہ ودی ہووے
رُلدیاں نہ ودیاں ہوون
رُلدی نہ ودی ہوویں
رُلدیاں نہ ودیاں ہووو
رُلدی نہ ودی ہوواں
رُلدیاں نہ ودیاں ہوووں
قاعدہ نمبر 4:فعل حالمتشکی یا احتمالی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام ، قاعدہ نمبر 3 دے مطابق پیا ، کھڑا ٻیٹھا یا ودا وچوں کُئی ہک لوظ، ہووݨ مصدر کنوںفعل مستقبل معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہوسی)اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ کرئیں فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨایا ون٘ڄ سڳدے۔ جیویں جو آندا پیا ہوسی، کھاندا ٻیٹھا ہوسی، ٹُردا ودا ہوسی، روندا کھڑا ہوسی وغیرہ وغیرہ۔مؤنث تے مذکر دی گردان انجو ان٘ڄ تھیسی۔ قاعدہ نمبر 2 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر 5:فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کن فعل امر، ون٘ڄݨ مصدر یا کہیں وی ٻئے مصدر کن اسم حالیہ نا تمام تے ہووݨ مصدر کن فعل مضارع معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہووے) ۔ اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو کھاویندا ہووے، پی ویندا ہووے، گِھن ویندا ہووے، سَم پوندا ہوے، بھِڑ کھڑدا ہووے کھا گھندا ہووے ، رو گھندا ہووے،ݙے ویندا ہووے وغیرہ وغیرہ ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو ان٘ڄ تھیسی۔ گھنݨ مصدر کنوں گردان ݙیکھو۔
مثبت
مذکر
گھِن ویندا ہووے
گھن ویندے ہوون
گھن ویندا ہوویں
گھن ویندے ہووو
گھن ویندا ہوواں
گھن ویندے ہوووں
منفی
مذکر
گھِن نہ ویندا ہووے
گھن نہ ویندے ہوون
گھن نہ ویندا ہوویں
گھن نہ ویندے ہووو
گھن نہ ویندا ہوواں
گھن نہ ویندے ہوووں
مثبت
مونث
گھِن ویندی ہووے
گِھن ویندیاں ہوون
گھِن ویندی ہوویں
گھِن ویندیاں ہووو
گھِن ویندی ہوواں
گھِن ویندیاں ہوووں
منفی
مونث
گھِن نہ ویندی ہووے
گِھن نہ ویندیاں ہوون
گھِن نہ ویندی ہوویں
گھِن نہ ویندیاں ہووو
گھِن نہ ویندی ہوواں
گھِن نہ ویندیاں ہوووں
قاعدہ نمبر 6:فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں فعل امر ، ون٘ڄݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل(ہوسی) ۔ اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو کھا ویندا ہوسی، گھِن ویندا ہوسی، ݙے ویندا ہوسی، پا کھڑدا ہوسی،ݙیکھ گھندا ہوسی، رو سمدا ہوسی، مرپوندا ہوسی وغیرہ وغیرہ ۔ مؤنث تے مذکر دی گردان انجو ان٘ڄ تھیسی۔ کہیں وی مصدر کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی بݨا کرئیں قاعدہ نمبر 2 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر7:مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال متشکی یا احتمالی بݨ ویندے۔ جویں جو منگویندا ہووے، لکھویندا ہووے، گھِنویندا ہووے، بھنویندا ہووے، پڑھویندا ہووے وغیرہ ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیسی۔ کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کن قاعدہ نمبر 7 دے مطابق فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨا کرئیں قاعدہ نمبر 1 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر8:مصدر متعدی المتعدی کن فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام پووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پیا) تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل معروف (ہوسی) گھن کرئیں آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو منگوینداپیا ہوسی۔ لکھویندا پیا ہوسی، پڑھویندا پیا ہوسی، گھِنویندا پیا ہوسی، بھنویندا پیا ہوسی وغیرہ وغیرہ ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو ان٘ڄ تھیندی ئِ۔ کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں قاعدہ نمبر8 دے مطابق فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨا کرئیں قاعدہ نمبر2 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر 9:کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر متعدی المتعدی کن اسم حالیہ نا تمام، پیا ، کھڑا، ٻیٹھا یا ودا، وچوں کئی ہک لوظ تے ہووݨ مصدر کنوںفعل مضارع معروف (ہووے) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو کِھݙویندا پیا ہووے، کھویندا کھڑا ہووے، لکھویندا ٻیٹھا ہووے، چھُڑویندا ودا ہووے وغیرہ وغیرہ۔ مؤنث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ قاعدہ نمبر 9دے مطابق کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨا کرئیں قاعدہ نمبر 3دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کتیی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر10:کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨاوݨا ہووے تاں وت ݙتے ہوئے مصدر کن اسم حالیہ نا تمام پیا، کھڑا، ٻیٹھا یا ودا وچوں کئُی ہک لوظ تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل (ہوسی) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو کھویندا پیا ہوسی، لکھویندا کھڑا ہوسی، نچویندا ودا ہوسی، پڑھویندا ٻیٹھا ہوسی وغیرہ وغیرہ ۔ مذکر تے مؤنث دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ نچواوݨ مصدر کن گردان کجھ ایں تھیسی۔
مثبت/منفی
مذکر/مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
مثبت
مذکر
نچویندا ودا ہوسی
نچویندے ودے ہوسن
نچویندا ودا ہوسیں
نچویندے ودے ہوسو
نچویندا ودا ہوساں
نچویندے ودے ہوسوں
منفی
مذکر
نچویندا نہ ودا ہوسی
نچویندے نہ ودے ہوسن
نچویندا نہ ودا ہوسیں
نچویندے نہ ودے ہوسو
نچویندا نہ ودا ہوساں
نچویندے نہ ودے ہوسوں
مثبت
مونث
نچویندی ودی ہوسی
نچویندیاں ودیاں ہوسن
نچویندی ودی ہوسیں
نچویندیاں ودیاں ہوسو
نچویندی ودی ہوساں
نچویندیاں ودیاں ہوسو
منفی
مونث
نچویندی نہ ودی ہوسی
نچویندیاں نہ ودیاں ہوسن
نچویندی نہ ودی ہوسیں
نچویندیاں نہ ودیاں ہوسو
نچویندی نہ ودی ہوساں
نچویندیاں نہ ودیاں ہوسوں
قاعدہ نمبر11:کہیں وی متعدی المتعدی مصدر کنوں فعل حال متشکی معروف بݨاوݨا ہووے تاں وت ݙتے ہوئے مصدر کنوں فعل امر ، کہیں وی متعدی مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام پووݨ مصدر کنوں فعل ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پیا) ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل (ہوسی) اے سب آپت ئِ چ جُڑ کرئیں فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨیندن۔جیویں جو لکھو ا گھندا پیا ہوسی، بھڑوا ݙیندا پیا ہوسی، سݨوا کھڑدا پیا ہوسی، پڑھوا ٻہندا پیا ہوسی، مروا چھُڑینداپیا ہوسی ، مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ کہیں وی مصددر متعدی المتعدی کنوں قاعدہ نمبر 11 دے مطابق فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨا کرئیں مشق دے طور تے قاعدہ نمبر 10دے مطابق گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر12:کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصد رکنوں فعل امر کہیں وی ٻئے مصدر متعدی کنوں اسم حالیہ نا تمام تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع (ہووے) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھوا ݙیندا ہووے، منگوا گھندا ہووے، کُٹوا کھڑدا ہووے، کھوا ٻہندا ہووے، چھکوا ویندا ہووے وغیرہ۔مؤنث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ قاعدہ نمبر12 دے مطابق فعل حال متشکی یا احتمالی (کہیں وی مصدر کنوں)بݨا کرئیں قاعدہ نمبر5 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خودکیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر13:کہیں وی متعدی مصدر کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دے صیغے واحد غائب مذکر دے چھیکڑی الف کوں حذف کر ݙیوݨ دے بعد باقی دے اخیر ئِ چ جے کر ’’ی‘‘نہ بچے تاں اُوندے نال ’’ی‘‘دا ودھارا کر ݙتا ون٘ڄے۔ جیویں جو لکھݨ کن لکھی، پیوݨ کن پیتی، ݙیکھݨ کن ݙٹھی تے پڑھݨ کن پڑھی وغیرہ تے پیا، کھڑا، ٻیٹھا، ویندا ، رہندا تے ودا وغیرہ وچوں کئی ہک لوظ تے ہووݨ مصدر کن فعل مضارع (ہووے) ، اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت اے فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨ ویندے۔ جویں جو ماری ویندا ہووے، لکھی رہندا ہووے، پیتی کھڑا ہووے، کھادی ٻیٹھا ہووے، نپی ودا ہووے، پڑھی پیا ہووے وغیرہ وغیرہ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ مارݨ مصدر کن گردان ݙیکھو۔
مثبت/منفی
مذکر/مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
مثبت
مذکر
ماری ویندا ہووے
ماری ویندے ہووِن
ماری ویندا ہوویں
ماری ویندے ہووو
ماری ویندا ہوواں
ماری ویندے ہوووں
منفی
مذکر
ماری نہ ویندا ہووے
ماری نہ ویندے ہووِن
ماری نہ ویندا ہوویں
ماری نہ ویندے ہووو
مار ی نہ ویندا ہوواں
ماری نہ ویندے ہوووں
مثبت
مونث
ماری ویندی ہووے
ماری ویندیاں ہووِن
ماری ویندی ہوویں
ماری ویندیاں ہووو
ماری ویندی ہوواں
ماری ویندیاں ہوووں
منفی
مونث
ماری نہ ویندی ہووے
ماری نہ ویندیاں ہووِن
ماری نہ ویندی ہوویں
ماری نہ ویندیاں ہووو
ماری نہ ویندی ہوواں
ماری نہ ویندیاں ہوووں
قاعدہ نمبر14:کہیں وی مصدر متعدی کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر متعدی کنوں قاعدہ نمبر 13دے مطابق ماضی مطلق معروف کن بݨائے ڳئے لوظ (لکھی، پڑھی، ماری، کھادی، پیتی وغیرہ) تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل (ہوسی) ۔ اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو مار ی ویندا ہوسی، لکھی کھڑا ہوسی،پڑھی ٻیٹھا ہوسی ، کھادی رہندا ہوسی، نپی پیا ہوسی، چھوڑی ودا ہوسی وغیرہ۔ مؤنث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ کہیں وی مصدر متعدی کنوں قاعدہ نمبر14دے مطابق فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨا کرئیں مشق دے طور تے قاعدہ نمبر13 دے مطابق گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر 15:کہیں وی متعدی المتعدی مصدر کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دے صیغے واحدغائب مذکر دے چھکڑ ی الف کوں حذف کر کے باقی دے اڳوں ’’ئی‘‘دا ودھارا کیتا ویندے(جیویں جو لکھوائی، منگوائی، سݨوائی، چُھڑوائی ، پڑھوائی وغیرہ) پیا، ٻیٹھا، کھڑا ، ودا ، رہندا تے ویندا وچوں کئی ہک لوظ تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع (ہووے) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھوائی رہندا ہووے، بھڑوائی ودا ہووے، پڑھوائی ٻیٹھا ہووے، سݨوائی کھڑا ہووے، ٻدھوائی ویندا ہووے، کھوائی پیا ہووے، وغیرہ وغیرہ۔ مؤنث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ قاعدہ نمبر 15 دے مطابق کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨا کرئیں قاعدہ نمبر 13 دے مطابق گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر16:کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨاوݨ کیتے قاعدہ نمبر 15دے مطابق سارا عمل کیتا ویسی۔ صرف ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع دی بجائے فعل مستقبل بݨا کرئیں ڳنڈھیا ویسی۔ جیویں جو لکھوائی رہندا ہوسی، بھڑوائی ودا ہوسی، پڑھوائی ٻیٹھا ہوسی، سݨوائی کھڑا ہوسی، ٻدھوائی ویندا ہوسی، کھوائی پیا ہوسی وغیرہ وغیرہ۔مؤنث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیسی۔ قاعدہ نمبر16 دے مطابق کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی معروف بݨا کرئیں قاعدہ نمبر 13 دے مطابق باقی گردان مشق دے طور تے خود کیتی ون٘ڄے۔
فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨاوݨ دے قاعدے:
قاعدہ نمبر17:کہیں وی متعدی مصدر کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے متعدی مصد رکنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ون٘ڄݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام(ویندا) تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع (ہووے) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو ماریا ویندا ہووے، لکھیا ویندا ہووے، پڑھیا ویندا ہووے ،ݙٹھا ویندا ہووے وغیرہ۔ مذکر تے مؤنث دی گردان انجو انج تھیسی۔ مارݨ مصدرکنوں گردان ݙیکھو:
مثبت
مذکر
ماریا ویندا ہووے
مارئیے ویندے ہوون
ماریا ویندا ہوویں
مارئیے ویندے ہووو
ماریا ویندا ہوواں
مارئیے ویندے ہوووں
منفی
مذکر
ماریا نہ ویندا ہووے
مارئیے نہ ویندے ہوون
ماریا نہ ویندا ہوویں
مارئیے نہ ویندے ہووو
ماریا نہ ویندا ہوواں
مارئیے نہ ویندے ہوووں
مثبت
مونث
ماری ویندی ہووے
ماریاں ویندیاں ہوون
ماری ویندی ہوویں
ماریاں ویندیاں ہووو
ماری ویندی ہوواں
ماریاں ویندیاں ہووں
منفی
مونث
ماری نہ ویندی ہووے
ماریاں نہ ویندیاں ہوون
ماری نہ ویندی ہوویں
ماریاں نہ ویندیاں ہووو
ماری نہ ویندی ہوواں
ماریاں نہ ویندیاں ہوووں
قاعدہ نمبر18:کہیں وی مصدر متعدی کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں فعل ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ، ون٘ڄݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام پووݨ مصدر کن فعل ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پیا) تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل معروف ، اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو ماریا ویندا پیا ہوسی، لکھیا ویندا پیا ہوسی، پڑھیا ویندا پیا ہوسی، کھاداویندا پیا ہوسی وغیرہ وغیرہ۔مؤنث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیسی۔ کہیں وی متعدی مصدر کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول قاعدہ نمبر18 دے مطابق بݨا کرئیں قاعدہ نمبر 17 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر19:کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر متعدی المتعدی کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر، ون٘ڄݨ مصدر کنوں اسم حالیہ ناتمام (ویندا) ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع (ہووے) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھوایا ویندا ہووے، پڑھوایا ویندا ہووے ، سݨوایا ویندا ہووے، کھوایا ویندا ہووے وغیرہ وغیرہ ۔ مؤنث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیسی۔ کہیں وی متعدی المتعدی مصدر کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول قاعدہ نمبر19 دے مطابق بݨا کرئیں قاعدہ نمبر17 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر 20:کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ون٘ڄݨ مصدر کنوں اسم حالیہ ناتمام (ویندا) پووݨ مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پیا) تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل (ہوسی) اے سب آپ ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھوایا ویندا پیا ہوسی، منگوایا ویندا پیا ہوسی، ݙوایا ویندا پیا ہوسی وغیرہ وغیرہ مؤنث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں قاعدہ نمبر 20 دے مطابق فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨا کرئیں قاعدہ نمبر 17دے مطابق گردان مشق دے طور تے خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر 21:کہیں وی مصدر مجہول کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر مجہول کنوں اسم حالیہ نا تمام تے، پیا، ٻیٹھا، کھڑا، ودا تے رہندا، وچوں کئی ہک لوظ ‘ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع (ہووے) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مرِیندا(م۔ر۔ی۔ںدا)ا ودا ہووے، لکھِیندا پیا ہووے، کھویندا ٻیٹھا ہووے، منگویندا رہندا ہووے وغیرہ ۔مؤنث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ مریجݨ مصدر کنوں گردان ݙیکھو۔
مثبت
مذکر
مرِیندا رہندا ہووے
مریندے رہندے ہوون
مرِیندا رہندا ہوویں
مریندے رہندے ہووو
مرِیندا رہندا ہوواں
مریندے رہندے ہوووں
منفی
مذکر
مریندا نہ رہندا ہووے
مریندے نہ رہندے ہوون
مریندا نہ رہندا ہوویں
مریندے نہ رہندے ہووو
مریندا نہ رہندا ہوواں
مریندے نہ رہندے ہوووں
مثبت
مونث
مریندی رہندی ہووے
مریندیاں رہندیاں ہوون
مریندی رہندی ہوویں
مریندیاں رہندیاں ہووو
مریندی رہندی ہوواں
مریندیاں رہندیاں ہوووں
منفی
مونث
مریندی نہ رہندی ہووے
مریندیاں نہ رہندیاں ہوون
مرِیندی نہ رہندی ہوویں
مریندیاں نہ رہندیاں ہووو
مریندی نہ رہندی ہوواں
مریندیاں نہ رہندیاں ہوووں
قاعدہ نمبر22:کہیں وی مصدر مجہول کن فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام ، تے ، پیا، کھڑا، ودا، ٻیٹھا تے رہندا وچوں کئی ہک لوظ تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل (ہوسی) ، اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مرِیندا پیا ہوسی، مریندِا ودا ہوسی، منگیندِا رہندا ہوسی، ٻدھیندا کھڑا ہوسی وغیرہ وغیرہ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیسی۔ کہیں وی مصدر مجہول کن قاعدہ نمبر22 دے مطابق فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨا کرئیں قاعدہ نمبر 21 دے مطابق گردان مشق دے طور تے خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر23:کہیں وی مصدر متعدی المتعدی مجہول کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے مصدر متعدی المتعدی کنوں اسم حالیہ ناتمام، پیا کھڑا، ٻیٹھا، ودا تے رہندا وچوں کوئی ہک لوظ ، ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع (ہووے) اے سب آپت
ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مرویندِا ودا ہووے، مرویندا پیا ہووے، منگویندا رہندا ہووے، کھویندا پیا ہووے وغیرہ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیسی۔ قاعدہ نمبر23 دے مطابق کہیں وی مصدر متعدی المتعدی مجہول کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨا کرئیں قاعدہ نمبر 21 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے
قاعدہ نمبر24:کہیں وی مصدرمتعدی المتعدی مجہول کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر متعدی المتعدی مجہول کنوں اسم حالیہ ناتمام ، پیا، ٻیٹھا، کھڑا ، ودا تے ویندا وچوں کئی ہک لوظ ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل (ہوسی) ۔ اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مرِویندا ودا ہوسی، لکھویندا پیا ہوسی،منگویندا رہندا ہوسی، ݙکھویندا کھڑا ہوسی وغیرہ وغیرہ ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو ان٘ڄ تھیسی۔ کہیں وی مصدر متعدی المتعدی مجہول کنوں قاعدہ نمبر 24 دے مطابق فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨا کرئیں قاعدہ نمبر21 دے مطابق گردان مشق دے طور تے کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر25:کہیں وی مصدر مجہول کنوں فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر مجہول دی چھیکڑی ’’جݨ‘‘حذف کر ݙتی ون٘ڄے باقی جو کجھ بچے (یعنی لکھی، مرِی، منگیِ وغیرہ) ون٘ڄݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام (ویندا) تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع (ہووے) ۔ اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھی ویندا ہووے، مری ویندا ہووے، پڑھی ویندا ہووے وغیرہ وغیرہ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ کہیں وی مصدر مجہول کن قاعدہ نمبر 25 دے مطابق فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨا کرئیں قاعدہ نمبر13 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر 26:کہیں وی مصدر مجہول کن فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کن قاعدہ نمبر25 دے مطابق عمل کیتا ون٘ڄے۔ ون٘ڄݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام (ویندا) پووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پیا) تے وت ہووݨ مصدر کن فعل مستقبل (ہوسی) بݨا کرئیں انھیں کوں آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتا ون٘ڄے تاں فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھی ویندا پیا ہوسی، پڑھی ویندا پیا ہوسی، مری ویندا پیا ہوسی وغیرہ۔ مونث تے مذکر کیتے گردان انجو ان٘ڄ تھیسی۔ کہیں وی مصدر مجہول کن فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول قاعدہ نمبر26 دے مطابق بݨا کرئیں قاعدہ نمبر13 دے مطابق گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر 26:کہیں وی مصدر مجہول دی اخیرلی ’’ݨ‘‘ کوں حذف کرݨ دے بعد باقی عمل قاعدہ نمبر 25 دے مطابق کیتا ون٘ڄے تاں وت فعل حال متشکی یا احتمالی مجہول کجھ ایں بݨسی۔ مریج ویندا ہووے ‘ پڑھیج ویندا ہووے‘ لکھیج ویندا ہووے تے مریج ویندا پیا ہوسی‘ پڑھیج ویندا پیا ہوسی تے لکھیج ویندا پیا ہوسی وغیرہ۔کئی وی مصدر مجہول گھن کرئیں ݙتے ڳئے قاعدئیں دے مطابق گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
____7 فعل حال امکانی
تعریف:فعل حال امکانی او فعل ئِ جئیں ئِ چ ٹُردے وقت (زمانہ حال) وچ کہیں کم دے کرݨ ، تھیوݨ یا سہݨ دا امکان ظاہر تھیوے۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو۔
۱۔ جے کر توں سکول ون٘ڄ سڳدیں تاں ون٘ڄ
۲۔ تھوڑا جھیئاں تھتھِر ون٘ڄ متاں احمد آ سڳدا پیا ہووے
۳۔ جے کر افضل ون٘ڄ سڳدا ہوندا تاں لَڳا ویندا۔
۴۔ اصغر جو خط نھیں لکھیا شاید او لکھ نہ سڳدا پیا ہوسی
۵۔ تئیں کن جے کر اویج سڳدے تاں آ ون٘ڄ
اُتے ݙتے ڳئے جملئیں کن اے ظاہر تھیندے جو انھیں ئِ چ کہیں نہ کہیں کم دے کرݨ یا تھیوݨ دا امکان پاتا ویندے۔(یعنی شاید او کم تھی سڳدے یا نھیں تھی سڳدا)
فعل حال امکانی معروف بݨاوݨ دے قاعدے:
قاعدہ نمبر1:فعل حال امکانی بݨاوݨ کیتے سڳݨ مصدر دا استعمال ٻہوں اہم ہے ۔لہٰذا فعل حال امکانی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں فعل امر (مصدر ی مادہ) تے سڳݨ مصدر کنوں فعل حال مطلق معروف دا صیغے واحد غائب مذکر کوں آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال امکانی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو آ سڳدے، ون٘ڄ سڳدے، کر سڳدے، لکھ سڳدے تے پڑھ سڳدے وغیرہ ۔ مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ لکھن مصدر کن گردان۔
مثبت/منفی
مذکر/مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
مثبت
مذکر
لکھ سڳدے
لکھ سڳدن
لکھ سڳدیں
لکھ سڳدو /سڳدے وے
لکھ سڳداں
لکھ سڳدووں /سڳدے سے
منفی
مذکر
لکھ نھیں سڳدا
لکھ نھن سڳدے
لکھ نوھیں سڳدا
لکھ نوھے سڳدے
لکھ نھم سڳدا
لکھ نِسے سڳدے
مثبت
مونث
لکھ سڳدی ئِ
لکھ سڳدئین
لکھ سڳدِیں
لکھ سڳدو/ سگدئیں وے
لکھ سڳدی آں
لکھ سڳدئیں سے
منفی
مونث
لکھ نھیں سڳدی
لکھ نھن سڳدیاں
لکھ نوھیں سڳدی
لکھ نوھے سڳدیاں
لکھ نمھیں سڳدی
لکھ نِسے سڳدیاں
قاعدہ نمبر2:فعل حال امکانی معروف بݨاوݨ کیتے کہیں وی مصدر (توڑے جو لازم ہووے یا متعدی ہووے) کنوں فعل امر‘ سڳݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام(سڳدا تے ہووݨ ‘مصدر کن فعل مضارع معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ۔ اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں فعل حال امکانی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھ سڳدا ہووے، پڑھ سڳدا ہووے، مار سڳدا ہووے، گھن سڳدا ہووے، ݙے سڳدا ہووے وغیرہ وغیرہ۔ مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ پڑھن مصدر کن فعل حال امکانی معروف دی گردان ݙیکھو۔
مثبت
مذکر
پڑھد سڳدا ہووے
پڑھ سڳدے ہوون
پڑھ سڳدا ہوویں
پڑھ سڳدے ہووو
پڑھ سڳدا ہوواں
پڑھ سڳدے ہوووں
منفی
مذکر
پڑھ نہ سڳدا ہووے
پڑھ نہ سڳدے ہوون
پڑھ نہ سڳدا ہوویں
پڑھ نہ سڳدے ہووو
پڑھ نہ سڳدا ہوواں
پڑھ نہ سڳدے ہوووں
مثبت
مونث
پڑھ سڳدی ہووے
پڑھ سڳدیاں ہوون
پڑھ سڳدی ہوویں
پڑھ سڳدیاں ہووو
پڑھ سڳدی ہوواں
پڑھ سڳدیاں ہوووں
منفی
مونث
پڑھ نہ سڳدی ہووے
پڑھ نہ سڳدیاں ہوون
پڑھ نہ سڳدی ہوویں
پڑھ نہ سڳدیاں ہووو
پڑھ نہ سڳدی ہوواں
پڑھ نہ سڳدیاں ہوووں
قاعدہ نمبر 3: فعل حال امکانی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں (توڑے جو او لازم ہووے یا متعدی ہووے) فعل امر، سڳݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام تے ہووݨ مصدر کنوں فعل حال مطلق معروف (ہوندے) ، اے سب آپ ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال امکانی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو کر سڳدا ہوندے، گھن سڳدا ہوندے، کھا سڳدا ہوندے، ونڈ سڳدا ہوندے وغیرہ وغیرہ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو ان٘ڄ تھیندی ئِ ۔ ونڈݨ مصدر کنوں فعل حال امکانی معروف دی گردان ݙیکھو۔
مذکر
ونڈ سڳدا ہوندے
ونڈ سڳدے ہوندن
ونڈ سڳدا ہوندیں
ونڈ سڳدے ہوندو /ہوندے وے
ونڈ سڳدا ہونداں
ونڈ سڳدے ہوندوں /ہوندے سے
منفی
مذکر
ونڈ نھیں سڳدا ہوندا
ونڈ نھن سڳدے ہوندے
ونڈ نوھیں سڳدا ہوندا
ونڈ نوھے سڳدے ہوندے
ونڈ نمھیں سڳدا ہوندا
ونڈ نِسے سڳدے ہوندے
مثبت
مونث
ونڈ سڳدی ہوندی ئِ
ونڈ سڳدیاں ہوندئین
ونڈ سڳدی ہوندیں
ونڈ سڳدیاں ہوندو /ہوندئیں وے
ونڈ سڳدی ہوندی آں
ونڈ سڳدیاں ہوندوں /ہوندیاں سے
منفی
مونث
ونڈنھیں سڳدی ہوندی
ونڈ نھن سڳدیاں ہوندیاں
ونڈ نوھیں سڳدی ہوندی
ونڈ نوھے سڳدیاں ہوندیاں
ونڈ نمھیں/نھم سڳدی ہوندی
ونڈ نِسے سڳدیاں ہوندیاں
قاعدہ نمبر 4: فعل حال امکانی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں (توڑ ے جو او لازم ہووے یا متعدی ہووے)فعل امر ، سڳݨ مصدر کن اسم حالیہ ناتمام (سڳدا) پووݨ مصدر کن فعل ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پیا) تے ہووݨ مصدر کن فعل مستقبل معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہوسی) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال امکانی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو کر سڳدا پیا ہوسی ، گھن سڳدا پیا ہوسی، لکھ سڳدا پیا ہوسی وغیرہ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ مصدر گھنݨ کنوں فعل حال امکانی معروف دی گردان کجھ ایں ہے۔
مثبت/منفی
مذکر/مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
مثبت
مذکر
گھن سڳدا پیا ہوسی
گن سڳدے پئے ہوسن
گھن سڳدا پیا ہوسیں
گھن سڳدے پئے ہوسو
گھن سڳدا پیا ہوساں
گھن سڳدے پئے ہوسوں
منفی
مذکر
گن نہ سڳدا پیا ہوسی
گھن نہ سڳدے پئے ہوسن
گھن نہ سڳدا پیا ہوسیں
گھن نہ سڳدے پئے ہوسو
گھن نہ سڳدا پیاں ہوساں
گھن نہ سڳدے پئے ہوسوں
مثبت
مونث
گھن سڳدی پئی ہوسی
گھن سڳدیاں پیاں ہوسن
گھن سڳدی پئی ہوسیں
گھن سڳدیاں پیاں ہوسو
گھن سڳدی پئی ہوساں
گھن سڳدیاں پیاںہوسوں
منفی
مونث
گھن نہ سڳدی پئی ہوسی
گھن نہ سڳدیاں پیاں ہوسن
گھن نہ سڳدی پئی ہوسیں
گھن نہ سڳدیاں پیاں ہوسو
گھن نہ سڳدی پئی ہوساں
گن نہ سڳدیاں پیاں ہوسوں
متعدی المتعدی مصادر کن گرداناں:
قاعدہ نمبر5: فعل حال امکانی معروف مصادر متعدی المتعدی کن بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں فعل امر تے سڳݨ مصدر کنوں فعل حال امکانی معروف دے صیغے واحد غائب مذکر کوں آپت ئِ چ ڳنڈھ کرئیں فعل حال امکانی معروف بݨایا ون٘ڄ سڳدے۔ جیویں جو کروا سڳدے۔ لکھوا سڳدے، بھنواسڳدے، چُھڑوا سڳدے، ٻدھوا سڳدے وغیرہ ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجوان٘ڄ تھیندی ئِ۔ مصدر متعدی المتعدی لکھواوݨ کن فعل حال امکانی معروف دی گردان کجھ ایں ہے۔
مثبت
مذکر
لکھوا سڳدے
لکھوا سڳدن
لکھوا سڳدیں
لکھوا سڳدو /سڳدے وے
لکھوا سڳداں
لکھوا سڳدوں /سڳدے سے
منفی
مذکر
لکھوا نھیں سڳدا
لکھوا نھن سڳدے
لکھو نوھیں سڳدا
لکھوا نوھے سڳدے
لکھوا نمھیں سڳدا
لکھوا نِسے سڳدے
مثبت
مونث
لکھوا سڳدی ئِ
لکھوا سڳدئین
لکھوا سڳدیں
لکھوا سڳدئیں وے
لکھوا سڳدی آں
لکھوا سڳدئیں سے
منفی
مونث
لکھوا نھیں سڳدی
لکھوا نھن سڳدیاں
لکھوا نھیں سڳدی
لکھوا نوھے سڳدیاں
لکھوا نمھیں سڳدی
لکھوا نِسے سڳدیاں
قاعدہ نمبر6:مصدر متعدی المتعدی کنوں جے کر فعل حال امکانی معروف بݨاوݨا ہووے تاں وت ݙتے ہوئے مصدر کنوں فعل امر، سڳݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ۔ اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال امکانی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو کروا سڳدا ہووے، لکھوا سڳدا ہووے، مروا سڳدا ہووے، منگوا سڳدا ہووے وغیرہ وغیرہ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ ۔ کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال امکانی معروف قاعد ہ نمبر 6 دے مطابق بݨا کرئیں قاعدہ نمبر2 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر7:مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال امکانی بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل امر، سڳݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام(سڳدا) ہووݨ مصدر کنوں فعل حال مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہوندے) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال امکانی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو کھو اسڳدا ہوندے، لکھوا سڳدا ہوندے، مروا سڳدا ہوندے، پڑھوا سڳدا ہوندے وغیرہ ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں قاعدہ نمبر 7 دے مطابق فعل حال امکانی معروف بݨا کرئیں قاعدہ نمبر3 دے مطابق گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر8:مصدر متعدی المتعدی کن فعل حال امکانی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں فعل امر، سڳݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام (سڳدا) پووݨ مصدر کنوں فعل ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پیا) تے ہووݨ مصدر کن فعل مستقبل معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہوسی) ، اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال امکانی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھوا سڳدا پیا ہوسی، گھِنوا سڳدا پیا ہوسی، منگوا سڳدا پیا ہوسی، پڑھوا سڳدا پیا ہوسی وغیرہ ۔ مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیسی۔ کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال امکانی معروف قاعدہ نمبر 8 دے مطابق بݨا کرئیں گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
مصادر متعدی کنوں فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ دے قاعدے:
قاعدہ نمبر9:مصدر متعدی کنوں فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر، ون٘ڄݨ مصدر کنوں فعل امر (ون٘ڄ) سڳݨ مصدر کنوں فعل حال مطلق معروف (سڳدے)، اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال امکانی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو ماریا ون٘ڄ سڳدے، لکھیا ون٘ڄ سڳدے، پڑھیا ون٘ڄ سڳدے، کھیݙ یا ون٘ڄ سڳدے وغیرہ وغیرہ۔ مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ مارݨ مصدر متعدی کنوں قاعدہ نمبر ۹ دے مطابق فعل حال امکانی مجہول دی گردان کجھ ایں اے۔
مثبت/منفی
مذکر/مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
مثبت
مذکر
ماریا ون٘ڄ سڳدے
مارئیے ون٘ڄ سڳدن
ماریا ون٘ڄ سڳدیں
مارئیے ون٘ڄ سڳدے وے
ماریا ون٘ڄ سڳداں
مارئیے ون٘ڄ سڳدوں /سڳدے سے
منفی
مذکر
ماریا نھیں ون٘ڄ سڳدا
مارئیے نھن ون٘ڄ سڳدے
ماریا نوھیں ون٘ڄ سڳدا
مارئیے نوھے ون٘ڄ سڳدے
ماریا نمھیں ون٘ڄ سڳدا
مارئیے نِسے ون٘ڄ سڳدے
مثب
منفی
ماری ون٘ڄ سڳدی ئِ
ماریاں ون٘ڄ سڳدئین
ماری ون٘ڄ سڳدیں
ماریاں ون٘ڄ سڳدئیں وے
ماری ون٘ڄ سڳدی آں
ماریاں ون٘ڄ سڳدیاں سے /سڳدئیں سے
منفی
مونث
ماری نھیں ون٘ڄ سڳدی
ماریاں نھن ون٘ڄ سڳدیاں
ماری نوھیں ون٘ڄ سڳدی
ماریاں نوھے ون٘ڄ سڳدیاں
ماری نمھیں ون٘ڄ سڳدی
ماریاں نِسے ون٘ڄ سڳدیاں
قاعدہ نمبر10:مصدر متعدی کنوں فعل امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر، ون٘ڄݨ مصدر کنوں فعل امر (ون٘ڄ) سڳن مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام (سڳدا)تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مضارع معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہووے) ۔ اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال امکانی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھیا ون٘ڄ سڳدا ہووے، ماریا ون٘ڄ سڳدا ہووے ، سُݨیا ون٘ڄ سڳدا ہووے، پڑھیا ون٘ڄ سڳدا ہووے وغیرہ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ݙیکھݨ مصدر کنوں فعل حال امکانی مجہول دی گردان کجھ ایں تھیسی۔
مثبت/ منفی
مذکر/ مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
مثبت
مذکر
ݙٹھا ون٘ڄ سڳدا ہووے
ݙٹھے ون٘ڄ سڳدے ہوون
ݙٹھا ون٘ڄ سڳدا ہوویں
ݙٹھے ون٘ڄ سڳدے ہووو
ݙٹھا ون٘ڄ سڳدا ہوواں/ہووم
ݙٹھے ون٘ڄ سڳدے ہوووں
منفی
مذکر
ݙٹھا نہ ون٘ڄ سڳدا ہووے
ݙٹھے نہ ون٘ڄ سڳدے ہوون
ݙٹھانہ ون٘ڄ سڳدا ہوویں
ݙٹھے نہ ون٘ڄ سڳدے ہووو
ݙٹھا نہ ون٘ڄ سڳدا ہوواں/ہووم
ݙٹھے نہ ون٘ڄ سڳدے ہوووں
مثبت
مونث
ݙٹھی ون٘ڄ سڳدی ہووے
ݙٹھیاں ون٘ڄ سڳدیاں ہوون
ݙٹھی ون٘ڄ سڳدی ہوویں
ݙٹھیاں ون٘ڄ سڳدیاں ہووو
ݙٹھی ون٘ڄ سڳدی ہوواں/ہووم
ݙٹھیاں ون٘ڄ سڳدیاں ہوووں
منفی
مونث
ݙٹھی نہ ون٘ڄ سڳدی ہووے
ݙٹھیاں نہ ون٘ڄ سڳدیاں ہوون
ݙٹھی نہ ون٘ڄ سڳدی ہوویں
ݙٹھیاں نہ ون٘ڄ سڳدیاں ہووو
ݙٹھی نہ ون٘ڄ سڳدی ہووم/ہوواں
ݙٹھیاں نہ ون٘ڄ سڳدیاں ہوووں
قاعدہ نمبر 11:مصدر متعدی کنوں فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ، ون٘ڄݨ مصدر کنوں فعل امر (ون٘ڄ) سڳݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام (سڳدا) ہووݨ مصدر کن فعل حال مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہوندے)۔ اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال امکانی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھیا ون٘ڄ سڳدا ہوندے، ݙٹھا ون٘ڄ سڳدا ہوندے، ماریا ون٘ڄ سڳدا ہوندے، کھا دا ون٘ڄ سڳدا ہوندے وغیرہ وغیرہ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ مارݨ مصدر متعدی کنوں فعل حال امکانی مجہول دی گردان کجھ ایں اے۔
مثبت
مذکر
ماریا ون٘ڄ سڳدا ہوندے
مارئیے ون٘ڄ سڳدے ہوندن
ماریا ون٘ڄ سڳدا ہوندیں
مارئیے ون٘ڄ سڳدے ہوندے وے/ ہوندو
ماریا ون٘ڄ سڳدا ہوندم/ہوندا
مارئیے ون٘ڄ سڳدے ہوندے سے
منفی
مذکر
ماریا نھیں ون٘ڄ سڳدا ہوندا
مارئیے نھن ون٘ڄ سڳدے ہوندے
ماریا نوھیں ون٘ڄ سڳدا ہوندا
مارئیے نوھے ون٘ڄ سڳدے ہوندے
ماریا نمھیں ون٘ڄ سڳدا ہوندا
مارئیے نِسے ون٘ڄ سڳدے ہوندے
مثبت
مونث
ماری ون٘ڄ سڳدی ہوندی ئِ
ماریاں ون٘ڄ سڳدیاں ہوندئین
ماری ون٘ڄ سڳدی ہوندیں
ماریاں ون٘ڄ سڳدیاں ہوندئیں وے/ ہوندو
ماری ون٘ڄ سڳدی ہوندی آں/ ہوندم
ماریاں ون٘ڄ سڳدیاں ہوندیاں سے
منفی
مونث
ماری نھیں ون٘ڄ سڳدی ہوندی
ماریاں نھن ون٘ڄ سڳدیاں ہوندیاں
ماری نوھیں ون٘ڄ سڳدی ہوندی
ماریاں نوھے ون٘ڄ سڳدیاں ہوندیاں
ماری نھم ون٘ڄ سڳدی ہوندی
ماریاں نِسے ون٘ڄ سڳدیاں ہوندیاں
قاعدہ نمبر12:مصدر متعدی کنوں فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ، ون٘ڄݨ مصدر کنوں فعل امر (ون٘ڄ) سڳݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام (سڳدا) پووݨ مصدر کنوںفعل ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پیا) ، ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہوسی) ۔ اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال امکانی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھیا ون٘ڄ سڳدا پیا ہوسی، ماریا ون٘ڄ سڳدا پیا ہوسی، ݙتا ون٘ڄ سڳدا پیا ہوسی، ݙٹھا ون٘ڄ سڳدا پیا ہوسی وغیر ہ وغیرہ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ مارݨ مصدر متعدی کنوں فعل حال امکانی مجہول دی گردان کجھ ایں ئِ۔
مثبت/منفی
مذکر/مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
مثبت
مذکر
ماریا ون٘ڄ سڳدا پیا ہوسی
مارئیے ون٘ڄ سڳدے پئے ہوسن
ماریا ون٘ڄ سڳدا پیا ہوسیں
مارئیے ون٘ڄ سڳدے پئے ہوسو
ماریا ون٘ڄ سڳدا پیا ہوساں
مارئیے ون٘ڄ سڳدے پئے ہوسوں
منفی
مذکر
ماریا نہ ون٘ڄ سڳدا پیا ہو سی
مارئیے نہ ون٘ڄ سڳدے پئے ہوسن
ماریا نہ ون٘ڄ سڳدا پیا ہوسیں
مارئیے نہ ون٘ڄ سڳدے پئے ہوسو
ماریا نہ ون٘ڄ سڳدا پیا ہوساں
مارئیے نہ ون٘ڄ سڳدے پئے ہوسوں
مثبت
مونث
ماری ون٘ڄ سڳدی پئی ہوسی
ماریاں ون٘ڄ سگدیاں پیاں ہوسن
ماری ون٘ڄ سڳدی پئی ہوسیں
ماریاں ون٘ڄ سڳدیاں پیاں ہوسو
ماری ون٘ڄ سڳدی پئی ہوساں
ماریاں ون٘ڄ سڳدیاں پیاں ہوسوں
منفی
مونث
ماری نہ ون٘ڄ سڳدی پئی ہوسی
ماریاں نہ ون٘ڄ سڳدیاں پیاں ہوسن
ماری نہ ون٘ڄ سڳدی پئی ہوسیں
ماریاں نہ ون٘ڄ سڳدیاں پیاں ہوسو
ماری نہ ون٘ڄ سڳدی پئی ہوساں
ماریاں نہ ون٘ڄ سڳدیاں پیاں ہوسوں
مصادر متعدی المتعدی کنوں فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ دے قاعدے:
قاعدہ نمبر13:مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ، ون٘ڄݨ مصدر کنوں فعل امر (ون٘ڄ) سڳݨ مصدر کنوں فعل حال مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (سڳدے) ، اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال امکانی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھوایا ون٘ڄ سڳدے، پڑھوایا ون٘ڄ سڳدے، مروایا ون٘ڄ سڳدے، کروایا ون٘ڄ سڳدے وغیرہ وغیرہ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ مصدر متعدی المتعدی مرواوݨ کنوں قاعدہ نمبر 13 دے مطابق فعل حال امکانی مجہول بݨا کرئیں قاعدہ نمبر 9 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر 14:مصدر متعدی المتعدی کن فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر متعدی المتعدی کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ، ون٘ڄݨ مصدر کن فعل امر (ون٘ڄ) سڳݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام (سڳدا) ، ہووݨ مصدر کن فعل مضارع دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہووے) ، اے سب آپت ئِ چ جوڑ ݙتے ون٘ڄن تاں فعل حال امکانی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھوایا ون٘ڄ سگدا ہووے، مروایا ون٘ڄ سڳدا ہووے، ݙکھایا ون٘ڄ سڳدا ہووے، منگوایا ون٘ڄ سڳدا ہووے وغیرہ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ سݙواوݨ مصدر کن فعل حال امکانی مجہول (سݙوایا ون٘ڄ سڳدا ہووے) قاعدہ نمبر 14 دے طابق بݨا کرئیں قاعدہ نمبر 10 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر15:مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں فعل ماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر ‘ون٘ڄݨ مصدر کنوں فعل امر (ون٘ڄ) سڳݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام (سڳدا) ہووݨ مصدر کنوں فعل حال مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہوندے) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں فعل حال امکانی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مروایا ون٘ڄ سڳدا ہوندے، لکھوایا ون٘ڄ سڳدا ہوندے ، پڑھوایا ون٘ڄ سڳدا ہوندے، منگوایا ون٘ڄ سڳدا ہوندے وغیرہ وغیرہ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ مرواوݨ مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال امکانی مجہول (مروایا ون٘ڄ سڳدا ہوندے) قاعدہ نمبر15 دے مطابق بݨا کرئیں قاعدہ نمبر11 دے مطابق گردان مشق دے طور تے خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر16:مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ سانگے ݙتے ہوئے مصدر متعدی المتعدی کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر‘ ون٘ڄݨ مصدر کنو ں فعل امر (ون٘ڄ) سڳݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام (سڳدا) پووݨ مصدر کنوں فعل ماضی طلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پیا) ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہوسی) اے سب آپت ئِ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال امکانی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مروایا ون٘ڄ سڳدا پیا ہوسی، منگوایا ون٘ڄ سڳدا پیا ہوسی، لکھوایا ون٘ڄ سڳداپیا ہوسی وغیرہ وغیرہ ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ ۔ کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال امکانی مجہول قاعدہ نمبر 16 دے مطابق بݨا کرئیں قاعدہ نمبر12 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
مصادر مجہول کن فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ دے قاعدے:
قاعدہ نمبر17:مصادر مجہول کن فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر مجہول کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ، سڳݨ مصدر کن فعل حال مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (سڳدے) ۔ اے آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال امکانی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مریج سڳدے ، لکھیج سڳدے، پڑھیج سڳدے، منگیج سڳدے وغیرہ وغیرہ ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ مریڄݨ مصدر مجہول کنوں فعل حال امکانی مجہول دی گردان کجھ ایں ئِ۔
مثبت
مذکر
مریج سڳدے
مریج سڳدن
مریج سڳدیں
مریج سڳدو /سڳدے وے
مریج سڳداں
مریج سڳدوں /سڳدے سے
منفی
مذکر
مریج نھیں سڳدا
مریج نھن سڳدے
مریج نوھیں سڳدا
مریج نوھے سڳدے
مریج نمھیں سڳدا
مریج نھِم سڳدا
مریج نِسے سڳدے
مثبت
مونث
مریج سڳدی ئِ
مریج سڳدئین
مریج سڳدیں
مریج سڳدئیں وے
مریج سڳدی آں
مریج سڳدئیں سے
منفی
مونث
مریج نھیں سڳدی
مریج نھن سڳدیاں
مریج نوھیں سڳدی
مریج نوھے سڳدیاں
مریج نمھیں سڳدی
مریج نھِم سڳدی
مریج نِسے سڳدیاں
قاعدہ نمبر18:مصادر مجہول کن فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر مجہول دی چھیکڑی ’’جݨ‘‘حذف کر ݙتی ون٘ڄے جو کجھ باقی بچدے او فعل ماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر ہے۔ جیویں جو مریجݨ کن (مری) لکھیڄݨ کن (لکھی) تے پڑھیڄݨکن پڑھی وغیرہ وغیرہ تے سڳݨ مصدر کن فعل حال مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (سڳدے) ، اے سب آپت
ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال امکانی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مری سڳدے، لکھی سڳدے، پڑھی سڳدے، منگی سڳدے وغیرہ وغیرہ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو ان٘ڄ تھیندی ئِ۔ سݙیجݨ مصدر کن فعل حال امکانی مجہول دی گردان ݙیکھو۔
مثبت/منفی
مذکر/مونث
واحدغائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
مثبت
مذکر
سݙیِ سڳدے
سݙی ِسڳدن
سݙیِ سڳدیں
سݙی سڳدو /سڳدے وے
سݙیِ سڳداں
سڈیِ سڳدوں /سڳدے سے
منفی
مذکر
سݙی نھیں سڳدا
سݙی نھِن سڳدے
سݙی نوھیں سڳدا
سݙی نوھے سڳدے
سݙی نمھیں سڳدا
سݙی نھِم سڳدا
سݙی نِسے سڳدے
مثبت
مونث
سݙی سڳدی ئِ
سݙی سڳدئین
سݙی سڳدیں
سݙی سڳدئیں وے
سݙی سڳدی آں
سݙی سڳدئیں سے
منفی
مونث
سݙی نھیں سڳدی
سݙی نھن سڳدیاں
سݙی نوھیں سڳدی
سݙی نوھے سڳدیاں
سݙی نمھیں /نھِم سڳدی
سݙی نِسے سڳدیاں
قاعدہ نمبر 19:کہیں وی مصدر مجہول کن فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر سڳݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام (سڳدا)‘ ہووݨ مصدر کن فعل مضارع معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہووے) ۔ اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال امکانی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مریج سڳدا ہووے، لٹیج سڳدا ہووے، منگیج سڳدا ہووے، وٹیج سڳدا ہووے وغیرہ وغیرہ۔ مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ کہیں وی مصدر مجہول کن فعل حال امکانی مجہول قاعدہ نمبر19 دے مطابق بݨا کرئیں قاعدہ نمبر ۱۷ تے قاعدہ نمبر 2 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر20:کہیں وی مصدر مجہول کن فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں قاعدہ نمبر 18 دے مطابق ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر گھِدا ون٘ڄے، سڳݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام (سڳدا) ہووݨ‘ مصدر کن فعل مضارع معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہووے) ۔ اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں فعل حال امکانی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مری سڳدا ہووے، منگی سڳدا ہووے، لکھی سڳدا ہووے، ونڈی سڳدا ہووے وغیرہ وغیرہ۔ مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ کہیں وی مصدر مجہول کن قاعدہ نمبر 20دے مطابق فعل حال امکانی مجہول بݨا کرئیں قاعدہ نمبر 18 تے قاعدہ نمبر2 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر21:کہیں وی مصدر مجہول کن فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر مجہول کن ماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر‘ قاعدہ نمبر17 دے مطابق ، سڳݨ مصدرکن اسم حالیہ نا تمام (سڳدا) ، ہووݨ مصدر کن فعل حال مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہوندے) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں فعل حال امکانی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مریج سڳدا ہوندے، لکھیج سڳدا ہوندے، منگیج سڳدا ہوندے وغیرہ وغیرہ۔ مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ کہیں وی مصدرمجہول کن قاعدہ نمبر21 دے مطابق فعل حال امکانی مجہول بݨا کرئیں قاعدہ نمبر17 تے قاعدہ نمبر3 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر22:کہیں وی مصدر مجہول کن فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر مجہول کن قاعدہ نمبر 18دے مطابق ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر گھدِا ون٘ڄے۔ سڳݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام (سڳدا) ہووݨ مصدر کنوں فعل حال مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہوندے)۔ اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں فعل حال امکانی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مری سڳدا ہوندے، لکھی سڳدا ہوندے، ونڈی سڳدا ہوندے وغیرہ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو ان٘ڄ تھیندی ئِ۔ کہیں وی مصدر مجہول کن فعل حال امکانی مجہول قاعدہ نمبر22 دے مطابق بݨا کرئیں قاعدہ نمبر18 تے قاعدہ نمبر 3دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر23:کہیں وی مصدر مجہول کن فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر مجہول کن قاعدہ نمبر 17 دے مطابق ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر گھِدا ون٘ڄے‘ سڳݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام (سڳدا) پووݨ مصدر کن فعل ماضی مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر (پیا) تے ہووݨ مصدر کنوں فعل مستقبل معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہوسی) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں فعل حال امکانی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مریج سڳدا پیا ہوسی، منگیج سڳدا پیا ہوسی، گھنیج سڳدا پیا ہوسی وغیرہ ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ کہیں وی مصدر مجہول کن قاعدہ نمبر 23 دے مطابق فعل حال امکانی مجہول بݨا کرئیں قاعدہ نمبر 17تے قاعدہ نمبر 4 دے مطابق گردان کیتی خود ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر 24:کہیںوی مصدر مجہول کن فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر مجہول کنوں قاعدہ نمبر 18دے مطابق ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر گھِدا ون٘ڄے‘ سڳݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام (سڳدا) پووݨ مصدر کن ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پیا) تے ہووݨ مصدر کن فعل مستقبل معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہوسی) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں فعل حال امکانی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مری سڳدا پیا ہوسی، لُٹی سڳدا پیاہوسی، منگی سڳدا پیا ہوسی، وِٹی سڳدا پیا ہوسی وغیرہ۔ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ کہیں وی مصدر مجہول کن قاعدہ نمبر24 دے مطابق فعل حال امکانی مجہول بݨا کرئیں قاعدہ نمبر18 تے قاعدہ نمبر 4دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
مصادر متعدی المتعدی مجہول کن فعل حال امکانی مجہول بݨاوݨ دے قاعدے:
طوالت دے پیش نظر مصادر متعدی المتعدی مجہول کن فعل حال امکانی مجہول دے بݨاوݨ دے قاعدے مختصر اً ݙتے ویندن۔ مشق دے طور تے اے قاعدے خود اخذ کیتے ون٘ڄن تے انھیں دی گردان وی خودکیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر 25
قاعدہ نمبر17 دے مطابق
منگویج سڳدے
لکھویج سڳدے وغیرہ
قاعدہ نمبر 26
قاعدہ نمبر 18 دے مطابق
منگوِی سڳدے
لکھوی سڳدے وغیرہ
قاعدہ نمبر 27
قاعدہ نمبر 20 دے مطابق
منگوِی سڳدا ہووے
لکھوِی سڳدا ہووے وغیرہ
قاعدہ نمبر 28
قاعدہ نمبر 19 دے مطابق
منگویج سڳدا ہووے
لکھویج سڳدا ہووے وغیرہ
قاعدہ نمبر 29
قاعدہ نمبر 21 دے مطابق
منگویج سڳدا ہوندے
لکھویج سڳدا ہوندے وغیرہ
قاعدہ نمبر 30
قاعدہ نمبر 22 دے مطابق
منگوی سڳدا ہوندے
لکھوی سڳددا ہوندے وغیرہ
قاعدہ نمبر31
قاعدہ نمبر 23 دے مطابق
منگویج سڳدا پیا ہوسی
لکھویج سڳڈا پیا ہوسی وغیرہ
قاعدہ نمبر 32
قاعدہ نمبر 24 دے مطابق
منگوی سڳدا پیا ہوسی
لکھوی سڳدا پیا ہوسی وغیرہ
____8فعل حال التزامی
تعریف:کہیں کم دا کرݨ یا تھیوݨ ٹُردے وقت (زمانہ موجودہ) وچ لازمی قرار ݙے ݙتا ون٘ڄے تاں اوکوں فعل حال التزامی آکھیا ویندے۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو۔
۱۔ امتحان کیتے تیاری کرݨی پوندی ء ِ
۲۔ ہر انسان تے آزمائش آوݨی ء ِ
۳۔ علم وہنر سکھݨ کیتے گھر کنو ں باہر ون٘ڄݨا پوندئِ
۴۔ ساکوں دوا داروں کیتے شہر آوݨا پئے ویندے
۵۔ مالدار آدمی کوں زکواۃ ضرور ݙیوݨی پوندی ئِ
۶۔ اڄ تیکوں ملتان کیوں ون٘ڄݨے؟
فعل حال التزامی معروف بݨاوݨ دے قاعدے:
قاعدہ نمبر1:کہیں وی مصدر (لازم ہووے یا متعدی ہووے) کن فعل حال التزامی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کن اسم استقبال (اسم استقبال کہیں وی مصدردی چھیکڑ ئِ چ الف ڳنڈھ ݙیوݨ نال بݨدے) بݨا کرئیں اُوندے اڳوں ہووݨ مصدر کن فعل ناقص ’’ہے‘‘یا وت یا ئے مجہول (ے)ڳنڈھ ݙویجے تاں فعل حال التزامی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو ون٘ڄݨا ہے یا ون٘ڄݨے، ݙیکھݨا ہے یا ݙیکھݨے، مرݨا ہے یا مرݨے وغیرہ مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ ون٘ڄݨ مصدر کن فعل حال التزامی معروف دی گردان ݙیکھو۔ ضمیر منفصل تے ضمیر متصل دی گردان وی انجو انج تھیندی ئِ۔
گردان نمبر1: مفعولی ضمیریں نال:
ضمیر
مثبت/منفی
مذکر/مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
منفصل
مثبت
مذکر ، مونث
اوکوں ون٘ڄݨے
انھیں کوں ون٘ڄݨے
تیکوں ون٘ڄݨے
تہاکوں ون٘ڄݨے
میکوں ون٘ڄݨے
اساکوں ون٘ڄݨے
منفصل
منفی
مذکر، مونث
اوکوں نھیں ون٘ڄݨا
انھیں کوں نھیں ون٘ڄݨا
تیکوں نھیں ون٘ڄݨا
تہاکوں نھیں ون٘ڄݨا
میکوں نھیں ون٘ڄݨا
اساکوں نھیں ون٘ڄݨا
2۔
گردان فاعلی
ضمیریں نال
منفصل
مثبت
مذکر
او ون٘ڄݨے
او ون٘ڄݨݨ
انھیں ون٘ڄݨے
توں ون٘ڄݨیں
تساں ون٘ڄݨے وے
میں ون٘ڄݨا ں
اساں ون٘ڄݨے سے
منفصل
منفی
مذکر
اونھیں ون٘ڄݨا
اونھیں ون٘ڄݨیں
انھیں نھیٔں ون٘ڄݨاں
توں نھیں ون٘ڄݨاں
تساں نھیں ون٘ڄݨے
تساں نھوے ون٘ڄݨے
تساں نھؤ ون٘ڄݨے
میں نھیں ون٘ڄݨاں
میں نھِم ون٘ڄݨاں
اساں نھیں /نسے ون٘ڄݨاں
منفصل
مثبت
مونث
او ون٘ڄݨی ئِ
او ون٘ڄݨین
انھیں ون٘ڄݨے
توں ون٘ڄݨی ایں
تساں ون٘ڄݨیں وے
میں ون٘ڄݨی آں
اساں ون٘ڄݨئیں سے
منفصل
منفی
مونث
اونھیں ون٘ڄݨی
اونھیں ون٘ڄݨیاں
او نھِن ون٘ڄݨیاں
انھیں نھیٔں ون٘ڄݨاں
توں نوھیں ون٘ڄݨی
توں نھیں ون٘ڄݨی
تساں نھیں / نِھوے ن٘ڄݨیاں
میں نھیں ون٘ڄݨی
میں نھِم/ نمھی ون٘ڄݨی
اساں نھیں/ نسے ون٘ڄݨیاں
متصل
مثبت
مذکر، مونث
ون٘ڄݨس
ون٘ڄیݨے نے
ون٘ڄݨی
ون٘ڄݨے وے
ون٘ڄݨم
ون٘ڄݨے سے
متصل
منفی
مذکر ، مونث
نِس ون٘ڄݨاں
نھنیں ون٘ڄݨاں
نوھی ون٘ڄݨاں
نوھے ون٘ڄݨاں
نھم /نمھیں ون٘ڄݨاں
نِسے ون٘ڄݨاں
گردان نمبر3:مونث مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ (پہلوں مفعولی ضمیریں نال تے وت فاعلی ضمیریں نال)
ضمیر منفصل
مثبت
مذکر مونث
اوکوں ون٘ڄݨا ہے
انھیں کوں ون٘ڄݨا ہے
تیکوں ون٘ڄݨا ہے
تہاکوں ون٘ڄݨا ہے
میکوں ون٘ڄݨا ہے
اساکوں ون٘ڄݨا ہے
ضمیر منفصل
منفی
مذکر مونث
اوکوں نھیں ون٘ڄݨا
انھیں کوں نھیں ون٘ڄݨا
تیکوں نھیں ون٘ڄݨا
تہاکوں نھیں ون٘ڄݨا
میکوں نھیں ون٘ڄݨا
اساکوں نھیں ون٘ڄݨا
ضمیر منفصل
مثبت
مذکر/ مونث
اوکوں ون٘ڄݨے
انھیں کوں ون٘ڄݨے
تیکوں ون٘ڄݨے
تہاکوں ون٘ڄݨے
میکوں ون٘ڄݨے
اساکوں ون٘ڄݨے
ضمیر منفصل
منفی
مذکر/مونث
اوکوں نھیں ون٘ڄݨاں
انھیں کوں نھیں ون٘ڄݨاں
تیکوں نھیں ون٘ڄݨاں
تہاکوں نھیں ون٘ڄݨا ں
تیکوں نھیں ون٘ڄݨا ں
اساکوں نھیں ون٘ڄݨا ں
ضمیر متصل
مثبت
مذکر مونث
ون٘ڄݨاں ہِس /ہووِس
ون٘ڄݨا ں ہِنیں
ون٘ڄݨا ہِوّی
ون٘ڄݨا ہِوّے
ون٘ڄݨا ہِمیں/ہم
ون٘ڄݨا ہسے
متصل
منفی
مذکر مونث
نِس ون٘ڄݨا/ نوھس ون٘ڄݨا
نھنیںون٘ڄݨا
نوھی ون٘ڄݨا
نوھے ون٘ڄݨا
نِھم/نمھیں ون٘ڄݨا
نِسے ون٘ڄݨا
گردان نمبر5:مذکر مونث دی گردان انجو انج نھیں تھیندی۔(فاعلی ضمیریں نال)
ضمیر
مثبت/
منفی
مذکر/
مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
منفصل
مثبت
مذکر/مونث
او/اُونہہ ون٘ڄݨے
اُنھیں ون٘ڄݨے
تئیں ون٘ڄݨے
تساں ون٘ڄݨے
میں ون٘ڄݨے
اساں ون٘ڄݨے
منفصل
منفی
مذکر/مونث
او/اُونہہ نھیں ون٘ڄݨا
انھیں نھیں ون٘ڄݨا
تئیں نھیں ون٘ڄݨا
تساں نھیں ون٘ڄݨا
میں نھیں ون٘ڄݨا
اساں نھیں ون٘ڄݨا
منفصل
مثبت
مذکر/مونث
او/اونہہ ون٘ڄݨا ہے
انھیں ون٘ڄݨا ہے
تئیں ون٘ڄݨا ہے
تساں ون٘ڄݨاں ہے
میں ون٘ڄݨا ہے
اساں ون٘ڄݨا ہے
منفصل
منفی
مذکر/مونث
او/اونہہ نھیں ون٘ڄݨا
انھیں نھیں ون٘ڄݨا
تئیں نھیں ون٘ڄݨا
تساں نھیں ون٘ڄݨا
میںنھیںن٘ڄݨا
اساں نھیں ون٘ڄݨا
مفصل
مثبت
مونث
اوون٘ڄݨی ہے
او ون٘ڄݨیاں ہن
توں ون٘ڄݨی ہیں
تساں ون٘ڄݨیاں ہو
میں ون٘ڄݨی ہاں
اساں ون٘ڄݨیاں ہیں
منفصل
منفی
مونث
او نھیں ون٘ڄݨی
او نھن ون٘ڄݨیاں
توں نھویں ون٘ڄݨی
تساں نھیں/ نھوے ون٘ڄݨیاں
میں نھم ون٘ڄݨی
اساں نھیں/ نسے ون٘ڄݨیاں
متصل
مثبت
مذکر/مونث
ون٘ڄݨا ہِوّس
ون٘ڄݨا ہِنّیں
ون٘ڄݨا ہِوّی
ون٘ڄݨا ہِوّے
ون٘ڄݨا ہِمیں
ون٘ڄݨا ہِسے
متصل
منفی
مذکر/مونث
ون٘ڄݨا نِوھس
ون٘ڄݨا نھنیں
ون٘ڄݨا نِوھی
ون٘ڄݨا نوِھے
ون٘ڄݨا نمھیں
ون٘ڄݨا نِسے
گردان نمبر6:مونث مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ء ِ۔(اضافی ضمیریں نال)
ضمیر منفصل
مثبت
مذکر
اوندا ون٘ڄݨا ہے
انھیں دا ون٘ڄݨا ہے
تیݙا ون٘ڄݨا ہے
تہاڈا ون٘ڄݨا ہے
میݙا ون٘ڄݨا ہے
اساݙا ون٘ڄݨا ہے
منفی
مذکر
اوندا ون٘ڄݨا نھیں
انھیں دا ون٘ڄݨا نھیں
تیݙا ون٘ڄݨا نھیں
تہاݙا ون٘ڄݨا نھیں
میݙا ون٘ڄݨا نھیں
اساݙا ون٘ڄݨا نھیں
مثبت
مونث
اوندی ون٘ڄݨی ہے
انھیں دی ون٘ڄݨی ہے
تیݙی ون٘ڄݨی ہے
تہاݙی ون٘ڄݨی ہے
میݙی ون٘ڄݨی ہے
اساݙی ون٘ڄݨی ہے
منفی
مونث
اوندی ون٘ڄݨی نھیں
انھیں دی ون٘ڄݨی نھیں
تیݙی ون٘ڄݨی نھیں
تہاݙی ون٘ڄݨی نھیں
میݙی ون٘ڄݨی نھیں
اساݙی ون٘ڄݨی نھیں
قاعدہ نمبر2:کہیں وی مصدر (لازم ہووے یا متعدی ہووے) کن فعل حال التزامی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کن اسم استقبال (قاعدہ نمبر ۱ دے مطابق) تے پووݨ مصدر کنوں فعل حال مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پوندے) یا اسم حالیہ نا تمام (پوندا) تے ہووݨ مصدر کن فعل ناقص’’ہے‘‘آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال التزامی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھݨا پوندے یا لکھݨا پوندا ہے، ون٘ڄݨا پوندے یا ون٘ڄݨا پوندا ہے، ݙیکھݨا پوندے یا ݙیکھݨا پوندا ہے۔ مونث مذکر تے ضمیر منفصل تے متصل دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔ آوݨ مصدر کن فعل حال التزامی معروف دی گردان ݙیکھو۔
گردان نمبر1:۔مونث مذکر دی گردان انجو ان٘ڄ نھیں تھیندی۔(مفعولی ضمیریں نال):
ضمیر
مثبت/منفی
مذکر /مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
منفصل
مثبت
مذکر /مونث
اوکوں آوݨا پوندے
انھیں کوں آوݨا پوندے
تیکوں آوݨا پوندے
تہاکوں آوݨا پوندے
میکوں آوݨا پوندے
اساکوں آوݨا پوندے
منفی
مذکر /مونث
اوکوں آوݨا نھیں پوندا
انھیں کوں آوݨا نھیں پوندا
تیکوں آوݨا نھیں پوندا
تہاکوں آوݨا نھیں پوندے
میکوں آوݨا نھیں پوندا
اساکوں آوݨا نھیں پوندا
متصل
مثب
مذکر /مونث
آوݨا پوندسِ
آوݨا پوندے نیں
آوݨا پوندی
آوݨا پوندے وے
آوݨا پوندم
آوݨا پندے سے
منفی
مذکر /مونث
آوݨا نِسی پوندا
آوݨا نِھنِیں پوندا
آوݨا نِوھی پوندا
آوݨا نِوھے پوندا
آوݨا نمھیں پوندا
آوݨا نِسے پوندا
گردان نمبر2:۔مذکر مونث دی گردان انجو ان٘ڄ نھیں تھیندی۔(مفعولی ضمیریں نال)
ضمیر
مثبت/
منفی
مذکر /مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
منفصل
مثبت
مذکر /مونث
اوکوں آوݨا پوندا ہے
انھیں کوں آوݨا پوندا ہے
تیکوں آوݨا پوندا ہے
تہاکوں آوݨا پوندا ہے
میکوں آوݨا پوندا ہے
اساکوں آوݨا پوندا ہے
منفصل
منفی
مذکر /مونث
اوکوں آوݨا نھیں پوندا
انھیں کوں آوݨانھیں پوندا
تیکوں آوݨا نھیں پوندا
تہاکوں آوݨا نھیں پوندا
میکوں آوݨا نھیں پوندا
اساکوں آوݨا نھیں پوندا
متصل
مثبت
مذکر /مونث
آوݨا پوندا ہِسی/ہوِس
آوݨا پوندا ہِنیں
آوݨا پوندا ہوِی
آوݨا پوندا ہِوے
آوݨا پوندا ہِمیں
آوݨا پوندا ہِسے
متصل
منفی
مذکر /مونث
آوݨا نِسی /نوِھس پوندا
آوݨا نِنھیں پوندا
آوݨا نِوھی پوندا
آوݨا نِوھے پوندا
آوݨا نمھیں پوندا
آوݨا نِسے پوندا
قاعدہ نمبر3:کہیں وی مصدر (لازم یا متعدی) کنوں فعل حال التزامی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں اسم استقبال (قاعدہ نمبر ۱ دے مطابق) پووݨ مصدر کنوں ماضی قریب معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پئے) ون٘ڄݨ مصدر کنوں فعل حال مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب (ویندے) ، اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں فعل حال التزامی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو آوݨا پئے ویندے، ون٘ڄݨا پئے ویندے، لکھݨا پئے ویندے وغیرہ یا وت اسم استقبال تے پووݨ مصدر کن ماضی قریب معروف دے صیغے واحد غائب مذکر (پئے) دے بعد ون٘ڄݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام (ویندا) تے ہووݨ مصدر کن فعل ناقص’’ہے‘‘جوڑ ݙیوݨ نال وی فعل حال التزامی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو آوݨا پئے ویندا ہے، ون٘ڄݨا پئے ویندا ہے، لکھݨا پئے ویندا ہے وغیرہ۔ لکھݨ مصدر کن گردان ݙیکھو ۔ مذکر مونث دی گردان انجو انج نھیں تھیندی۔
گردان نمبر1: مونث مذکر دی گردان انجو انج نھیں تھیندی۔(مفعولی ضمیریں نال):
ضمیر منفصل
مثبت
مذکر، مونث
اوکوں لکھݨا پئے ویندے
انھیں کوں لکھݨا پئے ویندے
تیکوں لکھݨا پئے ویندے
تہاکوں لکھݨا پئے ویندے
میکوں لکھݨا پئے ویندے
اساکوں لکھݨا پئے ویندے
ضمیر منفصل
منفی
مذکر ،مونث
اوکوں لکھݨا نھیں پئے ویندا
انھیں کوں لکھݨا نھیں پئے ویندا
تیکوں لکھݨا نھیں پئے ویندا
تہاکوں لکھݨا نھیں پئے ویندا
میکوں لکھݨا نھیں پئے ویندا
اساکوں لکھݨا نھیں پئے ویندا
ضمیر متصل
مثبت
مذکر ،مونث
لکھݨا پئے ویندِس
لکھݨا پئے ویندے نیں
لکھݨا پئے ویندی
لکھݨا پئے ویندے وے
لکھݨا پئے ویندِم
لکھݨا پئے ویندے سے
ضمیر متصل
مثبت
مذکر،مونث
لکھݨا نِس پئے ویندا
لکھݨا نِنھیں پئے ویندا
لکھݨا نِوھی پئے ویندا
لکھݨا نوِھے پئے ویندا
لکھݨا نمھیں پئے ویندا
لکھݨا نِسے پئے ویندا
گردان نمبر2:۔مذکر مونث دی گردان انجو ان٘ڄ نھیں تھیندی۔(مفعولی ضمیریں نال):
منفصل
مثبت
مذکر، مونث
اوکوں لکھݨا پئے ویندا ہے
انھیں کوں لکھݨا پئے ویندا ہے
تیکوں لکھݨا پئے ویندا ہے
تہاکوں لکھݨا پئے ویندا ہے
میکوں لکھݨا پئے ویندا ہے
اساکوں لکھݨا پئے ویندا ہے
منفصل
منفی
مذکر، مونث
اوکوں لکھݨا نھیں پئے ویندا
انھیں کوں لکھݨا نھیں پئے ویندا
تیکوں لکھݨا نھیں پئے ویندا
تہاکوں لکھݨا نھیں پئے ویندا
میکوں لکھݨا نھیں پئے ویندا
اساکوں لکھݨا نھیں پئے ویندا
متصل
مثبت
مذکر، مونث
لکھݨا پئے ویندا ہِس/ہوِس
لکھݨا پئے ویندا ہنیں
لکھݨا پئے ویندا ہِوّی
لکھݨا پئے ویندا ہِوّے
لکھݨا پئے ویندا ہِمّیں
لکھݨا پئے ویندا ہِسے
متصل
منفی
مذکر، مونث
لکھݨا نِسی /نوھس پئے ویندا
لکھݨا ننھیں پئے ویندا
لکھݨا نوِھی پئے ویندا
لکھݨا نوِھے پئے ویندا
لکھݨا نمھیں پئے ویندا
لکھݨا ں نِسے پئے ویندا
قاعدہ نمبر4:کہیں وی مصدر (لازم ہووے یا متعدی) کنوں فعل حال التزامی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں اسم
استقبال تے ہووݨ مصدر کنوں فعل حال مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہوندے) ، آپت ئِ چ ڳنڈھ کرئیں فعل حال التزامی معروف بݨایا ون٘ڄ سڳدے۔ جیویں جو ون٘ڄݨا ہوندے، لکھݨا ہوندے، پڑھݨا ہوندے، ونڈݨا ہوندے وغیرہ یا وت اسم استقبال دے بعد ہووݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام (ہوندا) تے ہووݨ مصدر کن فعل ناقص ’’ہے‘‘ڳنڈھݨ نال وی فعل حال التزامی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھݨا ہوندا ہے، ون٘ڄݨا ہوندا ہے، پڑھݨا ہوندا ہے وغیرہ۔ آوݨ مصدر کنوں گردان کجھ ایں ہے۔
گردان نمبر1: مونث تے مذکر دی گردان انجو انج نھیں تھیندی۔(مفعولی/فاعلی ضمیریں نال)
ضمیر
مثبت/منفی
مذکر/مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
منفصل
مفعولی
مثبت
مذکر/مونث
اوکوں آوݨا ہوندے
انھیں کوں آوݨا ہوندے
تیکوں آوݨا ہوندے
تہاکوں آوݨا ہوندے
میکوں آوݨا ہوندے
اساکوں آوݨا ہوندے
منفصل
مفعولی
منفی
مذکر/مونث
اوکوں آوݨا نھیں ہوندا
انھیں کوں آوݨا نھیں ہوندا
تیکوں آوݨا نھیں ہوندا
تہاکوں آوݨا نھیں ہوندا
میکوں آوݨا نھیں ہوندا
اساکوں آوݨا نھیں ہوندا
منفصل
فاعلی
مثبت
مذکر/مونث
او/اُونہہ آوݨا ہوندے
انھیں آوݨا ہوندے
تئیں آوݨا ہوندے
تساں آوݨاہوندے
میں آوݨا ہوندے
اساکوں آوݨا ہوندے
منفصل
فاعلی
منفی
مذکر/مونث
او/اُونہہ آوݨا نھیں ہوندا
انھیں آوݨا نھیں ہوندا
تئیں آوݨا نھیں ہوندا
تساں آوݨا نھیں ہوندا
میں آوݨا نھیں ہوندا
اساں آوݨا نھیں ہوندا
متصل
مثبت
مذکر/مونث
آوݨا ہوندِس
آوݨا ہوندے نیں
آوݨا ہوندی
آوݨا ہوندے وے
آوݨا ہوندِم
آوݨا ہوندے سے
فاعلی/
مفعولی
منفی
مذکر/مونث
آوݨا نِس ہوندا
آوݨا ننھیں ہوندا
آوݨا نوِھی ہوندا
آوݨا نوھے ہوندا
آوݨا نِوھم ہوندا
آوݨا نِسے ہوندا
گردان نمبر2: مونث تے مذکر دی گردان انجو انج نھیں تھیندی۔(مفعولی ضمیریں نال)
ضمیر منفصل
مثبت
مذکر،مونث
اوکوں آوݨا ہوندا ہے
انھیں کوں آوݨا ہوندا ہے
تیکوں آوݨا ہوندا ہے
تہاکوں آوݨا ہوندا ہے
میکوں آوݨا ہوندا ہے
اساکوں آوݨا ہوندا ہے
منفصل
منفی
مذکر،مونث
اوکوں آوݨا نھیں ہوندا
انھیں کوں آوݨا نھیں ہوندا
تیکوں آوݨا نھیں ہوندا
تہاکوں آوݨا نھیں ہوندا
میکوں آوݨا نھیں ہوندا
اساکوں آوݨا نھیں ہوندا
متصل
مثبت
مذکر،مونث
آوݨا ہوندا ہِس/ہوِس
آوݨا ہوندا ہِنّیں
آوݨا ہوندا ہِوّی
آوݨا ہوندا ہِوّے
آوݨا ہوندا ہِمیں
آوݨاہسّے ہوندا
متصل
منفی
مذکر،مونث
آوݨا نِس/نوِھس ہوندا
آوݨا ننھیں ہوندا
آوݨا نِوھی ہوندا
آوݨا نِوھے ہوندا
آوݨا نمھیں ہوندا
آوݨانِسے ہوندا
قاعدہ نمبر5:کہیں وی مصدر (لازم ہووے یا متعدی ہووے) کنوں فعل حال التزامی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں اسم استقبال تے تھیوݨ مصدر کنوں فعل حال مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر (تھیندے) کوں آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال التزامی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھݨا تھیندے، پڑھݨا تھیندے، آوݨا تھیندے وغیرہ یا وت اسم استقبال دے بعد تھیوݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام (تھیندا) تے ہووݨ مصدر کنوں فعل ناقص "ہے"آوݨا تھیندا ہے، ون٘ڄݨا تھیندا ہے وغیرہ۔ دُرکݨ مصدر کنوں گردان کجھ ایں تھیندی ئِ۔
گردان نمبر1: مونث تے مذکر دی گردان انجو انج نھیں تھیندی۔(مفعولی ضمیریں نال)
ضمیر
مثبت/منفی
مذکر/مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
منفصل
مثبت
مذکر/مونث
اوکوں درکݨا تھیندے
انھیں کوں درکݨا تھیندے
تیکوں درکݨا تھیندے
تہاکوں درکݨا تھیندے
میکوں درکݨا تھیندے
اساکوں درکݨا تھیندے
منفی
مذکر/مونث
اوکوں درکݨا نھیں تھیندا
انھیں کوں درکݨا نھیں تھیندا
تیکوں درکݨا نھیں تھیندا
تہاکوں درکݨا نھیں تھیندا
میکوں درکݨا نھیں تھیندا
اساکوں درکݨا نھیں تھیندا
متصل
مثبت
مذکر/مونث
درکݨا تھیندِس
درکݨا تھیندے نیں
درکݨا تھیندی
درکݨا تھیندے وے
درکݨا تھیندِم
درکݨا تھیندے سے
منفی
مذکر/مونث
درکݨا نِس تھیندا
درکݨا ننھیں تھیندا
درکݨا نوِھی تھیندا
درکݨا نوِھے تھیندا
درکݨا نمھیں تھیندا
درکݨا نِسے تھیندا
گردان نمبر2: مونث تے مذکر دی گردان انجوانج نھیں تھیندی۔(مفعولی ضمیریں نال)
منفصل
مثبت
مذکر،مونث
اوکوں درکݨا تھیندا ہے
انھیں کوں درکݨا تھیندا ہے
تیکوں درکݨا تھیندا ہے
تہاکوں درکݨا تھیندا ہے
میکوں درکݨا تھیندا ہے
اساکوں درکݨا تھیندا ہے
منفی
مذکر ، مونث
اوکوں درکݨا نھیں تھیندا
انھیں کوں درکݨا نھیں تھیندا
تیکوں درکݨا نھیں تھیندا
تہاکوں درکݨا نھیں تھیندا
میکوں درکݨا نھیں تھیندا
اساکوں درکݨا نھیں تھیندا
مثب
مذکر، مونث
درکݨا تھیندا ہِس/ہوِس
درکݨا تھیندا ہَنیں
درکݨا تھیندا ہوِی
درکݨا تھیندا ہوِے
درکݨا تھیندا ہوِم
درکݨا تھیندا ہِسے
منفی
درکݨا نِس/نوِھس تھیندا
درکݨا ننھیں تھیندا
درکݨا نوِھی تھیندا
درکݨ نوِھے تھیندا
درکݨا نمھیں تھیندا
درکݨا نِسے تھیندا
گردان نمبر3: مصدر آوݨ کن اضافی ضمیریں نال گردان کجھ ایں تھیسی۔ اوندا آوݨا تھیندے، انھیں دا آوݨا تھیندے، تیݙا آوݨا تھیندے ، تہاݙا آوݨا تھیندے، میݙا آوݨا تھیندے اساݙا آوݨا تھیندے، مونث دی گردان اوندی آوݨی تھیندی ئِ ، انھیں دی آوݨی تھیندی ئِ ، تیݙی آوݨی تھیندی ئِ، تہاݙی آوݨی تھیندی ئِ، میݙی آوݨی تھیندی ئِ، اساݙی آوݨی تھیندی ئِ۔
منفی گردان:
اوندا آوݨا نھیں تھیندا
انھیں دا آوݨا نھیں تھیندا
تیݙا آوݨا نھیں تھیندا
تہاݙا آوݨا نھیں تھیندا
میݙا آوݨا نھیں تھیندا
اساݙا آوݨا نھیں تھیندا
متصل ضمیریں نال گردان:
آوݨا تھیندِس
آوݨا تھیندے نیں
آوݨا تھیندی
آوݨا تھیندے وے
آوݨا تھیندے نیں
آوݨا تھیندے سے
منفی گردان:
آوݨا نِس /نھوِس تھیندا
آوݨا ننھیں تھیندا
آوݨا نھوی تھیندا
آوݨا نھوے تھیندا
آوݨا نِمھی/ نھِم تھیندا
آوݨا نِسے تھیندا
ایویں ای درکݨ مصدر کنوں فعل حال التزامی معروف دی گردان مفعولی ضمیریں نال گردان نمبر 1 ‘ 2 دے مطابق خود کیتی ون٘ڄے۔
مصادر متعدی المتعدی کن فعل حال التزامی معروف بݨاوݨ دے قاعدے:
قاعدہ نمبر4:کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال التزامی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں اسم استقبال بݨا کرئیں اوندے چھیکڑی الف کوں حذف کر کے اوندی جا تے یائے مجہول (ے) ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال التزامی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو منگواوݨے، لکھواوݨے، بݨواوݨے وغیرہ یا وت ݙتے ہوئے مصدر کنوں اسم استقبال تے ہووݨ مصدر کنو ں فعل ناقص’’ہے‘‘آپت ئِ چ ڳنݙھ ݙیوݨ نال فعل حال التزامی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو منگواوݨا ہے، لکھواوݨا ہے، بݨواوݨا ہے وغیرہ ۔ منگواوݨ مصدر کن فعل حال التزامی معروف دی گردان کجھ ایں تھیندی ئِ۔
گردان نمبر1: مونث تے مذکر دی گردان انجو انج نھیں تھیندی۔(گردان مفعولی تے فاعلی ضمیریں نال کیتی ویندی پئی ئِ)
ضمیر منفصل
مفعولی
مثبت
مذکر،مونث
اوکوں منگواوݨے
انھیں کوں منگواوݨے
تیکوں منگواوݨے
تہاکوں منگواوݨے
میکوں منگواوݨے
اساکوں منگواوݨے
ضمیر منفصل
ً
منفی
مذکر،مونث
اوکوں نھیں منگواوݨا
انھیں کوں نھیں منگواوݨا
تیکوں نھیں منگواوݨا
تہاکوں نھیں منگواوݨا
میکوں نھیں منگواوݨا
اساکوں نھیں منگواوݨا
ضمیر منفصل
فاعلی
مثبت
مذکر،مونث
اونہہ منگواوݨے
انھیں منگواوݨے
تئیں منگواوݨے
تساں منگواوݨے
میں منگواوݨے
اساں منگواوݨے
ضمیر منفصل
ً
منفی
مذکر،مونث
اونہہ نھیں منگواوݨا
انھیں نھیں منگواوݨا
تئیں نھیں منگواوݨا
تساں نھیں منگواوݨا
میں نھیں منگواوݨا
اساں نھیں منگواوݨا
ضمیر متصل
مثبت
مذکر،مونث
منگواوݨس
منگواوݨے نیں
منگواوݨی
منگواوݨے وے
منگواوݨم
منگواوݨے سے
ضمیر متصل
منفی
مذکر،مونث
نِس /نوھس منگواوݨا
ننھیں منگواوݨا
نوِھی منگواݨا
نوِھے منگواوݨا
نمھیں منگواوݨا
نِسے منگواوݨا
گردان نمبر2:۔مونث تے مذکر دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔(مفعولی تے فاعلی ضمیریں نال گردان)
ضمیر
مثبت
/منفی
مذکر
/مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
منفصل
مفعولی
مثبت
مذکر
اوکوں منگواوݨا ہے
انھیں کوں منگواوݨا ہے
تیکوں منگواوݨا ہے
تہاکوں منگواوݨا ہے
میکوں منگواوݨا ہے
اساکوں منگواوݨا ہے
منفصل
ً
منفی
مذکر
اوکوں نھیں منگواوݨا
انھیں کوں نھیں منگواوݨا
تیکوں نھیں منگواوݨا
تہاکوں نھیں منگواوݨا
میکوں نھیں منگواوݨا
اساکوں نھیں منگواوݨا
منفصل
ً
مثبت
مونث
اوکوں منگواوݨی ہے
انھیں کوں منگواوݨی ہے
تیکوں منگواوݨی ہے
تہاکوں منگواوݨی ہے
میکوں منگواوݨی ہے
اساکوں منگواوݨی ہے
منفصل
ً
منفی
مونث
اوکوں نھیں منگواوݨی
انھیں کوں نھیں منگواوݨی
تیکوں نھیں منگواوݨی
تہاکوں نھیں منگواوݨی
میکوں نھیں منگواوݨی
اساکوں نھیں منگواوݨی
منفصل
فاعلی
مثبت
مونث
اونہہ منگواوݨی ہے
انھیں منگواوݨی ہے
تئیں منگواوݨی ہے
تساں منگواوݨی ہے
میں منگواوݨی ہے
اساں منگواوݨی ہے
منفصل
ً
منفی
مونث
اونہہ نھیں منگواوݨی
انھیں نھیں منگواوݨی
تئیں نھیں منگواوݨی
تساں نھیں منگواوݨی
میں نھیں منگواوݨی
اساں نھیں منگواوݨی
متصل
مثبت
مونث
منگواوݨی ہِس/ِہوّس
منگواوݨی ہِنّیں
منگواوݨی ہِوّی
منگواونٹی ہِوّے
منگواوݨی ہم،
منگواوݨی ہِسّے
متصل
منفی
مونث
نِس /نوِھس منگواوݨی
نِنھیں منگواوݨی
نوھی منگواوݨی
نوھے منگواوݨی
نمھیں منگواوݨی
نِسے منگواوݨی
متصل
مثبت
مذکر
منگواوݨا ہِس/ہِوّس
منگواوݨا ہِنّیں
منگواوݨا ِہوّی
منگواوݨا ہِوّے
منگواوݨا ہِمیں/ ہِم
منگواوݨا ہِسّے
متصل
منفی
مذکر
نِس/نوِھس منگواوݨا
نِنھیں منگواوݨا
نوھی منگواوݨا
نوھے منگواوݨا
نمھیں منگواوݨا
نِسے منگواوݨا
قاعدہ نمبر7:کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال التزامی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہووے مصدر کنوں اسم استقبال تے پووݨ مصدر کنوں فعل حال مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر (پوندے) انھیں کوں ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال التزامی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھواوݨا پوندے، منگواوݨا پوندے، نچواوݨا پوندے وغیرہ تے یا وت اسم استقبال دے بعد پووݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام (پوندا) تے ہووݨ مصدر کنوں فعل ناقص’’ہے‘‘اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں فعل حال التزامی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھواوݨا پوندا ہے ، منگواوݨا پوندا ہے ، نچواوݨا پوندا ہے۔ کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال التزامی معروف قاعدہ نمبر 7 دے مطابق بݨا کرئیں قاعدہ نمبر 2 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر 8:کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال التزامی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر متعدی المتعدی کنوں اسم استقبال ، پووݨ مصدر کنوں ماضی قریب معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پئے) ون٘ڄݨ مصدر کنوںفعل حال مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ویندے) اے آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال التزامی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھواوݨا پئے ویندے، منگواوݨا پئے ویندے ، نچواوݨا پئے ویندے وغیرہ تے یا وت اسم استقبال دے بعد اُتے ݙتے ڳئے پووݨ مصدر کنوں ماضی قریب معروف (پئے) ون٘ڄݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام (ویندا) تے ہووݨ مصدر کنوں فعل ناقص’’ہے‘‘اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال التزامی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھواوݨا پئے ویندا ہے، منگواوݨا پئے ویندا ہے، نچواوݨا پئے ویندا ہے وغیرہ۔ کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کن فعل حال التزامی معروف قاعدہ نمبر 8 دے مطابق بݨا کرئیں قاعدہ نمبر 3دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر9:کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال التزامی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر متعدی المتعدی کنوں اسم استقبال تے ہووݨ مصدر کنوں فعل حال مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ہوندے) آپت ء ِچ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال التزامی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھواوݨا ہوندے، منگواوݨا ہوندے، نچواوݨا ہوندے وغیرہ تے یا وت اسم استقبال دے بعد ہووݨ مصدر کنوں اس حالیہ نا تمام(ہوندا) تے فعل ناقص(ہے) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال التزامی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھواوݨا ہوندا ہے، منگواوݨا ہوندا ہے تے نچواوݨا ہوندا ہے وغیرہ۔کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کن قاعدہ نمبر9دے مطابق فعل حال التزامی معروف بݨا کرئیں قاعدہ نمبر4 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر10:کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوںفعل حال التزامی معروف بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر متعدی المتعدی کنوں اسم استقبال تے تھیوݨ مصدر کنوں فعل حال مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (تھیندے) آپت ء ِ چ جوڑ کرئیں فعل حال التزامی معروف بݨایا ون٘ڄ سڳدے۔ جیویں جو لکھواوݨا تھیندے، منگواوݨا تھیندے، نچواوݨا تھیندے وغیرہ۔ تے یاوت اسم استقبال دے بعد تھیوݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام (تھیندا) تے ہووݨ مصدر کن فعل ناقص’’ہے‘‘کوں آپ ء ِچ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال التزامی معروف بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھواوݨا تھیندا ہے، منگواوݨا تھیندا ہے، تے نچواوݨا تھیندا ہے۔ کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال التزامی معروف قاعدہ نمبر 10 دے مطابق بݨا کرئیں قاعدہ نمبر5دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
فعل حال التزامی مجہول بݨاوݨ دے قاعدے :
قاعدہ نمبر11:کہیں وی مصدر متعدی کنوں (اے ڳالھ یاد رہوے جو فعل التزامی مجہول لازم مصادر کن نھیں بݨ سڳدا) فعل حال التزامی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر متعدی کنوں ماضی مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر تے ون٘ڄݨ مصدر کنوں بݨئے ہوئے اسم استقبال دے چھیکڑی الف کوں یائے مجہول ء ِچ (ے) تبدیل کر کے انھیں کوں ہک ٻئے نال ڳنڈھ کرئیں فعل حال التزامی مجہول بݨایا ون٘ڄ سڳدے۔ جیویں جو ماریا ون٘ڄݨے، لکھیا ون٘ڄݨے، پڑھیا ون٘ڄݨے، دھوتا ون٘ڄݨے وغیرہ۔ یا وت ون٘ڄݨ مصدر کن بݨݨ آلے اسم استقبال دے اڳوں مصدر ہووݨ کنوں فعل ناقص’’ہے‘‘دی جُڑت نال فعل حال التزامی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو ماریا ون٘ڄݨا ہے، لکھیا ون٘ڄݨا ہے، پڑھیا ون٘ڄݨا ہے وغیرہ۔ مارݨ مصدر کن بݨݨ آلے قاعدہ نمبر11 دے مطابق فعل حال التزامی مجہول دی گردان کجھ ایں ء ِ۔
گردان نمبر1:۔مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیندی ئِ۔
مثبت/
منفی
مذکر
/مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
مثبت
مذکر
ماریا ون٘ڄݨے
مارئیے ون٘ڄݨݨ
ماریا ون٘ڄݨیں
مارئیے ون٘ڄݨے وے
ماریا ون٘ڄݨاں
مارئیے ون٘ڄݨے سے
منفی
مذکر
ماریا نھیں ون٘ڄݨا
مارئیے نھِن ون٘ڄݨیں
ماریا نوھیں ون٘ڄݨا
مارئیے نوھے ون٘ڄݨے
ماریانمھیں ون٘ڄݨاں
مارئیے نِسے ون٘ڄݨے
مثبت
مونث
ماری ون٘ڄݨی ئِ
ماریاں ون٘ڄݨئین
ماری ون٘ڄݨیں
ماریاں ون٘ڄݨئیں وے
ماری ون٘ڄݨی آں
ماریاں ون٘ڄݨئیں سے
منفی
مونث
ماری نھیں ون٘ڄݨی
ماریاں نِھن ون٘ڄݨیاں
ماری نوِھیں ون٘ڄݨی
ماریاں نوِھے ون٘ڄݨیاں
ماری نمھیں ون٘ڄݨی
ماریاں نِسے ون٘ڄݨیاں
گردان نمبر2: مذکر تے مونث دی گردان انجو انج تھیندی ئِ:
مثبت
مذکر
ماریا ون٘ڄݨا ہے
مارئیے ون٘ڄݨے ہن
ماریا ون٘ڄݨا ہیں
مارئیے ون٘ڄݨے ہو
ماریا ون٘ڄݨا ہاں
مارئیے ون٘ڄݨے ہیں
منفی
مذکر
ماریا نھیں ون٘ڄݨاں
مارئیے نھیں ون٘ڄݨے
ماریا نھیں ون٘ڄݨاں
مارئیے نھئو ون٘ڄݨے
ماریانمھیں ون٘ڄݨاں
مارئیے نھیں ون٘ڄݨے
منفی
مذکر
-
مارئیے نھن ون٘ڄݨے
ماریا نوھیں ون٘ڄݨاں
مارئیے نوھے ون٘ڄݨے
ماریا نھم ون٘ڄݨاں
مارئیے نِسے ون٘ڄݨے
مثبت
مونث
ماری ون٘ڄݨی ہے
ماریاں ون٘ڄݨےاں ہن
ماری ون٘ڄݨی ہیں
ماریاں ون٘ڄݨےاں ہو
ماری ون٘ڄݨی ہاں
ماریاں ون٘ڄݨےاں ہیں
منفی
مونث
ماری نھیں ون٘ڄݨی
ماریاں نھن ون٘ڄݨیاں
ماری نوھیں ون٘ڄݨی
ماریاں نوھے ون٘ڄݨےاں
ماری نمھیں ون٘ڄݨی
ماریاں نِسے ون٘ڄݨےاں
قاعدہ نمبر12:کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کن فعل حال التزامی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر متعدی المتعدی کنوں ماضی معروف دے صیغے واحد غائب مذکر نال جے کر ون٘ڄݨ مصدر کنوں بݨیے ہوئے اسم استقبال دے چھیکڑی الف کوں یائے مجہول(ے) وچ بدل کرئیں جوڑ ݙتا ون٘ڄے تاں فعل حال التزامی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مروایا ون٘ڄݨے، لکھوایا ون٘ڄݨے، منگوایا ون٘ڄݨے وغیرہ تے یا وت ون٘ڄݨ مصدر کنوں بݨئے ہوئے اسم استقبال (ون٘ڄݨا) دے اڳوں ہووݨ مصدر کنوں فعل ناقص’’ہے‘‘ڳنڈھ کرئیں فعل حال التزامی مجہول بݨایا ون٘ڄ سڳدے ۔ جیویں جو مروایا ون٘ڄݨا ہے، لکھوایا ون٘ڄݨا ہے، منگوایا ون٘ڄݨا ہے وغیرہ۔ کہیں وی مصدر متعدی المتعدی کنوں فعل حال التزامی مجہول قاعدہ نمبر12 دے مطابق بݨا کرئیں قاعدہ نمبر 11 دے مطابق گردان مشق دے طور تے خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر13:کہیں وی مصدر مجہول کن فعل حال التزامی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر مجہول کن اسم استقبال تے پووݨ مصدر کنوں فعل حال مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر ۔ اے آپت ئِ چ جوڑ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال التزامی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مریجݨا پوندے، لکھیجݨا پوندے، پڑھیجݨا پوندے وغیرہ وغیرہ تے یا وت اسم استقبال پووݨ مصدر کنوں اسم حالیہ نا تمام (پوندا)تے ہووݨ مصدر کنوں فعل ناقص (ہے) اے سب آپت ئِ چ جوڑ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال التزامی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مریجݨا پوندا ہے، لکھیجݨا پوندا ہے، پڑھیجݨا پوندا ہے وغیرہ۔ کہیں وی مصدر مجہول کن فعل حال التزامی مجہول قاعدہ نمبر 13دے مطابق بݨا کرئیں قاعدہ نمبر2 دے مطابق گردان مشق دے طور تے خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر14:کہیں وی مصدر مجہول کن فعل حال التزامی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر مجہول دی مصدر ی علامت ’’ݨ‘‘کوں حذف کر ݙتا ون٘ڄے ۔ جو کجھ باقی بچے اُوندے اڳوں ون٘ڄݨ مصدر کن اسم استقبال (ون٘ڄݨا) تے پووݨ مصدر کنوں فعل حال مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پوندے) کوں آپت ئِ چ جوڑ ݙتا ون٘ڄے تاں وت فعل حال التزامی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مریج ون٘ڄݨا پوندے، بھنیج ون٘ڄݨاں پوندے، پڑھیج ون٘ڄݨاں پوندے وغیرہ تے یا وت اسم استقبال دے بعد پووݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تما م (پوندا) تے ہووݨ مصدر کن فعل ناقص’’ہے‘‘ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال التزامی مجہول بݨ ویندے جیویں جو مریج ون٘ڄݨا پوندا ہے، نپیج ون٘ڄݨاں پوندا ہے، پڑھیج ون٘ڄݨاں پوندا ہے وغیرہ ۔ مریجݨ مصدر مجہول کنوں فعل حال التزامی مجہول قاعدہ نمبر14 دے مطابق گردان کجھ ایں تھیسی۔
گردان نمبر1: مذکر تے مونث دی گردان انجو ان٘ڄ نھیں تھیندی۔(مفعولی تے فاعلی ضمیریں نال)
ضمیر
مثبت/منفی
مذکر/مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
منفصل
مفعولی
مثبت
مذکر/مونث
اوکوں مریج ون٘ڄݨا پوندے
انھیں کوں مریج ون٘ڄݨا پوندے
تیکوں مریج ون٘ڄݨا پوندے
تہاکوں مریج ون٘ڄݨا پوندے
میکوں مریج ون٘ڄݨا پوندے
اساکوں مریج ون٘ڄݨا پوندے
منفصل
ً
منفی
مذکر/مونث
اوکوں مریج ون٘ڄݨا نھیں پوندا
انھیں کوں مریج ون٘ڄݨا نھیں پوندا
تیکوں مریج ون٘ڄݨا نھیں پوندا
تہاکوں مریج ون٘ڄݨا نھیں پوندا
میکوں مریج ون٘ڄݨا نھیں پوندا
اساکوں مریج ون٘ڄݨا نھیں پوندا
منفصل
فاعلی
مثبت
مذکر/مونث
اونہہ مریج ون٘ڄݨا پوندے
انھیں مریج ون٘ڄݨا پوندے
تئیں مریج ون٘ڄݨا پوندے
تساں مریج ون٘ڄݨا پوندے
میں مریج ون٘ڄݨا پوندے
اساں مریج ون٘ڄݨا پوندے
منفصل
ً
منفی
مذکر/مونث
اونہہ مریج ون٘ڄݨا نھیں پوندا
انھیں مریج ون٘ڄݨا نھیں پوندا
تئیں مریج ون٘ڄݨا نھیں پوندا
تساں مریج ون٘ڄݨا نھیں پوندا
میں مریج ون٘ڄݨا نھیں پوندا
اساں مریج ون٘ڄݨا نھیں پوندا
متصل
مثبت
مذکر/مونث
مریج ون٘ڄݨا پوندِس
مریج ون٘ڄݨا پوندے نیں
مریج ون٘ڄݨا پوندی
مریج ون٘ڄݨا پوندے وے
مریج ون٘ڄݨا پوندم
مریج ون٘ڄݨاں پوندے سے
متصل
منفی
مذکر/مونث
مریج ون٘ڄݨا نِس/نوِھس پوندا
مریج ون٘ڄݨا نِنھیں پوندا
مریج ون٘ڄݨا نوِھی پوندا
مریج ون٘ڄݨا نوِھے پوندا
مریج ون٘ڄݨا نمھیں پوندا
مریج ون٘ڄݨاں نِسے پوندا
نوٹ: منفی گردان ء ِ چ آوݨ آلا لوظ ’’نھیں‘‘ ضمائر مفعولی تے فاعلی (اوکوں تے اونہہ وغیرہ) دے بعد وی لکھیا ون٘ڄ سڳدے جیویں جو اوکوں نھیں مریج ون٘ڄݨا پوندا یا اونہہ نھیں مریج ون٘ڄݨا پوندا۔
گردان نمبر2: (مریج ون٘ڄݨا پوندا ہے) دی گردان گردان نمبر ۱ دے مطابق خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر15:کہیں وی مصدر مجہول کن فعل حال التزامی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر مجہول دی چھیکڑی"جݨ"کوں حذف کرݨ دے بعد جو باقی بچے اُوندے اڳوں قاعدہ نمبر14 دے مطابق لوظ (ون٘ڄݨا پوندے) تے (ون٘ڄݨا پوندا ہے) جوڑ ݙیوݨ نال فعل حال التزامی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مری ون٘ڄݨا پوندے، بَھنی ون٘ڄݨاں پوندے، نپی ون٘ڄݨا پوندے وغیرہ یا مری ون٘ڄݨا پوندا ہے، بھنی ون٘ڄݨا پوندا ہے تے نپی ون٘ڄݨا پوندا ہے وغیرہ نپیجݨ مصدر مجہول کن فعل حال التزامی مجہول دی گردان کجھ ایں ء ِ:
گردان نمبر1: (فاعلی تے مفعولی ضمیراں نال)
ضمیر
مثبت/منفی
مذکر/مونث
واحد غائب
جمع غائب
واحد حاضر
جمع حاضر
واحد متکلم
جمع متکلم
منفصل
مفعولی
مثبت
مذکر، مونث
اوکوں نپی ون٘ڄݨا پوندے
انھیں کوں نپی ون٘ڄݨا پوندے
تیکوں نپی ون٘ڄݨا پوندے
تہاکوں نپی ون٘ڄݨا پوندے
میکوں نپی ون٘ڄݨا پوندے
اساکوں نپی ون٘ڄݨا پوندے
منفصل
ً
منفی
مذکر، مونث
اوکوں نپی ون٘ڄݨا نھیں پوندا
انھیں کوں نپی ون٘ڄݨا نھیں پوندا
تیکوں نپی ون٘ڄݨا نھیں پوندا
تسا کوںنپی ون٘ڄݨا نھیں پوندا
میکوں نپی ون٘ڄݨا نھیں پوندا
اساکوں نپی ون٘ڄݨا نھیں پوندا
منفصل
فاعلی
مثبت
مذکر، مونث
اونہہ نپی ون٘ڄݨا پوندے
انھیں نپی ون٘ڄݨا پوندے
تئیں نپی ون٘ڄݨا پوندے
تساں نپی ون٘ڄݨا پوندے
میں نپی ون٘ڄݨا پوندے
اسا ں نپی ون٘ڄݨا پوندے
منفصل
ً
منفی
مذکر، مونث
اونہہ نپی ون٘ڄݨا نھیں پوندا
انھیں نپی ون٘ڄݨا نھیں پوندا
تئیں نپی ون٘ڄݨا نھیں پوندا
تساںنپی ون٘ڄݨا نھیں پوندا
میں نپی ون٘ڄݨا نھیں پوندا
اساں نپی ون٘ڄݨا نھیں پوندا
متصل
مثبت
مذکر، مونث
نپی ون٘ڄݨا پوندِس
نپی ون٘ڄݨا پوندے نیں
نپی ون٘ڄݨا پوندی
نپی ون٘ڄݨا پوندے وے
نپی ون٘ڄݨا پوندِم
نپی ون٘ڄݨا پوندے سے
متصل
منفی
مذکر، مونث
نپی ون٘ڄݨا نِس /نوِھس پوندا
نپی ون٘ڄݨا نِنھیں پوندا
نپی ون٘ڄݨا نوھی پوندا
نپی ون٘ڄݨا نوھے پوندا
نپی ون٘ڄݨا نوھم /نمھیں پوندا
نپی ون٘ڄݨاں نِسے پوندا
گردان نمبر2:۔(مری ون٘ڄݨا پوندا ہے) دی گردان ، گردان نمبر 1دے مطابق خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر 16:کہیں وی مصدر مجہول کنوں فعل حال التزامی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر کنوں قاعدہ نمبر 13دے مطابق اسم استقبال بݨا کرئیں اوندے اڳوں پووݨ مصدر کن ماضی قریب معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پئے) ون٘ڄݨ مصدر کنوں فعل حال مطلق معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (ویندے) ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال التزامی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھیجݨا پئے ویندے، مریجݨا پئے ویندے، پڑھیجݨا پئے ویندے وغیرہ۔ تے یا وت اسم استقبال دے اڳوں (پئے) تے وت ون٘ڄݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام (ویندا) تے ہووݨ مصدر کن فعل ناقص(ہے) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں وت فعل حال التزامی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو لکھیجݨا پئے ویندا ہے ، مریڄݨا پئے ویندا ہے، پڑھیجݨا پئے ویندا ہے وغیرہ ۔ کہیں وی مصدر مجہول کن قاعدہ نمبر16 دے مطابق فعل حال التزامی مجہول بݨا کرئیں قاعدہ نمبر 3 دے مطابق مشق دے طور تے گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر17:۔کہیں وی مصدر مجہول کن فعل حال التزامی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدر مجہول کن قاعدہ نمبر 14 دے مطابق فعل امر ون٘ڄݨ مصدر کن اسم استقبال ، پووݨ مصدر کن فعل ماضی قریب معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پئے) ون٘ڄݨ مصدر کن فعل حال مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر (ویندے) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال التزامی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مریج ون٘ڄݨا پئے ویندے، نپیج ون٘ڄݨا پئے ویندے، ٻدھیج ون٘ڄݨا پئے ویندے وغیرہ تے یا وت مصدر مجہول کن قاعدہ نمبر 14 دے مطابق ݙتے ہوئے مصدر مجہول کن فعل امر ون٘ڄݨ مصد ر کن اسم استقبال (ون٘ڄݨا) پووݨ مصدر کن ماضی قریب معروف (پئے) ون٘ڄݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تما م (ویندا)تے ہووݨ مصدر کن فعل ناقص(ہے) اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙیوݨ نال فعل حال التزامی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مریج ون٘ڄݨا پئے ویندا ہے۔ نپیج ون٘ڄݨا پئے ویندا ہے، ٻدھیج ون٘ڄݨا پئے ویندا ہے وغیرہ وغیرہ۔ کہیں وی مصدرمجہول کنوں قاعدہ نمبر 17دے مطابق فعل حال التزامی مجہول بݨا کرئیں گردان قاعدہ نمبر3 کوں سامݨے رکھ کے مشق دے طور تے خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر18:۔کہیں وی مصدر مجہول کنوں فعل حال التزامی مجہول بݨاوݨ کیتے ݙتے ہوئے مصدرمجہول دی چھیکڑی ’’جݨ‘‘کوں حذف کر کے باقی دے اڳوں ون٘ڄݨ مصدر کن اسم استقبال (ون٘ڄݨا) پووݨ مصدر کن ماضی قریب معروف دا صیغہ واحد غائب مذکر (پئے) تے ون٘ڄݨ مصدر کن فعل حال مطلق دا صیغہ واحد غائب مذکر (ویندے) ۔ اے سب آپت ئِ چ ڳنڈھ ݙتے ون٘ڄن تاں فعل حال التزامی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مری ون٘ڄݨا پئے ویندے، نپی ون٘ڄݨا پئے ویندے، ٻدھی ون٘ڄݨا پئے ویندے یا وت مری ون٘ڄݨا پئے دے بعد ون٘ڄݨ مصدر کن اسم حالیہ نا تمام تے ہووݨ مصدر کن فعل ناقص(ہے)جوڑ ݙیوݨ نال فعل حال التزامی مجہول بݨ ویندے۔ جیویں جو مری ون٘ڄݨا پئے ویندا ہے، نپی ون٘ڄݨاں پئے ویندا ہے، ٻدھی ون٘ڄݨاں پئے ویندا ہے وغیرہ۔ کہیں وی مصدر مجہول کنوں قاعدہ نمبر 18 دے مطابق فعل حال التزامی مجہول بݨا کرئیں تے قاعدہ نمبر3 کوں سامݨے رکھ کرئیں فعل حال التزامی مجہول دی گردان مشق دے طور تے خود کیتی ون٘ڄے۔
نوٹ:۔طوالت دے پیش نظر مصادر مجہول کن فعل حال التزامی مجہول بݨاوݨ دے مختلف قاعدے مختصراً لکھئیے ویندن۔ مشق دے طور تے گزشتہ قاعدئیں کوں سامݨے رکھدئیں ہوئیںکُئی وی مصدر مجہول گھن کرئیں گردان خود کیتی ون٘ڄے۔
قاعدہ نمبر19:۔قاعدہ نمبر13 تے قاعدہ نمبر 4کوں سامݨے رکھ کرئیں ، مریجݨا ہوندے، مریجݨا ہوندا ہے، نپیجݨا ہوندے، نپیجݨا ہوندا ہے، لکھیجݨاں ہوندے، لکھیجنْٖاں ہوندا ہے وغیرہ۔
قاعدہ نمبر 20: قاعدہ نمبر14 تے قاعدہ نمبر4 کوں سامݨے رکھ کرئیں ۔ مریج ون٘ڄݨا ہوندے، مریج ون٘ڄݨا ہوندا ہے، نپیج ون٘ڄݨا ہوندے، نپیج ون٘ڄݨا ہوندا ہے وغیرہ۔
قاعدہ نمبر 21: قاعدہ نمبر 15تے قاعدہ نمبر 4کوں سامݨے رکھ کرئیں۔ مری ون٘ڄݨا ہوندے، مری ون٘ڄݨا ہوندا ہے، نپی ون٘ڄݨا ہوندے ، نپی ون٘ڄݨا ہوندا ہے وغیرہ۔